|
2008
|
|
|
Bonaparte Ondareko Eskuizkribuak baliagarri zaizkigu, egun bizirik dauden hizkerak eta hilda daudenak nolakoak ziren jakiteko. Horri guztiari jarraipena emateko,
|
baditugu
denen eskura hiztegi zehatzagoak, konparazio batera, Etxarri Aranazkoa, Baztangoa, Erronkarikoa, Zaraitzukoa....
|
|
|
Eta ez baitzuen adin hortako nehork aski beso korralearen zabaltasuna pasatzeko, horra oraino bazela gibelean futboleko lekua ere, pilotalekuen gibelean hartakoak zirenendako. Heldu da beraz
|
bazutela
denen lekua ehun eta hogei metra luze eta berrogeita hamar zabal bederen zaukaten arte horiek bainan ez zela segur pilota ere ahantzia. San Frantses Xavier Jatsukoaren Etxe berri horrek (Xavier edo Txaberri ez dea ere berez Etxeberri?) geroko mutil erneak behar zituen hor bidean ezarri eta heietan apez pilotariak ere halaber.
|
|
|
arekin batera. Halako eliz agintariek merezi dute euskaltzaleon aitormena, elizgizonek ez
|
baitzuten
denek berdin jokatu.
|
|
2009
|
|
|
Profesionalek gehiago eta gehiago eskatzen zioten erakundeari, ikastolek, alfabetatzaileek, unibertsitarioek, editoreek, aldizkariek. Eta hasiera batean erakundeak ezin
|
zuen
denetara iritsi.
|
|
|
Bidearen hasiera besterik ez zen, Lekuonak iragarri zuenez, eta hurrengo urteetan Euskaltzaindiaren batzarretan ere agerian gelditu zenez. Arantzazun onartutako irizpideei buruz ez
|
zuten
denek irakurketa bera egiten, eta, h, ri buruzko auziak eztabaida iturri izaten jarraitu zuen. Manuel Lekuona euskaltzainburuak berak,, h, rik gabe idazten jarraitu zuen, eta 1970eko urtarrilaren 30ean Arantzazun onartutako irizpideak berrikusteko gogoa agertu zuen.
|
|
2012
|
|
|
Joseba Lakarra dekanoaren babes eta laguntzarekin, hamaika lan egindakoak gara, dekanorde gisa, 1998tik aurrera, ikasturtean Itzulpengintza eta Interpretazioko lehenengo promozioko ikasleak matrikulatu ahal izateko eta itzulpengintzako unibertsitate ikasketak Euskal Herrian behar bezalako kalitatearekin eskaini ahal izateko. Lehenengo ikasle horien artean zegoen Aiora Jaka, eta pentsatu gura dut ez
|
genuela
dena txarto txarto egin, lehenengo promozio hartako ikasle batek, hamar urteren buruan, itzulpen ikasketetako doktore tesia defendatu ahal izan badu gure unibertsitatean.
|
|
|
Esatariak Cayatteren iritzi ondorioa arrazoitzeko, norabide bereko bi argudio metatzen ditu, biak ere?
|
badugu
denok, bai gerok ere zer ikusirik auzi horretan, baieztapena justifikatuko dutenak:
|
|
|
–
|
Badugu
denok, esaten digu Cayattek, bai gerok ere, zer ikusirik auzi horretan. (ZIN:
|
|
|
– Iguzkiak
|
badu
denentzat argi, onentzat eta gaiztoentzat, eta Mogelen irriparre gozoa ere, Cervantesena bezala, guziongana hedatzen da, Peru jatorragana beste Maisu Juanengana. (LIB I:
|
|
|
–
|
Badugu
denok, esaten digu Cayattek, bai gerok ere, zer ikusirik auzi horretan (ZIN: 138).
|
|
2013
|
|
|
Egunero gertatzen zen zerbait, astero trumilka informazio bazen kontatzeko. Guk ez
|
ditugu
denak xehe xehea aipatuko, sobera luze litzatekeelako. Gainera, gehienak modu bertsuan aipatzen zituzten, horregatik, adibide batzuk aipatzera mugatuko gara, gertakarien aipatzeko moduaren isla gisa.
|
|
2016
|
|
|
Ondoren, zeuden euskal aldizkari nagusiak Euskaldunak, Alderdi, Antzerti, Zeruko Argia, Egan, El Diario Vasco, La Voz de España, eta Euzko Deia aldizkariek ere harreraren aztertzeko bideak baziren ere ez
|
ditugu
denak sakondu. Aldiz, aldizkari horietan antzerki obra konkretu batzuei buruz eginak ziren azterketak lanengana hurbildu gara.
|
|
|
Kanpoko antzerkia ezagutzen zuen Arestik eta antzerkiak hautatu nahi ditu, ez
|
zituen
denak onartzen jendearen heziketarako nahi zituen eta hautatuak:
|
|
|
Belarria egiten da, nahikaria bat behar da. Bertsolariak ere ez
|
dituzte
denak ulertzen, baina kantuz aiseago pasatzen da. Hala ere, irratiaren eta telebistaren bitartez belarria gero eta gehiago egiten da.
|
|
2019
|
|
|
Dagoeneko hasiak gara aurreko planak ebaluatzen eta ondorioak ere proposatzen aldi berriari begira. Une magikoa da eta ilusioz betea, hurrengo lau urteak aurretik
|
baititugu
denok, eta aukera hau baliatu nahi dugu AEZren bitartez Arabako erakundeetan ditugun helburuak eta estrategiak batzeko, partekatzeko eta hurrengo plan berrietan lehentasunak markatzeko, hitz batean, dugun bidea konpartitzeko eta programak eta ekintzak lehenesteko. Horrela, garbi dugu arestian aipatutako aukeren ildotik jarraitzea dagokigula:
|
|
2021
|
|
|
Galdera itxizkoak (bai/ ez) irakurri (al)
|
duzu
dena?
|
|
|
(Desirazkoak irakur dezazula dena/ irakurriko ahal
|
duzu
dena)
|
|
|
Parekoak dira zebratik zaldira edo izurdetik mazopara bezalako adibideak, denak literaturatik bilduak. Ez dugu esaten euskaraz* Anttonitik edo antzeko zerbait, baina zalditik jaisteko beharra
|
dugu
denok lehenik zaldira igotzen bagara (egungo literaturan zaldira igo/ igan ageri da, edo zaldira pasatu; holako adibide asko dira). Eta gripeak hartuz gero, medikura edo medikuarenera joaten gara, nahiz ez den lehenbiziko aldia umea medikuarengana eraman dugula.
|
|
|
Asko ikasiz gero ere, ez
|
dugu
dena gaindituko ekainean (kontzesioa)
|
|
|
Adibide hauetan ikusten ahal da hori: Jakesen berriz etortzeak
|
ditu
denak nahasi (Dirassar); Kukuen kantatzean, euri eta eguzki (erranairua). Hor" Jakes berriz etorri..." (adberbioa beti aditzarekin doa, ez izenarekin), eta" kukuek kantatu..." (kukuek kantatzen dute) uler daiteke, irakurketa batean bederen2 Kontura gaitezen horietan bietan genitibo arruntak baditugu, kontrol egitura bat edo holako zerbait behar dugula egitura horien sintaxia azaldu nahi badugu:
|
|
|
(e) n menderagailua da orokorrena, baina (e) netz9 ere har dezakete orokorrek: Geure buruari galdetu diezaiokegu, bada, ea zientzia gai denetz ezaguera masa jakin bat gainditzeko (Juan Garzia); Nagok, Paxkal, ez
|
dugunetz
denek hemendik aitzina burua sobera berotuko eta azkenean galduko (Landart). Bizkaieraz, zenbait tokitan, baere bai:
|
|
|
Beste adibide hauetan, ostera, subjektutzat hartu genituzke, hurrenez hurren, Jakesen eta kukuen genitiboak: Jakesen berriz etortzeak
|
ditu
denak nahasi (Dirassar); Kukuen kantatzean, euri eta eguzki. Subjektu intrantsitiboa genitiboan emanik duten adibide gehiago aurki daitezke Padillaren (2013) lanean, guztiak ere Iparraldeko testu zaharretakoak.
|
|
|
38.1.4a Berariaz kausa adierazten duten formak, bere aldetik, ez dira denak mota batekoak eta ez
|
dituzte
denek egitura sintaktiko berak eratzen. Diskurtso markatzaileak dira batzuk, testu mailakoak, esaldien edo solas zatien arteko lotura gauzatzen dutenak:
|
|
|
31.4.3.6a Gorago erran dugun bezala, izen sintagma erlatibatuari dagokion kasu marka ere isildurik gelditzen da perpaus erlatibo arruntetan. Horrenbestez, hiztunek ez dute informaziorik, ez informazio zuzenik behintzat, izen sintagma horrek perpaus erlatiboan duen funtzioaz, edo dagokion kasuaz, eta ingurumen sintaktikoaren eta diskurtsiboaren arabera aurkitu behar
|
dute
dena delako funtzio edo kasu marka. Halatan, ez da harritzeko sintagmen eginkizunen araberako erlatibatzeko eskala bat agertzen baita euskaraz, beste hizkuntza askotan bezala, izen ardatzaren kasua eta izen sintagma erlatibatuarena desberdinak direnean batez ere, gero ikusiko dugunaz (§ 31.4.3.13).
|
|
|
Aurkaritza mota hau bideratzen duten juntagailuak bat baino gehiago dira, nahiz ez
|
duten
denek ez hedadura ez jokabide berbera. Horra aurkezpen laburra:
|
|
|
28.6.3.4a Behin eta berriz azaldu dugunez, aurkaritza hau bideratzeko erabiltzen diren juntagailuek ez
|
dute
denek jokabide bera. Malguena eta mugikorrena baizik da, juntagaiaren aurrean nahiz atzean joan baitaiteke.
|
|
|
Bestalde, nora/ noraino bikotea dugun bezala, arte/ arteraino/ arteino ere hor dugu. Eta denborazko perpausetan, Ni hemen naizeino bezalakoak ere eite berekoak dira, ino edo honen kideko postposizio bat
|
dute
denek ere: Ezin sinets dezakegu, adinak berak akaba arteiño, akabatuko garela (Axular).
|
|
|
16.4.1b Izenordain erabilera du anitzetan: Ehun milioi urtetik urtera itsasotik ur tanta bat aterako balitz, eta dena, itsaso guzia horrela agortu behar balitz (Kardaberaz); Nola daiteke, buru puska duelarik, gizon batek hutsa
|
baitu
dena? (J.
|
|
|
frantses, italiano, erruso, ingeles... Horiek ere erabiltzen dira euskaraz (jakina, frantziar, italiar, errusiar, baztertu gabe), baina ez
|
dute
denek bide bera segitzen, eta erabilera zalantzak sortzen dira zenbaitetan. Iparraldean arrunta da erruso presidente, erruso jakintsu edo erruso tropa bezalakoak ikustea Herria aldizkarian, esate baterako.
|
|
|
" Lapur horiek lapur talde bat dira[...]" (Iraizoz). Ez
|
dute
denek erabilera bera: agidanez, agidanean eta badaezpada Hegoaldeko tradizioan erabili dira eta gaur egun ere nekez ikusten dira Iparraldeko testuetan.
|
|
|
oso, guztiz, biziki, nahiko, aski, samar, batere eta abar. Ez
|
dute
denek maila mota bera adierazten, jakina. Batzuetan goi maila adierazi nahi dugu, beste batzuetan nahikotasuna edo konparazioa, eta ezeztapena ere zenbait kasutan.
|
|
2023
|
|
|
Joanak erlijioz aldatu zuelarik, Erreformaren alde jarri zelarik, dena aldatu zen, Bear non legea aldatu zen denetan, beraz egoera berria zen, alegia bi erlijio egotea erresuma berean. Bestalde, Joana Albretekoak erlijioz aldatu
|
zuenez
denek behar zu ten aldatu. XVI. mendeak horrela agintzen zuelako.
|