|
2003
|
|
|
–Hemen denek utzi nahi
|
dute
habia. Eta hainbat arinen.
|
|
2006
|
|
|
Txirotasunak zein abenturazaletasunak mundua korritzera bidali zituzten hiru gaztetxo horiek –Lech, Czech eta Rus–, eta munduan zebiltzala, ilunabar ekaiztsu batean, arrano zuri bat ikusi zuten; arrastiriko argi gorriaren magiak liluratuta, agian, hiru mutilak arranoaren atzetik abiatu ziren eta muino bateraino jarraitu zioten: tximistak zauritutako haritz zahar baten gainean
|
zuen
habia harrapariak. " Gniezdno" esan zuen Lechek ahopean, hau da:
|
|
2009
|
|
|
Bertako inurriek, aldiz, guztiz bestela jokatzen dute: habia txikietan antolatzen dira, eta ondoan
|
dituzten
habien aurka ekiten diote lurraldea kontrolatu nahian.
|
|
|
–Nik uste dut erbesteko musuek ez
|
dutela
habiarik egiten, esan zuen Hemeretzik.
|
|
|
beranduegi; salatua
|
dute
habiaren kokalekua.
|
|
|
Saiakuntza mordoa egin ostean, hasieratik erdietsi nahi izan zen ondoriora iritsi ziren zientzialariak (ia beti gertatzen da horrela): koipe edo gantzak suntsitzen edo liberatzen dituzten egoskerek nahitaez elikagaian zeutzan kutsatzaileak ere garbitzen dituzte, poluzioak
|
duen
habiarik goxoena gantza, koipea baita.
|
|
|
Adituek ikusi dutenez, bestelako arrazoien arten, berezko lekuetan giza jarduerek eragindako estresak bultzatzen ditu kaioak horretara. Zarautz inguruetan kaioak Getarian eta Malla Arrin egin ohi
|
dituzte
habiak, baina aurten Getarian askok huts egin dute eta Malla Arrin ez dute habia bat bera ere atera aurrera. Leku horietan giza jarduerak zorrotz kontrolatzea ezinbestekoa da kaioek habiak egingo badituzte, eta, horrela, ez dute teilatuetara joateko tentazioa izango.
|
|
|
Kontua ez da, inondik ere, inor hizkuntza bat edo beste erabiltzera behartzea, baizik eta hizkuntza bat edo beste erabiltzeko aukerak egiazki bermatzea. Ondorioz, gure gizartean hizkuntz aukera berdintasuna zabalduko badugu, egin beharrekoa ez da euskararen erabilera aukerak sortu eta zabaltzeari ateak ixtea, alderantziz baizik; hori bai, inor behartu gabe ate horretatik pasatzera, baina garbi edukita elebitasunean guztiok
|
dugula
habia, ez ordea elebakartasunean. Elebitasunak aukera berdintasuna ahalbidetzen du; elebakartasunak, berriz, bazterketa eta berdintasunik eza elikatzen ditu.
|
|
|
Euskal gizartean euskarak gaztelaniarekiko nozitzen duen ahulezia ez da berez edo bilakaera natural baten ondorioz sortua. Izan ere, espontaneotasunak ez
|
du
habiarik izaten hizkuntzen ibilbidean, hizkuntzen pisu sozialaren aldaketak ez baitira bere kasa gertatzen. Bere kausak ditu, bada, euskararen eta gaztelaniaren arteko desoreka sozialak; kausa politikoak dira batzuk, baina, zenbait diskurtsotan ahaztu egiten bada ere?
|
|
|
Gizabanakoarena da, gizabanakoen arteko komunikazio premiak betetzeko tresnarik behinena da, eta, gainera, gizabanakoaren sentimenduen altxorrean
|
du
habia. Baina ezin ahantzi da fenomeno kolektiboa dela hizkuntza, hizkuntza erkidego bat atzean izatea nahitaezko baldintza duela eta gizarte baten edo kultura baten ezaugarri nagusietariko bat dela, ez bakarra, bai ordea bihotz buruak blaitzen dituena.
|
|
2011
|
|
|
«Bi dira orain ditugun erronkak: liztor horrentzako propio balioko duen tranpa bat asmatzea, eta jada eginda
|
dituzten
habiak aurkitzea nahiz kentzea», azaldu du Gipuzkoako Foru Aldundiko Nekazaritza eta Landa Garapenerako zuzendari Juan Carlos Zuloagak.Vespa velutina nigritorax da haren izen zientifikoa. Liztor bat izateko nahiko handia da:
|
|
|
Badakit babestuta daudela, eta ez diet kalterik egin nahi, baina kezkatuta nago habia bat egingo ote duten, edo kableei kosk egingo ote dioten. Noski, azaldu behar diet saguzarrek ez
|
dutela
habiarik egiten eta ez dietela kableei kosk egiten, ez baitituzte karraskariek bezalako hortzak. Baina aldaketa sakon bat izan da saguzarraren pertzepzio publikoan; oso positiboa izan da hemen, Europan.
|
|
|
Hemen, hiruzpalau milioi daude... Txenada zuriak ez
|
du
habiarik
|
|
|
Leku honetan
|
dutelako
habia.
|
|
|
Memoriaren hutsuneetan
|
dute
habia pasadizo gazi gozoek.
|
|
|
Eta biak, dosi handitan. Hartu dudan lanak ez du berak espero duena aseko, beldur horrek eta lotsa horrek aspaldi egina
|
dute
habia nire baitan. Hasieran, orriok idazteari ekin nionean, zu zintudan buruan.
|
|
2012
|
|
|
maisuaren eskutik. Horrek esan nahi
|
du
habia eraikitzeko
|
|
2013
|
|
|
Mando bat lurrera botatzeko bezainbatekoa zen, ordea, usainaren zakarra. Arrotxapeko atera ailegatu gabe ekarri zuen haizeak nire sudurretara, eta hortxe egina
|
zuen
habia, deusek ohiltzen ez zuela.
|
|
|
Etxe txolarreen eta txonten habiak aztertuta, zigarro mutxikinen nikotinak parasitoak aldentzen dituela ikusi dute ikertzaileek. Hau da, zigarreten iragazkak
|
dituzten
habietan akaro, zorri eta antzeko zomorro gutxiago izaten direla. Halere, ikertzaileek ezin izan dute zehaztu jokaera honen zergatia:
|
|
2014
|
|
|
Elkarrizketa
|
dute
habia nagusia markatzaileok. Martin eta Portolesek diotenbezala (1999), elkarrizketaren euskarrietako bat solaskideen arteko harremana, tratuada, eta horrek dakar, esate baterako, elkarrizketako gaia aldatzen joatea, hartzaileakmezua hartu duela, ulertu duela, harremanean jarraitu nahi duela... adieraztekoseinaleak, markatzaileak barne, kanporatzea.
|
|
2015
|
|
|
Behin, lagunekin pagadira nindoala, zubitik igarotzean ikusitako amuarrainen aitzakian, atzean geratu nintzen, eta, lagunak kanalaren parera iritsi eta pagadirako bidea hartzen ikusi nituenean, haiei ez segitzea erabaki nuen. Ordurako utziak
|
genituen
habia bila egiten genituen irteerak, eta orain txori tranpak jartzea zen gure entretenimendu nagusia. Habietako arrautzak edo txori jaioberriak ikustea baino nahiago genuen tranpan eroritakoak bildu eta, gerritik zintzilik genituela, herrira harro itzultzea.
|
|
|
Ibon Santutxun bizi zen, Txurdinaga bideko etxe zahar batean. Lau solairu zituen etxeak, eta Ibonek, nola ez, laugarrenean
|
zuen
habia. Igogailurik gabe.
|
|
|
Altzionarioak, antozooen subklasea da, anemonaren klaseko itsasoko animalia batzuk?.
|
Badute
habia baten nolabaiteko antza, eta baita garro erresumingarriak (urtikanteak) ere. Asunak bezalako erredura sor dezakete ukituz gero.
|
|
|
hor
|
zuen
habia
|
|
|
Gauza jakina da apiril erdi aldera itzultzen dela enara gurera, negua hegoaldean igaro ondoren, eta baserri ukuilu, borda zahar, kanpandorre eta antzekoetan egin ohi
|
duela
habia. Gero, urtero urtero itzuliko da aurreko urteko leku berera, kumeak haztera.
|
|
|
– Norbaitek jainkoaren existentziaren ideia baldin badu, izan bada. Zerebroan ezin
|
du
habiarik egin existitzen ez den ezelako kontzeptuk. Eta kito, akabo eztabaida!
|
|
2016
|
|
|
– Ez zakiat. Eltzetzu hori ez
|
duk
habia bakarrekoa.
|
|
2017
|
|
|
Baina, harrezkero, nobleak ez diren hainbat gizon emakume jaio dira Bizkaian, eta Bilboko kukurik maitatuenak arriskuan daude. Hutsik zegoen habia batean sartu ziren, eta ospa egin beharrean proiektu oso bat eraiki zuten bertan; eta orain, bota egin nahi
|
dute
habia. Baten batek dirua aterako du Kukutza bota ondoren, baina eraikitzen dituzten etxe guztiek batera ere dute gorde Kukutzako horma bakar batek gordetzen duen beste amets.
|
|
2018
|
|
|
Zuhaitzetako Gizon bat zen, eta oso zaharra gainera. Zuhaitz baten orpoan zegoen eserita bere zuhaitza, inondik ere, adar artean ikusten baitzen gauak igarotzeko
|
zuen
habia hondatua.
|
|
|
Txori handiren baten habia erraldoi bat zirudien, baina txori habiak baino landugabeagoa askoz ere. Baina
|
bazuen
habiatan inoiz ikusi ez dudan ezaugarri bat: estalkia.
|
|
2019
|
|
|
Hemen, bai. Alboko etxean
|
dute
habia eta goizeko lehen orduetan zarataka dabiltza. Anil marguldu kolorea du zeruak eta tarteka gurutze forma ilunak zarrakatzen ahalegintzen dira, baina ez dute lortzen.
|
|
2020
|
|
|
Aita bazohan euri turrustaren pean arteiko borta añekoaren idekitzerat: iñharek arteiko zoladuran
|
baitzituzten
kabiak... 134
|
|
|
Biztanleak
|
dituzten
habietatik 9(% 18,75) kaskabeltzen eta amilotxenak dira; eta bertan hazkuntza fase guztiak aurkitu dira, txitaldiko arrautzak eta txitak barne. Eraikitzen ari ziren beste 9 kutxetan(% 18,75) baita beste 5 kutxatan ere(% 10,42) landare hondakinak aurkitu dira.
|
|
|
Behekokale kultur espazioan hartua
|
genuen
habia ordurako, urte luzez diziplina artistiko ezberdineko artisten erreferentzia bilakatuko zen taberna modukoan. Bertako arduradunengana jo genuen gure fanzinea tabernan salgai utzi nahian, eta haien erantzuna ezustekoa izan zen:
|
|
|
Ezin
|
dute
habiarik egin eta beste liztor batzuk behartzen dituzte kumeak haz ditzaten.
|
|
2021
|
|
|
Beraz, hauen presentzia baieztatuz gero, zenbakira deitzeko eskatu du Udalak. Bereziki zuhaitzetan egin ohi
|
dituzten
kabiak garai hauetan" tenis pilota" baten tamainakoak dira, eta udazkena bitartean handitzen doaz.
|
|
|
" Sorbeltzak gure artean txitatzen duten hegazti transahariar urbanoak dira, eta gure etxe, eliza edota bestelako eraikinetako zirrikituak erabili ohi
|
dituzte
habiak egiteko. Sorbeltzak oso hanka motzak ditu eta hego luzeak, beraz, lurrean pausatzerakoan ez litzateke hegan altxatzeko gai izango.
|
|
|
Trintxerpen bizi zen Frida, Donostia eta Pasaia arteko mugak lausotzen diren gune geografiko horretan. Apartamentu txiki baina argitsua
|
zuen
habia. Taberna estiloko barra altu batek banatzen zituen egongela benetan zabala eta sukalde aldiz estua; logela bakarra zeukan, gero jakin ahal izan nuenez, handik igaro beharra baitzegoen komunera joateko.
|
|
|
Zikoinen antzera nindoala esan nion Badiari, baina haiek bezala egunen batean itzultzeko, eta haren bihotzean
|
nuela
habia, eta nire begi niniak baino maiteago nuela... Hark orduan, negar zotinka, lepoan zeraman zintzilikario zuri berdea kendu eta niri jarri zidan.
|
|
2022
|
|
|
Rosaliaren azken diskoa ixten duen baladaren amaierako bi esaldiak dira, eta Hedoi Etxarteri irakurri zenizkion, euskarara ekarrita. Ordurako abestiak egina
|
zuen
habia zure erreprodukzio zerrendan. Ordutik, hilabete baino gehiago daramazu kanta horren barruan bizitzen.
|
|
|
Intsektujaleak dira, baina pestizida artifizialek intsektuak hiltzen dituzte; habiak puskatzen dizkiete; eraginkortasun energetikoa aintzat hartuta, eraikinak eta teilatuak isolatu egiten dira, eta ez da zirrikiturik uzten; enara arruntek gero eta baserri gutxiago
|
dituzte
habiak egiteko; lokatza ez da hain erraz itsasten eraikin berrietako materialetara; eta migratzeko bidaietan asko hiltzen dira. Milaka kilometro egiten dituzte Afrika erdira edo hegoaldera, eta hegazti txikiak dira, hamabost bat gramokoak.
|
|
|
Musika eta arte plastikoek dute batez ere tokia
|
zuen
habian?
|
|
|
Eduk ez lituzke bereiziko arranoa eta ostruka. Delako arranoak, beraz, gizonezko beltzaren eskuin besoko larruazala
|
du
habia, trazu urdin grisetan, ukondoraino luzaturik hegal bat; hegaztiaren beste hegala bularraldera isurtzen da, besaburuan barrena. Asimetria nabarmenean, besaurrea baizik ez dago apaindurik antzezlearen gorputzaren ezker aldean, zerekin eta eskugaina ere beretu dion polinesiar itxurako marrazki batekin.
|
|
|
Agian horregatik egiten zaio hain zirraragarri azken etxea. Han kokatzen du gogoa, zain
|
duen
habian, tirrin kantari batek afaltzeko ordua dela abisatu arte. Eugenia da jangelarantz abiatzen dena, kezka puntu bat duen jakin minez.
|
|
2023
|
|
|
Atzerrian beti, bakan izan ohi dugu etxean. Aspaldi, Paris
|
du
habia, handik ari zaigu berri ematen EITBn, batean telebistan, irratian bestean. Bere kronikek erakusten duten argitasunak beraren atzetik eraman gaitu, Hamelingo xirulariari jarraika iduri.
|
|
|
Ingurumen Departamentuaren izenean, Oscar Etxeberria basozainak ere onartu du eskalada ez dela faktore bakarra, mila daudela. «Sai zuriari gehien eragiten dizkioten faktoreetako bat abeltzaintzaren beherakada izan daiteke, jatekoa gutxitzen bazaio, sai zuriaren populazioa ere gutxitu egin daitekeelako, baina horri gehitzen badiozu harkaiztietan presio bat jasan behar duela, agian beste leku batera joan behar
|
du
habia egitera, eta agian leku hori ez da hain egokia. Eskalada ez da arrazoi nagusia, baina eskaladak, ingurune naturalaren erabilera orok bezala, bere aletxoa jartzen du gauzak ez daitezen guk nahiko genukeen bezain ondo egon.
|
|
|
Ohiko formulari fidel jokatu dute, baina, abeslariak iradoki duenez, beldurgabe jo dute «alde batera edo bestera», kantaren arabera. Hain zuzen, hala egin ohi
|
du
Habik oro har: rocka dute oinarri, baina argi dute rocka ez dela bat eta bakarra.
|
|
|
Beste neskatila guztiak bezalaxe, oraindik ez naiz horren jakitun. Hiriaren burrundarak ez du esanahirik niretzat; hutsarte bat da, eta hutsarte horretan egina
|
du
habia nire existentziak, zeina preziatua baita niretzat eta nire gurasoentzat. Mutilen munduak ez dit mehatxurik egiten.
|