|
2004
|
|
|
Egun, datu ofizialik eskuratzea ezinezkoa izanzaigun arren, gure estimazioen arabera, MCC Korporazioan zuzenean lanean aridirenen artean, hamarretik lauk edo gutxiagok du soilik bazkide izaera. Iragarpenenarabera, joera areagotu egingo da epe ertainera, eta langileen
|
taldean
kooperatibako bazkideak gutxiengoa izango dira nabarmenki (Cancelo 2000).
|
|
|
MCC k, gainera, badu esperientziarik kapital enpresak kooperatiba bihurtzen. 1990eko hamarkadarenhasieran eskuratutako Fabrelec Elektratresna enpresa, adibidez, Fagor
|
Taldeko
kooperatiba da egun. Beste kasu batzuetan, langileei kooperatiba bihurtzeko aukera eman zaien arren, prozesuak ez du aurrera egin, bai langileek nahi izan ez dutelako, bai aukeratutako bideak ez duelako administrazioaren onespena izan (adibidez, Tafalla eta Usurbileko Victorio Luzuriagan) 20.
|
|
2007
|
|
|
Halaber, Lankide Aurrezkia ez zen bakarrik finantza eragiketetara mugatuko,
|
taldeko
kooperatibei enpresa aholkularitza eskainiko baitzien, baita bertako bazkideentzat jendarte aurreikuspenerako sistema ere. Beraz, edozein enpresa proiektu aztertzeko eta aholkuak emateko zerbitzua eratu zuen; denboraren poderioz, Arrasateko Kooperatiba Taldearen oinarri eta ardatz izatera helduko zen finantza erakunde hori.
|
|
2008
|
|
|
110 Euskadiko Kooperatiben Legearen 131.2 azpiatala: «Hautaturiko artezkariek, estatutuetan zilegi bada, artezkaritza kontseiluaren kideen herena, gehienez, izenda dezakete giza lagun adituen artetik,
|
taldeko
kooperatibetako kide izan ala ez berdin diolarik».
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, sormena edota ohiko antzerkia ez ezik, asko dira, arte eszenikoen ildotik, Mamacreak eskaintzen dituen zerbitzuak.Iaz, ibilera luzeko aktore bik Nuria M. Crespo eta Ana i punto eta kudeaketa zein ekoizpen lanak, besteak beste, bere gain dituen Itziar Diaz de Duranak sortu zuten Mamacrea antzerki talde kooperatiboa. "
|
Taldea
kooperatiba bezala antolatu dugu, figura horrek bat egiten duelako egin nahi genuenarekin: hau da, gura dugun arloan lan egiteaz gain, lana gure eran kudeatu nahi dugu.
|
|
2012
|
|
|
Espainian faxismoak garaitu ondoren, baita diktadura frankistan zehar ere, ahalmen hori adierazi zen, beste behin ere, jendarte zibil zabalaren eta mardularensorreraren bitartez, Espainiako estatutik at, askotariko adierazpenekin. Eremuhorretan daude ikastolak, Mondragon
|
taldeko
kooperatibak eta beste egitasmoasko. Egunkaria eta Egin egunkariak ezin izango ziren sortu jendarte zibil indartsuriketa ondo errotutako kultura politikorik gabe.
|
|
|
Laburbilduz, esan liteke Mondragon
|
taldeko
kooperatiben esperientziarenpotentzialtasunak oso garrantzitsuak direla eraikuntza nazionalerako, berenelkartze gaitasunagatik, lurraldean errotuta egoteagatik, garapen sozialerakoduten ahalmenagatik eta globalizazioaren erronka ekonomikoei aurre egiteko duengaitasunagatik. Bestalde, ezin ahaztu daiteke esperientzia horrek oztopoak ere jardiezazkiokeela Euskal Herriaren eraikuntza sozialari (Andoni Esparzak ohartarazizuen horizontean), zeren eredu korporatibista bat sor baitezake, gizartea sistemanintegratuz eta komunitateagatik eta proiektu sozialengatik inola ere interesatzen ezden klase ertain indibidualista eta insolidario bat sortuz.
|
|
|
Bigarrenik, beste herrialde batzuetako ekoizpen kooperatibak teknologikokiatzeratuta dauden sektore eta produktuetan daude finkatuta, eta haienekoizpen prozesuak, normalean, intentsiboak izaten dira lan aldetik. Hemen, aldiz, Mondragon
|
Taldeko
kooperatibak teknologia aurreratuko produktu etazerbitzuetan daude finkatuta, eta haien ekoizpen prozesuak, normalean, kapital aldetik izaten dira intentsiboak.
|
|
2013
|
|
|
Egun, Euriborraren bikoitza kobratzen ari da (%6); erosi zutenean zuten balioarena. Ez dakit zergatik, baina Mondragon
|
taldeko
kooperatibek beti izan dituzte etsaiak, batik bat Espainian partidu «anti vasquistaren» aldetik. Nire familiako kideak ekarpen horietan jarritako dirua galtzea ez litzateke hain mingarria izango, zuzendaritzakoek izugarrizko dirutzak kobratu eta zigorrik jasotzen ez duten beste banku batzuetan inbertitzearekin konparatuz.
|
|
|
Eta hori saihestea da orain garrantzitsuena. Fagor Etxetresnak Mondragon
|
taldeko
kooperatiba izaki, badu aparteko sendotasuna, maiatzean taldeak sortutako 70 milioiko funtsak erakusten duen moduan, eta hortik etor daiteke orain ere giharra. Urkulluren oharra Mondragon taldea Euskal Herriko enpresa talde handiena da (100.000 langile inguru ditu mundu osoan), eta Eusko Jaurlaritza talde hori Fagor Etxetresnak kooperatibari ematen ari zaion laguntzaren berri baduela esan zuen atzo EAEko lehendakari Iñigo Urkulluk:
|
|
|
Fagor Etxetresnak da Fagor
|
taldearen barruan
kooperatiba ezagunena beharbada, baina ez bakarra. Bideragarritasun arazoak etxetresna egileak dauzka, baina besteak osasun hobean daude.
|
|
|
Lagun Aro EPSVk berretsi du BERRIAk atzo aurreratu zuena: Mondragon
|
taldeko
kooperatibek egiten duten ekarpena langabeziaren inguruko funtsa elikatzeko %1, 5 igoko dela. Funts horretan 35 milioi euro daude gaur egun, 2008ra arte taldeak izan duen une ekonomiko onari esker.
|
|
|
Jaurlaritzak badu esperantza Erkorekaren esanetan gobernuak «arrazoizko itxaropena» du konpainiaren helburuak «epe motzean» beteko direla pentsatzeko. Mondragon
|
taldeko
kooperatiba da Eroski, eta 38.420 langile ditu guztira: horietatik 12.620 bazkideak.
|
|
|
Euskalan izenari dagokionez. 1978 inguruan gaurko Fagor Taldea eta orduko Ularco
|
Taldeko
kooperatibetarako argitaratzen zen eskuorri baten izenburua izan zen.
|
|
2014
|
|
|
Fagor Etxetresnen porrotarekin batera euren ekarpenak eta aurrezkiak galdu dituztenek paga buruak nahi dituzte, baina epaileak aukera hori itxi du. Ordaindu eta Eskuratu elkarteek Mondragon
|
taldeko
kooperatibaren zuzendaritzaren kudeaketan jarria zuten lupa, enpresaren konkurtsoan legez kanpoko erantzukizunak izan ote ziren argitzeko. Alegia, porrotaren erantzule juridikoak nahi zituzten Edesa eta Fagorreko 1.000 bazkide eta bazkide ohitik gora biltzen dituzten elkarteek, besteak beste horrek euren dirua berreskuratzeko bide bat zabal zezakeela sinetsita.
|
|
|
Malagonek diru hori berreskuratu ahal izateko konkurtsoaren kalifikazioaren atea itxi duen arren, Juan Antonio Perezek dio ekarpenak itzultzea exijitzen jarraituko dutela, baina aurrerantzean Mondragon taldearen atean joz batez ere. Epaile berak Fagor Etxetresnen prozesu luze eta korapilatsu honetan beste ebazpen batean Mondragon
|
taldeko
kooperatibak juridikoki enpresa independenteak direla garbi utzi du, baina Arrasateko taldearen aurkako mobilizazioekin jarraituko dutela esan zuen Eskuratuko kideak. Hain zuzen, Arrasaten, herenegun hasitako kanpalekuarekin jarraituko dute hilaren 19ra arte gutxienez.
|
|
|
Agustin Markaide izan da Batzorde Iraunkorreko presidentea orain arte, eta hari egokitu zaio Kontseilu Nagusiko presidentea nor izango den adosteko koordinazio lanak egitea, hautagaiekin hitz egitea eta erabakiak adostea; gaur arte ez dago, ordea, ke zuririk. Eroskin urte gogorra izan dute zorraren berregituraketa akordioa egiten eta
|
taldeko
kooperatiba handienaren martxa zuzentzen. Markaidek oraindik erronka handia du Eroskiren hobetzea egonkortzen, eta ez du ematen ardura gehiago hartzeko moduan denik.
|
|
2015
|
|
|
Mondragon
|
Taldeko
kooperatibak," inplikatuta"
|
|
2016
|
|
|
Lau urteren buruan beste 1.000 milioi ordaintzea esan nahiko luke horrek. Zorraren azken berregituraketak (2014ko abuztua) 300 milioi ordaintzera derrigortzen du aurten (B1 tartea), eta xede hori sobera beteko du Mondragon
|
taldeko
kooperatibak, egoera arriskutsua are gehiago bridatuz. 700 milioi euroren sarrerak eman dituzte desinbertsioek, eta 500 baliatuko dira zorra txikitzeko.Markaidek dioenez, salmenta horiek ez dira bankuen inposizioa, enpresak berak duen bide orriaren parte baizik.
|
|
|
Areago, enpresatik kanpoko teknikoen esku hartzea ere onartu du; gainbegiratze rol bat izango lukete, jartzen diren mugarriak betetzen doazen ala ez ikusteko eta erabaki berriak hartzeko, beharrezkoa bada.Egitura berria aro berrirakoAurretik esanda doa:
|
taldeko
kooperatibek beren burujabetasunaz erabaki zuten atzo hori guztia, aurkeztutako bi txostenak onartuta. Fagor Etxetresnen hondamendiaren harira azaleratutako hainbat inertzia kaltegarri eta jarrera desegoki zuzentzea da xedea, eta, areago, Mondragon 2020ra egoera osasuntsu batean eramango lukeen bide orria finkatzea.Azkenean, errentagarri diren proiektuak nahi dira autoexijentzia maila handia duten gidari zein langile bazkideek bultzatuta, etorkizuneko lanpostuak bermatuko duena horixe bera delako:
|
|
|
Pako Salegi Aizpurua (Deba, 1943). Merkataritza peritua ikasketaz, bere lana Mondragon
|
taldeko
kooperatibetan egin du batik bat. Debako gizarte eta kultur bizitzan parte hartze aktiboa izan du beti, hainbat elkartetan jardunez.
|
|
2017
|
|
|
Soldatapeko bihurtu zirenean horretarako aukera zabalik utzi zuten, hiru urteko epean. Lagun Aroren langabezia jasotzen hasiko dira, baldin eta CNAra joan aurretik erabat amaitu ez bazuten? 24 hilabetekoa da?, eta lan poltsan sartuko lirateke.Gehienak trebakuntza maila ertain edo handikoak izaki, litekeena da luze gabe enplegu berria lortzea Mondragon
|
taldeko
kooperatibaren batean. Ordu arte, Gizarte Segurantzaren langabezia edota Lagun Aro BGAErena jasoko dute.
|
|
2018
|
|
|
Denentzat lagungarria izan zen Mondragon taldearen esperientzia. Batzuk Mondragon
|
taldearen
kooperatibetan formatu ziren, edo talde haren aholkularitza juridikoa jaso zuten. Jatsuko (Lapurdi) Olaberria kooperatibak zailtasun ekonomikoak ukan zituen 1992an, pezetaren debaluazio handi baten garaian.
|
|
|
Lehiakortasuna bat batean galdu zuen Euskal Herri penintsularreko merkatuan. Enpresak burua altxa zuen, hala ere, besteak beste 1998an Mondragon
|
taldeko
kooperatiba bat bihurtu baitzen haren bezero nagusi.315
|
|
2019
|
|
|
Danobatgroupek harreman sare zabala du eta bezeroekin sarri ingelesez baliatu behar izaten bada ere bertako langile, hornitzaile, bezero, ikastetxe, administrazio eta abarrekin euskara erabiltzeko konpromiso sendoa du eta horren adierazgarri
|
taldeko
kooperatiba guztietan euskararen erabilera bultzatzeko dituen planak, lortutako eta lortzeko bidean dauden Bikain Euskararen Kalitate Ziurtagiriak.
|
|
2020
|
|
|
Lau urte bete berri ditu Txakur Gorria sormen kolektiboak, eta pixkanaka aurrera doan proiektua da. Azoka baterako eskuz jositako liburuxka batetik hasi eta
|
taldeari
kooperatiba izaera ematera heldu ginen 2018 bukaeran. Prozesu interesgarri bezain gorabeheratsua da gurea.
|
|
|
Mondragon
|
taldeko
kooperatiben jarduera ere% 20 eta %25 artekoa da, eta «zorrotz» betetzen ari dira «langileen osasuna bermatzeko segurtasun protokolo guztiak». Korporazioko iturriek adierazi dutenez, taldearen negozio industrialaren zati handi bat automobilgintzaren sektorera bideratuta dago, eta oraindik lantegi asko itxita daude herrialde askotan, Europan bereziki.
|
|
|
Mikroskopioa euskal enpresetan jarriz gero, Confebaskek aitortu du begien bistakoa dena: Txinan lantegiak dituztenek —Mondragon
|
taldeko
kooperatibek 22 fabrika dituzte— kalteak izango dituztela. Txinak sufritu du gehien orain arte, ez bakarrik osasunaren esparruan, baita ekonomiarenean ere.
|
|
|
Azken egunotan, irudi negargarriak ikusi ditugu Igorre aldean. Mondragon
|
taldeko
kooperatiba bat, Batz, poliziaren eta eskirolen laguntzarekin Araluce enpresan sartu da materiala lapurtzera. 141 familiaren etorkizuna jokoan dago, eta kooperatibaren erantzuna polizia bidaltzea izan da.
|
|
|
Eredugarriak omen diren Mondragon
|
taldeko
kooperatibek behin eta berriro erakutsi digute beraien interes bakarra ekonomikoa dela. Kapitalismoaren aurpegi atsegina erakusten digute, eta, aldi berean, lan sindikalaren faltagatik langileak eskubiderik gabeko zenbaki huts bihurtu dira.
|
|
|
Mondragon
|
taldeko
kooperatibak, elkarte anonimo bilakatzeko bidean, beraien benetako aurpegia erakusten dabiltza azken urteotan. Adibide asko dauzkagu.
|
|
|
Lau urte bete berri ditu Txakur Gorria sormen kolektiboak, eta pixkanaka aurrera doan proiektua da. Azoka baterako eskuz jositako liburuxka batetik hasi eta
|
taldeari
kooperatiba izaera ematera heldu ginen 2018 bukaeran. Prozesu interesgarri bezain gorabeheratsua da gurea.
|
|
2021
|
|
|
2019an, berriz, AMHER SOS Racismoren inguruan biltzen ziren emakume etorkinen
|
taldearekin
kooperatiba bat martxan jartzeko prozesuari ekin zioten, eta, bide horretan, sortu dute Maitelan kooperatiba. Beterri Buruntzako udaletatik, Gipuzkoako Foru Aldundiaren finantzazioak erraztu du proiektu hori martxan jartzea.
|
|
|
Beldur horiek dagoeneko uxatu ditu Mondragon
|
taldeko
kooperatibak: desinbertsioen eta emaitzen kontura bideratutako diruarekin 2.000 milioi euro txikitu du bere zorra:
|
|
|
Horiek guztiek harreman sare zabala dute, eta lanerako hizkuntza asko erabili eta kudeatzen dituzte. Baina Euskal Herriko lantegietako langile, hornitzaile, bezero, ikastetxe, administrazio eta abarrekin" euskara erabiltzeko erabakia" hartua du, eta horren adierazgarri dira
|
taldeko
kooperatiba guztietan euskararen erabilera bultzatzeko dituen planak eta lortutako eta" lortzeko bidean dauden Bikain Euskararen Kalitate Ziurtagiriak". Euskaraz izango gara da Danobatgroupek etorkizunerako aurreikusten duen agertokia, eta agertoki hori errealitate bihurtzeko lanean dihardutela azaldu dute, bai eguneroko lanean, ikerketa eta garapenean, teknologia berrietan zein elkarren arteko harremanetan.Baina, egunerokotasunetik haratago, gizarteari ere euskararekiko duen konpromisoaren berri eman nahi dio Danobatgroupek.
|
|
|
Danobatgroupek harreman sare zabala du eta lanerako hizkuntza asko erabili eta kudeatzen ditu. Baina Euskal Herriko lantegietako langile, hornitzaile, bezero, ikastetxe, administrazio eta abarrekin euskara erabiltzeko erabakia hartua du, eta horren adierazgarri dira
|
taldeko
kooperatiba guztietan euskararen erabilera bultzatzeko dituen planak eta lortutako Bikain Euskararen Kalitate Ziurtagiriak.
|
|
2022
|
|
|
LABek eman du Ikaztegietako istripuaren berri. Hertell fabrikan gertatu zen, aire ponpak, balbulak eta antzeko aparailuak egiten dituen Mondragon
|
taldeko
kooperatiba batean. UGTk zehaztu zuenez, J.E.U. Hertellen eta haren ondoan dagoen Epak S.A. enpresaren fabrika hustuak partekatzen duten sailean zegoen, kutxatilak garbitzen.
|
|
|
LABek eman zuen Ikaztegietako istripuaren berri. Hertell fabrikan gertatu zen, aire ponpak, balbulak eta antzeko aparailuak egiten dituen Mondragon
|
taldeko
kooperatiba batean. UGTk zehaztu zuenez, J.E.U. Hertellen eta haren ondoan dagoen Epak S.A. enpresaren fabrika hustuak partekatzen duten sailean zegoen, kutxatilak garbitzen.
|
|
|
Batasuna eta elkartasuna izan dira Mondragonen ikurrak, eredua bera bereizgarri egin dutenak.
|
Taldeko
kooperatiben konpromisoari esker lortu dute ez soilik unean uneko oztopoei eta erronkei erantzutea, baita mende erdian arrakasta itzela izan duen ereduaren oinarriak dardarka utzi zituen gertaerei aurre egitea ere.
|
|
|
Kudeaketa Operatiboan, lankide
|
taldearekin batera
kooperatibaren helburuak finkatu, gauzatu eta jarraipena egitean eta koordinazio zeregineratako baliabideen osaeran eta dinamizazioan. Gaur egun Aiaraldea Kooperatiba Elkartean 18 lagun ari dira lanean esparru hauetan:
|
|
|
Urte gorabeheratsua izan da haren lehena. Ulma
|
Taldeko
kooperatibek eta Oronak, Mondragon korporaziotik ateratzeko abenduaren 16an iragarri dituzten bozketen harira egin dizkio adierazpenok Goienari.
|
|
|
Guk nahi dugu Orona eta Ulma
|
Taldeko
kooperatibak Mondragon korporazioan jarraitzea, eta benetan uste dugu Ulmaren, Oronaren eta beren bazkideen etorkizuna hobea izango dela Mondragonen. Bestalde, Mondragoneko eredu kooperatiboa ez dago zalantzan.
|
|
2023
|
|
|
lantegi berria zabalduko du Oñatin (Gipuzkoan), nazioarteko merkatuan duen lehiakortasuna eta posizionamendua indartzeko. Mondragon
|
taldeko
kooperatibak 17 milioi euro baino gehiago inbertituko ditu planta berrian, eta, iragarri duenez, «estrategikoa» izango da jarritako erronka lortzeko bidean.
|
|
|
2.500 metro koadro ditu, eta makinak muntatzeko gunea izango da. Ekoizpen gaitasuna handitzeko aukera emango dio horrek Mondragon
|
taldeko
kooperatibari, eta, aldi berean, bezeroei zerbitzu hobea emateko aukera eskaini ere bai.
|
|
|
Etxetresnen hondoratzeak «ikasgai inportante batzuk» utzi zituen Fagor taldearentzat. Alustizak nabarmendu du, baina, horiek gainditu dituztela jada, eta
|
taldeko
kooperatibak «oso ondo» daudela egun. Baikor begiratzen diete datozen urteei.
|
|
|
Harro gaude gure pertsonak zaindu egin ditugulako oso muturreko egoeran. Pertsona horiek etxetik hurbil geratu dira, Fagor
|
taldeko
kooperatibetan gehienak; soluzio inportanteak eman dizkiegu, eta hori azpimarratzekoa eta baloratzekoa da. Halakoek sendotu egiten dute kooperatiba izaera, eta horrek indarra eman digu.
|
|
|
Ikasgai inportante batzuk izan ditugu, eta hori da garrantzitsuena. Gaur gaurkoz, Fagor
|
taldeko
kooperatibak oso ondo daude arlo ekonomikoan eta finantzarioan. Egia da, dena den, ez daukagula erabat konponduta enpleguaren auzia, eta ez gaude ahaztuta horrekin.
|
|
|
Emaitza onak lortu zituzten iaz Fagor
|
taldeko
kooperatibek. Aurten are emaitza hobeak espero dituzue.
|
|
|
|
Taldeko
kooperatiba batek edo bestek bezero garrantzitsuak zituen Errusian, eta negozio berriak eten egin dira gerraren ondorioz. Beraz, han genuen merkatua desegin egin zaigu.
|
|
|
Atsegin handiz hartu nuen gonbidapena. Lankidetzaren eta antolaketa modu berrien arloan aritzen naizen heinean, betidanik piztu dit jakin mina Mondragon
|
taldeko
kooperatiba berritzaileen historiak, ereduak eta bilakaerak.
|
|
|
Garaian aitzindaria izan zen eta gaur egun nazioarteko enpresa talde handia da, bost kontinentetan hedatua. Kooperatiba taldekoak dira, besteak beste, Laboral Kutxa bankua, Fagor
|
Taldeko
kooperatibak eta Mondragon Unibertsitatea.
|