|
2021
|
|
|
32.10.1.3a Zenbatekoaren adierazpenean, berriz, gehien da asko zenbatzaileari dagokion superlatiboa. Bi erabilera
|
ditu
forma honek: egitura superlatiboa eratzen du zenbaitetan (Uda da sagardo gehien saltzen den sasoia —hau da, ‘beste sasoietan baino sagardo gehiago saltzen da udan’—), eta zatiki zenbatzailea da beste batzuetan, elementu baten zatirik handiena seinalatzen duena (Saldua dugu aurtengo sagardo gehiena —hau da, ‘saldua dugu aurtengo sagardo guztiaren parterik handiena’—; ‘sagardoaren erdia’, ‘sagardoaren hiru laurdenak’ eta horrelako zatiki zenbatzaileen parekoa da gehiena, erabilera horretan.
|
|
|
Denboraren adierazpenean, berriz, bi erabilera
|
ditu
forma honek. Ondokotasuna adierazten du perpaus nagusia ere unekoa denean (Ezkonduz gero, Bartzelonara joan ziren bizitzera, hau da, ‘ezkondu eta gero’), baina hura iraupenekoa denean, bietara uler daiteke:
|
|
|
Hegoaldean, alderantziz, tuz gero soila da erabiliena; tuz geroz gipuzkeraz zerbait; eta tuz geroztik are urriago, gipuzkeraz eta bizkaieraz. Hiru aldaera horiez gain, aldaera urriagoak
|
baditu
forma honek Hegoaldean: tuz geroan, tuz gerokoan.
|
|
|
36.7.2b tu baino lehen forma euskalki guztietan erabiltzen da. Konparazio egiturako perpausak eratzen ditu, bistan da, baina konparatzea baino areago perpaus nagusiko gertakariari denbora erreferentzia ematea
|
du
forma honek funtzio, hau da, aurrekotasuna adieraztea. Ondo bereizi behar dira konparatibo arruntak eta denborazko perpaus hauek, ez baita gauza bera gertakari biren denbora konparatzea eta gertakari batek besteari denbora erreferentzia ematea (§ 32.3.1.2).
|
|
|
36.4.3b Denbora ez ezik, kausa edo azalpena adieraztea ere berezko egitekoa
|
du
forma honek. Batzuetan anbiguoa izan daiteke perpausa:
|
|
|
37.6.1b Adiera bat baino gehiago
|
ditu
forma honek, bere aldaera bietan, eta ñabardura desberdinak eman ditzake aditzera. Helburua, besteak beste:
|
|
|
Zaldia emaztearentzat, eta aizturrak berorrentzat, testamentua egite aldera (Urruzuno). Hiruretan, ikusten denez, tzeagatik/ tzearren formen hurbileko erabilera
|
du
forma honek.
|
|
|
37.6.2a Helburua adierazten duenean, gainerako helburuzkoen antzeko jokabidea
|
du
forma honek, haien erabilera guztietara hedatu ez bada ere. Hala, esaterako, ez da ohikoa forma hau zergatik edo zertarako galderei zuzenean erantzuteko erabiltzea, baina galdegai izan daiteke:
|
|
|
Ekialdeko euskalkietan naz{ gero ∼ geroz ∼ geroztik} aldaerak
|
ditu
forma honek; azken biak dira erabilienak, eta, denbora ere seinala dezaketen arren, azalpena adieraztea dute ohikoena. Hegoaldean, berriz, nez{ gero ∼ geroz ∼ geroztik} dira aldaerak; lehenbiziko biak dira erabilienak, eta horiek dira, hain zuzen ere, maizenik azalpena adierazten dutenak23.
|