|
2001
|
|
|
Ekarpen hoirek ondoko hau demostratzera zeuden zuzenduak: 2H ikastenduen ikaslearen jarreraren garrantzia 2H hori sostengatzen duen
|
talde
etnolinguistikoarekiko, hizkuntza horretako arrakasta azaltzeko, ikaslearen hizkuntz gaitasunaren eta inteligentziaren gainetik.
|
|
|
Autore horiek suposatu zuten
|
talde
etnolinguistiko bakoitzak bizitasun objektibo propioa eta aldi berean erlatiboa zuela, ukipen egoeran zegoen edo zeuden talde etnolinguistikoen bizitasunarekin konparatuz. Taldearteko harremanei dagokienez, honela definitu zuten, bizitasun etnolinguistikoa?
|
|
|
Autore horiek suposatu zuten talde etnolinguistiko bakoitzak bizitasun objektibo propioa eta aldi berean erlatiboa zuela, ukipen egoeran zegoen edo zeuden
|
talde
etnolinguistikoen bizitasunarekin konparatuz. Taldearteko harremanei dagokienez, honela definitu zuten, bizitasun etnolinguistikoa?
|
|
|
–talde bat entitate kolektibo eta desberdin bezala jokatzera eramaten duena, taldearteko egoerabatean?. Horrela, zenbat eta bizitasun etnolinguistiko handiagoa, orduan eta aukeragehiago desberdintzeko eta biziraupenerako
|
talde
etnolinguistiko batentzat, etaalderantziz.
|
|
|
bezala ulertu zuten, ondoko bereizketahauek eginez: 1) kontaktuan dauden bi
|
talde
etnolinguistikoen arteko bizitasunerlatiboaren egungo egoerari buruzko, sinesmen orokorrak?, SVQaren arabera; 2) gertatu lukeenari buruzko, sinesmen normatiboak?; 3) gizabanakobakoitzak gertatzen denari buruz uste dueneko, sinesmen pertsonalak?; 4), helburuen araberako sinesmenak?, bakoitzak gertatzea nahiko lukeena. Horren aplikazio enpirikorako, bizitasun etnolinguistikoaren sinesmenei buruzko galdesortabat eratu zuten (BEVQ= Beliefs about Ethnolinguistic Vitality Questionnaire). Autore horiek zera aurkitu zuten enpirikoki:
|
|
|
industrian etaerakundeetan, nazioarteko harremanetan, hezkuntzan, eta abar; 2) Europako tradizioan, berriz, talde handietan eta beren artean gertatzen diren:, large scale intergroup relations?,, large scale social processes and events, edo, large scale collective phenomena?, aztertzen direnak bereziki; hauenartean, gehienbat, emakumezko/ gizonezko taldeak eta talde etnikoak dira, ia hasieratik Bristol eskolan (Tajfel, Turner, Giles, Abrams eta Hogg, Bourhis, eta beste askok) eta orain ere aztertzen direnak. Horien artean kokatzendira, hain zuzen, ukipen egoerako taldeak eta
|
talde
etnolinguistikoak.
|
|
|
1) Demografia, 2) Estatusa, eta 3) Euskarri eta kontrolinstituzionala. Kontzeptu horrek
|
talde
etnolinguistikoak alderatzeko paradaematen du.
|
|
2011
|
|
|
–
|
Talde
etnolinguistikoak?: horra Walker Coonorrek munduko gutxiengoak izendatzeko darabilen hizkera modua.
|
|
|
Talde hauek izendatzeko antropologoek darabilten izena honakoa dugu: ?
|
talde
etnolinguistikoa?. Herri hauen oinarrizko identitate sentiera oraindik ere tokian tokiko izaerari atxikirik dago:
|
|
|
Atal honetan, hain zuzen ere, hizkuntzen arteko ukipen egoeretan hizkuntza boterea zertan datzan ikusi nahi dugu, eta hor baliagarri deritzogu bizindar etnolinguistikoaren kontzeptuari (Giles, Bourhis eta Taylor, 1977; Bourhis, 2002; Bourhis eta Landry, 2008). Izan ere,
|
talde
etnolinguistiko ezberdinen arteko kontaktuak talde horiei eta euren hizkuntzaren erabilera edota estatusari nola eragiten dien hobeto ulertzen laguntzen du. Begien bistakoa den moduan, zenbat eta bizindar gehiago izan talde etnolinguistiko batek, taldeak zein euren hizkuntzak orduan eta aukera
|
|
|
Izan ere, talde etnolinguistiko ezberdinen arteko kontaktuak talde horiei eta euren hizkuntzaren erabilera edota estatusari nola eragiten dien hobeto ulertzen laguntzen du. Begien bistakoa den moduan, zenbat eta bizindar gehiago izan
|
talde
etnolinguistiko batek, taldeak zein euren hizkuntzak orduan eta aukera
|
|
|
Faktore demografikoak direla-eta, ez da bakarrik kontuan hartzen taldea osatzen duten kideen kopuru absolutua, baizik eta, baita ere, kideen banaketa hirigune, eskualde edo lurralde nazionalean. Faktore demografikoak
|
talde
etnolinguistikoen funtsezko onura izan litezke. Izan ere, kopuru handiak ematen duen indarra batzuetan erabili egin daiteke taldeek euren etorkizunaren esku izateko behar duten erakunde kontrola lortzeko zilegitasuna lortzeko.
|
|
|
Euskarri eta kontrol instituzionalak ere zeresana dauka talde baten bizindar etnolinguistikoan. Faktore honek neurtzen duena da ea
|
talde
etnolinguistiko batek zenbaterainoko ordezkaritza informala (presio talde bezala ulertua) eta formala (erabakigune ofizialetan) lortu duen komunitatearen, lurraldearen, estatuaren edo nazioaren askotariko erakundeetan. Erakundeen kontrolak norbere taldearen etorkizuna eskuan izatea adieraz lezakeen neurrian, garbi dago bizindarraren faktore hauxe dela giltzarria beste taldeekiko lehian aurrera egiteko, eta erakundeen kontrolaren joko esparruan aldeko posizioa lortzeko.
|
|
|
Azken faktoreak taldearen zein bere hizkuntzaren estatusari dagozkionak dira. Erakundeetatik babesa lortzen duten
|
talde
etnolinguistikoek normalean estatus sozial eta ekonomiko handia izaten dute, bai behintzat gizartean halako botererik ez duten taldeekin konparatuta. Eta modu berean, hizkuntzaren eta kulturaren prestigioa edo sona ere handiagoa izaten da, bai lurraldearen barruan, baina baita nazioartean ere.
|
|
|
Hizkuntzaren ordezkapenaren bigarren arrazoi nagusia dislokazio soziala da. Sarritan
|
talde
etnolinguistiko gutxituko kideen artean era askotako desabantailak egoten dira: sozialak, hezkuntzazkoak, edota ekonomikoak.
|
|
2016
|
|
|
Horretaz gain, hizkuntza beste batzuekin erabili eta partekatzen dugunean gizarte, komunitate zein talde baten partaide bilakatzen gara, talde hori mantenduz eta elikatuz. Hauek,
|
talde
etnolinguistikoak izan daitezke, baina beste era bateko taldeak irudikatu ditzakegu ere, praktika komunitate deiturikoak esate baterako (Eckert; McConnell Ginet 1992). Ados egongo gara, abokatuek, medikuek, ingeniariek eta soziolinguistek euren hizkuntz komunitate propioa dutela, beste elementu batzuez gain, hizkuntza bera (hiztegia, hitz egiteko moduak, eta abar) partekatzen dutelako3 Azkenik, hizkuntza bat zerbaiten ikur bihurtzen dugunean ideien munduan eragiteko aukera garatzen ari gara.
|
|
2017
|
|
|
Alde horretatik, Euskal kasua, Europa mendebaldeko Estatu gabeko nazioen testuinguruan kokatu behar da. Nazioartean egin diren hainbat ikerketek,
|
talde
etnolinguistikoak indartsuak diren eremuetan alderdi nazionalista periferikoek lortzen dituzten boto ehunekoak beste eremuetan baino handiagoak direla erakutsi dute. Espainiar Estatuan ere, Kataluniako edota Galiziako lurraldean egin diren zenbait ikerketek antzeko tesia defendatzen dute (Medeiros al., 2015; Puig eta Ginebra, 2015:
|
|
2021
|
|
|
Afrikaren eta afrikarren aniztasun genetikoaren erakusle izango diren hiru milioi pertsona. Kontinentearen
|
talde
etnolinguistikoetako eta eskualdeetako aberastasun genetikoa ordezkatuko dutenak.
|
|
|
Hala erakutsi dute azken urteetan argitaratutako bi ikerketak: batak, 2019an, ondorioztatu zuen afrikarren genomak %10 DNA gehiago duela munduan erreferentzia gisa erabiltzen denak baino; besteak, Afrikako 50
|
talde
etnolinguistikotako 426 lagunen genoma ikertu zuen, eta hiru milioi aldaera genetiko berri aurkitu zituen.
|