|
2006
|
|
|
III. Taula: Hiztun
|
taldeak
eta haien batezbesteko adinak
|
|
|
IV. Taula: Hiztun
|
taldeak
eta haien bataz besteko adinak
|
|
|
3 Adina eta adin talde baten kidea izatea ezberdintasun faktore bat da. Izan ere, hizkuntza komunitate baten barruan, adin
|
talde
eta beraz modu ezberdinak une berean baitaude. Gazteen hizkeraz hitz egiten delarik, hirietako eta hauzo zailetako hizkeraz mintzo da.
|
|
2007
|
|
|
Antolatzaileen artean denetik topatzen dugu: euskaltegiak, euskara
|
taldeak
eta elkarteak, udalak,..
|
|
|
Hegoaldean, irakaskuntzari esker, haurren eta gazteen artean euskararen ezagutza handitu egin da azken bost urte horietan, bereziki ingurune erdaldunenetan. Adinekoen eta helduen arteko ezberdintasunak aldiz, murrizten doaz euskararen ezagutzari dagokionez, alde batetik, gazte euskaldunak sartzen ari direlako helduen adin
|
taldean
eta bestetik heldu erdaldun zaharrenak adinekoen multzoaren zati gero eta handiago bat suposatzen dutelako eta adinekoen taldean ziren euskaldunak, batzuk ia elebakarrak, apurka apurka desagertzen doazelako.
|
|
|
Egoera hobea izan zitekeela aitortuta ere, duela urte batzuk baino askoz hobea da XXI. mendean bizi duguna. eredua etengabe ari da gora egiten, duela 20 urte baino 200.000 lagun gehiagok daki euskaraz, kultur produkzio oparoa dago esparru guztietan, euskararen aldeko jarrera hazi da eta euskararen aldeko lanean inoiz baino
|
talde
eta norbanako gehiago dabil.
|
|
|
Sorkuntzan eta zabalkundean bide zabala jorratu dute euskara elkarteek eta Topaguneak. Sorkuntzari dagokionez eragile izan dira euskara elkarteak bertso eskolak, abesbatzak, antzerki taldeak, dantza taldeak, pailazoak, graffiti idazleak, Dj ak eta bestelako kultur
|
talde
eta kultur eragileak sortzen. Topaguneak bere aldetik, gazte sortzaileei plaza eman nahi izan die azken lau urteetan gazte kultur zirkuituak eta gazte sortzaile sariak antolatuz, besteak beste.
|
|
2008
|
|
|
Klasikoen Gordailua ren gunetik corpus gordina (linguistikoki prozesatu gabea) deskarga daiteke. Bestetik, IXA
|
taldeak
eta Elhuyar Fundazioak iragarri dute ZTC ELDAren katalogoan jarriko dela 2008an8 Hizketa corpusen kasuan, berriz, hiru baliabide daude ELDAren katalogoan (Bizkaifon, BSC eta BFDB).
|
|
|
XXMECEren parte bat() Hizkia enpresaren RTerm tresnaren laguntzaz lematizatu zen (eskuzko lematizazio batetik abiatuta); gainerakorako(), IXA
|
taldearen
eta UZEIren Euslem tresna erabili zen, eta gero eskuz berrikusi eta desanbiguatu ziren hitz guztiak (Urkia, 2002).
|
|
|
Nolanahi ere, nabarmentzekoa da ikerketa
|
talde
eta erakunde batzuek egiten duten ahalegina euskarazko corpusen eta, oro har, hizkuntza teknologien informazioa argitalpen eta biltzar espezializatuetan agertzeko. Horien denen bilduma luzeegia litzateke, baina artikulu honetan bildu dugun bibliografiak agerian jar dezake errealitate hori.
|
|
|
Zergatik gutxiesten dute hizkuntza talde batzuek beren
|
taldearen
bizindarra eta puztu egiten dute kanpoko talde lehiakideen indarra?
|
|
|
Bizindar subjektiboaren galdera sorta taldeko kideek beren taldearen bizindarraz eta beren hurbileko ingurunean garrantzitsuak ziren beste hizkuntza talde batzuen bizindarraz zer iritzi zuten neurtzeko egin zen (Bourhis, Giles eta Rosenthal, 1981). Bizindar subjektiboaren galdera sortaren bidez, erantzun emaileek beren
|
taldearen
bizindarra eta beren ingurunean garrantzitsuak diren beste talde batzuen bizindarra neurtzen dute, kontuan hartuz bizindar objektiboa osatzen duten demografiaren, babes instituzionalaren eta estatusaren alderdiak. Bizindar subjektiboaren galdera sortaren bidez bizindarraren gainean egindako ikerketek erakutsi zuten, oro har, taldeko kideak errealistak direla beren taldearen bizindar posizioa antzematerakoan, komunitate bizindarraren neurketa" objektiboek" proposatutako ildoei jarraiki (Harwood, Giles eta Bourhis, 1994).
|
|
|
Zergatik gutxiesten dute hizkuntza talde batzuek beren
|
taldearen
bizindarra eta puztu egiten dute kanpoko talde lehiakideen indarra. Quebecen kasuak azalpen batzuk eman ditzake.
|
|
|
H1erabiltzea eta auzokideekin eta komunitate taldeko beste kide batzuekin harremanak H1 hizkuntzan izatea maiz kultura autonomiaren eta talde bizindarraren oinarria dela. Osagai horri" hurbiltasun sozial" izena eman diogu. dituzten gutxiengo nazionalek (esaterako, Kanadako jatorrizko biztanleen
|
taldeak
eta bi herrialde fundatzaileak) eskubide gehiago izango lituzkete autogobernua lortzeko eta, hortaz, kultura autonomia eta babes instituzional handiagoa lortzeko, azken urteetako immigrazioaren ondorioz sortu diren beste talde kultural batzuk baino. Gutxiengo nazionalek autogobernua lortzeko eskubidea dute; immigranteen komunitateek, berriz, gizarteratzeko eskubidea dute.
|
|
|
Hortaz, lagitimitate ideologikoa ez dago gobernuaren babes instituzionalarekin soilik lotuta; talde barruko eta kanpoko hiritarren babesarekin ere lotuta dago, hau da, hiritar horiek gutxiengoaren hizkuntzarekiko jarrera positiboa izatearekin eta gutxiengoaren hizkuntza ikasi eta erabiltzearekin ere lotuta (O’keefe, 2001). Gizarte zibilean, enpresa
|
taldeek
eta negozio pribatuek ere babes ditzakete gutxiengoen hizkuntzak; esaterako, lantokian eta establezimendu industrial eta komertzialetan hizkuntzaren erabilera sustatzearen bidez. Gutxiengoaren hizkuntza esparru publikoetan erabiltzea, paisaia linguistikoan barne, aurrez aipatu dugun moduan, oso lotuta egon daiteke taldeko kideek duten bizindar subjektiboarekin. Hori gai eztabaidatua izan da Quebecen, batez ere Montrealgo paisaia linguistikoaren gaiarekin lotuta (Bourhis eta Landry, 2002).
|
|
2010
|
|
|
Azkenik, hizkuntza gutxitu eta nagusien ondasunen ekoizpenari buruz Hocevarrek planteatzen duen eredua aztertu dugu, oso ekarpen interesgarria baita euskarazko ondasunak ekoizten dituzten enpresen estrategiak finkatzeko garaian. Merkatua aztertu litzateke eskarien elastikotasun mailak ezagutzeko, kostuen egiturak alderatu behar dira, eta hau guztia balizko aliantzak zein enpresa
|
taldeekin
eta zein esparrutarako egin liratekeen erabakitzeko garaian oso baliagarria izan daiteke. Eta adibide gisa testu-liburuen argitalpena aipatu badugu ere, beste sektoreetan jarduten diren euskalgintzako enpresek (prentsa edo diskogintza moduko sektore tradizionaletatik hasi eta teknologia berrietan espezializatu diren Interneteko produktuen eskaintza egiten dituztenak arte) birplanteatu ditzakete beren estrategiak, gaztelerazko — edo ingelesezko zein frantsesezko— antzeko produktuak ekoizten dituzten enpresekin lehiatzeko edo akordioetara iristeko, batez ere globalizazioaren eta enpresen arteko bateratzeen garai honetan.❚
|
|
|
alsaziera, bretoiera, frankoprovenzera, euskara, katalana, korsikera, oil hizkuntzak, okzitaniera. oro har ideologia legeria bezain garrantzitsua da, garrantzitsuago behar bada. Alabaina badakigu bozkatuak diren legeak ez direla beti aplikatzen edo partzialki, edo batzutan batere. ideologiak aldiz ekintza bideratzen du, kontzienteki ala ez. da Frantzian eskualdetako hizkuntzen sustengatzearen eta garapenaren alde eta aurka badirela hautetsi horien artean, nahiz eskuinean, nahiz ezkerrean. prentsa
|
talde
eta komunikazio sareen ideologia garrantzitsua da ere, hori ere estatuaren ideologia ez bada. baina horrek iritzi publikoa moldatzen du nagusiki. azkenean, frantses hizkuntza estatuaren ideologia agertarazteko testuetan oinarrituko gira, txosten eta adirazpen ofizialetan.
|
|
2011
|
|
|
" Indarra ematen dio. Euskeraz jartzen diozu izena
|
taldeari
eta jediak pentsatzen du: esto qué será.
|
|
|
" Euskeraz jartzen diozu izena
|
taldeari
eta jendiak pentsatzen du: esto qué será.
|
|
|
" Telebistan agertzen direnak ez, Goiteben lehen bazegoen" Kale kantoi". Han agertzen ziren EHko
|
taldeak
eta hola. ETBn eta halakoetan ezer ez".
|
|
|
" Telebistan agertzen direnak ez, GOITBn lehen bazegoen" Kale kantoi". Han agertzen ziren EHko
|
taldeak
eta hola. ETBn eta halakoetan ezer ez".
|
|
|
posible litzateke orain ere konpartimentazio soziofuntzionalik moldatzea, hein batean eta espazio demoterritorial jakinetan. posible ezezik ezinbesteko ere badugu hori, ene ustez, belaunez belauneko transmisio bidea bizirik daukan hiztun elkarteari (zehazkiago: beren eguneroko jardunean nagusiki euskaraz bizi diren hiztun
|
talde
eta harreman sare trinkoei) bizirik eutsiko badiogu, lehenik eta behin. hori galdutakoan ahuldu egingo dira, nabarmen, euskara indarberritzeko aukerak. BAeN edo hINBe eskalaren 6 graduko ekimenetik 7 edo 8 gradukora (eta horri dagokion astinaldi arras bortitzagora)," jaitsi" dugu, ez" igo", arnasgune (oro har, belaunez belauneko transmisio gune beregain) horiek gabe. esperientziak argi erakusten duenez mila bider errazagoa da errezilen euskarari bizirik eustea, Abartzuzan edo Lezaunen euskararen erabilera biziberritu eta belaunez belaun aktibatzea baino. konpartimentazio horri, une bateko trantsiziozko konpromiso itsua izango ez bada, belaunez belauneko iraupen aukera eman behar zaio:
|
|
|
Baita horiei guztiei dagozkien adierazbide, zabalero eta estiloei ere. horretan guztian zentratzeak heldutasun teorikoa eta seriotasun exekutiboa adierazten du, ezer erakustekotan. ez, inola ere," goragoko xede asmoei" uko egitea. Ba ote dago asmo gorenagorik, euskara indarberritzeko saio osoaren altzoan, euskaldungoa osatzen duen hiztun elkarteari, bere hiztun
|
taldeei
eta harreman sareei, ahalik eta zabalen eta ahalik eta trinkoen euskaraz egin dezaten laguntzea baino, h) Arnasguneak dira, askogatik, gaur biharretan helburu horri ondoen erantzun diezaioketen ingurumen demoterritorialak. duten osaera demografikoak (euskaltasun dentsitatea eta, bereziki, kontzentrazioa), aurrez aurreko interakzio informalerako eskaintzen duten aukera praktikoak, euskaldun (gainerakoak baino euskaldunago) izatearen kontzientzia kontrastatuak eta euskaraz (hitzez eta, belaunaldi gazteetan, nabarmenki, baita idatziz) ere jarduteko gaitasun handiagoak lehentasunezko ekimen sendoagoetarako kandidato natural bihurtzen ditu hiztun talde eta harreman sare horiek. hori da esan nahi izan dudana:
|
|
|
Ba ote dago asmo gorenagorik, euskara indarberritzeko saio osoaren altzoan, euskaldungoa osatzen duen hiztun elkarteari, bere hiztun taldeei eta harreman sareei, ahalik eta zabalen eta ahalik eta trinkoen euskaraz egin dezaten laguntzea baino? ...(euskaltasun dentsitatea eta, bereziki, kontzentrazioa), aurrez aurreko interakzio informalerako eskaintzen duten aukera praktikoak, euskaldun (gainerakoak baino euskaldunago) izatearen kontzientzia kontrastatuak eta euskaraz (hitzez eta, belaunaldi gazteetan, nabarmenki, baita idatziz) ere jarduteko gaitasun handiagoak lehentasunezko ekimen sendoagoetarako kandidato natural bihurtzen ditu hiztun
|
talde
eta harreman sare horiek. hori da esan nahi izan dudana: ez gutxiago eta ez gehiago. distantziak markatu ditu argi, bederatzigarren puntu honetan ere, Joxe Manuel odriozolak. diglosiazko etorkizunaren alde ez du apustu egitea merezi, bere ustez.
|
|
|
Azalpentxostenean hainbat eskasia kontzeptual, idazkera ilun eta oker (mekanoArnasguneak dira, askogatik, gaurbiharretan helburu horri ondoen erantzun diezaioketen ingurumen demoterritorialak. ...(euskaltasun dentsitatea eta, bereziki, kontzentrazioa), aurrez aurreko interakzio informalerako eskaintzen duten aukera praktikoak, euskaldun (gainerakoak baino euskaldunago) izatearen kontzientzia kontrastatuak eta euskaraz (hitzez eta, belaunaldi gazteetan, nabarmenki, baita idatziz) ere jarduteko gaitasun handiagoak lehentasunezko ekimen sendoagoetarako kandidato natural bihurtzen ditu hiztun
|
talde
eta harreman sare horiek. Hori da esan nahi izan dudana:
|
|
|
Lau liburukietatik, soziolinguistikari buruzko honako gai guztiak" hizkuntza eta gizartea" izenekoan bilduta zeuden: hizkuntza, gertakari soziala, gizarte
|
taldea
eta komunikazio gertakaria, hizkuntza komunitatea, hizkuntza erabilera, soziolinguistika, hizkuntza ukipena, ukipen fenomenoetara hurbilketa (elebitasuna, diglosia, hizkuntza gatazka), ukipen dinamikak; munduko hizkuntzak: talde aniztasuna, hizkuntzen sailkapena, erabilera irizpideak (hizkuntzaren estatusa, hizkuntzaren bizitasuna, hizkuntzak eta hiztun kopurua, hizkuntzak eta banaketa geografikoa); europako hizkuntzak, europako hizkuntza politika, esparru katalana. eta oraindik" hizkuntza erabilera" ataleko edukiak gehi genitzake, soziolinguistika funtzionaleko gaiak jorratzen baitzituen; esate baterako, komunikazio prozesua, diskurtsoak, egokitzapena eta hizkuntza erregistroak.
|
|
|
eta, noski, ezin ahaztu politikaren arloa. hizkuntza ekologia izateko, politika ezinbestekoa da. politikaren bidez, biziera kolektiboa antolatzen dugu. horren ondorioz, hizkuntza taldeak ez badu behar adina kontrolatzen bere taldearen bilakaera, arazo bat jazoko da: mendekotasuna; batez ere, menderatutako taldea kontrolatzen duena ez bada talde horren aldekoa. horren ondorioz, kontrolean dagoenaren mende biziko da taldea. politikaren arloan jardutea funtsezkoa da; izan ere, piramidearen erpinean dago ekologia politikoa (botere politikoa); adimena, elkarrekintza,
|
taldeak
eta ekonomia baino gorago, hain zuzen. Izan ere, botere nagusia da.
|
|
|
" Euskal Gune" hau 1994ean osatu zen Doberaren Ekimenez, bertan ia erabat euskaraz funtzionatzen duten Hernaniko erakunde/ elkarteak biltzen dira, guztira 21. " Euskal Gunea" ren helburua indarrak biltzea da, bertako" elkarte bakoitzaren barne eta kanpo erabilera erabat euskalduntzeko, eta, herriko beste
|
talde
eta herritarren aurrean eredu izateko eta beste talde horiek ere euskaraz bizi daitezen bultzatzeko". (Dobera, 1995)
|
|
2012
|
|
|
Bertzalde, hizkuntza sozializazioaren paradigmak ekarpen funtsezkoa egin du norbanakoaren,
|
taldearen
eta gizarte antolaketaren arteko harremana aztertzeko, ikusmolde mekaniko, determinista edo tira-bira eta gatazkarik gabekoa gaindituz: " A significant contribution of the language socialization paradigm has been its problematization of the relationship among the individual, the group, and the social order" (Garrett & Baquedano López 2002:
|
|
|
|
Taldeak
eta H haurrak: —Tokatzea bi!
|
|
|
Belaunaldi berriak hizkuntza ahulean sozializatzeak familiaren eta ingurunearen eragina, jakinaren gainekoa, eskatzen du. Gurasoen jarrerak, erabakiak eta estrategiak funtsezkoak dira baina euskarazko sozializazioaren atzean hiztun
|
taldearen
eta bere erakundeen (eskolaren, elkarteen...) harreman sareak eta lan pedagogiko osoa daude. hizkuntza sozializazioa, goitik beheitiko harremanetan gauzatzen den gertakaria izan beharrean, bi ardatzetan (bertikalean nahiz horizontalean, hau da, belaunaldien artean eta adinkideen artean) gertatzen diren elkarreraginetan funtsatzen da. Nire ustez, belaunaldi berekoen arteko elkarreraginak, harreman eszentrikoak, dira hain zuzen ere Iruritako egoera soziolinguistikoari baikor begiratzeko bide ematen duen alderdia.
|
|
|
Badirudi haurrei zein hizkuntzatan egin erabakitzean subjektuaren lehen hizkuntza baino eraginkorragoa dela hiztunak eratu duen hizkuntza identitatea, hau da, zein hizkuntzarekin identifikatu nahi duen, zein hizkuntzari atxiki nahi zaion. rocher soziologoak sozializazioaren ingurumariko bitartekoak bereizten ditu: grupo de pertenencia eta grupo de referencia, hots, nor kide deneko
|
taldea
eta erreferentzia dueneko taldea, honela definituta: "... los medios a los que pertenecen o(...) los medios en los que se inspiran para llevar a cabo su obra de transmisión de modelos, valores y s� mbolos" (rocher 1990:
|
|
|
Landa eremua eta eskolaz gain, arnasgune dira kultur elkarteei erreparatuz, bertso eskola, zintzo Mintzo euskaltzale elkartea, euskarazko irakurle taldea, mintzalagunak, zumarragako trikitilariak eta oraintsu herrian sortu berri den kantujira taldea. elkarte horiek kontuan hartuko ditugu eta besterik ere bai baldin bada gure helburuekin bat datorrena. kirol elkarteei dagokienez: herri kirolak, ostadar mendi
|
taldea
eta pilota eskola aipatu behar.
|
|
|
Beurko institutua, Adaxkak Sortzen Aisia
|
Taldea
eta Bertso eskola) eta fitxa hauek erabilita neurketa batzuk egin nituen talde hauetako arduradunen laguntzaz: handitzen doazen neurrian, eskolatik kanpo daukaten munduan ez dute euskararen presentziarik ikusten," modako" gauzetan ez dute euskara behar:
|
|
|
ZAHARRA; 65etik gora datu horiek ikusita balirudike, deban, euskal kulturaren eremuan ausart jokatzeko nahikoa indar eta aukera dagoela. esan behar da, ordea, bai herrian bertan, bai kanpoan, oro har, herri erdaldun modura perzibitzen dela eta aurreiritzi hori euskalgintzan aurrera egiteko daukagun ahulguneetako bat izan daitekeela. Nolanahi ere, datuak eskuan, euskal kulturaren aldeko politika aktiboa egiteko plaza egokia izan daiteke, herriko kultur eragileen partetik norabide horretan ere aritzeko prestutasuna eskuratzen bada. erronka horixe da, hain zuzen ere. deban ditugun kultur
|
talde
eta eragileek euskaldunon komunitatea indartzeko eta batzeko aitzindaritza eta lidergoa beren gain hartzea. diagnostikoaren helburuak eta testuingurua ipinita, goazen bada, diagnostikoan aztertu diren analisi unitate bakoitzean ateratako ondorioak azaltzera:
|
|
|
a) Musika patronatuan dauden taldeetako eragile gehienak kritiko samar agertzen dira musika eskolaren funtzionamenduarekin. Musika eskolaren helburua musika
|
taldeak
eta dantza taldea hornitzea izan behar duela diote eta, askotan, taldeen beharrak kontuan hartu gabe jarduten duela aurpegiratzen. hona hemen jaso ditugun zailtasun horietako batzuk:
|
|
|
Euskaldunok kultura propio bat garatu dugun heinean, esan genezake, artearen espresiobide guztietan badirela geuregeureak diren ezaugarriak, egiteko moduak, ulertzeko manerak,... eta horien bitartez ideia eta balio konkretu batzuk transmititzen direla. deban hiru dira euskara eta euskal kultura erdigunean jarri duten taldeak. Antzerki taldea, euskal dantzen
|
taldea
eta txistulari taldea. Antzerki taldea sortzez da, deban, euskal komunitatearen arnasgune, euskara eta euskaldunon elikagai izatea baitu xede hasiera hasieratik.
|
|
|
Merkatuaren logikaren gatibu ikusten dituzte udal kultur sailak gero eta gehiago, publiko kopuruari eta, finean, errentagarritasun ekonomikoari gero eta gehiago erreparatzen. Taldeen arabera, kultur teknikaria programatzaile bihurtu da azken urteetan eta bere lehentasunak aldatu egin dira. herriko taldeen sustapen lanak garrantzia galdu du. oso asmo gutxi konpartitzen direla diote
|
taldeek
eta udalarekiko harremana asko burokratizatu dela dirulaguntzen prozedurei eta dagokienez. euskararen gaira gatozela esan genezake kasu askotan herrigintzan dabiltzan kultur taldeek herriko bataz besteko indize soziolinguistikoa baino maila hobea ematen dutela; alegia, euskaldun diren bataz bestekoen kopurua handiagoa dela taldekideen kasuan. Nolabait esan liteke euskal komunitateak mantendu duela nola halako aktibotasuna. hala ere, aktibo horri ez zaio formarik eman egundaino. oso ahula da formazioak eta egiten dutenaren gaineko gogoetak duen pisua eta artikulazio maila eragile guztiengan. eta horrenbestez, inertziek, errepikapenek eta folklorizazioak hartzen duten garrantzia handia da.
|
|
|
4 DeBaKO KulTuR BiziTzaRen azTeRKeTa deban dauden kultur
|
talde
eta kolektiboek bizi duten egoera ezagutzeko egindako diagnostikotik ateratako ondorioak biltzen ahalegindu gara hurrengo atalean. Jarduera aurrera eramateko dituzten aukerak, zailtasunak, gabeziak... detektatzen saiatu gara.
|
|
|
4.5 Diru kontuak kultura Sailaren diru kontuak aztertzerakoan kultura adierazpen desberdinak sei eremutan kokatu ditugu zertan gastatzen den jakiteko: Musika (musika eskola eta musika taldeak bilduko lituzke), Festak (herriko guztiak), Literatura (liburutegia eta Tene Mujika beka), Arte plastikoak (arte eskola eta pintura elkartea), dantza (dantza eskola, euskal dantza
|
taldea
eta erraldoi eta buruhandiak) eta Antzerkia.
|
|
|
Eta adin talde bakoitzaren zutabean, gelaxka grisa eta urdinaren bidez bereizten dira emakumezko eta gizonezko solaskideak. Gelaxka bakoitzean zenbakiz adierazi behar da elkarrizketako partaideen artean zenbat dauden adin
|
talde
eta sexu bakoitzeko.
|
|
|
Ikerketa honetarako ezarri ditugun helburuak aintzat hartuta, eta jarraitu dugun metodologiaren bitartez lortu ditugun emaitzei erreparatuz, honako hauek dira atera daitezkeen ondorioak. Puntuka eta
|
talde
eta azpitaldetan antolatuta eskaintzen ditugu, haien irakurketa eta ulermena errazte aldera.
|
|
2013
|
|
|
Euskarak duen Framing Berri baten premia asetzeko proposamena Txostenari buruz hausnarketak – Maria Jose Azurmendi zean eta, bereziki, espero baino gutxiago lortuz. Egia esan, harrigarria dela iruditzen zait ikustea zenbait ekimen eta egitasmo irekiak izan diren, eta zenbait erakunde,
|
talde
eta pertsona inplikatuta dauden egunean ere, euskararen alde ekiteko!: nire iritziz, beste mirari bat euskararen inguruan.
|
|
|
laburbilduz, ez dira berberak ehiztari/ biltzaileen gizarteek sortzen dituzten egituraketa soziolinguistikoaren formak eta gizarte industrialek edo informazioaren gizarte modernoak sortzen dituztenak. Banakoak errealitate horietan txertatu ahal izateko modu jakinek —gizarte
|
taldeak
eta gizarteklaseak, etniak eta gizarte erakunde anitzak, bai eta horien itzulpenak ere, hala nola sare sozialak eta haien bizimoduak— bariazio (sozio) linguistikoa baldintzatzen dute, hein handi batean.
|
|
|
• Ikerketa kualitatiboaren helburua euskal hiztun berrien profil desberdinetakoen motibazioak eta jarrerak azaleratzea da. Datuak biltzeko eztabaida
|
taldeak
eta bakarkako elkarrizketa erdi gidatuak erabili dira, bakoitza metodo propioarekin: eztabaida taldeak moderatzailearen interbentzio minimoarekin egin dira, modu horretan parte hartzaileek aukera dutelako eurentzat benetan garrantzizkoak diren gaiak ateratzeko.
|
|
|
Orain arte, ikerketa kualitatiboari dagokion datu bilketa osoa egin da: 9 eztabaida
|
talde
eta 9 bakarkako elkarrizketa erdi gidatu, guztira 75 hiztun berrik emandako, hain zuzen. Datu analisiari dagokionez, eztabaida talde denak NVivo programaren bidez kodetu dira eta lehen mailako analisia egin da.
|
|
|
Asmo horrekin, hiru ikerketa teknika erabili ditugu: historia bizitza, eztabaida
|
taldea
eta hiruko taldea.
|
|
|
Funtsean, euskal giroa bizi izan dute etxean eta hortik kanpora ere ziurtatu nahi izan diete euskaraz bizitzeko aukera. Berbarako, denak ibili dira euskal dantza
|
taldetan
eta Txatxilipurdi elkarteak kudeatutako udaleku zein aisialdi zerbitzuetan, aurrerago euren hitzetan jasoko dugunez.
|
|
|
Aisialdiko
|
taldeak
eta gaztelekuak
|
|
|
Hernández, Mart� nez eta Berrio Otxoak aisialdi
|
taldeak
eta gaztelekuak bereizturik sailkatu bazituzten ere, guk multzo berean aztertu ditugu, Arrasaten euskara elkarteen mugimenduaren baitan baitaude kokaturik batzuk zein besteak. Izan ere, ikastetxeen ekimenetatik haratago eta euskalgintzaren esparrutik kanpora, Arrasaten ez dago urte osoan zehar gazteentzako berariaz antolatutako aisialdi jarduerarik, ez eta talderik ere.
|
|
2014
|
|
|
Egite modu horrekin, herriko ikuspuntu anitzetako jendea elkarrizketatzeaz gain, udaleko lau talde politikoen prozesuarekiko konfiantza lortu da. Ondorengo hamaika pertsona lehen
|
taldekoen bidez
eta herrian hilabetez izandako ezagutzaren bidetik etorri dira. Sexua, adina, bizitokia, lan egoera eta hizkuntza egoera begiratu dira bereziki pertsona horiek aukeratzeko.
|
|
|
Bertso eskola
|
taldearen
eta norbanakoen identitateen garagune
|
|
|
euskara erabiltzeko joeraz, eta gogoetarako joeraz. Bata eta bestea elkarreraginean garatzen dira, bai
|
taldean
eta bai norbanakoengan, eta bi fenomenoek elkarri eragiten diote. Gazteak JKko kide dira, besteak beste, elkarren artean euskaraz hitz egiten dutelako eta elkarrekin hausnartzen, gogoetatzen eta eztabaidatzen dutelako.
|
|
|
Eztabaida
|
taldearen
eta elkarrizketen bitartez jasotako datuak hainbat ardatzen baitan aztertuko ditut jarraian. Lanari abiapuntua eman zioten hipotesiak aipatzea garrantzitsua izango da ardatzen jatorria ulertu eta kokatzeko.
|
|
|
Eztabaida
|
taldeetan
eta elkarrizketetan topo egindako gazteen artean hizkuntzarekiko harreman eta kontzientzia ezberdinak daudela konturatu naiz.
|
|
|
Hizkuntza ez da gizarte gertakari ezberdinen ispilu soila. Horretaz gain, hizkuntza (hiztunak, hizkuntz
|
taldeak
eta hizkuntza praktikak barne) kultura eta gizarte baten partaide eta eragile ere badela azpimarratzen da. (Hernandez, 2005:
|
|
|
Hizkuntza ez da gizarte gertakari ezberdinen ispilu soila. Horretaz gain, hizkuntza (hiztunak, hizkuntz
|
taldeak
eta hizkuntza praktikak barne) kultura eta gizarte baten partaide eta eragile ere badela azpimarratzen da. (Hernandez, 2005:
|
|
|
Eztabaida
|
taldeetan
eta elkarrizketetan topo egindako gazteen artean hizkuntzarekiko harreman eta kontzientzia ezberdinak daudela konturatu naiz. Batzuek beraien identitateari lotuta nabaritzen dute hizkuntza; beste batzuk aldiz ez.
|
|
|
Atxutxiamaika Aisialdi
|
Taldea
eta orain arte aipaturiko egitasmoak kontuan izanik, ondoriozta genezake, Elgoibarko haur, nerabe eta gazteek duten aisialdi eskaintza ez dela euskalduna %100ean. Kasu batzuetan, euskararen erabilera bermaturik dagoen talde, ekintza eta abarretan
|
|
|
Saileko arduradunak Atxutxiamaikak bere helburua betetzen duela uste duela aipatzen du. Bere ustetan, ahozkotasuna lantzeko ekintza ugari eramaten ditu aurrera aisialdi
|
taldeak
eta horien artean, ezin genitzakeela albo batera utzi udalekuak. Badira hainbat ume udan euskaraz berba egiteko inolako aukerarik ez daukatenak eta Atxutxiamaikak aukera hori eskaintzen die.
|
|
|
Atxutxiamaika Aisialdi
|
Taldea
eta orain arte aipaturiko egitasmoak kontuan izanik, ondoriozta genezake, Elgoibarko haur, nerabe eta gazteek duten aisialdi eskaintza ez dela euskalduna %100ean. Kasu batzuetan, euskararen erabilera bermaturik dagoen talde, ekintza eta abarretan parte hartzeko aukera dute, baina beste hainbatetan, ez da gauza bera gertatzen.
|
|
|
Zuzenean kulturaren alorrean ari ziren
|
talde
eta elkarteek aparteko lanketa bat merezi zutela iritzita, galdetegi bat prestatu eta posta elektronikoz bidali nien, eta erantzuna bikaina izan zen, 29 bidali eta 27 jaso nituelako (%93). Besteak beste, puntu hauen berri emateko eskatu nien:
|
|
|
— Beste herrietako taldeekin trukeak, bisitak edo txangoak egitea. Esaterako, dantza
|
taldeko
eta Musika Eskolako arduradun batzuk Lasarte Oriako Kukuka taldea ezagutzera; edo antzerkiko ikasle eta irakasleekin Iparraldeko ereduak ikustera (Antton Lukuren eta Mattin Irigoien).
|
|
|
Zumaian erreferente argia da Baleike, zuzi edo itsasargi moduko bat talde askorentzat, batez ere hilabetekariaren eta www.baleike.com gunearen bitartez. Horren erakusgarri argia da aldizkariaren 20 urteurrenean ateratako zenbaki berezia, 2014ko uztailean,
|
talde
eta norbanako askoren aitortza eta eske ona jasotzen zituena. Bozgorailu lanak ondo betetzen dituela argi dago, eta berogailu ere izan daiteke, eragile, saregile, kultur arloan ardura gehiago hartzen jarraitzen badu.
|
|
|
Zumaian erreferente argia da Baleike, zuzi edo itsasargi moduko bat talde askorentzat, batez ere hilabetekariaren eta www.baleike.com gunearen bitartez. Horren erakusgarri argia da aldizkariaren 20 urteurrenean ateratako zenbaki berezia, 2014ko uztailean,
|
talde
eta norbanako askoren aitortza eta esker ona jasotzen zituena. Bozgorailu lanak ondo betetzen dituela argi dago, eta berogailu ere izan daiteke, eragile, saregile, kultur arloan ardura gehiago hartzen jarraitzen badu.
|
|
|
Webgunea berritzearekin batera, puntuEUS domeinua hartuko du laster, eta proportzio ona du komunitate birtuala indartzeko: elkarteen blogei bizitasuna eman, euskaraz harremanetan jarri
|
taldeak
eta kulturgileak... Horrekin batera, ikus entzunezkoen aldeko apustua sendotzeko aukera ere hortxe du:
|
|
|
Taldeetan aritzen denak egiten duen horrekin ondo pasatzea ezinbestekoa du horretan jarrai dezan. Emozioak landu behar dira, gozamenaren bila aritu, eta jardunaldiak, jaiak eta antzekoak egiterakoan herriko
|
taldeei
eta sortzaileei tokia egitea garrantzitsua da. Ondarroan Marabilli topaketa esperientzia aberatsa da oso:
|
|
|
Ondarroan Marabilli topaketa esperientzia aberatsa da oso: herriko
|
taldeak
eta kanpoko gonbidatuak nahasian aritzen dira. Inguruan begiratuta beste adibide interesgarri batzuk ere badaude:
|
|
|
Taldeetan aritzen denak egiten duen horrekin ondo pasatzea ezinbestekoa du horretan jarrai dezan. Emozioak landu behar dira, gozamenaren bila aritu, eta jardunaldiak, jaiak eta antzekoak egiterakoan herriko
|
taldeei
eta sortzaileei tokia egitea garrantzitsua da.
|
|
|
Laburpena. Euskarazko kulturgintza sendotzeak euskara bera indarberritzeko balio duela sinetsita, Zumaiako
|
talde
eta erakundeen sarea aztertu eta estrategia batzuk proposatzen ditu egileak: auzolana bultzatzea, hiztun komunitatea trinkotzea, lidergoa baliatzea, elkarrekin egitea, identitatea lantzea, sarea jostea, ekosistema zaintzea...
|
|
|
Zumaiako hiztun komunitatean eragiten duten
|
talde
eta erakundeak jaso eta erakutsi nituen EKT ikastaro amaierako proiektuan, eta horrekin batera komunitate horri euskal kulturaren bitartez sendotzeko estrategia batzuk proposatzen ere ahalegindu nintzen. Helburua izan zen galdera honi erantzutea:
|
|
2015
|
|
|
nahiz eta etxetik euskara ez jaso, inguruan euskara asko entzun badut, erreferente asko baldin baditut, euskaraz kontsumitzeko aukera asko baditut eta euskara balio indartsu eta egokiekin lotzen badut, nahiko normala izan daiteke lagunartean eta beste hainbat harremanetan euskaraz egiteko ohitura izatea. Aldiz, etxetik euskara jaso arren, euskara balio pobreekin lotzen badut, nire inguruan euskararekiko jarrerak ahulak badira, eta ibiltzen naizen
|
talde
eta giroetan euskara
|
|
|
Immigrazioa gertakari indibiduala da, baina gizarteko
|
talde
eta partaide guztiei eragiten dien fenomeno soziala (Septién, 2006). Honen harira, hizkuntzen kudeaketa eta euskararen biziberritzea guztioi dagokigun zeregina da.
|
|
|
— Funtzionamendu irizpideak herriko
|
talde
eta elkarteentzat (guraso, kultur, kirol...), ordura arte bezala euskaraz funtzionatzen jarraitzeko.
|
|
|
Izan ere euskararen normalizazioaren aldeko (eta kontrako) diskurtsoek ere lehentasunak dituzte, eta lehentasun hauek beti daude historikoki kokatuta. Honek euskararen normalizazioaren aldeko diskurtsoen heterogenotasuna bultzatzen du, zentraltzat elementu ezberdinak hartzen direlako, eta eragile, korronte,
|
talde
eta alderdien interes aniztasunaren bestekoa izan ohi baita proposamenena. Hala ere joera batzuk identifikatu daitezke.
|
|
|
Intuizio horrek eraman gintuen euskal hiztun berrien gaineko ikerketa sakona burutzera, 2011az geroztik martxan dagoena. Hala, mahai inguruko gai eta galderei erantzuten saiatzeko ikerketa horren emaitzak hartuko dira oinarri, hain zuzen, EAEko 56 euskal hiztun berrirekin egindako eztabaida
|
talde
eta elkarrizketetako datuak. Aldi berean, azken 35 urteetako hizkuntza politikak eskainitako irakatsiak eta mahai gaineratutako erronka berriak ere kontuan hartuko dira.
|
|
2016
|
|
|
4 Eskola aukeratzeko lehenengo arrazoia etxetik hurbiltasuna izan zen, izan ere, seme alabak adinean gora egin ahala eta bizitzan aldaketak gertatu ahala, beste arrazoi batzuk nabarmendu ziren, adibidez, lagun
|
taldeari
eta hasitako bide akademikoari eustea.
|
|
|
Izan ere, ez genuen susmo, aurreiritzi edo geure ustetik abiatu nahi izan, ez. Gurasoak epizentroan nahi genituen eta horretarako metodologia kualitatiboari helduta, zenbait eztabaida
|
talde
eta sakoneko elkarrizketa egin genituen Gasteizko tipologia askoko gurasoen artean, guraso multzo bakoitzari baliagarri egin dakizkiokeen ondorio, testigantza edo aholkuak emate aldera. Ondorengo lerroetan jasota dagoena egitasmoaren lehenego partea baino ez dago, ikerketaren partea, alegia.
|
|
|
Hirugarren fasea teknikak inplementatzea izan da gurasoei protagonismoa" de facto" emanez, eztabaida
|
taldeak
eta sakoneko elkarrizketak gauzatu ditugu, hortaz.
|
|
|
Sarritan uste da hizkuntza politikak sortzea goitik beheranzko prozesua dela, hau da, erakunde ofizialen edota instituzioen ardura. Hala ere, Spolsky k (2004, 2009) eta Nekvapil ek (2006) diote hizkuntza politika eta beren kudeaketa maila guztietan gertatzen dela (UNESCO edo Europar Batasuna bezalako erakundeen bidez), hala nola, nazioarteko, nazioko eta eskualdeko instituzio eta ikastetxeetan, eta baita enpresetan, bertako komunitateetan, gizarte
|
taldeetan
eta gizabanakoetan ere. Hizkuntzaren inguruko erabakiek bizitzako alor guztietan eragiten dute, adibidez, puntuazioan, nazio hizkuntzan eta hezkuntza motan.
|
|
|
Honako galdera hauei eman behar lieke, gure ustez, lehentasun osoa: a) Zertan oinarritzen da hiztun elkarteen (edota beren baitako hiztun
|
talde
eta harreman sare jakinen) belaunez belauneko jarraipena, non dago beren iraupen indarra. Iraupen ahalmen edo jarraipen horretan zer garrantzi dute hiztun elkartearen neurriak, hiztunen kontzentrazioak, beste hiztun elkarteekiko separazio edo isolamendu geoterritorialak eta immigrazioeta emigrazio isuriak?
|
|
|
Gazteak herritik kanpora joaten dira bestela, eta zaharrak bertan hil ahala beherantz hasten da herria: kanpotikakoen demografia hazkunderik gabe ere galtzen dira han hemen, sarri asko, hiztun
|
taldeak
eta hiztun elkarte osoak. (..) Soluzio magikorik ez dago:
|
|
2017
|
|
|
— Herri mailako harreman sare zabala egon ohi delako (herritarrak, erakundeak, elkarteak,
|
taldeak
eta horien guztien asmoak eta eraginak).
|
|
|
Jon Artza – 1980 hamarkadako euskararen egoerari buruzko diskurtsoa ditu eta hein berean euskalgintzaren adarrak (euskaltegiak, ikastolak, sentsibilizazio
|
taldeak
eta abar) euskara sustatzen saiatuko dira.
|
|
|
Ez dut inoiz irlanderaren gain interesik izan harik eta unibertsitatera joan eta[...] irlanderaren gain interesa zuen jendea ezagutu nuen arte eta orduan hasi nintzen/ parte hartzen irlanderarekin lotura zuten
|
taldeetan
eta hor hasi nintzen irlanderaren gain interesa izaten eta hizkuntzan eta hasi nintzen benetan gozatzen irlanderadunen komunitatea eta/ eh suposatzen dut irlanderaren ingurunea eta izaten genituen ekitaldiak/ Adibidez Oireachtas irlanderako jaialdi handira lehenengoz joan ginen hartan biziki motibatu nintzen// izan ere[...] hara joan arte ez bainekien Oireachtas zer zen ere[...] Unibertsitatera j...
|
|
|
Euskarazko ertzak gutxiago izan arren, badakigu ezarri ziren komunikazioen kopurua handiagoa dela. ...rela hizkuntza praktiken sareak ditugu. hurrengo grafoetan euskaraz eta erdaraz egindako interpelazioak ikus daitezke (5 eta 6 irudiak hurrenez hurren). euskarazko ertzak gutxiago izan arren, badakigu ezarri ziren komunikazioen kopurua handiagoa dela. hemen ere etiketatu ditugu hizkuntza batean eta ez bestean jarduteko joera duten kontuak, horrela hizkuntza praktiken sareak ditugu (i.e. aisialdiko
|
talde
eta gazte elkarteek euskaraz aritzeko joera dute, erdara nagusitzen da udala eta banakoen arteko komunikazioan, erakunde artekoan eta getxo enpresa munduan). informazio hau euskara sustatzeko abiapuntua da. horrez gain, euskararen erabilera handitzeko eta komunikazio ildoak zehazteko orduan jakingarria da sarearen egitura zein den jakitea. alde horretatik, kontu batzuk, kokapen estrategikoa dute:... getxogazte (kontu askorekin elkarlotzeko ahalmen handia dutelako), kulturleioa eta ukgaztea. orietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:
|
|
2018
|
|
|
5 grafikoa: hirugarren gune soziolinguistikoan adin
|
talde
eta sexuaren araberako euskararen kale erabilera.
|
|
|
7 grafikoa: laugarren gune soziolinguistikoan adin
|
talde
eta sexuaren araberako euskararen kale erabilera.
|
|
|
Beraz, hizkuntza praktikak aldatzeari begira egiteko modu berriak lortzeko, harreman ekosistema berritu da. Indarra, alaitasuna eta giro erakargarria kutsatu du ekosistema berri horrek, sustatu nahi ditugun praktika berrien babesle eta legitimatzailea den
|
talde
eta
|
|
|
Gainera, eraldaketa prozesuetan erronka da pertsonak,
|
taldeak
eta dinamikak berrasmatzea prozesuak harritzeko eta astintzeko efektua izan dezan, berrikuntzak eta aldaketak ez baitira etortzen identitate finko edo estankoen eskutik (Zibechi, 2007) 2 Ezberdinen artean nahasteko malgutasuna behar dugu, norbera izateari utzi gabe, hain zuzen ere, ezohikoak diren elementuak eta praktikak gure izateari gehitu behar zaizkio" gu" zabalagoak eraikitzeko....
|
|
|
Zenbait esperientziatan gakotzat jotzen da diferentzia horiek negatiboki ez ikustea (presiorik eta kulpabilizaziorik ez sortzeko), ekarpen txikien garrantziaz jabetu eta horiek ere eskertu, ospatu eta indartzera animatzeko. Zeregin eta arduren ikuspegitik, garrantzizkoa da denbora edo epe jakin baterako bakoitza zein parte hartze espaziotan eta arduratan kokatzen den agertzea eta gainerakoen aurrean konpromiso hori hartzea, betiere libreki erabakita, baina kontuan hartuta norberak,
|
taldeak
eta prozesuak dituen beharrak.
|
|
|
— Emakumeen mundu martxan norbanakoak eta
|
talde
eta elkarte feministak daude. Ez da erakunde ofizialen plataforma.
|
|
|
Ulertzekoa denez, abiatzeko unean eusle izan direnen erabilera altuagoa zen (%69, 8), eusle izan ez direnena baino (%55, 3). Baina bilakaerari erreparatuta, ikusten dugu oso antzekoa izan dela bi
|
taldeentzat
eta, esperientziaren aldi osoa kontuan izanda, eusle izan ez direnen euskarazko erabilerak eusleenaren neurri berean edo handiagoan egin duela gora (11,4 puntu ez eusleenak eta 9,1 eusleenak).
|
|
|
Lan honetan, 2013 eta 2016 artean hamahiru lantegitan egindako esperientzien emaitzak eskaintzen dira. Tresna sinplea eta eraginkorra suertatzen ari da metodologia hau euren hizkuntza ohiturak euskararen aldera aldatu nahi dituzten
|
taldeentzat
eta, hala, metodologia aplikatu den kasu guztietan euskararen erabilerak gora egin du modu adierazgarrian. Erabilerari ikuspegi kolektibo batetik begiratzen diogu lan ildo honetan, eta aztertutako esperientzietan taldea da erreferentzia, ez banakoa.
|
|
|
Azken 50 urteotan, zumaiar asko aritu dira lanean euskara biziberritu nahian, batzuetan bakarka, beste batzuetan
|
taldeetatik
eta erakundeetatik, eta euskarak eta euskaldunek azken urteotan egindako ibilbidea jasoko dugu hemen. tzionalak behar ditugula: izan liteke unibertsitate bat, hedabide sare bat, kulturgintzako mugimenduak, edo zirkuitu egonkorrak...
|
|
|
Azken 50 urteotan, zumaiar asko aritu dira lanean euskara biziberritu nahian, batzuetan bakarka, beste batzuetan
|
taldeetatik
eta erakundeetatik, eta euskarak eta euskaldunek azken urteotan egindako ibilbidea jasoko dugu hemen.
|
|
|
Denboraren lerro baten bidez irudikatu dut arteko euskararen ibilbidea, eta zenbait gertaera adierazgarri nabarmendu ditut bertan, alorka: hezkuntza (Ikastola eta gainerako ikastetxeak, hezkuntza ereduak...), euskalduntzea (AEK, Udal Euskaltegia, programak...), Udala (planak, lanak, bekak...),
|
taldeak
eta elkarteak, hedabideak, argitalpenak (Udalarenak) eta gertaera bereziak.
|
|
|
Eliza zegoen Zumaiaren erdigunean, eta zumaiar askok bizimodua haren bueltan egiten zuten. Gazteek antolatzeko eta elkarrekin aritzeko aukera gutxi zeukaten, ez bazen kiroletan eta Elizaren barruko
|
talde
eta ekitaldietan. Han indartu zen, hain zuzen ere, Oargui (Organización Atlética Recreativa Guipuzcoana) izeneko elkartea, eta mendizaletasuna bultzatzeaz gain, euskal kultura ezagutarazteko ahaleginean murgildu zen.
|
|
|
Ikastolak, ia hogeita hamar urteko ibilbidean, erakutsi zuen euskaraz ikastea eta irakastea posible zela, eta gainerako ikastetxeen eredua izan zen. Gainera,
|
talde
eta elkarte batzuek erakutsi dute euskaraz funtziona daitekeela, hori dela naturala, eta eredu izan dira dira besteentzat.
|
|
|
4.2 Euskara
|
talde
eta elkarteetan
|