|
2004
|
|
|
—Zuk nahi
|
duzuna
egin. Ni gelditu egingo naiz —esan zuen halako batean.
|
|
|
Apaintu, Mo! Eta hori
|
duzu
egin behar duzuna baitakoari obeditu nahi badeiozu: orain artinoko paperak korrejitu, orraztatu eta apaintu, Mo.
|
|
|
Hemendik bi ordura joaten bagara ere, Balantzategiko ukuiluaren ateak irekita egongo dira. Balantzategin nahi
|
duguna
egiten dugu behiok, paradisua da leku hau guretzat. Inolako diziplinarik ez, inolako lanik ez, eta, gainetik, banketeak.
|
|
|
Txarragoak ematen dizkiot orain, eta ez da asko estutzen. Jakina, aspaldi honetan berak nahi
|
duena
egiten dudala, hori ere bai.
|
|
|
Elurra zela eta etxeratzeko eskatu dizudanean, obeditu beharrik ez zeneukan. Izanez ere, zu libre zara, gogo
|
duzuna
egin dezakezu. Baina baldarki, trakeski eta itsuski erantzuteko eskubidea, hori, lagun, ez daukazu.
|
|
|
Hala dirudi, baina ez da. Ikusi duzu atarian zakurrik ez daukatela eta behiok ezer ez
|
dugula
egiten. Baina, horretaz gain, ohar zaitez, oilorik ez daukate, ardirik ez daukate, segan ez dakite... hori da handiena, ez Genoveva eta ez Bizkarrokerrek ez dakitela segan.
|
|
|
—Ahal
|
duguna
egin dugu. Holaxe, bada.
|
|
2010
|
|
|
Hari dakogu zor, Euskal Herrian zerbait giren gehienek, gure adimenduko indarrik hoberena: zoin bidez dabilan xuxen jakitea; makur doala zertarik gitazken ohart, sendo gireno; zer den gure arima; mendetik mendera jakintsunek nolako jaidurak daizkoten hauteman; zerk
|
duen
egiten ongia, ederra zerk, zerk egia; nundik datorren gizona, mende eta toki guzietako jakintsunen arabera, eta norat doan; azkenik, lur hunen gainean bizi diren gizaldeak nola bizi izan diren orai artio, bakotxa bereaz ala beren artean".
|
|
|
Zer egiten duzu hemen, Redin?", esan diot bera zela konturatzean. " Zer nahi
|
duzu
egitea, David. Ez al duzu ikusten?
|
|
|
" Datorren urtean elkarrekin ikasiko omen dugu", esan nion. " Ahal
|
dudana
egingo dut." Gorritu egin zen esatean. Amak musu eman zidan.
|
|
|
Oek eta beste onelako milla astokeria esanarekin, uste
|
dute
egin txit jakintsun, beren seme eta anaia txoriburu puztua".
|
|
|
XII. mendean dirudienezAimery Picaud izeneko erro■ mes frantziarrak Donejakuerako bidea
|
zuen
egin eta ikusitakoaren gida bat Latinez idatzi. Bertan euskaldunak eta lurraldea deskribitzen ditu eta kexu ageri da eman dioten tratuaz.
|
|
|
Euskararen jendeak bide luzea
|
zuen
egina jada, erromatarrak lurraldean agertu zireneko. Ezagutzen ez den antzinatetik hemen kokatuta eta bertan garatuta, euskaldunek, milaka urtetan zehar, jende eta kultura iraultza ugari ezagutu zituzten historian sartu baino lehen.
|
|
|
Hirur populu eder bethi
|
dute
egin.
|
|
|
|
Dugun
egin entseiu bainan handiena Berriz zorigaitz berak ez gaitzan engana.
|
|
|
Ihes egin behar izan zuenetariko bat izan zen. Ingalaterran erbesteraturik zegoela, euskal gramatika bat —Grammaire Cantabrique Basque—
|
zuen
egin, hala nola Latina Euskara hiztegi bat — Dictionarium Latino Cantabrumeta Testamentu zaharreko Genesis liburua itzulikatu.
|
|
|
Publikoa ezin dela zatitu, hautsi, beraz erronka dela euskararen uztea eta kanpokoentzat" euskal kultura" egitea. Eta hori bera
|
dute
egiten.
|
|
|
Frantsesek berenean sinesten dute. Z-ko buruari ihardetsi nion ez nuela gaiztakeriarik erran, bakarrik kultura substituzio bat bizi genuela eta Z eta C zirela ordezkatze horren tresnak; fede onez bazen ere, akulturazioa
|
zutela
egiten. Anbiguetate horren xuritzeko dut lan hau idatzi.
|
|
|
Zer gerta ere, ispilua lehenbailehen eskuratu eta atxiki behar zuela erabaki zuen Fatimak. Aldamenean zuen bere haur txikia, zorionez lo lasaian, eta urruti gabe bere neskame leiala; dena dela, esku artean
|
zuen
egiteko hartan ez zuen behar inoren laguntzarik; hortaz, isilean jaiki, goitik beherako atorra luze bat jantzi, ohe ondoan utzi ohi zuen kriseilua irazeki, eta, haren argipean, kanpora egin zuen. Zoragarria zen lorategiaren ikusmira ilargipean, baina Fatima ez zegoen kontenplazio horietarako.
|
|
|
Ez zegoelako etxe bat nonbaiten egon daitekeen moduan, baizik eta basamortuan eraiki beharreko zerbait bezala, Etiopian. Ez zen genuen etxe bat defenditzeko borroka izan, baizik ez
|
genuena
egitekoa.
|
|
|
Euskaldunak ere ez. Ezer ez garelako erabaki dezakegu zer nahi dugun izan, eta zer nahi
|
dugun
egin.
|
|
|
512. Abisinia konkistatu ondoren, Benito Mussolinik Erromako Foroan bi erliebe harlantzeko agindu zuen, batean Erromako Inperioa errepresentatzeko eta bestean Ducearen Inperioa. Basamortu bildumarik ez
|
zuela
egiten zin egin eta harritan erakusti zuen bataren eta bestearen espazio neurriz berdina omen zena.
|
|
|
Jendea ezin da urterik urte itxarongelan egon. Jende horrek nahi
|
duena
egiteko posibilitate irekia da askatasuna.
|
|
|
hizkuntza aldatuz doa, fonetikaz, morfosintaxiz zein semantikaz. Ardura historiko hori
|
zutenek
egin zioten hizkuntzalaritzari kontribuziorik inportanteena sasoi hartan.
|
|
|
Tiroka asita moruek azkenean iges egin omen zuten, noski, egin nai
|
zutena
eginda gero.
|
|
|
Berhokoirigoinek estatu frantsesak Euskal Herriko Laborantza Ganbararen aurka egin duen kanpainaren testuinguruan," bainan, mundua aldatzeko, bakoitzak bere kartekin jokatu behar du. Guk behar
|
dugu
egin guretako, kolektiboki, ona den laborantza, bertze herrialdeentzat kaltegarria izanen ez dena".
|
|
|
" Gizon matxinatua" erreboltaren azterketa historiko filosofikoa da, besteak hiltzeari buruzkoa bereziki, eta paradoxa azaltzen da berriz ere: nahi
|
duzuna
egin dezakezu, hala ere ez duzu inor hil behar. Paradoxez urraturik azaltzen da giza kontzientzia bi liburueta.
|
|
|
" Estatuan, legez araututako gizartean, askatasuna, nahi izan behar
|
duzuna
egin ahal izatea eta nahi izan behar ez duzuna egitera behartua ez izatea da, besterik gabe". 994
|
|
|
Arraun kolpeen azpian, Pelhok erantzun ere ezin
|
zuen
egin.
|
|
|
—O musulmanak! Mundua sei hilabetean sortu zuen Guztiz Ahaltsua gogoan
|
dugula
egingo dugu otoitz...
|
|
|
—Bizirik nago, benetan, eta
|
baditut
egiteko premiazkoak.
|
|
|
—Nasreddin —galdetu dio medresako ikasle batek—, Allahk Berak nahi duena eta Berak ahal
|
duena
egiten omen du, hala nola, orratz zulo batetik ganbelu bat igaroarazi. Nola liteke holako miraria?
|
|
|
Gisa berean Abu zapatagilea, etxerako bidean gogoa baitan erabilen
|
baitzuen
daigun eguneko lan neketsu eta gaizki pagatua: azokako bazter batean jarriko zituen bere lau lanabes eta hiru larru zatiak; han igurikatuko zuen, euliak lagun, bezerorik ageri arte; abarketak josiko zituen edo larru adabakiak zapata zolan jarriko.
|
|
2011
|
|
|
Hari dakogu zor, Euskal Herrian zerbait giren gehienek, gure adimenduko indarrik hoberena: zoin bidez dabilan xuxen jakitea; makur doala zertarik gitazken ohart, senda gireno; zer den gure arima; mendetik mendera jakintsunek nolako jaidurak daizkoten hauteman; zerk
|
duen
egiten ongia, ederra zerk, zerk egia; nundik datorren gizona, mende eta toki guzietako jakintsunen arabera, eta norat doan; azkenik, lur hunen gainean bizi diren gizaldeak nola bizi izan diren orai artio, bakotxa bereaz ala beren artean.
|
|
|
Oiloek han garbituko dituzte beren buruak. Sufre apur bat nahi baduzu nahasi legar harekin, hobeki baizik ez
|
dute
eginen lan hori, lagun haiek gabe azkarrago joanen baitira oiloak, eta mozkin gehiago ere utziko baitizuete eskuetan.
|
|
|
Gaitz horrek inguruka badarabil azienda eria, bera ere inguruan dabil zakurretik aziendara, aziendatik zakurrera: abiamena zakurrean duelarik bizkitartean, nahiz aziendan
|
duen
egiten kalterik handiena.
|
|
|
Zer egin dezakezu, bada, eta ez dezakezunaz geroz, zer behar
|
duzu
egin holakotan?
|
|
|
Ezarriko ditut, bada, bertzeek bezala." Horra gure solasa eta solasaren buruko egintza. Bertzeek orobat diote, eta orobat
|
dute
egiten. Ez baikaude, ez batzu ez bertzeak, gure hatzetik aterarik.
|
|
|
Hontza, egunaz, gorderik dago arbolaedo murru zilo ilun zenbaitetan. Begiak halako moldez
|
ditu
eginak, non egunaz argi sobera biltzen baitiote, eta zabaltzen dituen ber burtzoratua baita. Ikusgarri da egunaz zerbaitek, beharbada goseak, bere zilotik aterarazten duenean.
|
|
|
Baina, gertatzen da satorrak
|
baititu
eginik lau lur meta edo gehiago, sei, zazpi zortzi. Zer egin orduan?
|
|
|
Eta nire euskal izaera, beraz, gazte haiexen ganbela kide eta bidaide zen, eta orain zaharkiturik gelditzen ari dira, ia mende erdiko jardunaren ondoren. Horrenbestez, imajinatu besterik ezin
|
dut
egin ETArik gabeko bizitza politikoa, sekula ez baitut halakorik bizi izan.
|
|
|
Udaletxekoei deitu eta jai diagu. Legala omen
|
duk
egiten duen guztia. Eta beldur gaituk ez ote garen halako batean gure onetatik aterako, behar ez den gauza bat egin, eta gero damutu akaso.
|
|
|
Gauzak, finean, ez dira uste bezain sinpleak izaten. Garai batean kutsu inperialista zuena mundu guztiko musikari herrikoiek erabiltzen duten kodigo komunikatiboa bihurtu da egun. Ezin dugu jada rocka estilo batekin lotu; alta, lokalismo guztien gune bihurtu da (zentzu horretan, antzinako musika herrikoiak
|
zuen
egiteko formarekin kontrastean ikus dezakegu soilik —eta alde formalei garrantzi handiegia emanez—, ez dagoeneko kanpoko/ inposatutako eta bertako/ gure bezalako antagonismoan).
|
|
|
Ez diegu erreparatuko txinatarrekin ditugun negozioei... —" geuk ez
|
baditugu
egiten beste norbaitek egingo ditu", e.a.. Baina gure arbasoak edo euren kantak bitxi exotikoak bilakatzean eta antzinakoak geu garela pentsatzean eremu patetikora egiten dugu jauzi: geu omen Europako azken indigenak eta antzeko ergelkerietara alegia.
|
|
|
" Uste dut azkenik bera ezagutzera iritsi nintzela eta haren ezaugarriren bat aipatu banu, nik oraindik miresgarritzat dudana, haren askatasuna da, askatasun gogoa alegia. Imanolek bere bizitza honetan nahi
|
duena
egin izan du edo, behintzat, nahi duena egiten saiatu da, eta ez da gutxi, gure gizarte hau den bezala izanda. Loturarik nahi ezta, libre bizitzea erabaki zuen, inoren mende ez, eta horrek abantaila hainbeste arazo sortu zizkion, bera musikaz, musikagatik, musikarekin bizi baitzen, ez bestela". 83
|
|
|
" Uste dut azkenik bera ezagutzera iritsi nintzela eta haren ezaugarriren bat aipatu banu, nik oraindik miresgarritzat dudana, haren askatasuna da, askatasun gogoa alegia. Imanolek bere bizitza honetan nahi duena egin izan du edo, behintzat, nahi
|
duena
egiten saiatu da, eta ez da gutxi, gure gizarte hau den bezala izanda. Loturarik nahi ezta, libre bizitzea erabaki zuen, inoren mende ez, eta horrek abantaila hainbeste arazo sortu zizkion, bera musikaz, musikagatik, musikarekin bizi baitzen, ez bestela". 83
|
|
|
Ez nuen pertsonalki ezagutu eta tratatu, baina zentzuzkoa iruditzen zait Juaristik eta Arregik Imanoli buruz diotena: " Loturarik nahi ezta, libre bizitzea erabaki zuen[...] bere bizitzan nahi
|
duena
egin izan du edo, behintzat, nahi duena egiten saiatu da[.] musikaz, musikagatik, musikarekin bizi baitzen, ez bestela" Juaristik; eta" Behar ez zuena kantatu zuelako, behar ez zuen tokian kantatu zuelako, behar ez zenari kantatu ziolako ihes egin behar izan zuen. Etxean mehatxuak jaso zituelako.
|
|
|
Ez nuen pertsonalki ezagutu eta tratatu, baina zentzuzkoa iruditzen zait Juaristik eta Arregik Imanoli buruz diotena: " Loturarik nahi ezta, libre bizitzea erabaki zuen[...] bere bizitzan nahi duena egin izan du edo, behintzat, nahi
|
duena
egiten saiatu da[.] musikaz, musikagatik, musikarekin bizi baitzen, ez bestela" Juaristik; eta" Behar ez zuena kantatu zuelako, behar ez zuen tokian kantatu zuelako, behar ez zenari kantatu ziolako ihes egin behar izan zuen. Etxean mehatxuak jaso zituelako.
|
|
|
Kantu biak goratzarre gisa hartzen dira, txalaparta leun baten laguntzaz Artzeren hitz errezitatuak bezalaxe: " Gauero itzaltzen da gizakumea[...]/ goizero pizten[...]/ eta bien bitartean[...]/ amets
|
du
egiten. / Goizero bizten da/ gauero itzaltzen/ eta bien bitartean/ amets bat du bizitzen".
|
|
|
—Zuk nahi
|
duzuna
egin ezazu —erantzun dio Koldok—, baina ni oraintxe bertan noa beste hanburgesa baten bila. Eta beste freskagarri bat harrapatzera.
|
|
|
Berriro kontu horrekin, Bruce? Zer nahi
|
duzu
egitea?, esan zuen zuzendariak, jende guztiak nire muskuluak miresten dituela esaten dit baina aspaldian ez dut lortu muskulu guzti guztiak lanean jartzea... Ez arduratu horretaz, esan zion Changek irribarretsu, iritsi behar dena iritsiko da eta, gainera, zer diozu Anitaz eta Malisaz, nik dakidanez txotxolotuak dituzu biak, ezta?
|
|
2012
|
|
|
—Madelainerekin hagoenean nahi
|
duana
egin. Baina hemen ez.
|
|
|
—Hilda hago, Donatien —esan zion— Zer uste
|
duk
egingo diala Chrysostomek, Kongoko tiratzaile onenak. Berak benetan maite dik neska hori.
|
|
|
—Ez
|
dute
egiten —esan zuen Donatienek totelka. " Ilsnelelefonpa.
|
|
|
—Ez
|
badute
egiten, zer egiten dute? —galdetu zuen.
|
|
|
Entzun egiten zitzaien, haien bizitza luzeak emandako eskarmentuak erakutsitako aholku mordoari kasu egiten zitzaion, eta errespetatuak izanik gizarte bateko ardatz nagusi ohi ziren agureak. Egun, kasu askotan behintzat, iruditzen zaigu enbarazu besterik ez
|
dutela
egiten etxean eta hor izaten ditugu aparkatuta nonahi eta nolanahi. Izan ere, bizitza oso eta luze batek halako jakinduria ematen die normalean agureei eta hauek, osasunez ez badabiltza oso petral behintzat, saiatzen dira bizitza luze horretan ikasitakoa gazteagoei erakusten.
|
|
|
Geldirik zaude, estazioko bozgorailuek hainbat hizkuntzatan bidaiariei ohar mugagabeak oihukatzen dizkizueten bitartean, ahots metaliko horren doinuak ikuskizunak jarraitu baino ez
|
duela
egiten gogorarazten dizun bitartean.
|
|
|
Bizitza, galdera, harridura bihozgabea, izatearena. Gaua neureturik, ez naiz hil, bizi besterik ezin
|
dut
egin.
|
|
|
Kanoiak guanoz* estali ditugu, ilargiak distirak eragiten baitizkio altzairuari; hobe ez bagenitu ekarri, azken finean zamariak eta gizonak nekarazteko baizik ez dute balio! Manbisek ez dute gaztelurik kanoiek zula dezaketenik; eta ezagun dugu ihardukitzeko haien manera, ikusi ere ez
|
ditugula
egiten oldartzen zaizkigun mementora arte! Zertarako kanoiak?
|
|
|
—Jaiki nazazu berriz, mesedez. Azkeneko gauza
|
dut
egiteko.
|
|
|
Eta sekula bere denbora guztian baino libreago sentitzen ari da, eta harrotasuna lehertu eta joskuretatik ateratzen zaio, ohartu baita Frantziara itzultzen denean bere aita bezain errege eta erreinuburu izanen dela, Nafarroako erregea eta Frantziako Koroaren herederoa izanen delakoz. Eta gogoeta goxo horiek lagun
|
dituela
egin du bidea, erreinu bataren eta bestearen arteko muga gurutzatu arte, eta berekin dakartzan errege administratzaileek agindua eman diete tropei Infantzoien Batasun eta Batzarrak desegin ditzatela, hagitz kaltegarriak baitira Monarkiaren ohore eta botererako.
|
|
|
Eta argi hastean hara abiatu da Tibalt erregea, ez baitzaio sekula ohoragarria iruditu beste inor bidaltzea berak bakarrik egiten ahal
|
duena
egitera. Jason izeneko bere zaldia baizik ez darama, eta bere ezpata, ezkutua eta zaku bat bere soldaduek behar dituzten fruituak ekartzeko.
|
|
|
Erromesetako bakoitzak nahi duena eskatzen dio santutegiko andreari, zeinak dirdai berezia baitu han barrenean, bere zutabean. Eta andreak eskaerei kasu egiten dien edo ez dien, norberaren kontua da hori, nahiz eta komeni den ez ahanztea lur honetan emakumeek beti nahi
|
dutena
egiten dutela...
|
|
|
Bai, erreginak ere hala du uste: Rikardoren heriotza bere bizitza berriaren hasiera izanen da, eta, orduan, hondarrean, nahi
|
duena
egiten du, nahi duenean eta nahi duenarekin.
|
|
2013
|
|
|
Aitak 70 urte bete
|
zituenean
egindako ospakizunean, familiaren ibilbidea izan genuen hizpide, eta anaia gaztea kartzelan egondako boladak minutu gutxiko tartea hartu zuen; anaia zaharrenaren enpresario karrerak, aitzitik, handia. Ezteietan alokatzeko limusina zuri bat erosi berria zuen, eta hari buruzko azalpenak eman zituen.
|
|
|
Gu puntan geundenez, aurrez aurre zetozkigun, eta, janaria prestatzen ari ginen lekura sartzen saiatzen baziren ere, aurrean bost gizon eta atzean beste bost geneuzkan zaindari, inor ez pasatzeko. Batzuetan arbuioz begiratzen zituzten gure armak, hotsa besterik ez
|
zutela
egiten pentsatuz, eta beren geziak, aldiz, bihotza zauritu eta hil egiten zutela. Beste batzuetan, lantzak jaurtitzeko keinuak egin eta larruzko babeskiak (cueras) janzten zituzten.
|
|
|
Hiru indio muino erdiraino jaitsi, eta gora eraman nahi izan zituzten gure bi gizonak, beren lagunak zeuden tokiraino. Gureek, gailurrera eraman nahi zituztela ikusita, halakorik ezin
|
zutela
egin adierazi, eta bertan jan zuten bizkotxoa, edo haren puska bat. Gero kideengana itzuli ziren, gertatutakoa kontatzera, denen bistan gertatu bazen ere.
|
|
|
* Indietako bidaiarien erregistroetan irakur daitekeenez, Zaldivarrek Miguel izeneko indioarekin eta Gaubea (Valdegovia) haraneko hiru anaia laguntzaile edo morroi
|
zituela
egin zuen Ameriketako itzulera. (AGI, PASAJEROS, L.8, E.2370) aurrekoa bezain jende abegikorrak populatua.
|
|
|
1729an, baztangak San Ignacio misioa jo zuen. Luyandok ahal
|
zuena
egin zuen gaixoei laguntza medikua eta espirituala emateko. Baina horrenbeste neke eta kezkarekin osasuna galdu, eta misioa utzi beharra izan zuen 1732an.
|
|
|
Idazgarriagoak dira presioak eta aldameneko bultzadak. Horiez nahi
|
nituen
egin bi hitz.
|
|
|
Ez omen ziren pertsonak kontatzen, ez etxeak ere, suak baizik, fires, hots, sukaldeak, familiak. Zentzua du, izan ere garai hartan ahal
|
zutena
egiten zuten familiek, eta igual zeuden teilatupe batean bi su, edo lau. Pertsonak banan banan erroldatzea ere askotxo, nonbait, jaio eta hil ere orain baino errazago egingo ziren eta.
|
|
|
Bukatu ziren aspaldi abertzaletasun klasikoaren eta abertzaletasun ezkerrekoaren (ez dut erabiliko abartzaletasun ‘progresista’, progresoaren ideiaren inguruan baitabiltza biak) artean gai batzuetan adostasun gutxi batzuetara iristeko ezintasun ideologiko objektiboak. Diferentzia handiagoak
|
dituztenek
egin izan dituzte beren arteko hitzarmen estrategikoak, hemen eta nonahi. Bi familia abertzaleak (edo abertzaletasunaren ‘bi espresioak’ deitzen die Mario Zubiagak) gaur egun, beren oinarri errealean, beren bozkatzaileen interes ekonomiko eta sozial objektiboetan, hitzartzeko modukoak dira.
|
|
|
Prentsa idatzian, euskarazko prentsa idatziaren pisua gizarte ekimeneko erakundeek hartu dute, oro har baldintza kaxkarretan. Interneten, aurreko hauek bakoitzak bere aldetik eta eragile berriek, ahal
|
dutena
egin dute.
|
|
|
Ereinaldiaren kapitulua amaitzeko, beharbada merezi
|
du
egitea euskal unibertsitateari buruzko hipotesi jakin bati buruzko gogoeta ere, labur antzean.
|
|
|
Horretarako, amets doituak eta lausoak kokatu egin behar izaten ditugu oihal batean, etorkizunean datorrela uste
|
dugunaz
egindako oihal batean. Eta euskal bazter hauetan gertatzen zaigu sarritan oihal hori desideratumez ehuntzen dugula soilik.
|
|
|
—Egin beharrekoa besterik ez
|
dut
eginen erantzun dio andre Malenek zipoztasunez. Zoazte behingoan biok, eta itxi ateak.
|
|
|
—Herri honen arazoa puztu besterik ez
|
luke
eginen negua debekatzea bezalako ergelkeria barregarriak elkartu zaie beste klanetakoei Lepandiren aurka Ustepuxikakoa.
|
|
|
Baina Ixunkek aditu ez
|
balu bezala
egin eta jarraitu zuen:
|
|
|
Zapatari eta larru zurratzaileak arazoak izaten zituen arratsero odol berri eta epela eskuratzeko. Ahal
|
zuena
egiten zuen, zeren eta suge beltzak bazka eskatzen ziztu eginez ikasi baitzuen eta gainera laket zuena zen bakardadean eta gauaz odola kikara zapaletik xurgatzea, lantegia itxi eta gero. Begi horien argia eta larru beltzaren distira gero eta dirdiratsuagoak bilakatzen ari ziren.
|
|
|
Badira marruskatuta eta erdi elbarrituta gelditu direnak; badira ere lurretik ezin altxatuz dabiltzanak. Idanek, bitartean, makila mozkotearekin lurrean bi taldeen arteko ustezko lerroa marraztu
|
balu bezala
egin du:
|
|
|
Sei zelatariak une batez elkarrekin mintzatu dira bidaiari buruzko zertzeladez eta arrisku kasuan nola elkarri deitu. Herriarengatik ahal
|
dutena
egiteko asmo sendoa aitortu dute, eta zin egin diote elkarri emana izan zaien konfiantzaren ordainetan. Zintzo saiatuko direla zin egin diote elkarri seiek eskuak elkartuz.
|
|
2014
|
|
|
" eskola handiko eta bizimolde sainduko gizona[.] baina hura kardinale egiten bazuen gero ustez bi frantses zirenak, hiru
|
zituela
eginen. Nola zatekeen hori, galdatu zidan eta nik kontatu nion luzeki Nafarroako historia eta nola bere Erregeren alderdiari jarraikirik eta harekin Frantziara etorririk eta erreinu horretako unibertsitateetan ikasirik, koroa harentzat hain atxikimendu handia bazuen non alderdi honetan eta libreago mintzatzeagatik, Salamancako aulki lehena utzi zuen eta Coimbrakoa hartu Portugalen, ospez eta errentaz biziki apalagoa zena".
|
|
|
Balio galtzearen ondorio ekonomikoetan ez bide zuen gehiegi sakondu. Prezioetan duen eragina ikusi eta hartzekodunei eta moneta bidegabeki
|
zutenei
egindako iruzurra zela pentsatu zuen. Ezertxo ere ez ebidentziatik harago.
|
|
|
—Gauzak pentsatu bezala zihoazen, jeneral —azaldu zion Martinezek— Garnizioaren ate nagusira heldu eta don Ignacio igelen korroka imitatzen hasi zen, aurrez erabakitako seinalea. Baina zera gertatu zen, pezeteroen arteko gure kontaktuak arazoren bat izan zuela don Ignaciori segituan erantzun eta egin behar
|
zuena
egiteko. Horrek puska batean zain egotera behartu gintuen.
|
|
|
Bada eleari pisu emateko molde bat kantuaren komunikatzean, honek
|
baitu
egiten tragedia aktore handia, loturan ezartzen gaitu aede n munduarekin. Ferranddo Aireren grabazio guti badira, baina hasi aitzin begiak hetsirik hartzen zuen denboran, antzerki eta mise en scene errebindikatua muntatzen zuen bertso perfektu haiek pisu gehiago har zezaten menturaz.
|
|
|
Parrekoaren barnearen irakurketa hori, bestearen pentsaeraren esplorazio hori, egiaren erlatibitatea, humanitatearen eta zibilizazio guzien oinarri zait. Antzerkiaren esentzia da, pertsonaien egiatasunaren giltza, horrek
|
du
egiten Shakespeare dela Orson Wellesek erran zuen bezala existitu den gizon handiena. Sustrairen irakurketa hori nahi nuke biharko antzerkiarentzat, gure artedrama zaharrarentzat, euskaldunentzat.
|
|
|
BECera eta, bertsolariek kantatzen dute urbi et orbi, ez da batuaz baizik izaten ahal, entzuleak proiektu horretan dira eta horrek biltzen ditu. Aitzineko fasean berriz, entzule potentzial keta hori bertsolariak
|
du
egin behar, hau da proiektu horren enbaxadorea. Libertimenduan berriz.
|
|
|
Lotura lan hori bertsolariak
|
du
egin behar, ez publikoak, Euskal Herriko gorputzean sakon eragin nahi bada. BECera azaltzen diren behatzaileek bide erdia egina dute ulermenaren aldapan.
|
|
|
Antzerkian deus ez da antzez zailago mozkorra baino. Has eskarniatzen eta desastrea da, etxeetan diren mutiko utziek kanpokoa irri eginarazi nahi
|
dutelarik
egiten duten ikuskizun sinesgaitza. Oroit naiz Robert Wilson ikusirik Shakespearen Galerna n eta mozkorra koregrafiatu zuten dekalajaren osatzeko, beste behin Offenbachen La vie parisienne en" il est gris" kantatzen zutelarik, mozkorra ez zen higitzen eta beste aktorek dekoratua zuten dantzarazten kadentzean.
|
|
|
Eragileak izan dira beti maskaradaren garatze prozesuan, ezberdintasuna da oraingoek kanpoko festibaletara joan nahi dutela maskaradaren legitimitatea bere errebindikatuz. Nahi
|
dutena
egiten dute beren bakantzez, frantsestea aitzinamendu deitzen ez duteino. Ezen Lipusekin plazer handia hartu badu ere Mixelek bizkaiera/ zuberera trukatzen, euskarak zein leku hartzen zuen proiektu horretan?
|
|
|
Normalean lili sorta dute eskutan dantzariek. Ikusia
|
dut
egiten hosto batekin eta ikusiko dugu badaukala kanore. Lehen hostoak ateratzen dira biziki goiz hesietan, basandere edo aihen xuriarenak, lizar hostoak udaberri segurra markatu arte.
|
|
|
Ezin dira horrelako gauzak egin. Bakoitzak nahi
|
duena
egiten du, baina horrek ardura sozialei buruz hitz egitera behartzen gaitu. Nik ardura soziala dut.
|
|
|
Eskubide osoa dute antolatzaileek nahi
|
dutenaren
egiteko, berek ezagutzen duten toki batean, euskararen promoziorako. Guk horrekin ados ez izateko bezainbat.
|
|
|
Eta egia balitz, egiazki gaizki bizi balute hori, egiazki ezin bazaie haurra xuka ez aritzea bere amatxiri, egiazki harremanak alda balitza. Ni batuaren alde naiz, ez naiz euskalkien kontserbazioaren alde, uste dut lehengo bizi mugek
|
dituztela
egin eta kultura praktikak sublimatu. Euskalkiak interesatzen zaizkit, zibilizazioaren marka direlako baina interesatzen baitzait gehiago oraino garraiatzen duten euskararen kalitateaz jabetzea.
|
|
|
Erranaldi guzietan dira hitz jokoak eta zirtoak, bi soseko ditxoak, ostatu zokoetako lagun sasi bertsolariei entzunak, Larzabalen areopajari ebatsiak, transmisio zuzenez bilduak. Euskarak
|
baitu
egiten presondegi hori bizi leku posible eta oposizio posiblea, oposizioa, kontra boterea bera, euskara baita. Erakusten duen mundua gakotua da eta esperantzarik ez du batere ematen.
|
|
|
Duela zenbait urte, zailtasunaren ekiditeko kantarazi dira bizpalaunaka, bi izan behar direlarik molde idealean. Bertsolariak ateratzen duen egia ezta gainetik ateratzen den segurtasun prefabrikatua baina etxekoz etxeko plazan
|
dugunarekin
egiten dena. Zeruan guti sinesten du sistemak, beharrean aldiz anitz, delako gizon ttipi ahularen istorioan bezala, merkatura joan baitzen karranka gaitza zuten orgekin eta merkatuan sobera kargaturik arroilara sartu baitzitzaion.
|
|
|
Landartek Elizako antzerkiaren jarraipena
|
du
egin, hortik da abiatu, hola autodefinitu du berak bere lana. Aihen ahula n deskribatu bezperen ondotikakoa hartu eta horren hobetzea ukan du helburu, gaiak eta diskurtsoa aldatuz bistan dena.
|
|
|
Zirtzila aktore gaztea da, antzerki jendeek dakite hau, gaztexe daitekeela jokalaria rola edo kargu baten hartzeko: errealismoa ezin
|
du
egin, naturalismoan ez da sinesgarri, iradoki behar du beraz eta hortik sartzen da antzerki handian. Gure herentzia hau da, errealismoa, antzerki soil eta merkea, erakutsiko dudan bezala, gero jin dira haustura egitera mundu horrekin.
|
|
|
Toberarik ez. Libertimendua deskribatzen zutelarik nik tobera deitzen nuena
|
zuten
egiten: zirtzil, bertsolari.
|
|
|
Besta xoragarri bat aurten Irisarrin, Bazko biharramunian herriak
|
du
egin, Zortzi hogoi beztitu jauntzi ederrekin, Pentsa zer batailluna duten elgarrekin.
|