|
2000
|
|
|
Lehen Mundu Gerrarako soldadu hartu bazuten ere, pleuresia gaitzak salbatu zuen. Gerratea amaitzean hurbildu zen lehenaldikotz Kanbora, biriketako gaitza
|
zuen
anaiari bisita egitera, Lapurdiko herriska ospetsua zen-eta bere urberotegi eta osategiei esker. Ahal zuen aldi oroz, bidaian joaten bazen ere, Kanbon betiko errotu zen, Ipar Euskal Herriko bizi giroa eta Euskal etniaren berezitasunak inspirazio iturri bilakaturik.
|
|
|
Eleberri honetako pertsonaiak bat batean hilketa bat ikertu beharrean ikusiko du bere burua. Xabierrek aspaldian ikusten ez
|
zuen
anaiaren heriotzaren berri izan zuen. Hasieran, gaindosi baten eraginez hil zela zirudien.
|
|
|
Aurpegiak eskuin leihoan iltzatuta
|
genituela
anaia txikienaren begiratze urdurian erreparatu genuen bat batean. Paisaiak eskaintzen zuen edozein puntutan finkatzen zen haren begirada, eta gure gibelean desagertu arte jarraitzen zion aipatutako puntuari, gero eta beldur aurpegi handiagoz.
|
|
|
—Ziegan hengoela aipatu nian bazegoela karta bat, jaun Albert Etxegoienen sasoinean galdu zena. Bada, jaun Albert Etxegoienek
|
bazuen
anaia bat, zeinari Henrik baitzeritzan, eta zeinak kutxa tipi batean gordetzen baitzuen Estebanek skribatu karta. Eta jaun Albert Etxegoienen anaia hura egun batean Maulerat ezkondu, eta badirudi ezen bere ondasunen garraioan kutxatxoa gurditik erori zitzaiola, eta halaxe galdu zuela gutuna.
|
|
|
|
Zuen
anaia Esteban
|
|
|
Esker mila". Uste
|
dut
anaiari eskerrak behin emanen eta orduan eman nizkiola, eta uste dut, orobat, ezen haren nagusitasuna onartzeko eta hartarat ohitzeko bidean jarri nintzela, hartaraz gero... baita anaia behar bezala estimatzeko eta maitatzeko bidean ere, eta hala oroitzen dut bertze eszena hura, udazken batean —urte hartako udazkenean izanen zen, segur— anaia eta biok basoan jostetan ibili ginenekoa, or...
|
|
|
Maizter nengoen Josurenean, paretak biluz biluzik zituen ganbera batean, eta ez
|
nuen
anaiaren gerizak sorrarazten zidan erruduntasuna emendatu nahi, nire presentziari semearena ere gehituz. Bertzalde ere, osaba ideala urrun da Josurengandik, eta auskalo zer ikuskizunen arriskupean ez ote ziren egonen Unairen zazpi urte xaloak.
|
|
2001
|
|
|
mi, mis, tu, tus, nuestro, nuestros; mon, ma, mes, ton, ta, tes, notre, nos; nire, hire, gure. Badirudi alde hauek guztiek, jabetza, kontzeptu ezberdinak adierazten dituztela.Zergatik erabiltzen dira askoz gutxiago euskaraz inguruko hizkuntzetan baino. Ha venido mi hermano itzuli nahi dugunean, zer esan behar
|
dugu
anaia etorrizait, anaia etorri da ala nire anaia etorri da. Eta zergatik erabiltzen dugueuskaraz plurala, gaztelaniaz singularra erabiltzen den tokian?
|
|
|
Fuerte aritu ziren, hagitz fuerte. Ordukoa
|
du
anaiak kopetako saketsa. Baina azkenean Eduardoren muturrak ibaiak ekarririko harea finari musu eman behar izan zion.
|
|
2002
|
|
|
Minusbaliatutzat jotako gizon batek bere gizatasun osoz aurre egin dio arazo honi, «normaltzat» jotakoen munduan sartu nahi badu. Sustengua ematen zion pertsona bakarra, ama, galtzen du, eta berak hainbeste maite
|
duen
anaia txikiak etxetik alde egiterakoan lagungarri utzi zion kartoizko John Wayne-ren irudia baino ez zaio geratzen. Amaren hiletetara azaltzen denean anaia hori, biak elkarrekin bizitzea proposatuko dio.
|
|
2003
|
|
|
Zer ongi etorria! Osmanen anai arreba guztiek nigarra begietan zuten hain aspalditik ikusia ez
|
zuten
anaia besarkatzean. Oya harriturik gelditu zen ikustean duela hamar urte ikusi ez zuen lehengusua zenbat aldatu zen.
|
|
|
Eta nola heltzen zidan, bada? Zer, arreba txikia zaindu behar
|
duen
anaia zarelakoan ala. Besterik ez nuen behar!
|
|
|
Gabik belauntziari begiratu dio. Ezagu  tzen
|
ditu
anaiaren promesak. Gainera, nola arraio gidatzen da horrelako traste bat?
|
|
|
Sugandila hondarretara bota
|
du
anaiak kazadorako poltsikotik pegatinak atera dituenean. Mota guztietakoak daude.
|
|
2004
|
|
|
Ordu arte ez nuen behin ere esan, etxean ere ez zekiten: 16 urte
|
nituela
anaia bat hil zitzaigun. Hildakoaren kutxan atera behar zutenean, gure aittak esan zuen:
|
|
|
Zilbor hestearen alternatiba birlandaketa egin behar denean eta hezur muin bateragarri bat ematea ezinezkoa denean baino ez da baliozkoa. Guraso hematopoietikoen transplantea behar duten leuzemia gaixoen %30etik %35era bitartean, HLA berdina
|
duen
anaia bat dago. Gainerako erdiek HLA berdina duen familiakoa ez den hezur muineko emaile bat aurkitu dute nazioarteko erregistroetan, baina gainerakoek, kopuru osoaren %30 inguruk, ez dute emailerik aurkitzen.
|
|
|
Anaia hil zuen, etsai bilakatu zen, berak zioen bezala, bere burua saldu zuen. Amildegi ertzean, etsaia atzean zuela, etsaitzat
|
zuena
anaia zuela, bere burua tartean izanik anaiaren azken hitz hotzak errepikatuz amaitu du: horrela ez mutiko, horrela ez."
|
|
2005
|
|
|
Hautsa irensten zuela, eskuak lotzen zizkion burdinaren hegia nabari zezakeen, larru urratzaile. Maddik orduan
|
zuen
anaia azken aldikoz besarkatu:
|
|
2006
|
|
|
guk beti euskaraz egitea nahi zuen.
|
Bazituen
anaia bat eta bi arreba. Anaia errepublikarra zuen.
|
|
|
|
Zuen
anaia zaharrenak esanda dakit bederatzi hilabete ere egin izan zuela mendian, herrira ez herri bazterrera batere etorri gabe...
|
|
|
Herriz herri kantari ibiltzen ziren bi anaia protagonista dituen istorioa ere bada. Horren arabera, errota inguruan egiten ziren akelarreetako partaideek amildegitik behiti bota
|
zuten
anaia zaharrena, pertsona bat hiltzeko zeukaten erritua hausteagatik. Geroztik, larunbatero, larunbat santutan izan ezik, gorputz batek erortzerakoan egiten duen soinua eta oihu bat entzuten omen dira leku honetan.
|
|
|
laister
|
nauzu
anaien ondoan
|
|
|
Nik ba al
|
dut
anaia arrebarik. Ez dizut esan. Nahi al duzu jakin?
|
|
|
– Nire adiskide guztiak hil dituk –iragarri
|
du
anaiak," bai, euria botako du" esango balu bezala. Eta begiei erreparatuta, ez litzateke aise antzemango.
|
|
2007
|
|
|
Horren ikuspegitik, argigarri gisa, adibide batzuk ipini nahiko nituzke, zergatik uste dut esan nahi dudanaren eredu garbia erakusten dutela horiek. Lehenengo etsenplua doa gizakumeen ikuspegirik hurrenetik; horretara, bada, euskaraz baditugu berba ezberdinak gurasoen umeen arteko harremanak islatzeko, hau da, seme alabetan
|
baditugu
anaiak eta nebak, eta arrebak eta ahizpak. Horiek ez dira hizkuntza ereduak bakarrik, ezperen gizartea antolatzeko dauden modu askotarik baten erakusleak ere.
|
|
|
Azterketa 1994 eta 2006 bitartean egin zen. 1 motako diabetesa garatzeko arriskua zuten 1.770 haur bildu zituen, bai gaixotasuna izateko joera duen genotipo bat izateagatik, bai 1 motako diabetesa
|
duen
anaia edo aita bat izateagatik. Urtebetetik aurrera, batez beste, 6,2 urtez jarraitu zitzaien haurrei.
|
|
2008
|
|
|
Eskerrik asko, Matias jauna egin dozuzan koplagaitik,
|
zuen
anaiak agurtzen zaitu gaur Gamarteko herritik.
|
|
|
Gaur sabaiko lastotzan agertu da, hazur eta azal. Lasto hondakinak kortara jatsi
|
ditu
anaiak eta... Zer zaku edo narru dakart nik hemen?
|
|
|
Aldude Auzkiriko bigarren seme apeza ez
|
dugu
anaiarenganik berexiko, hemen berean aipatuz.
|
|
|
Azken egunetan ezagutzera emandako Sevillako (Espainia) umearen kasuan, hala ere, urrunago joan dira. Ez dute soilik enbrioi osasuntsu bat aukeratu, gaixotasun genetikoa
|
zuen
anaia osatzeko gaitasuna zuen enbrioia baizik.
|
|
2009
|
|
|
Gaiak berez izugarrizko beldurra eragiten zuen, baina ez genuen nahi hegazti gripearen gaineko film soil bat egin. Film apokaliptikoak gustuko
|
dituzten
anaiek beste ikuspegi bat eman nahi izan zioten filmari: Film mota hori beti pertsonaietan zentratzen da.
|
|
|
eta egia, bere egia? esaten ari zitzaion, beraz, baina, anaia aurrean zuen neurrian, bakarrean hartuz gero, gorputz bat beti da gorputz bat, harik eta, beste gorputz baten aurrean, norgehiagoka batean murgiltzen den arte, modurik automatikoenean murgildu ere, oilarraren maila bateko zein besteko nolakotasunak hartuta?, ezinbestean sartua behar
|
zuen
anaiaren aurkako lehian, modu inkontziente batean bazen ere, esaldi harekin zera ere esan nahi balio bezala:
|
|
|
zerbait baino gehiago ere bai! Domingok bere tokia behar zuen eta bere tokia lortuko zuen, noizbait irabazi behar
|
baitzuen
anaiaren errespetua, behin betiko irabazi ere; merezi zuèn zerbait egin nahi zuenez, gainera, ongi pentsatu behar zuen jokaldia, anaia noiz eta nola zirikatu berriro, haren erasoa eragiteko, anaiaren eraso batekin justifika baitzezakeen berak. Domingok, bere kontraerasoa, gurasoen aurrean; esan nahi baita, gauzak garbi ikusi zituenean, itxura egitea erabaki zuela, hura ez zen arren bere ohiko jokabidea:
|
|
|
Lau urtetan egon zen mutila gaixo, bi lehenengoak sendategian, eta beste biak etxean; lau urte haietan, baina, ikasturte akademiko bakarra galdu zuen, Gabinok, sendategian egin zuèn bigarren urtean tarteka estudiatzen jardun zuenak, etxean estudiatzen jarraitu baitzuen; hantxe
|
zituen
anaiek urtez urte uzten zizkiotèn liburuak, zalantzetarako, gainera, Damaso zuen maisu ezin hobea?, eta hantxe zuen hilean behin ikastetxeko irakasle bat, gramatikakoa?, arratsalde osoa bisitan ematen zuena, estudioei lotutako kontuen jarraipen orokorra egiteko; Gabinok, beraz, aurrera egiten zuen, bai osasunean eta bai estudioetan ere, baina mutila ez zegoen erabat pozik; goraldien ondoan?. Hos... esan zion Maria Bibianak noizbait, eta batzuetan halaxe ematen zuen, on Anizeto kalonjeak igandeetan komunioa ekartzen zionean, esate baterako, hain bere baitan bilduta egoten zen Gabino halakoetan, haren begiak goi argi batek hartuak iduri?
|
|
|
atergabeko presentzia bihurtua iduri; Domingok, aldiz, guztiz kontrako jarrera abiapuntutzat harturik, erdigunea eskaini zion Benjamin Mariari hasieratik: ...akoa, haiek guztiek, barru barruan, Benjamin Mariaren heriotza irrikatzen baitzuten, heriotzak bakarrik deusezta baitzitzakeen eta ezaba, ausaz, absentziaren presentziazko agerraldi etenik gabekoak, gauak itzal guztiak irents ditzakeen bezala; ez zuten esaten ez aitortzen, kulpa hura ere ezkutuan eraman beharrekoa baitzen, menturaz?, halaxe sentitzen zuten arren; Domingok, aldiz, bizi bizirik nahi
|
zuen
anaia, bai bizian eta bai hilean ere, balizko heriotzari ere jarria baitzion amets urdin baten egunsentia?
|
|
|
Damaso ez ezik, beste lau anai arrebak ere berari begira zituen Domingok: Domingo, beraz, zerbait eta norbait zelakoan, harro bezain pozik zegoen, irriak ezpainetan alderik alde utzitako oinatzak lekuko; haren harrotasunak eta haren poztasunak bazuten itzal bat, ordea, Teofilo Mariak ez baitzuen ordura artean ezer esan, eta Domingok beldur behar
|
baitzuen
anaiak arestian bezala erreakzionatuko ez ote zuen, beste oldarraldi batekin; hala, bada, hiru anai arrebek egindako galderari erantzuteko prest zegoen arren, irria ezpainetatik ezabatu eta Teofilo Mariari begiratu zion Domingok: begirada hark bazuen mendekotasunetik zerbait, anaia anaiari baimen eske balebilkio bezala, buruan zuena esateko?, baina bazuen, halaber, errebeldi puntu bat?
|
|
|
komunistak eta anarkistak, haien artean Domingo, Domingo batez ere; ez zen hura Teofilo Mariak Domingo oroitzen zuen lehen aldia, seguru ezetz, aitak Domingo arbuiatu, etxean sartzeko debekua ezarri eta haren izenik ere ez aipatzea erabaki zuenetik, inoiz baino presenteago izaten baitzuen Teofilo Mariak anaia. Damasori halaxe aitortu zion behintzat behin baino gehiagotan?, buruan itzal bat iltzatu baliote bezala; esan nahi baita Domingoren traizioak bere onetik ateratzen zuela Teofilo Maria, anaia madarikatua egoeraren erantzule egiterainoko jarreran, behin komunistak eta anarkistak zaku berean sartuz gero logika osoz ondoriozta baitzezakeen ezen Domingok ere bahiketan parte hartu zuela, parte hartu ez zuen arren, uholdeari lotzen zaion ur tanta oro, nola erditik hala bazterretik, uholdearen erantzule den legez; bazegoen, bestalde, ñabardura berri bat, ohiko egoerari eranstekoa eta ohikoa guztiz ezohiko bihurtzen zuena, gerra piztu berria ez baitzen txantxetako kontua, are gutxiago Teofilo Mariak irudikatzen zuen moduan: lubaki bat, eta lubakiaren bi aldeetara Domingo eta bera, aurrez aurre, elkar hiltzeko prest; nola izan zitekeen, baina, anaiak anaia hiltzea?; eta zergatik ez?; Teofilo Mariak ez
|
baitzuen
anaia anaiatzat ordurako, hain izan zen eskerga eta berealdikoa honen traizioa, Teofilo Mariak berak une hartan are traizioagotzat hartu zuena, ausaz, muturreko baldintzek, beheko solairutik zetorrèn oihu bat ere entzun zuen orduan, onik egingo ez ziona: ¡ Abajo España y arriba Rusia!?
|
|
|
nik ez dut hegan egingo, gai ez naizelako, baina zuk ere ez, uzten ez dizugulako; jarraian, baina, Domingori begiratu eta, haren begi hezeetan tristuraren markak irakurri zituenean, hain ziren haiek nabariak, non ez baitzuten hiztegirik ez itzulpen berezirik behar?, errukitu egin zen: izan ere, zergatik jokatu behar
|
zuen
anaiarekin hain joko miserablea eta berekoia, baldin eta harekiko harremanak normaldu bazituen?; ez al zuen berak, bada, Rikardo Lehoibihotz guztiz noblea eredu eta jarraibidetzat hartu?; ez al zuen berak jasoko, bere garaian, orbetarren sortako atalik onena, jauregia eta fabrika: orbetarren lurra, alegia??; eta ez al zen, halatan, zuzena Domingok ere berea jaso nahi izatea, lurrekoari lurra eta airekoari airea?; eta, halere, sentimendu on hura biribiltzen saiatu zen arren, Teofilo Mariak ez zuen biribiltzerik lortu, zer besterik adieraz zezakeen haren begietako betikarak??, airetik baitzetorkion, antza, itzal bat, Domingok pilotatutako balizko abioi batek lurrera proiektatzen zuena eta lurraren gainean zebilena, hemendik hara eta handik hona, mehatxu bat bezala, lurraren begian?
|
|
|
Gure Luis Luzienek
|
bazuen
anaia bat, Pierre Bonaparte printze sutsua. Napoleon III.aren lehengusuak ziren biak.
|
|
|
Gerrikoa are gehiago estutu behar dela gogorarazi zuen lehendakariak, baina ez zuen ezer zehaztu nahi izan. Besteak beste, ia 500 kilometro hegoalderago
|
duen
anaia handiaren mugimenduen zain dagoelako.
|
|
|
Damaso ez ezik, beste lau anai arrebak ere berari begira zituen Domingok: Domingo, beraz, zerbait eta norbait zelakoan, harro bezain pozik zegoen, irriak ezpainetan alderik alde utzitako oinatzak lekuko; haren harrotasunak eta haren poztasunak bazuten itzal bat, ordea, Teofilo Mariak ez baitzuen ordura artean ezer esan, eta Domingok beldur behar
|
baitzuen
anaiak arestian bezala erreakzionatuko ez ote zuen, beste oldarraldi batekin; hala, bada, hiru anai arrebek egindako galderari erantzuteko prest zegoen arren, irria ezpainetatik ezabatu eta Teofilo Mariari begiratu zion Domingok: begirada hark bazuen mendekotasunetik zerbait –anaia anaiari baimen eske balebilkio bezala, buruan zuena esateko–, baina bazuen, halaber, errebeldi puntu bat... distira moduko bat, alegia, bere baitan eguzkiaren dirdira zeramana, poxpolo batek bere baitan munduko sute guztiak eraman ditzakeen moduan; orduan, baina, Domingoren bakardadeaz jakitun balira bezala, laguntzan etorri zitzaizkion beste hiru anai arrebak –Damaso, Maria Bibiana eta Ada–, haren begiradarekin bat egiteko –bere ekinaldiaren porrotaren ondoren, zegoèn tokian ez balego bezala zegoen Gabino–, hirurek batera so egin baitzioten Teofilo Mariari; hauen soak, haatik, exijentziazkoak ziren eskarizkoak baino gehiago, orduantxe ulertu balute bezala ezen hirurek mende zutela hirurak noiznahi mende zituena; Teofilo Mariak, ondorioz, inguratua sentitu behar zuen, gutxitan bezala sentitu ere, bai kanpotik, lau begi parek begi hesi bat osatzen baitzuten, eta bai barrutik ere, estualdi hartara iritsita aitortu beharrean baitzegoen ezen auzi hartan zerbait arraroa gertatzen ari zela:
|
|
|
oroitze hutsa zen, bai baitzirudien ezen itzal hura ameba erraldoi bat bezalakoa zela, bere pseudopodoak noranahi hedatzeko gaitasuna zuena, erdigunea ere –mamia eta ardatza– bereganatu arte; erdigunea, bazterraren itzalpean zegoena, non erruduntasun sentimenduaren harra baitzen jaun eta jabe... kulpa bat bezala bizi baitzuen aitak afera hura, kulpa bat bezala amak, eta kulpa bat bezala beste anai arrebek ere, absentzia itxurako hura –ezpainek isildua, baina kontzientziaren ahotsak ozendua– atergabeko presentzia bihurtua iduri; Domingok, aldiz, guztiz kontrako jarrera abiapuntutzat harturik, erdigunea eskaini zion Benjamin Mariari hasieratik: ...k guztiek, barru barruan, Benjamin Mariaren heriotza irrikatzen baitzuten, heriotzak bakarrik deusezta baitzitzakeen eta ezaba, ausaz, absentziaren presentziazko agerraldi etenik gabekoak, gauak itzal guztiak irents ditzakeen bezala; ez zuten esaten ez aitortzen –kulpa hura ere ezkutuan eraman beharrekoa baitzen, menturaz–, halaxe sentitzen zuten arren; Domingok, aldiz, bizi bizirik nahi
|
zuen
anaia, bai bizian eta bai hilean ere, balizko heriotzari ere jarria baitzion amets urdin baten egunsentia...
|
|
|
begi aurrean zuenak, ondorioz, azken judizioko eguna oroitaraz ziezaiokeen Teofilo Mariari, orduan ere halatsu etorriko baitzen Jainkoa bera ere –ezpata eskuan, koroa buruan eta argi distiratsua nonahi–, bere epaia emateko asmoz, argiak hartutako dohatsuak betiko argian bizi zitezen, eta ilunak hartuak ilunean bigarren aldiz hil, hil ondoren iluntasun ilunagora piztea bi aldiz hiltzea bezalakoa baitzen... komunista jainkogabe zikin haiek bezala... komunistak eta anarkistak, haien artean Domingo, Domingo batez ere; ez zen hura Teofilo Mariak Domingo oroitzen zuen lehen aldia, seguru ezetz, aitak Domingo arbuiatu, etxean sartzeko debekua ezarri eta haren izenik ere ez aipatzea erabaki zuenetik, inoiz baino presenteago izaten baitzuen Teofilo Mariak anaia –Damasori halaxe aitortu zion behintzat behin baino gehiagotan–, buruan itzal bat iltzatu baliote bezala; esan nahi baita Domingoren traizioak bere onetik ateratzen zuela Teofilo Maria, anaia madarikatua egoeraren erantzule egiterainoko jarreran, behin komunistak eta anarkistak zaku berean sartuz gero logika osoz ondoriozta baitzezakeen ezen Domingok ere bahiketan parte hartu zuela, parte hartu ez zuen arren, uholdeari lotzen zaion ur tanta oro, nola erditik hala bazterretik, uholdearen erantzule den legez; bazegoen, bestalde, ñabardura berri bat, ohiko egoerari eranstekoa eta ohikoa guztiz ezohiko bihurtzen zuena, gerra piztu berria ez baitzen txantxetako kontua, are gutxiago Teofilo Mariak irudikatzen zuen moduan: lubaki bat, eta lubakiaren bi aldeetara Domingo eta bera, aurrez aurre, elkar hiltzeko prest; nola izan zitekeen, baina, anaiak anaia hiltzea?; eta zergatik ez?; Teofilo Mariak ez
|
baitzuen
anaia anaiatzat ordurako, hain izan zen eskerga eta berealdikoa honen traizioa, Teofilo Mariak berak une hartan are traizioagotzat hartu zuena, ausaz, muturreko baldintzek –beheko solairutik zetorrèn oihu bat ere entzun zuen orduan, onik egingo ez ziona: ¡ Abajo España y arriba Rusia! – hartaratuta; ondorioz –oihuaren aurkako erreakzio gisa edo–, begiak amorruz zabaldu eta argiz bete zitzaizkion, gogoa ohiko sinestera itzuli balitzaio bezala, sineste garbi eta zalantzarik gabekora, gerra hartan Jainkoak beren alde behar baitzuen –Jainkoaren aldekoen alde eta Espainia zinez maite zutenen alde–, hain zen begien bistakoa egia hura, egiaztapenik behar ez zuena, silogismorik ere ez, lehenengo premisan agortzen baitzen argudio guztia:
|
|
|
horixe egin behar zuen, anaiak sentitzeko moduko zerbait, ez hura hiltzeko adinakoa, bistan da, baina zerbait... zerbait baino gehiago ere bai! Domingok bere tokia behar zuen eta bere tokia lortuko zuen, noizbait irabazi behar
|
baitzuen
anaiaren errespetua, behin betiko irabazi ere; merezi zuèn zerbait egin nahi zuenez, gainera, ongi pentsatu behar zuen jokaldia, anaia noiz eta nola zirikatu berriro, haren erasoa eragiteko, anaiaren eraso batekin justifika baitzezakeen berak –Domingok– bere kontraerasoa, gurasoen aurrean; esan nahi baita, gauzak garbi ikusi zituenean, itxura egitea erabaki zuela, hura ez zen arren ber...
|
|
|
nik ez dut hegan egingo, gai ez naizelako, baina zuk ere ez, uzten ez dizugulako; jarraian, baina, Domingori begiratu eta, haren begi hezeetan tristuraren markak irakurri zituenean –hain ziren haiek nabariak, non ez baitzuten hiztegirik ez itzulpen berezirik behar–, errukitu egin zen: izan ere, zergatik jokatu behar
|
zuen
anaiarekin hain joko miserablea eta berekoia, baldin eta harekiko harremanak normaldu bazituen?; ez al zuen berak, bada, Rikardo Lehoibihotz guztiz noblea eredu eta jarraibidetzat hartu?; ez al zuen berak jasoko, bere garaian, orbetarren sortako atalik onena –jauregia eta fabrika: orbetarren lurra, alegia–?; eta ez al zen, halatan, zuzena Domingok ere berea jaso nahi izatea, lurrekoari lurra eta airekoari airea?; eta, halere, sentimendu on hura biribiltzen saiatu zen arren, Teofilo Mariak ez zuen biribiltzerik lortu –zer besterik adieraz zezakeen haren begietako betikarak? –, airetik baitzetorkion, antza, itzal bat, Domingok pilotatutako balizko abioi batek lurrera proiektatzen zuena eta lurraren gainean zebilena, hemendik hara eta handik hona, mehatxu bat bezala, lurraren begian...
|
|
|
...terik erakutsi bizitza osoan– eta egia –bere egia– esaten ari zitzaion, beraz, baina, anaia aurrean zuen neurrian –bakarrean hartuz gero, gorputz bat beti da gorputz bat, harik eta, beste gorputz baten aurrean, norgehiagoka batean murgiltzen den arte, modurik automatikoenean murgildu ere, oilarraren maila bateko zein besteko nolakotasunak hartuta–, ezinbestean sartua behar
|
zuen
anaiaren aurkako lehian, modu inkontziente batean bazen ere... esaldi harekin zera ere esan nahi balio bezala: " Zu goian ibil zaitezke, Domingo, baina ametsak gorago dezake"; bazekien Gabinok, haatik, Domingo zela pelikula hartako heroia, beste anai arreben begietarako bai bederen, bataren eta bestearen asmoen arteko aldea ere halakoa baitzen, Domingok ehunka kiloko zur puska bat gobernatzea amesten baitzuen –errealitate astuna arrano bihurtzea–, eta Gabinok ametsari zerizkiòn edo ametsen mundua zeharkatzen zutèn burbuilatxoekin jolastea.
|
|
|
Lau urtetan egon zen mutila gaixo, bi lehenengoak sendategian, eta beste biak etxean; lau urte haietan, baina, ikasturte akademiko bakarra galdu zuen, Gabinok, sendategian egin zuèn bigarren urtean tarteka estudiatzen jardun zuenak, etxean estudiatzen jarraitu baitzuen; hantxe
|
zituen
anaiek urtez urte uzten zizkiotèn liburuak –zalantzetarako, gainera, Damaso zuen maisu ezin hobea–, eta hantxe zuen hilean behin ikastetxeko irakasle bat –gramatikakoa–, arratsalde osoa bisitan ematen zuena, estudioei lotutako kontuen jarraipen orokorra egiteko; Gabinok, beraz, aurrera egiten zuen, bai osasunean eta bai estudioetan ere, baina mutila ez zegoen erabat pozik; go...
|
|
|
Bera da gure sendikoetatik kanposantuan falta den bakarra.
|
Baditut
anaia arrebak gau ilunean etxetik erdi arrastaka eramandakoak, torturatuak biak; ama gajoarena eta besteona ez zen horrenbestekoa gau hartan... zakur jator zintzoarena bai; kulatazoka hautsi zioten mokorra, muturrera auskalo zer bota eta gero... handik hil zen gure etxeko zaindari nagusia.
|
|
|
Hamabi urte egin berritan, Gabonetako eskean ateratzeko baimena eman zidan amak. Gogoan
|
dut
anaia eri zegoela, ohean. Odol mehekoa zen, amaren gisan.
|
|
2010
|
|
|
Domingo mutil jostalaria zen, maitagarria: hain maitagarria, esango dizudanarekin ez haserretu, mesedez?, non bera
|
bainuen
anaien artean, inor izatekotan, kuttun. Gogoratzen al zara nola ibiltzen zen Regina eneko lorategiko zuhaitzetan kattagorriekin jolasean?
|
|
|
Edo beste ñabardura bat eransten, hobeto. Izan ere, anaitasun unibertsalaren ideala, izen ezin abstraktuago bat duena, beti dago izen zehatz bat
|
duten
anaien gainetik: Anbrosio edo Abelardoren gainetik, konparazio batera.
|
|
|
nola egingo du, bada, iraultzak aurrera mundu zabalean, baldin eta hiruzpalau solairuko eraikineko etxebizitzetako jabeak konpontzen ez badira, batek soinua ateratzen duelako eta besteak zapatak garbitzen eta astintzen ez dituelako sarrerako alfonbran? Gero, gainera, boterearen kontua dago, anaitasun unibertsalaren izenean boterea hartzen dutenek beti
|
baitituzte
anaia ideologikoak, besteak baino anaiago direnak, halako moldez, non, errealitatearen sinplifikazioan, beste anaia guztiak etsaitzat hartzen baitituzte, gogoratu, bestela, Stalinen purgak:
|
|
|
EIDER eta IKER bakarrik geratu dira. EIDERrek egoera aprobetxatu nahi
|
du
anaia zirikatzeko.
|
|
|
IMANOL. (KANDIDOri) Oporrak hartzeko konbentzitu behar
|
duk
anaia.
|
|
|
Esklerosian, gehiago ezagutzen dira herentziazko faktoreak ingurumen faktoreak baino. Gaixoen %5 inguruk afekzio bera
|
duen
anaia bat dute, eta %15ek badaki bera duen ahaide urrunagoren bati buruz. Hasierako sintomarik ohikoenak hauek dira:
|
|
|
Domingo mutil jostalaria zen, maitagarria: hain maitagarria —esango dizudanarekin ez haserretu, mesedez—, non bera
|
bainuen
anaien artean, inor izatekotan, kuttun. Gogoratzen al zara nola ibiltzen zen Regina eneko lorategiko zuhaitzetan kattagorriekin jolasean?
|
|
|
nola egingo du, bada, iraultzak aurrera mundu zabalean, baldin eta hiruzpalau solairuko eraikineko etxebizitzetako jabeak konpontzen ez badira, batek soinua ateratzen duelako eta besteak zapatak garbitzen eta astintzen ez dituelako sarrerako alfonbran? Gero, gainera, boterearen kontua dago, anaitasun unibertsalaren izenean boterea hartzen dutenek beti
|
baitituzte
anaia ideologikoak, besteak baino anaiago direnak, halako moldez, non, errealitatearen sinplifikazioan, beste anaia guztiak etsaitzat hartzen baitituzte... gogoratu, bestela, Stalinen purgak: Grigori Zinoviev eta Lev Kamenev; Karl Radek, Juri Pitakov eta Gregori Sokolnikov; Nikolai Bukharin, Alexei Rykov, Khristian Rakovski, Nikolai Krestinski, Genrikh Jagoda... eta beste asko, guztiak fusilatuak edo Siberiara erbesteratuak, torturatuak izan ondoren.
|
|
|
Edo beste ñabardura bat eransten, hobeto. Izan ere, anaitasun unibertsalaren ideala, izen ezin abstraktuago bat duena, beti dago izen zehatz bat
|
duten
anaien gainetik: Anbrosio edo Abelardoren gainetik, konparazio batera.
|
|
|
Horrela, geldoa den ekaia, hazten den belarra, eta mugitzen den aberea, denak Argira iritsiko dira... zuen bitartez. BAT IZAN ZAITEZTE HAREKIN, BAT IZAN ZAITEZTE, JESUS
|
ZUEN
ANAIAREKIN**!
|
|
|
ORAIN
|
ZUEN
ANAIA DA, LURTIAR SENIDETAN GORENA.
|
|
2011
|
|
|
Gailu guztietan ez dago GPS gailurik, eta, horregatik, informazio hori eskuratzea zaila da; horregatik gertuko wifi konexioen informazioa adibidez eskuratzea. Horrela, jada ez da behar GPS gailurik, leku fisikoa ezagutu ahal izateko; nahikoa da konektatzen garen momentuan ematen diguten IP helbidea ezagutzea gutxi gorabehera non gauden jakiteko.Datu horiek biltzeko era hoberena bakoitzak poltsikoan
|
dugun
anaia txiki hori erabiltzea dela erabaki dute. Edozein teknologiak erabilera anitz ditu, onak eta txarrak, baina inoiz ez dira neutralak, eta erabaki horiekin gure pribatutasunari erasotzen ari zaizkio.Batzuek zerbitzu esperientzia hobeago bat eman nahi dutela esango dute; beste batzuek, ezer ezkutatzeko ez dutela...
|
|
|
Auzoz auzo joaten gara gazteak dituzten arazoez galdekatzen, eta arazo horiei irtenbide bat ematen saiatzen gara. Egia da auzo horietan ez
|
dugula
anaiek duten babesa, ez eta beraiek dituzten baliabideak, baina egunetik egunera gero eta sostengu zabalagoa daukagu. Gure mugimenduak, sare sozialetako babesetik haratago, jada 25.000 kide dauzka, eta kide horiek, hilero bazkide saria ordaintzeaz gain, kalean ari dira lanean.Ba al duzue politikara salto egiteko asmorik. Une honetan ez, agian hemendik lau edo bost urtera.
|
|
|
–Bera ni aipatzen jarraitzen duena, nik bere miseriatik irten dadin nahi dut. Baina uste dut bakarkako lana egitea beharrezkoa
|
duela
anaia gabe hain ona ez dela konturatzeko?.
|
|
|
Kontua da haren aitak. Terencio?
|
bazuela
anaia gazteago bat. Terenciano?, zeinarekin gaizki konpontzen baitzen, eta kontua da, 1916ko udazkeneko egun batean, eztabaida sutsu bat izan zutela, beren arteko harremanen hausturara eraman zituena.
|
|
|
Zoriontsu izan zen halaber Kropotkirekin mendiko txabola batean, beste gizakiengandik berex. Carlosek amodio izugarrien min sakonaz maite
|
baitu
anaia nagusia. Ez dago alderatzerik Jonerengana, Maria Teresarengana edo Beatriurengana sentituko duen axaleko grinarekin, berehala kalkulu bilaka dezakeena, anaiarenganako sentimendu desorekatu katastrofikoa ez bezala.
|
|
|
Izarok ahal duena egin du, ia denok bezala, ez du inor hil, tira, ez beste inork baino gehiago eta inor ez zuzenean. Neure anaiari hira uneak sortzen dizkiot elkartzen garen bakoitzean, Izarok baretzen dituenak; gogorarazten dit ulertu egin behar
|
dudala
anaia, gogorarazten dit putaseme horien erruz pasa duen guztia. Berriro diot ez dudala harremanik ikusten esaten ari naizenarekin.
|
|
|
prest gauzkazue laguntzeko.
|
Zuen
anaiak gara!
|
|
|
Azkenean, poliziak galdetu zidanean, erran nuen ez nintzela oroitzen noiz izan nintzen Julenekin. Horrek, jakina, ez
|
zuen
anaia salbatu, hasperen egin zuen?. Julenek sekula ez dit barkatu haren alde agertu ez izana.
|
|
|
–Ez horixe. Zuk uste baino gehiago maite
|
duzula
anaia, hori da uste dudana.
|
|
|
Ez etorri orain horrekin! Duela urtebete ez
|
gintuan
anaiak ala. Ez hadi familian anparatu hik nahi duanean bakarrik!
|
|
|
hondakinak gordetzea edo dirua pilatzeko joera («Avida Dollars» deitzen zuen Breton ek, «Salvador Dalí» izen deituretako letren konbinazio berri bat eginez): uzki aroan eta aro falikoaren hasieran finkatu zen Dalí (Valdivieso, 1992), Salvadorrek paranoiari esker bete
|
zuen
anaiak utzitako hutsunea. Afekturik ematen ez ziotenez, bere buruari zion maitasunaz bete zuen.
|
|
|
Bi anaiek antz handia zuten. Bost urte
|
zituela
anaiaren hilobira eraman eta haren berraragiztatzea zela esan zioten. Bizitza guztian iruditu zitzaion hildako anaiaren kopia zela, nortasun bikia zeukala eta bi Dalí zeudela beregan.
|
|
|
berak hautatzen ditu martiri horiek eta haien arduradunak, berak ditu konbentzitzen familiak uzteko eta gure Anaitasunean sartzeko. Nire eskuinaldean dagoenak
|
ditu
anaiak erreklutatzen, gizon handi dotore bati buruz ari zen?: berak prestatzen ditu" istripuak" eta gure kide horien infiltrazioa gizartearen goreneko mailetan.
|
|
|
–Alde batetik pena ematen zidan, baina bestetik lanbide bat ikasi nahi nuen?. Zuk uste
|
duzu
anaia aitaren partetik etorri zela?
|
|
|
J’irai cracher sur vos tombes/ Ttu eginen dut zuen hilobian, L’Ecume des jours/ La espuma de los das, edota L’herbe rouge/ La hierba roja. Baina idazleaz gain musikazale amorratua izan zen, batez ere jazz musika maite izan zuen, eta 20 urte
|
zituela
anaiekin jazz banda amateurra sortu zuen. Patti Smith (Chicago, 1946) Arthur Rimbaud poeta frantsesak salbatu ei zuen lantegiko lan aspergarritik; berak ostean aitortu zuenez, lapurtutako Illuminations/ Iluminaciones liburua izan zen.
|
|
|
Aitatxi ere guarda.
|
Bazuen
anaia bat, Clement, hori ere guarda. Eta bazuen beste anaia bat, Laurent, hori ere guarda.
|
|
|
Esan zitzakeen Pedrok biak, eta baita bere anaiak ere. Damurik ezak ñabardura ezberdinak
|
zituen
anaietako bakoitzean, ordea.
|
|
2012
|
|
|
Bigarrengoz, Anaia Musulmanek eta salafistek gehiengoa osatu zuten hemizikloan, batzarra irudi islamistaz josteraino, eta horrek ezkerreko sektoreen arbuioa eragin zuen. «Konpromiso bat nahi
|
genuen
Anaia Musulmanekin», azaldu zuen Mahmud Salem blogariak, Sandmonkey esaten diotenak; ez zuen arrakastarik lortu parlamenturako hauteskundeetan. «Haientzat, presidentetza; eta guretzat [liberalak], konstituzioa... ziurtatu egin behar dugu eskubide zibilak jasoko dituela», adierazi zuen.
|
|
|
" Zuek, dauzkazuen titulu ezberdinekin erantzukizunak dauzkazuenok, jakizue guk maite ditugula gure emazteak, gure haurrak, gure zaharrak, zuek zuenak maita ditzakezuen adina, eta sufritzen dugula haiek ezin egoki tratatu izanagatik. Zuek sufrituko zenuketen bezala baldin eta zuen etxalderaino ez anbulantziarik eta ez kamioirik iritsi ezin balitz,
|
zuen
anaia edo semea hil balitz mendian bakarrik Santa Garaziko artzain hura bezala, zuen emaztea arrastaka bizi balitz laborarien hainbeste andre moduan, zuen haurrek eskolarako egunero 8, 10 edo 12 kilometro oinez egin behar balute, eguerditan otordu lehorra jan behar balute gela are hotzagoan, esklabutzako bizi baten bukaeran zuen gurasoek miserian goaitatu behar balute bakartasunezko heriotza.. Zein neurri eskatuko zenukete?
|
|
|
" Hutsik zegoen, lagun bat edo bi baino ez". Harrez geroztik desagerturik
|
du
anaia: " Carlos ez zen menditik jaitsi, oso gutxi jaitsi ziren, hegazkinek metrailaturik hil ziren-eta.
|
|
|
Mutikoaren amak esan zuen Aner psikiatra batengana zihoala aitarena gainditzeko edo horrekin bakean bizi ahal izateko behintzat, eta egia zen, horrela aholkatu ziolako mundu guztiak. Eta gero, tartean inolako galderarik ez zela, Ainhoak esan zuen berak eta bere senarrak erabakia
|
zutela
anaia edo arrebatxo bat ematea umeari, eta bere begiak berriro bete ziren malkoz. Ez zekien zergatik esan zuen hori, pentsatu gabe atera zitzaion, eta aurkezleak erabaki finkoa ote zen galdetu zionean, saiatzen ere hasiak zirela erantzun zion.
|
|
|
galdua
|
duzu
anaia
|
|
|
–Bi, 19 urte
|
ditu
anaiak.
|
|
|
Oriotik etorri omen zen hurrengoa, Inazio Oliden. Arraunlaria omen
|
zuen
anaia, eta familiatik etorriko zitzaion hari indarra, halaxe entzun nion aldamenean nuen gizon koadrilari. Harriaren parera gerturatu orduko biba eta animoak ez zituen falta izan.
|
|
|
ESTEPAN:
|
Zuen
anaiarengatik egin dut, Anderrengatik. Bihotzeko ebakuntza bat behar du?
|
|
|
Semea kartzelan aurrenekoz sartua izan zenez geroztik, argazki bana hartuta joaten ziren manifestaldietara eta deitzen zieten ekitaldirik gehienetara. Gartxot ere hasi zen haiekin joaten baina azken bolada hartan biltegiko armairuaren atzean utzia
|
zuen
anaiaren argazkia. Lagunik gabe geratu zen, koadrilako guztiek baztertuta (herri txikietako kontuak, ez baita non aukeratu handirik egoten).
|
|
|
Ama isilik dago, baina aldartea gogortu egin zaiola iruditu zaio Josuri. Ziur aski konfiantza
|
du
anaiak ni konbentzitzeko dauzkan aukeretan, pentsatu du Josuk.
|
|
|
– Agian ez digute beste eskaintzarik egingo –eten
|
du
anaiak.
|
|
|
Argazkiaren bestaldean dago aita, argazkilari, so, ezin asmatu umeekin nola jolastu baina haiei argazkiak atera eta atera. Josuk aspaldi ez
|
du
anaiaren berririk, haren deiaren zain dago. Laster egingo duela aurreikusi du, bien arteko haserrealdietan horrela gertatu ohi baita.
|
|
2013
|
|
|
Teknikoki ez da existitzen, erakunde islamista osoa de facto kontrolatzen duen arren. Eskarmentua
|
dute
Anaia Musulmanek legez kanpoko egoerarekin, klandestinitatearen arrimura eman baitute beren historiaren zatirik handiena: 1948an legez kanpo utzi zituen lehen aldiz Egiptoko Gobernuak.
|
|
|
–Ez zara lehenengoa hori galdetzen didana, ez arduratu. Ezagutzen ez
|
dudan
anaia bat da nire odol berdina daraman bakarra, eta apenas ezagutzen dudanez, mundu honetan inor gelditzen ez zaidalako konklusiora iristen naiz askotan. Egun batzuetan, gogoeta ezkorrak izaten ditudan egun horietan, ez dudala inor edukiko nire hiletara joateko pentsatzen dut.
|
|
|
–asko pentsatu ondoren galdetu zuen, koinata atarira hurbiltzen ari zela ikusi zuenean. Zirikatu egin nahi
|
zuen
anaia, agian tokiz kanpo zegoen komentario harekin.
|
|
|
Dohain hori, ordea, hamabi urteko bere anaia ibaian itota hil ondoren hasi zen nabaritzen. Lur jota geratu zen hainbeste maite
|
zuen
anaia modu horretan galduta; zerbait gertatu zen bere baitan, zerbait aldatu zen bere izaeran.
|
|
|
–Joanesek
|
bazuen
anaia gazteagoa, Henrike.
|
|
|
Ez nion ezeztatu, nahiz eta gehien gehienak nekez hartzen ahal
|
nituen
anaia edo arrebatzat.
|
|
|
Zarautza bidali zuten, La Salle ikastetxera, baina han ere jasotzen zituen zigorrak, eta maisuak agindutako esaldia ehun edo berrehun aldiz kopiatu behar izaten zuen sarritan. Marije arrebak ondo gogoan
|
du
anaia nolakoa zen: «Azkarra; ez zuen asko ikasi behar izaten».
|
|
|
Gardiner jauna igandean joan zen Longbournetik; asteartean bere andereak gutun bat jaso zuen; kartan zioenez, Gardiner jaunak hirira heldu eta berehala bilatua
|
zuen
anaia, bai eta berekin Gracechurch kalera joateko konbentzitu ere. Bera Londresera baino lehen, Bennet jauna Epson eta Claphamen izana zen, baina argibide baliagarririk jadetsi gabe; eta bera, Gardiner jauna, hiriko hotel nagusi guztiak ikertzera deliberatuta zegoen, Bennet jaunaren ustez posible zelako iheslariak haietako batera joan izana Londresera lehenengoz ailegatzean eta gelak alokatu artean.
|
|
|
–Anaiok –erran
|
zuen
anaia zaharrenak, etxekoei hondar erabakia jakinarazteko hamar bat segundoko tartetxoa hartzen zuela–: estutasun batean jarri nauzue.
|
|
|
—Familiaren tradizioari eutsiz, ez dut ezer aipatuko auzi horri buruz —erantzun
|
zuen
anaiak. Berriro bostekoa eman denoi eta joko mahaira itzuli zen.
|
|
|
—Gipuzkoako indarrak etxe honetan segitzen du! —errepikatu
|
zuen
anaietako batek.
|