|
2012
|
|
|
Berrogei ta hamar bat urteko frantses kanadiano horrek erran zautan autoan ginoatzilarik, beste ainitz solasen artean: Zergatik behar ginikek Frantzia maitatu? Gure arbasoak umezurtz, inglesen menpean utzi zituelakotz. Uste duzu Cyrius, zuen arbasoek zorte hobea izanen zuten berriz gibelera ereman baliuzte. Ez
|
duk
Frantzia baitan sinesterik. Hau aitortuko dizut Cyrius, ahoan bilorik gabe: Frantzia lur aldea maiteago dutala Kanada lur aldea baino; horrek ez du erran nahi, nihaur frantses ekarria, jende frantsesa maiteago dutala kanadianoa baino... Jitez ez haizelakotz frantsesa eta mihi bereko kalakeriak ez ditukalakotz maite?
|
|
|
Alta, jakin zazu jauna, norbaitek baldin badu lanean artzearen beharrik, zinez, nik ere bai! Bainan jasanezinezkoa dut hemengo lan izpiritua. Zu, Canadiano ohia, ez
|
duzu
Frantzia maite. Kanadan bizi ginelarik, europanoak, deitzen ginduzten ainitzek eta ontzat hartzen nuen titulu hori. Zure galdeari erantzuteko, erran nezaikezu Frantzia eta frantsesak ez dela gauza bera! Ez ote zaitzu dolutuko hemengo lanaren uztea. Ez nau lanak urrunarazten hemendik!
|
|
2013
|
|
|
Noiz arte egon behar
|
dugu
Frantzia hori soportatuz. Zanpatu, lehertu gaitu, nortasuna dugu galdu, arima digute kendu, gogoak, indarrak hustu, haien ikus modu hedatu, gu esklabo bilakatu.
|
|
2014
|
|
|
1848an
|
zuen
Frantziak debekatu esklabotasuna. Bainan, joan den mende ondarrean, Beningo kolonian 900 beltz ikusi zituen misionest batek, itsas ontzi batean sartzen sei orenez eta xehetasun guziak igorri zizkion Frantziara bere buruzagiari.
|
|
|
Lehenago ere ohart arazi
|
dut
Frantziako mediku gazteen laurdena kanpotik sartua dela. tokiak mugatuak direlarik medikuntza fakultateetan! Zergatik ez har ikasle gehiago eta beharrez fakultate gehiago sortu?
|
|
|
Pagatua denaz gain... Zer eska dezaketen ere irakurtua
|
dut
Frantziaz ari zen artikulu batetan: bezero batek 4500 € ematen zizkion putari zakur batekin kopulatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Anhitz presoner jiten zen Holandan gaindi etxerat franko konprenitzen baigenuen ordukotzat alemana, esan zigun krich fertich" gerra bukatua da". Laister joan behar
|
genuela
Frantziarat. " Atzo badituk bi gizon handi lehen lerroetara joanak Alemaniatik akordioen egiterat.
|
|
2017
|
|
|
Pariseko laborantza erakustoki erraldoi hartan, mutiko gazteak eta bere zezenak gibeletik atxeman
|
dute
Frantziako lehendakariaren multzo bitxia. Goizeko zazpietan abiatua zuen François Hollandek bere bisita urteroko saloinean, eta gidariak bazituen ibiltzeko hemendik ala handik, gelditzeko behi betroin zaharraren errapeari begira ala entzuteko deizteko robot berriaren balentriak.
|
|
|
Hara joatea balio dik berdin!... etor hintaike nirekin, hara. Ni, han, ez dinat uste! Ez
|
gaitun
Frantzian, Espainian baizik. Espainian bai, baina ez bakarrik, hego Euskal Herrian eta Xaretan ere.
|
|
|
Orain erregai fosiloen jarioa agortzerako bidean behera sartzen hasia da, uranioa ere gutitzen hasiko da laster, antza denez, eta pentsatzeko da berriz aberastasun iturri naturaletara itzuli dugula, hots laborantza iraunkorra eta bereziki biologikoa, ekei eta erregai berriztagarriak zorrozki kontutan hartu direla, beraz eguzkia, eguratsa, haizea, ura eta lurra gain gainetik artatuz eta baliatuz. Hor berriz etorkizun oparoa
|
duke
Frantziako lurraldeak eta biztanleek. Frantziako Estatuarena, beste afera bat da!
|
|
|
Oztopatzaile handienak bere kideak ditu, noble nagusiak. Horren adierazle
|
dugu
Frantziako lehen erregeak, Hugues Capet delakoak, X. mende bukaerantz jaun gora batekin ukan zuen eztabaida. Erregeak besteari:
|
|
|
" Eskualdeetako hizkuntzei" begira, gora-behera nasaiak
|
ditu
Frantziako Iraultza handiak deraman politikak. Lehenbiziko urteetan, Legebiltzarrak bere dekretuak hizkuntza horietan itzularazten ditu, bereziki euskaraz, horretarako batzorde batean().
|
|
|
Eta mende bat berantago, 1970eko hamarkadaren hasieran, Georges Pompidou Errepublikako presidenteari erranaldi hau prestatu zaio: " Il n’y a pas de place pour les langues ñgionales dans une France qui est appelee a marquer l’Europe de son sceau", Europa bere zigiluaz markatu behar
|
duen
Frantzia batean, eskualdeetako hizkuntzek ez dute lekurik!
|
|
|
Orokorki, harrigarriko literatura
|
du
Frantziak, eta horretaz burgoi dago, arrazoin osoz ere. Genero guzietan guziz aberatsa da, halere gutienik epikan, nahiz horretan gailendu zen Erdi Aroan" La chanson de Roland" sonatuarekin.
|
|
|
jendea hotzik utzi zuten. Haatik epikak salbuespen bikainik
|
badu
Frantziako letretan: bereziki XVI. mende bukaeran Agrippa d’Aubigne kalbinista sutsua()" Les tragiques" zazpi kantu panfletoetan, baita XX.ean Charles de Gaulle jeneral presidentea (18.) bere" Memoires" autohagiografikoetan eta mintzaldi publikoetan.
|
|
|
Ofizialtasunik ez
|
du
Frantziako errepublikan, bai ordea Espainiako erresuman, Aran ibarrean, Kataluniako parlamentuari esker. Noiz ahalketu behar dute gure frantziar liberal handiek?
|
|
|
Palestinako Gurutzadek ondorio iraunkor bat
|
badute
Frantziarentzat: ekialdeko kristauen babeslea da errejmen ezberdinen zehar, batzuetan bederen ekialdeko agintariek holakotzat ezagutua, bereziki Libanori dagokiola.
|
|
|
Ekonomian ere lorpen bikain batzuk, baina uharteak Ozeano batean iduri, han hemenka.. . Holako inperio erraldoiaren garatzeko, ahalmen mugatuak
|
zituen
Frantziak, maila ertaineko potentzia bat baita, eta ez frantziar nazionalista handienek uste duten erraldoia, Estatu Batuen edo Errusiaren heinekoa.
|
|
|
: Halako gatazka baldin
|
bazuten
Frantziako gobernuarekin, zergatik bat egin Frantziarekin eta ez aldarrikatu euskal estatu baten sortzea?
|
|
|
Frantziako toki anitzetan ere bazen gisa hartako gatazka. Eskualdunako zuzendari izan zen Manex Hiriart Urrutyk berak harremanak
|
bazituen
Frantziako gisa bereko ildo politikoko jendearekin. Action Françaiserengandik franko hurbil ibili zen Eskualduna.
|
|
|
Baina gehien gehienetan beti baikor agertzen ziren. Beti erakutsi nahi
|
zuten
Frantzia ari zela irabazten, hark zuela arrazoi osoa. Azpimarratu behar da Frantziaz mintzatzen zirenean, astekariak" gu" erabiltzen zuela, Frantziarekin osoki identifikatuz.
|
|
|
Hemen xaxari ukan dute Valery Giscard d’Estaing, Errepublikako Presidente ohia(), orain senataria, baita akademiakidea. Parnaso horretan sarrera kasik automatikoa
|
dute
Frantziako kargudun handiek: kardinal, mariskal, politikari bikamek...
|
|
|
Nolaz da horrela 283 gertatzen? Uste
|
dut
Frantziako Iraultzatik bi alderdi nagusi badaudela, eskuina eta ezkerra zeiharkatzen dituztenak: jakobinoak eta jirondinoak.
|
|
|
Azken batean,
|
baduk
Frantzian elebakar izatearen harrotasuna. Harrotasun guztiz liluragarria, zeren jende jakintsuak eta adimenekoak ere hunkitzen ditik hala nola politikariak, artistak, idazleak eta kazetariak.
|
|
|
Estatu arrazoiak leku zabala
|
du
Frantziako historian, baita frantziar ertainaren gogoan. Behin Charles Pasqua barne arazoetako eskuindar ministroak erran zuen:
|
|
2018
|
|
|
Iturri edo errekako urarekiko karra ikustean lapurtarra irri karkailaz hasi zen. Uraz den bezainbatean, Jainkoari esker, erran zuen, gurea argia da, baina, aitzitik, beldur naiz gaur ez ote
|
duzunetz
Frantziako ardoaz amets eginen, zeren orain eskaintzen ahal dizudana txar txarra baita. Jakin ezazu, jaun lapurtarra, kantabriar peto petoa naizela, egiazko iberiarra. Legean sinesten dut eta ez dut batere baliatzen gizona tontotzen eta haren bizitza laburtzen duen edari traidore hori.
|
|
2021
|
|
|
Ballesterosek ez
|
zuen
Frantzian izan zituen" kolaboratzaileen" izena eman nahi. Jose Barrionuevo Barne ministroak eta Rafael del Rio Poliziaren zuzendari orokorrak, berehala sostengatu zuten komisarioa.
|
|
|
* Terrorismo istituzionalari ez. Aldalurren gertaerak76 larrugorrian lagatu
|
du
Frantzia eta Espainiako sasidemokrazia eta beren arteko inperialismo erraia. ETAk ez du oinordekorik, ETA hor dago, zuek ere ETA zarete+.
|
|
|
Bildu zirenek zerbait egin nahi
|
zuten
Frantziako Gobernuaren kanporaketa eta estradizioen politikaren aurka.
|
|
|
Poliziak filtratu paperetan agertzen da Erakundeak ikertua
|
zuela
Frantzian ibiltzen ziren guardia zibilen aurkako operazioen interesa:
|
|
|
Giza guztiz, Martin justiziaren kolimatzailean izan da, behar bada Goikoetxea ertzain buruaren aurkako atentatuan inplikatu dutelako. 12 urte pasa
|
ditu
Frantziako kartzeletan, eta 2011n estraditatua, argitu edo osatu gabeko Bizkaia komandoko afera askotan nahastu eta epaitu dute.
|
|
2022
|
|
|
1794an gipuzkoar hautetsiek Probintziaren independentzia bilatu zuten. Frantsesek ezetz, aski
|
zutela
Frantziako Errepublikan sartzea. Azkenean ez bata, ez bestea:
|
|
|
1530ean Charles Quint famatuak mendiez iparraldeko zati hau bazter uzten du, zaintzeko nekeza delakoz, egiazko mugarik ez
|
baitu
Frantziako erregeen meneko dauden Zuberoa eta Lapurdi Herriekin. Ebakuntza horretarik sortzen da Nafarroa Beherea edo Baxenabarre:
|
|
|
Richard Coeur de Lion/ Rikardo Lehoibihotza, Akitaniako duke ingeles gazteak, Baiona Lapurditik bereizi zuen 1200 urte irian. Geroztik printze anglo akitaniarrek Baiona hori aliatu bikaina
|
dute
Frantziako erregeen aitzi. Horkoaz beste porturik ez dago Akitaniako leihor osoan, Bordelek bereziki ez baitu gerlarako balio duenik.
|
|
|
1512ko larrazkenean erresumaren askatzera saiatuko dira frantsesen laguntzarekin, berekin
|
dutela
Frantziako errege izan beharra den François d’Angouleme printze gaztea, eta gudalburu La Pallice famatua, Ravenneko guduka irabazi berri duena. Haatik Joanek denbora gehiegi galtzen du Monjolosen, eta gero Auritz/ Burgueten.
|
|
|
Amaiurkoan parterik ez
|
du
Frantziako erregeak, Hondarribikoan ordea bai. Hor itzuli ezkor bat hartzen du Nafarroako errege zuzenen aldeko borrokak:
|
|
|
Nafarroa Behereak etengabe oroitaraziko du erreinu subirano bat dela, bourbontarren tituluak eta armarriak erakusten duten bezala, hauek Frantziako eta Nafarroako errege direnez: ezkutuan Nafarroako kateak agerian
|
dituzte
Frantziako liliaren parean. Eta Nafarroa Behereak, Nafarroa Garaiak bezala, kateekiko erredola du ikurtzat.
|
|
|
Baina 1998ko irailean, Hegoaldeko alderdi eta sindikatu abertzaleek Lizarrako hitzarmena finkatu ondoren, ETAk su etena oihustaturik, IK ere geldituko da, baina hau behin betiko, haatik aldarrikatu gabe. Iduri
|
luke
Frantziako buruzagiek aldaketa hori kontutan hartu dutela, ezen denborarekin IKko presonerak libratu dituzte aldizka. Philippe Bidart azkena.
|
|
|
" Zazpiak bat" delakora heltzea luze izanen zela bazekiten hastetik Iparraldeko abertzaleek. Beraz pentsu zuten gure hiru lurralde txikiak bilduko zituen instituzio publiko bat behar
|
genuela
Frantziako
|
|
|
Hizkuntzaren garapena, eta lehenik iraupena, Estatuaren menean dago. Horren etsenplu bikaina
|
dugu
Frantzia. Frantsesa erregeen hizkuntza zen, eta ondorioz Errepublikaren hizkuntza da.
|
|
|
Sahara bere petrolioarekin atxiki nahi
|
du
Frantziak. Aljeriako frantsesentzat eskubide bereziak nahi ditu.
|
|
|
(Energiaz ari ziren, baina halarik ere.) Nahi dutena errateko eskubidea dute, eta badakite, baina kontura bitez bederen, beren hitz hartze kolektiboaren bidez difuminatu nahi duten lanbro abertzaloidoa genre gu denak elkarrekin Frantziako funtzionarioeriaren herrensuge zazpi burudunaren kontraantzerki gai xilarra dela iparraldeko tradizio hoberenean. Lerro hauek luzatzen direla Martine Bisautak ere, alta ekologista betikoa, uste
|
du
Frantziak urari buruzko azken legearekin ausartzia falta erakutsi duela, eiherazainei eskubide guziak ez emanik. Ene adinean memorian ziloak baditut, baina gogo zokoan atxikitzen dut duela 40 urteko Baionako ekologisten espedizio punitibo edo informatiboa, Jean Lissar entzuten dut
|
|
2023
|
|
|
Zenbaketa horretan zehaztasun pixka bat izango balitz ere, ez luke erran nahi gainontzekorik ez genukeela irakurri; baina gainontzekoa irakurri behar
|
dugu
Frantziaren jenioa aurkitzeko esperorik izan gabe. Frantziaren jeniorik ez dago aratz denean baizik.222
|
|
|
aberriarentzako errukia da; eragingarri honek erreferentzia historiko ospetsua dauka. Izan ere, Joana Arcekoak erran ohi
|
zuen
Frantziako erreinua errukitzen zuela.
|
|
|
1924tik, burgesia frantsesaren gazteriak ezin
|
zuen
Frantzia bere jabetza zelako sentimendua eduki; izan ere, langileek arrabots anitz sobera egiten zuten. Gainera gazteria horrek sufritzen zuen 1918tik Frantzian zehar hedatu zen misteriozko akidura hori zeinaren arrazoiak, dudarik gabe, fisikoak baitziren parte handi batean; akusa dezagun alkoholismoa edo burasoen zainen estatua munduratu eta hezi zutenean, edo beste zerbait, aspaldidanik frantses gazteriak akidura seinale seguruak agertzen zituen; aldiz, Alemaniako gazteria, 1932an ere, botere publikoak haietaz arduratzen ez zelarik, bizitasun askoz handiagokoa zen, sufritu zituen gabezia gogor eta luzeengatik ere.
|
|
|
Frantzian, paradoxa da abertzaletasuna ez dela oinarritzen iraganaren amodioaren gainean baizik eta herriaren iraganarekiko mozte104 bortitzenaren gainean. Alta Iraultzak ere iragan bat
|
bazuen
Frantziaren historiaren parte guti edo aski lurpekoan: Jopuen askatzea, herrien libertateei eta borroka sozialei zegokien guzia; XIV. mendeko matxinadak, borgoinarren mugimenduaren hastapena, Fronda, d’Aubigne, Theophile Viau, Retz bezalako idazleak; François I.aren denboran, herri miliziaren proiektu bat baztertu zuten, jauntxoek argudiatu baitzuten, milizia gauzatzen bazen, miliziako gizakien bilobak jauntxo izanen zirela eta jauntxoen beraien bilobak jopu; hain zen sendoa lurpean populu hori altxatzen zuen indar goragarria.
|