|
2001
|
|
|
Ped ro Esarte Muniain baztandarrak lehenagotik urte osoak emanak
|
ditu
artxiboetako agiri zaharretan murgilar i. Na va rra, 1512 1530liburu mamitsuan bildu ditu eta azaldu garai hartako jendeen testigantza ezagutu gabekoak, orduan gertaturikoaz inork zalantzarik bazuen, behin betiko haizatzeko:
|
|
2003
|
|
|
Errepublika garaiko alderdi eta erakunde politikoen artxibategietan, baina, oso gauza gutxi aurkitu zuten, gerra galdu zutenean, askok beren artxiboak erre zituelako. Adibidez, CNTk Euskal Herriarekin lotura
|
zuten
artxibo guztiak erre zituen. PSOEk ere gauza bera.
|
|
2004
|
|
|
Aski dugu, era horretan, gure web postara babestu edo eskura eduki nahi
|
ditugun
artxiboak (faboritoak edo helbide zerrenda, adibidez) igortzea.
|
|
|
bai Euskal Herrikoa eta bai norberaren eskualdekoa ere? aurki ditzakegu (azken
|
hau
artxibo, museo eta gisakoei dagokiela). Beraz inon ez dira euskara, Euskal Herria eta euskaldungoa esplizituki agertzen ikasgai honen subjektu historikoa definitzen duten abiapuntu gisa, ezta beren baitako ondare eta balio gisa.
|
|
2005
|
|
|
Debekatuta dago, hala edozein baliabide erabilita erregistratzaileen liburuetara, fitxategietara zein artxiboko datutegiaren gune nagusira zuzenean sartzea, nola horiek datutegietan sartu eta merkaturatu nahiz birsaltzea. Erregistratzaileek
|
dute
artxiboaren zaintza, osotasun nahiz artapenaren gaineko erantzukizuna. Hala ere, interesdunak askatasun osoa du edozein baliabide fisiko edo telematiko erabili eta erregistratzailearekin komunikatzeko, baldin eta baztertzen bada, komunikazio lotura apurtu eta artxiboaren edukia ezkuztatu edo tele hustea.
|
|
|
Artikulu hau idazteko ez
|
dut
artxiboetara jo, ez baitut oraingoan Alardearenhistoria bat egin nahi, ezta historiografia bat ere. Irakurritako testuak eta jasotakodatuak, Tradizioaren alde, zentzu kritikoz aztertu ditut, eta honen inguruko testu, klasikoekin?
|
|
2007
|
|
|
Honelakoetan erabiltzaileak partekatu nahi
|
dituen
artxiboak zerbitzura igorri behar ditu.
|
|
2008
|
|
|
Internautek badakite edo ezagutu behar dituzte datu horiek, eta poliziak ezagutzen dituen datu horiek, Interneteko datu publikoak, ez daude babestuta Konstituzioaren 18 artikuluak edo 18 artikuluak”, dio Auzitegi Gorenak. Gorenaren arabera, haur pornografia
|
duten
artxiboetara sartzen direnen “identitate kriptikoa agerian uztea da errastar horien helburua”; izan ere, Gorenaren arabera, “informazio hori, legez kontrakoa edo irregularra, edozein erabiltzailek eskura dezake”; beraz, “ez da baimen judizialik behar publikoa lortzeko, eta Sarearen erabiltzaileak berak sartu du informazio hori”. “Horregatik guztiagatik, argi geratu behar da ezen, arrastoak egiaztatzean, polizia judiziala delituak jazartzeko eta delitu horiek egiten dituzten delitugileak atxilotzeko bere funtzioa betetzen ari zela, eta egindako arrastoak legitimoak eta erregularrak zirela”, dio Auzitegi Gorenak.
|
|
|
Urtarrilaren 3a. Ordu arteko epea
|
du
Artxibo Nazionalak Kongresuari emaitzak jakinarazteko.
|
|
2009
|
|
|
Matrikula, zenbakia falta zitzaigun salbatutako argazkien artean Higinia Luzena zegoen edo ez argitzeko. . Zenbaki horrekin, orain arte ez dakigun zerbait ondoriozta daiteke
|
zuen
artxiboetan?, galdetu nion.
|
|
|
2008ko ekainera arte «Archivo General de la Guerra Civil Española» (AGGCE) izendapena
|
zuen
artxiboan, matxinatuek konfiskaturiko dokumentu multzoak aurki daitezke batez ere; bertan jasota daude Euskadiko Jaurlaritzari matxinatuekindarrez ebatsitako agiriak, esaterako. Dokumentu hauek baliagarriak izan daitezkegerraren bilakaera lantzeko edota eragile sozialen afiliazio, mobilizazio militarraeta jarduera sozio-politikoa ziurtatzeko besteak beste.
|
|
|
Horrela, bada, Gerra Zibilaren gaiari buruzko informazioa eta dokumentuakzaintzen
|
dituzten
artxibo eta dokumentazio zentroei dagokienez, Euskadi eta Espainia mailan bederen azken urteetan artxiboetarako irekitzeko prozesuak aurreraegin du nabarmen eta artxibo garrantzitsuenen ateak ireki dira, eta oro har, bertakofuntsak ikertzaileek eskuragarri dituzte. Esaterako, gerraren bilakaera eta protagonisten ibilbidea ezagutzeko ezinbestekoak diren artxibo militarren (horien fitxakliburuan deskribatuta daude:
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan Gerra Zibil garaiko dokumentu funtsak sareanjarri
|
dituzten
artxiboen artean, besteak beste, bi nabarmenduko lirateke: batetik, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren Kultura Ondarearen Zentroa (Irargi, Bergaran), eta bestetik, Sabino Arana Fundazioak Arteagan kudeatzen duen Abertzaletasunaren Agiritegia.
|
|
2010
|
|
|
Estatuaren titulartasuna
|
duten
artxiboak.
|
|
|
Operazioa Valentziako sei bizilagun egin zuten salaketari esker hasi zen. Interneten dokumentu batzuk bilatzerakoan, haur pornografia
|
zituzten
artxiboak aurkitu zituzten.
|
|
2011
|
|
|
GERMANordenagailu parean dago, ordenagailuak kanpoko disko gogorra jarrita dauka. Halako batean, ezagutzen ez
|
duen
artxibo bat ikusten du karpeta batean VII, harritu (bere buruaz beste egin zuen eguna baita) eta ireki egiten du.
|
|
|
NEKANE: Gordeta
|
zituen
artxiboen eta argazkien arabera, nahiko maiz joaten zen. Ziur zaude ez zenuela sekula ikusi?
|
|
|
Juan Carlosek nire aitaren idatziak ordenatzeko aholkua eman zidan, 80 urte bete zituela idatzi baitzituen bere memoriak; eta Salamancako artxiboan, Madrilgoan eta Donostiako Diputazioan aitaren gaineko hainbat dokumentu lortzen lagundu zidan. Jean Claude Larrondek Sabino Arana Fundazioak Artean
|
dituen
artxiboen arduradunekin harremanetan jarri ninduen eta han ere aitaren gaineko dosier bat lortu nuen. Era berean, AEBetako zerbitzu sekretuek Comète sarearen gainean dituzten artxiboetara eta belgikarren artxiboetara jo nuen MOZTU produkzio elkarteko Iurre, Miren eta Inesari esker, sareari buruzko dokumental bat egiten ari baitira.
|
|
|
Jean Claude Larrondek Sabino Arana Fundazioak Artean dituen artxiboen arduradunekin harremanetan jarri ninduen eta han ere aitaren gaineko dosier bat lortu nuen. Era berean, AEBetako zerbitzu sekretuek Comète sarearen gainean
|
dituzten
artxiboetara eta belgikarren artxiboetara jo nuen MOZTU produkzio elkarteko Iurre, Miren eta Inesari esker, sareari buruzko dokumental bat egiten ari baitira. Geroxeago Belgikan sarearen memoriaren inguruan lan egiten duen Philippe Connartek hainbat informazio bidali zizkidan.
|
|
2012
|
|
|
Euskal Herriko komentuen limosna eskeen emaitzak, serie jarraituetan bilduta, uste dut zinez esanahitsuak izango liratekeela, eliz historiako alde hori ezagutzeko, noski, baina baita euskal gizartea bera osotasunean ezagutzeko ere. Hortaz, eskueran
|
dituen
artxibo eta ezagutzarekin, ez legoke Urkiza norabide honetan saio on bat egiteko abiapunturik txarrenean.
|
|
|
Datu pertsonalak
|
dituzten
artxiboak kontserbatzeko eta erabiltzeko legediak ematen dituen arauak edozein izanik ere, era guztietako artxiboei aplikatu beharreko arau orokorrak ere badaude.
|
|
|
16 Dokumentuak betiko gorde behar al dira? 17 Zer helburu
|
dituzte
artxiboek? 18 Gauza bera al dira artxibo aktiboak eta erdi aktiboak?
|
|
|
18 Gauza bera al dira artxibo aktiboak eta erdi aktiboak? 19 Aipa itzazu datu pertsonalak
|
dituzten
artxiboak dauzkaten enpresen betebeharrak. 20 Azal itzazu dokumentu arruntak eta isilpeko dokumentuak suntsitzeko prozesuak.
|
|
|
3 Bezero bakoitzari dagozkion dokumentuak modu kronologikoan sailkatu behar ditu. Karpeta izendunak alfabetikoki jarri behar
|
ditu
artxiboan. 4 Bezeroarekin zerikusia duten dokumentu originalak artxibo batera eramaten dira.
|
|
|
Datuak babesteko irizpideak erabiltzea informazioa
|
duen
artxiboan.
|
|
|
Honako datu edo informazio hauek
|
dituzten
artxiboei aplikatuko zaie:
|
|
|
Honako datu hauek
|
dituzten
artxiboei aplikatuko zaie: besteak beste, ideologiari, sindikatu afiliazioari, erlijioari, sinesmenei, arrazari, osasunari edo sexu bizitzari buruzko datuak (adibidez, alderdi edo sindikatu batean afiliatuta egoteari buruzko datuak, historial medikoak, etab.), edo genero indarkeriari buruzkoak.
|
|
|
Ordenagailuetara konektatuta dauden informazioa biltegiratzeko gailuak dira. Haien izena alfabetoko letra bat da, jarraian bi puntu dituena (adibidez, B:, D:, etab.). Unitate horiek guztiak eta unitate bakoitzak
|
dituen
artxibo eta karpetak ikusteko, Ordenagailua (Mi PC) aukeratu behar, bai sistemaren mahaigainean dagoen ikonoa sakatuta edo Hasi/ Ordenagailua (Inicio/ Mi PC) aukeratuta.
|
|
|
Adibide honetan, Telefonoaren eskuliburua izena emango diogu. Orain, sortu berri
|
dugun
artxiboaren ikonoaren gainean klik bikoitza egiten badugu, horren edukia eskuratu ahal izango dugu Ohar bloka (Bloc de notas) aplikazioaren bitartez (testu editorea da). Artxiboa sortu berria denez gero, hutsik dago.
|
|
|
Euskal Herriko Autonomia Estatutuaren 10.20 artikuluaren arabera, Euskal Autonomia Erkidegoak eskumen osoa
|
du
artxibo, liburutegi eta museoen alorrean, horien titularra Estatua ez denean.
|
|
|
Internet bidez egiten bada, doan erregistratu behar da Correos eko atarian. Ondoren, burofaxa prestatu behar da, hau da, orri bat eta bidaltzailea bidali nahi
|
duen
artxiboa. Titularrak egiaztatu behar du entregatu behar duen dokumentua eta edukia berretsi.
|
|
2013
|
|
|
Kostata haiek bidalitako artxiboa zabaltzea lortu nuenean, zenbakia sartu nuen, ondo gorde eta txukun bidali ere. Handik gutxira, berriz, ezin
|
zutela
artxiboa zabaldu, eta ea beste formatu batean bidalita konpontzen genuen eskatu zidaten, beste mezu elektroniko baten bidez. Eta horrela ere, ezin. PC edo Mac dela, Excel edo Numbers...
|
|
|
Xehetasun horiez gain, Eskualduna n idatzi zuten soldaduen ibilbide militarrari buruz gehiago jakiteko asmoz Pirinio Atlantikoetako Departamendu Artxiboaren Paueko egoitzara joan behar izan da, militarren matrikulazioari buruzko erregistroak begiratzeko. Frantziako Defentsaren baitan, Lurreko Armadaren Historia Zerbitzuak Vincennes en
|
duen
artxibora ere joan gara gerlaren inguruko zentsurari buruzko datuen biltzeko, han bilduak baitira zentsuratutako zatiak, eta kontrolatutako agerkariei buruzko txostenak, Eskualduna ri buruzkoa barne. Horrez gain, zerbitzu horren webguneandauden artxiboak ere baliagarriak izan dira, euskaldunak ibili ziren erregimentuei buruzko xehetasunen jakiteko edota hildako euskaldunen fitxak ikusteko.
|
|
|
Bai, jakina, besteak beste, gerran gertatutakoa islatzen duen hainbat ikus entzunezko, dokumental eta abar egin dituztelako. Oso lan interesgarriak dira, gogora ekartzeko zer gertatu zen edo hurbilpen bat egiteko, hazi bat erein, jakin mina sortu, kontzientzia eta abar, gero, gaian sakondu gura
|
duenak
artxiboetara jo dezan edo gertatu zenaren gaineko informazio zuzen samarra dutenei galde diezaion.
|
|
2014
|
|
|
Arnaud Durruty eta Marie Dunate Soroetako jaun andereak ziren, baina Arnaud ez zen bertako semea, bai aldiz etxe horretako ondokoa Marie Dunate. Arnaud Durrutyren berri gehiagorik ez
|
dugu
artxiboetan atxeman. Ez da ezinezkoa Urrutia Lekorneko etxean izatea jatorria, baina ezin hori frogatu.
|
|
2015
|
|
|
Enbor horretatik sortu zen Sakana Gogoan egitasmoa. 2009tik aurrera, ikasleek burututako ikerketa lanari esker 300 elkarrizketa eta beraien transkripzioak
|
dituen
artxiboa osatu dute Altsasuko Aralarko Mikel Donea institutuan.
|
|
2016
|
|
|
Nekatuta nago.
|
Zuen
artxiboa kontsultatzera nator, arrazoi profesionalak direla eta, noski.
|
|
|
Paperjale hark bazkaltzeko ordua ei zeukan, eta ezin
|
zuen
artxiboan inor utzi bakarrik. Hori bai ezin zuela egin, ezta Guerrero komandanteak aginduta ere, bai baitzeukan berak, artxibozainak, erantzukizunik haren goikoekin; izan ere, oso modu profesionalean jagoten baitziren hango altxorrak.
|
|
|
|
Baditugu
artxiboan Pello Errotaren beste sei agiri. Denak auziak.
|
|
2017
|
|
|
Horren adibide bat ipiniko dugu, esaterako, poster bihurtu nahi
|
dugun
artxibo digital bat. Artxibo digitalaren kasuan, tamaina pixeletan emango dugu, zabalera x altuera (800 pixel x 400 pixel).
|
|
2018
|
|
|
Bigarren errealitate hau bestea bezain zintzoa dela esaten du Thomas Demandek, edo bestea bezain faltsua. Agerian jarri nahi
|
du
artxibo hura benetako bihurtu zuena argazkia zela, prentsan agertu zen argazkia. Dagoena islatzeko zela uste genuen kamerari, objektuak sortzeko ahalmena aitortzen dio.
|
|
2019
|
|
|
Hala ere, elkarrizketak egiterako orduan tentuz ibili behar da, ahozkotasunak giza-memoriabezalako gaitasun aldakor batean baitu oinarria. Giza-memoria ezin dezakegu informazioapilatzen
|
duen
artxibo edo kutxa gordetzaile amaiezin baten modura uler, egoeraren araberaetengabeko aldaketak eta berrikuntzak jasaten dituen, giza gaitasun dinamiko eta produktibo batbaizik? (Altonaga Begoña, et al. 2017, 137).
|
|
2021
|
|
|
Gogo bat bada horren atzean, Sueskunen ustez: "
|
Badugu
artxibo moduko bat sortzeko grina; behintzat, pertsona horien guzien testigantzak eta bizipenak gordetzea. Altxor bat dira".
|
|
|
Gerla ondoko garbiketa eta arazketetan, salatari eta salatzaileen izenak agertzen dira garaiko dokumentuetan, 18 baina guk ikertzen dugun tartean ez da holakorik: poliziak jakiten bazuen ere nork zer egiten zuen, Euskadin behintzat salatari zerrenda
|
duen
artxiborik ez da aurkitu, nik dakidanez.
|
|
2022
|
|
|
Bestalde Donapaleun, Herriko Etxearekin adosturik, Euskal Argentinak bere bulegoa ukanen du, Frantziskanoen" Espace Bideak" en gibelean den Touzaa etxean, lehen estaian. Lehen egiten zituen permanentziak berriz egiten ditu, bai eta
|
dituen
artxiboak hor atxikiak izanen dira.
|
|
|
Ondo, baina zertarako behar ditu, horrelako pila bat
|
ditu
artxiboan eta?
|
|
|
Legearen arabera, ezin ditugu kontsultatu 50 urte baino gutxiago
|
dituzten
artxibo judizialak. Hala ere, ikerketa baterako bada, normalean ez dute oztoporik jartzen.
|
|
|
Noski, digitalizazioa aldaketa oso handia izan da. Milioi erdi bat diapositiba
|
dut
artxiboetan, dagoeneko ez dutenak ezertarako balio; bueno, nik oraindik erabiltzen ditut… Eta hasieran inork ez zuen gura irudi digital bat. Arazo handiak izan nituen editoreekin, inork ez zekielako prozesua nola amaitu ondo.
|
|
|
Ez kezkatu, neronek bilatuko dut.
|
Zuen
artxiboko paper bakar bat ere ez da aztertu gabe geratuko –bota du ofizialordeak, eta keinu batez atzetik jarraitzeko agindu die lankideei.
|
|
2023
|
|
|
Iruñekoaz gain, beste herri askotan ere gertatu ziren desmasiak eta lapurretak erabateko inpunitatearekin. Ondoren, errepresio ekonomiko hori guztia instituzionalizatu egin zuen erregimenak, dekretuen, batzordeen eta 1939an horretarako propio kaleratutako Erantzukizun Politikoen Legearen bidez. Josu Chueca historialariak 2015ean ARGIAn idatzi zuen bezala (2.445 zk.), duela gutxi arte" eskuraezinak"
|
genituen
artxibo eta dokumentuak ireki dira orain, lege horren eragina norainokoa zen jakiteko baliagarriak: " Errepresioaren izeberg handiaren beste atal iluna argitzen ari da", zioen, eta ohartarazi zuen ikerketak hasi besterik ez zirela egin.
|
|
|
Horregatik, historiagintzaren beharra dugu oraindik, arduren zehaztasunak jakiteko. Horregatik nahi
|
ditugu
artxiboak zabalik, egia gure eskubidea delako. Horregatik Memoria Lekua Gernika Lumo da, bere osotasunean.
|