|
2001
|
|
|
Geroago, bainugela bihurtu zen sauna. Kezko saunak zortzi bat ordu behar
|
ditu
berotzeko eta denbora hori pasatzen denean atera daiteke kea barrutik. Barruan, luzaroan irauten duen bero naturala eta urki usain goxoa geratzen da.
|
|
|
Aukera zabal bat, gozokitik gatzatura, oso baloratua kontsumitzaileek etxean egiten dutelako, baina oinarrizko prebentzio neurririk hartzen ez bada, prestakuntzatik hasi eta biltegiraino, desatsegin bat baino gehiago eragin dezakete. Kontserba batzuk, adibidez ozpin oliotan egindakoak, ez
|
dute
berotze prozesurik behar. Barazkiak, ozpinetako pepinoak eta tipulak izaten dira, besteak beste, eta ozpinak beroaren lana egiten du.
|
|
2003
|
|
|
–Hau
|
duk
berotzekoa! Nondik atera duk pattar hau?
|
|
2004
|
|
|
juxtu
|
ninduen
berotu;
|
|
2006
|
|
|
Groenlandiako glaziarrek Atlantikoan deskargatzen duten izotz kantitatea bikoiztu egin da azken bost urteetan, “Science” aldizkarian argitaratutako azterlan baten arabera. Horrek esan nahi
|
du
berotze globalaren ondorioz itsasoaren maila igotzeko gaur egungo aurreikuspenak motz geratzen ari direla. 1.700.000 kilometro koadroko azalera eta hiru kilometroko batez besteko lodiera izanik, Groenlandiako izotz geruzak, erabat urtzen bada, Lurreko uraren maila zazpi metroraino igo lezake.
|
|
|
Duela hamarkada bat egindako behaketek adierazten zuten Groenlandiako hego ekialdeko glaziarrak zirela azkarren mugitzen zirenak. Baina 2000 urtetik aurrera, iparraldetik datozen glaziarrek azkar handitu dute abiadura, eta, beraz, gero eta garrantzi handiagoa
|
dute
berotze prozesuan. Glaziarren abiadura neurtzeko gai diren sateliteak erabiliz, zientzialariek ikusi dute izotz geruzaren masa izoztuaren galera handitu egin dela:
|
|
|
Gainera, Atlantikoko produktibitate biologikoa %50 inguru jaitsiko dela uste du. Aurreikuspen horiek benetakoak izango dira Klima Aldaketaren Nazioarteko Panelaren (IPCC) tenperatura igoeraren aurreikuspenak betetzen badira, nahiz eta Flanneryk uste
|
duen
berotze globala kalkulu horiek baino handiagoa izango dela. Autoreak, gainera, energia industriak erabiltzen dituen petrolioaren eta ikatzaren alternatibak kritikatu ditu, eta biomasaren eta energia berriztagarrien erabileraren aldeko apustua egin du, baita etxeko kontsumoa kontrolatzearen aldekoa ere.
|
|
|
Erregaiaren emisioez gain, hegazkinek uzten dituzten lorratz zuri luzangak ere kezkagarriak dira ingurumenarentzat. Hilarriek hainbat orduz iraun dezakete, eta zientzialariek uste
|
dute
berotze globala eragiten dutela, altuera handiko hodeiek bezala jokatzen baitute, eta beroa atmosferan harrapatzen baitute. Era berean, azterketa batzuen arabera, gaueko hegaldiek are eragin handiagoa izan dezakete fenomeno horretan.
|
|
2007
|
|
|
Lehen irratia zegoen bakarrik. Bizpahiru minutu itxaron behar
|
genituen
berotu arte eta iragarkien musika entzuten zen orduan, Okal, Cola cao, etab.Baina bilduma pertsonala ere bada, nire aitak gerra garaian langileen batailoian abesten zituen kantak ere bildu baititut. Honetaz gain, kanta erlijiosoak ere badaude.
|
|
|
Kontuan hartu beharreko beste puntu bat da lurrunezko xafla eta xafla elektrikoa gailu osagarriak direla, ez baztertzaileak. Lisatzeko zentroek hiruzpalau minutu behar
|
dituzte
berotzeko, eta arropa askorekin erabiltzea komeni da. Horregatik, ohiko plantxa elektrikoa erabiliko da jantziren bat zimurtzeko.
|
|
|
Espainiako leku askotan klima aldaketari buruz ohartarazteko argiak itzali ondoren, Valentzian bildutako ia 140 herrialdetako zientzialariek eta ordezkaritzek, Klima Aldaketaren Gobernu arteko Taldearen (IPCC) azken txostena onartzeko, “agintari politikoentzako laburpena” adosteko lan egin zuten. 22 orriko dokumentua da, eta gobernuentzako gida gisa balio behar
|
du
berotze globala geldiarazten lagunduko duten neurriak ezartzeko. Neurri horiek abian jarri dira; izan ere, co2 aren emisioak gaur bertan amaituko diren arren, NBEk bildutako adituen ustez, klima aldaketaren ondorioak dagoeneko “malkartsuak edo itzulezinak” izan daitezke.
|
|
2008
|
|
|
Hala ere, garai hartatik gaur arte, tenperatura 0, 7gradu eta 0,9 gradu igo da Espainiako iparraldeko mendietan, eta horrek arrisku larria sortu du glaziarrek bizirik irauteko. “Mendi garaiak bereziki sentikorrak dira klima eta ingurumen aldaketekiko, eta, horien barruan, glaziarren bilakaera da bizi
|
dugun
berotze globalaren adierazle eraginkorrenetako bat”, ohartarazi zuen Juan José González Trueba ikerlari eta Kantabriako Unibertsitateko irakasleak, eta gogoratu zuen glaziarrak “klima aldaketaren geoindikatzaileak” direla.
|
|
|
[Infotentzia.] Infotentea informaziozko jasak bakarrik
|
du
berotzen eta pizten, eta bestelako edozein arrazoi moduk hotz eta motz uzten.
|
|
2009
|
|
|
Espainiak energia berriztagarrien erabilera bultzatu behar
|
du
berotze globalaren arazoari muga jarri nahi badio. Hala ondorioztatzen da National Geographic Channelek eta Endesak ekoitzitako dokumental batean, fenomeno horrek gure herrialdean duen eragina erakusten duena.
|
|
|
Hozteko ahalmen handia dute eta oso modu isilean lan egiten dute. Modelo batzuek bero ponpa
|
duten
berotzeko balio dute. Okerrena da profesional batek instalatu behar dituela, eta horrek aurrekontua handitzen du.
|
|
2011
|
|
|
Hornidura moztea, xaboitzean, eta ondoren urberritzeari ekitea, energia gutxiago gastatzeko ez ezik, fakturan ere islatzen da. Fluxu mugatzaileekin, ur kontsumoa erdira murrizten da Iturria irekitzean, urak denbora behar
|
du
berotzeko, lehenengo unean hotza ateratzen baita. Baliteke denbora horretan 10 litro baino gehiago alferrik galtzea.
|
|
2013
|
|
|
Etxeak ez
|
zuen
berotzeko sistemarik eta ez zegoen estufa ez antzekorik; maindireak ere bi, eta ez oso lodiak; hala ere, Oier ez zen kexatzen.
|
|
2014
|
|
|
Adibidez, eskailera baten kasuan, argia 4 minutura berriro itzaltzen bada, atzerapen hori denbora gehiegi da. Azken modeloek, elektrodorik gabeko kontsumo baxuko lanpara deritzenek, ez
|
dute
berotze arazo hori; argi errendimendu eraginkor batez nahi beste aldiz piztu eta itzal daitezke.
|
|
2015
|
|
|
Espainolek bide laburra dute arnotik odolera. Deabruak
|
dituzte
berotzen badira. Ganibeta irekitzeko estakuru guti behar dute, sarraskia egin zuten joan den urtean harrobira jindako haiek.
|
|
2016
|
|
|
Adiskidantzaren eguzkiak Bihotzak
|
ditu
berotzen, Aldi berean eztitasunez Begiak ere argitzen. Badakizue nornahi dela Ontasun hortaz jabetzen?
|
|
|
Mattin laguna ez du aspaldi Zaitugula ezagutu, Neguko egur onaren bila Naizelarik abiatu? Etxalaitarrek ongi dakigu Zenbait
|
gaituen
berotu. Hara zergatik nahi zaitudan Egun, bihotzez eskertu!
|
|
2017
|
|
|
Aitortu behar
|
dut
berotuta nindukala, zirriez, boz pinpirinaz, katuki mugimenduez. Eta berotuta utzi ninduen, besarkada eta musu sarkor bat emanda, telefonoa eskatu eta, presaka zebilen aitzakiaz, hondartzatik alde egin zuenean.
|
|
|
Maider etorri zitzaion egunkaria eskuan eta muxu bat eman. Berantxe etorri haiz maitea, nik, jadanik, jan diat. Hire afaria prest zegok, aski
|
duk
berotzen ezartzea.
|
|
|
Mendeburu hori behar zen bixtan da ospatu eta zendako ez gomita bat luzatuz Ameriketako presidentari, bera nor nahi izan zadien? Macron eta Trump doi bat hotzean zirela, edo halako hotz batean izanak segurik ba, gomita horrek eta ondotik jin diren ospakizunek ez ote
|
dituzte
berotu bien arteko harremanak. Berotze horrek berak zerbait on ekartzen ahal ondoko egunetan, nork daki?
|
|
2018
|
|
|
Umesabian den tenperaturaren kontrola oso garrantzitsua da, batez ere pupa bat duten gelatxoei dagokienean. Erleek hegalak aztintzeko muskuluen kontrakzioz lortzen dute berotasuna ematea, baina erle bakoitzak gelatxo bat baino ezin
|
duenez
berotu, aberaskaren erdialdean (kumedun gelatxoen gainean) erle ugari pilatzen dira.
|
|
|
Langile gazteen zeregina lehenengo egunetan, gela garbitzea eta umesabiaren2 gainean jarrita, larbak berotzea da (horrela larbek beren garapena egin dezaten). Berotzea hegaldirako muskuluen kontrakzioz lortzen dute, baina erle bakoitzak gelatxo bat baino ezin
|
du
berotu aldiko, horregaitik multzo handiak osatzen dituzte aberasken gainean. Garai honetan polena jaten dute.
|
|
|
Horrek esan nahi du, gainera, kontaktuan dauden aire masek ere tenperatura igotzen dutela, eta, ondorioz, uholdeak eta lur irristatze handiak eta urakanak, tifoiak eta zikloiak. Zergatik ez dugu serio hartzen berotze globala? Arazoa da jende askok ez
|
duela
berotze globala zuzenean eragiten dien arrisku argitzat hartzen. Adituek diotenez, berotzearen ondorioak lausotuta geratzen dira —handituta eta, batzuetan, murriztuta— ziklo klimatiko naturalengatik.
|
|
|
Zer egiten ez ote
|
genuen
berotzeko?
|
|
2019
|
|
|
Loak hartu nau. Lokarturik nago loak harturik nago, Suak etxea hartu du, Mikeltxo ibaiak hil zuen, Marinelak itsasoak eraman zituen, Beroak harturik nago, Hotzak harturik nago, Iduzkik bazterrak
|
ditu
berotu, Egun on! Halan ekarri!
|
|
|
Alboan
|
dudanarekin
berotzen hasia naiz, baina zeuk esaten didazun lekura joango naiz, eta oraintxe bertan gainera.
|
|
|
«Bero eta prest» Batzuetan pentsatzen dugu ez dela beharrezkoa eskuak garbitzea janaria prestatu aurretik edo janari hondarrak giro tenperaturan uztea, uste baitugu nahikoa dela elikagaiak berotzea egon daitezkeen mikroorganismo patogenoak kentzeko. Beroak bakterio gehienak ezabatzen ditu Baina horretarako behar
|
dugu
berotu denbora jakin batean, tenperatura egokian (oro har, elikagaiaren erdian gutxienez 65 ºC ra iritsi litzateke). Horrek esan nahi du:
|
|
2020
|
|
|
Adituek uste
|
dute
berotzeak orain arteko erritmoari eusten badio, mende amaieran batez besteko tenperaturak lau edo bost gradu egin dezakeela gora. Igoera hori erdira murriztea da nazioarteko eragile gehienen asmoa, baina orain arte hartu dituzten neurriekin ez du ematen posible denik tenperatura hiru gradu baino gutxiago igotzea.
|
|
|
Eta, aldi berean, neurriak proposatu behar
|
dituela
berotze globalaren kontra borroka egiteko, Nafarroan, klima aldaketaren alorrean lurralde estrategian aurreikusitakoaren lerrotik (Nafarroako Klima Aldaketaren Ibilbide Orria – KLINA). Horrez gain, karbonoan baxua den ekonomia forala sustatzea aurreikusi da, baliabide fosilen ustiapenean eraginkorragoa delako eta pixkanaka pixkanaka energia iturri berriztagarriek ordezkatuko dituztelako.
|
|
|
Masson Delmottek parte hartu zuen IPCCk 2018an egindako txosten batean, zeinean 1,5eko berotze baten eta 2ko baten arteko aldeak zehazten ziren. " Nahi
|
bagenu
berotzea 1,5 gradura mugatzea, eta hori oso garrantzitsua da ekosistementzat eta populaziorik kalteberenentzat, 2050erako lortu genuke karbono neutraltasuna". Hots, zero netoko isurketen helmuga.
|
|
|
jaietan ikusi zuen azkenekoz, baina ez zen hurbiltzera ausartu. Mikel gogoan
|
zuela
berotu zen Manu limurtzen hasi zitzaionean.
|
|
2022
|
|
|
Planeta bat baizik ez dugu eta ezin
|
dugu
berotzera eta erretzera utzi.
|
|
|
" Munduko jendarteak hautu bat egin behar du, elgarrekin lan egin ala hil. Edo elkartasun klimatiko hitzarmena lortzen da edo buruaz beste kolektiboaren hitzarmen bat izanen da." Herri bakotxak indar gehiago egin behar
|
duela
berotze efektua sortzen duten gas emisioak ttipitzeko errepikatu ondoan, dei berezia zabaldu du nazioarteko finantza erakundeeri eta herri aberatseneri, laguntza ekar dezaten ekonomia ahulagoko herrieri.
|
|
|
Gazta eta ogia jan eta ura edan ondoren nekearen nekeaz egin zuten lo egun osoan ia ilundu arte. Giharrak minduta
|
zituztenez
berotu behar izan zituzten, ilundutakoan atera ahal izateko. Zerbait jan zuten abiatu aurretik:
|
|
|
Bi apezpiku euskaldunek, Saint Pierrek eta Mathieuk, eragin handia izan zuten mutiko gazteak hartuko zuen norabidean: lehenak
|
zuen
berotu euskal gauzei buruz, bigarrenak zuen eraman arazo sozial eta politikoetara. Hor utzi zuen bere erregetiargoa, bai eta Maurras ere.
|
|
2023
|
|
|
Buruzagiek segurtatzen dute Lutzerathetik ikatza ateratzea ezinbestekoa dela Europak krisi energetiko larria bizi izanez. Aktibistek kontestatzen dute, hainbat ikerketek erakustera emaiten
|
dutela
berotze globala 1, 5° tara atxikitzeko helburua ez dela bateragarria Lutzerath en funtzionamenduarekin.
|
|
|
Gure planetak jasaiten
|
duen
berotze efektua mugatzeko helburua hartu duen munduko herrien 28 gailurra edo COP 28 joan den astean Dubai herrian abiatu da.
|
|
|
Klima aldaketaren zergatiak eta ondorioak aztertzen dituen GIEC nazioarteko zientzialari taldearen txostena idazten lagundu duen Yamina Sahabentzat, planetaren berotzea 2 gradu azpitik atxikitzea lortuko ginuke hiltzera kondenatzen gaituen energia fosilen erabilpena lehenbailehen gelditzen baginu. Petrolioa, gasa eta ikatzaren errekuntzak
|
ditu
berotze efektuaren parte handiena sortzen. Yaminak dionez, karbonoa duten fosilen konbustio zalekeriaz ateratzeko COP 28 gailurrean bilduak diren herri guziek engaiamendua hartu behar lukete.
|
|
|
Partida aurreikusi baino hogei minutu beranduago hasi da, aurretik zelaian jokatzen ari zen partida luzatu delako, besteak beste. Bitarte horretan, mutilek ez
|
dute
berotzeko aukera galdu, eta zelaiaren eskuinaldean jarri dira, entrenatzaileen agindupean. Kontzentrazioa aurpegian igartzen zaie.
|
|
|
Artzinena etxe txikia da eta gutxi behar
|
du
berotzeko. Herritik kilometro eskasera, inguruko pinuek basoan gordetzen dute.
|