|
2000
|
|
|
jadanik Cadiz-ko Konstituzioan aurrikusia zena izan zen egitura berri honen aitzindari. Egitura berriak
|
sortzeko
Estatu espainiarrak XIX. mendean aurrera eramandako prozesua zein neurritaraino izan zen garrantzitsua ikusteko, hona hemen Medina-k dioena: –El núcleo del Ministerio de Educación en España lo constituyó la Dirección General de Estudios, prevista en... la Constitución de... 1812, siendo su disposición orgánica y funcional más importante el Reglamento general de Instrucción Pública de... 1821?.
|
|
2002
|
|
|
Haziak erein ziren. Horrela lege murriztaileek berme sendoa dute eta, bide batez, lehen aipatutako krisi ekonomikoak eta politikoak
|
sortutako
Estatuaren legitimitatearen gainbeherari aurre egiteko, kontzentzu berri bat lortzen da. –Arrazakeriak jatorria etorkinengan izanik, beharrezkoa baita kontrol zorrotzak ezartzea?.
|
|
|
Beraz, gerra amaitu eta gero, irrati pribatuak konfiskatu eta sare publikoan sartzea erabaki zuen estatuak, irrati berriak jartzeko lizentziak bertan behera utziz. Hortik aurrera, berrogei urtez ez zen irrati komertzialik
|
sortu
estatu eremuaren barruan29.
|
|
2003
|
|
|
Hortxe dago, egon ere, prozesu honen guztiarengakoa: burgesiaren ekimenez
|
sorturiko
estatu merkatuak txiki geratuta, munduosorako merkatua eratu nahi dute orain arrain handiek.
|
|
2005
|
|
|
alde batetik, bere arauak eta normak, bere eginkizunaren definizioa kultura historiko baten menpe daude, kontzeptu filosofiko europa rren eta nazio estatu subiranotasunaren kontzeptuaren menpe hain zuzen; eta, bertze aldetik, nazioarteko zuzenbide unibertsal hori Nazio Estatu partikularretan betetzen da, ahalmen eta indar tekno ekonomiko eta militarrak erabiliz. Hemen arazoa da nola
|
sortu
estaturik, izenik, titulurik, kontraturik, koordinaziorik, alderdirik, aberririk, klaserik, nazioarteko komunitaterik gabeko elkartasuna. Horretarako da premiazkoa Internazional Berria, la nouvelle Internationale.
|
|
2006
|
|
|
EBko naturguneak hobetu egingo dira Sare honekin, nahiz eta zalantzak
|
sortu
estatu kideek aplikatzeari edo finantzatzeari buruz.
|
|
2007
|
|
|
Lege honek
|
sortutako
Estatuaren Eskola Kontseilua eratu arte, Hezkuntzako Kontseilu Nazionalak bere eginkizunak gauzatzeari eutsiko dio.
|
|
|
Ohartu behar da, bi arrazen teoria hau ez dela Frantziako historiara mugatzen. A. Thierry-ren arabera Ingalaterra eta ere, Inperio Erromatarraren lekuan
|
sorturiko
Estatu/ nazio moderno guztiak Europan, era berean sortuak dira: –Les classes supérieures et inférieures qui s, observent aujourd, hui(?) ne sont autres, dans plusieurs pays, que les peuples conquérants et les peuples asservis d, une époque antérieure.
|
|
2008
|
|
|
hemen bizi diren herritar gehienen naziotasuna euskaldunaren naziotasunaren etsaia da, hark honen izaera ukatu eta ezabatu egin duelako. Hura Espainiako edo Frantziako estatu absolutuaren ondorioz
|
sortutako
estatu modernoari darion naziotasun etnolinguistikoa eta kulturala da; hau, estatu zilegitasunik gabeko euskal izaera etnolinguistikoaren harikoa. Hala ere, ñabardurak ñabardura, kontraesan ikaragarri horiek kontuan eduki gabe egiten du politika abertzaletasunak berak ere:
|
|
2009
|
|
|
Euskal idazleok modernoak izanez gerotan Audientzia Nazionalean bukatuko genuke, Arnaldo Otegik, Rufi Etxeberriak eta abarrek bukatu duten bezala, eta dirudienez hemendik aurrera egiten dutena eginda bukatuko duten bezala. Idazleok, Kirmen Uribek bezala oraina arrakastaz populatzeaz gain, etorkizuna konkistatu nahi dugu eta horretarako, orain arte behintzat, zure komunitate etnikotik
|
sortutako
estatuko hiritar izatea baino ez zegoen. Hortik modernitatea.
|
|
|
Horrela ulertzen dugu Nietzschek estatuari eta Alemaniari egiten dion kritika, izan ere, estatu bismarckiarrak, estatu napoleonikoaren imitatzaile denak, Europari eredu bezala balioko baitio. Testuinguru horrek Nietzschek idealismo alemaniarrak
|
sortutako
estatuari egiten dion kritika ulertzeko balio digu.
|
|
|
Horrela, Moderniatik
|
sortutako
estatu modelo absolutu horren kritikak elementu argi bat erakusten digu gerora baliagarri izan zukeena (nahiz eta tamalez horrela ez izan): estatua eta metafisika batzearen errore katastrofikoa.
|
|
2010
|
|
|
Europan Ikerketari buruzko Espazio Bateratua
|
sortzeko
estatu kideen konpromisoa neurtzen duen adierazleak sortzeko ministroek lortu duten adostasuna azaldu du Cristina Garmendia Zientzia eta Berrikuntza ministroak, Donostian, bihar arte egiten ari diren Lehiakortasunaren europar Goi bileraren baitan.
|
|
|
Bertan Marian Beitialarrangoitia ANVko Hernaniko alkatesak eta EAko Juan Jose Agirrezabalak manifestua irakurri dute, lehenengoak euskeraz eta bigarrenak gazteleraz. Euskal Herria eta Katalunyaren borondatea neutralizatu, asimilatu eta banaezinezko unitate bat
|
sortzeko
Estatuak duen asmoa salatu dute.
|
|
|
Hortaz, goragoko eta lehen mailako boterea behar da esparru horretan. Egin eginean ere, legea
|
sortzea
Estatua gobernatzearen egintzarik oinarrizkoena da, eta, gisa berean, egintza horrek lehen mailako eta gorengo boterea behar du. Oinarrian, Jainkoak du botere hori eta erregeei eskualdatzen die nolabaiteko partaidetzaren bitartez, jakintasunaren harako hitzek diotenez:
|
|
2011
|
|
|
Gerra Hotza bukatzean sortu zen bakerako lankidetza giroaren ondorioz, Nazio Batuen bakegintzan eta bake operazioetan laguntzeko
|
sorturiko
estatu taldeen bake saioak esponentziali biderkatu ziren. Nazio Batuek eta nazioarteko erkidegoan beste batzuek gatazka prebentzioan, gatazka kudeaketan eta gatazka ondoren bakea eraikitzeko antolaturiko jardueretan inplikaturiko mekanismo horiek lau izatetik hogeita hamar baino gehiago izatera igaro ziren (zazpi aldiz baino gehiago gehitu ziren 1990eko lehen urteetatik 2005 ingurura arte), eta denboraldi horretan %40 baino gehiago gutxitu ziren gatazka armatuak eta %80 gerra zibilak.
|
|
|
Baina ez al zen ba Estatu euskalduna ETAren helburu nagusia?; ez al zen erakundea
|
sortu
Estatu espainolari hil ala biziko gerra deklaratzeko. Entzun orain mende erdiko ETAri:
|
|
|
Berriki
|
sorturiko
estatuen sortze prozesuetako giltza (Bosnia, Eslovakia, Eslovenia, Estonia, Kosovo, Letonia, Lituania, Mazedonia, Montenegro eta Ukrainan) demokrazia izan da, nazioa bera baino gehiago. Izatez, kasu horietako askotan hasierako eskaria ez zen independentzia, baina, jatorrizko estuatuek?
|
|
|
Hitz hauek idazterako garaian azken estatu ofiziala Montenegro gertatu zaigu. Erreferendum baten bitartez eta Europako Batasunak onarturik
|
sortutako
Estatu berria. Lehenago, Txekia eta Eslovakiaren zatiketa ere gertatu zen besteak beste.
|
|
2012
|
|
|
Barne zabalkundearen teoria bi txosten juridikotan dago oinarrituta. Teoriahorren arabera, bide demokratikoak erabiliz, EBko estatu kide bateko eskualdearensezesioa gertatuko balitz, edo estatu kide baten disoluzioa gertatuko balitz,
|
sortutako
estatu berriak edo berriek EBko kide izaten jarraituko luke (te) eta beren amaestatuaren eskubideak edukitzen eta obligazioak betetzen jarraituko luke (te) 24.
|
|
|
Estatuen desagerpena iragarri dutenen aurrean, begi bistako ebidentzia damunduan estatu berriak sortzen ari direla etengabe, horretarako aukera politikoakirekitzen diren uneetan behinik behin. Ildo horretatik, komeni da gogora ekartzeaEuropar Batasuneko hogeita zazpi kideetatik bost joan den mendeko 90ekohamarkadan
|
sortutako
estatuak direla. Eta munduan dauden estatuak berrogeitahamar izatetik XX. mendearen hasieran, berrehun izatera igaro direla XXI. mendearenhasieran.
|
|
|
Gure ustez, aipaturiko unibertsaltasun hau ez da ez zuzena ez osoa, estatuak bakarrik hartzen dituelako aintzat. Estatuen ordena da, estatuek
|
sortua
estatuentzat, eta estatuak jarraitzen du erreferentzia nagusia izaten. Laugarren Munduaren agerpena estatu eta estatu gabeko herri indigenen arteko berdintasun ezaren printzipioak jartzen ditu mahai gainean.
|
|
2014
|
|
|
Bankuen zorra eta zor subiranoa, elkarren premian berriro ere. Lehenak" polizia lan fiskala" egiten baitio bigarrenari, eta krisiak aieruzko uste eta zalantzak
|
sortu
estatuari: bere barne egitura, besteekiko harremanak, eredu berrien beharra...
|
|
2015
|
|
|
Orain arteko ildo politiko militarra agortua zegoen. Indar metaketa presio militarraren bidez, baldintza objektiboak
|
sortu
Estatuarekin... hori bukatu zen aspaldi. Ez zegoen besterik.
|
|
|
Badakigu gure politikariak hori esaten dabiltzala behin eta berriro, baina badirudi sorbaldan zientzialari sabeliztuna dutela ahoa mugitzen. I+G sistemaren agerketa publikoa azken hamarkadetako kontua da, Bigarren Mundu Gerran
|
sorturikoa
Estatu Batuetan eta Europan, non bestela. Garai horretan sortu zen Helize Hirukoitza izeneko proiektua, berrikuntza eta hazkuntza ekonomikoaren arteko elkarrekintza antolatzeko oinarrizko eredua.
|
|
|
Auzitegi Gorenaren 18/ 1982 sententziak esan zuen, gainontzeko ordenamendu juridikoa bezala, Konstituzioaren arabera interpretatu direla. Autonomia erkidego horiek garapen hori legeen eta erregelamenduen bidez burutu dezakete eta beraien funtzioa Estatuko araudia osatzean datza, inongo mendekotasunik
|
sortu gabe
Estatuaren eta autonomia erkidegoen artean. Dena den, autonomia erkidegoek beren eskumenen printzipio nagusiak urratzen badituzte, Estatuko oinarrizko legeria gailenduko da (Lopera, 2011:
|
|
2016
|
|
|
Bestalde, kontutan izan behar da armadaren Estatu kolpea Espainian ez zela izan armada klaseen gainetik ezarri zelako, baizik eta klase sozial baten proiektuaren parte izan zen (nahiz eta bide batez, klase sozial horren beste aktoreen gainetik jarri armada). Klase batek bestea menderatzeko ezintasunetik
|
sortutako
Estatu kolpea zela (bonapartismoaren kasuan) esatea zalantzan jartzekoa da frankismoaz ari bagara, izan ere, Estatu kolpe hori klase baten asmoetan bait zegoen.
|
|
|
Portugaleko estatua kolokan jartzen ari gara. Baldintzak ari omen gara
|
sortzen
Estatu Batuek eskuin kolpe bat eragin dezaten. Kazetariak, unean uneko jakintsuak.
|
|
2017
|
|
|
Aldaketa sentsazioari Damaskoko udaberria deitu zioten, baina poliki poliki desagertu zen, eta erregimenak betiko aurpegia berreskuratu zuen. Al Assadek ezin zien aurre egin aitak utzitako sistema zaharrari eta familiak
|
sortutako
estatu sakonari. Adituek diotenez, Sirian, diktadura baino gehiago,, autoritarismo liberala?
|
|
|
Munduko zurrunbilo zalapartatsuan benetako albiste ederra jasotzeko aukera eman digute gure anai arreba lapurtar, zuberotar eta baxenabartarrek. Mitterrand hautagaiaren garaietatik hamaika bider airean izan ostean, hamaikagarren erreforma administratiboaren ondorioz, Nouvelle Aquitaine makrolurraldearen sorrera barne, lortu dute azkenean lehenengo euskal erakunde ofizial bat
|
sortzea
estatu frantsesaren barnean. Zorionak, Euskal Elkargoa ofizialki sortu dute eta!
|
|
2018
|
|
|
Pilar Colveirok Argentinako kontzentrazio esparruen gainean idatzitako liburuan egilea bera haietako batean preso egon zen esaten du torturatzaileak ez zirela munstroak. Haiek
|
sortutako
estatu makineriaren parte ziren, zeinaren bitartez heriotza burokratizatu, ohiko bihurtu eta naturalizatu zuten. " Desagerpenak eragin zituzten gizonak gu bezalakoak ziren; gizarte honetako gizon arruntak ziren.
|
|
|
izendatu zuen ezkontza, emazteei beren gorputzaren integritatea ukatzen zitzaielako nagusiki. Modu inplizituan, iradoki zuen kontratu sexualik ezean gizonak ez zirela sartuko kontratu sozialean eta, beraz, ez zutela
|
sortuko
estatua; ezkon nagusitasuna, itxuraz,, gizonak ia edonon botere politikoaren kateetara koldarki makurtu izanaren ordainsaria da?. John Stuart Millek, harago joanda, esan zuen emazteak okerrago bizi zirela emakumezko esklaboak baino:
|
|
|
Historikoki Kurdistanen egondako borroka tribal zein erlijiosoen gainetik batasunerako deiak aspaldikoak dira, Mem eta Zin epopeian hasi eta kurduen lehen estatu modernotzat jotzen den Mahabadeko errepublikaraino (1946an, urtebetez baino ez zuen iraun, Stalinen babesa galduta pertsiarrek konkistatu eta buruzagiak exekutatu zituzten arte). Baina, zalantzarik gabe, Abdula Ocalanen ideiek eta hark sortutako Kurdistango Langileen Alderdiak izan dute azken hamarkadetako eragin sakonena nortasun kurdu iraultzaile bat sortzeko lehendabizi, tribalismoaren eta erlijioen gainetik, eta Ekialde Hurbilerako proposamen integratzailea gerora, I. Mundu Gerraren ostean
|
sorturiko
estatu nazioen mapa bera gaindituko lukeena. Funtsean, hainbeste herri, kultura eta sinesmen harmonian eta elkarlanean eratzea da ideia, nork bere hizkuntza eta kultura landuz, herri eta auzuneetatik abiarazitako ideia komunal batean, betiere garrantzi berezia emanez emakumearen askapenari.
|
|
2020
|
|
|
Berpizkundean hasi zen artisten askapenerako bidea. Elizaren babesetik askatzeko errege erreginen edo nobleziaren gerizpera joan ziren, eta handik Ilustrazioak
|
sortutako
Estatu despotikoen aterpera; hortik, Ilustrazioaren bertsioa zen erromantizismoak akuilatuta eta editoreen laguntzaz, merkatuaren etxalekura aldatu bide ziren, aske sortzeko habiaren bila.
|
|
|
Eskoziako gobernuburu Alex Salmondek esan du ez duela onartuko Eskozia independentea EBtik kanpo geratzea, bertan 40 urte egon eta gero. Teorian hala dela badirudi ere, ez dago guztiz argi EBko estatu kide batetik
|
sortutako
estatu berri bat automatikoki Batasunetik kanpo geratzen ote den. Bestela, Espainiak ez zion Bruselari eskatuko hori berehala argitzeko, Kataluniaren erronka gogoan.
|
|
2021
|
|
|
" Bada garaia Kosovoren legitimitatea eta subiranotasuna zuzenbide osoko estatu gisa onartzeko, bere herritarren borondatearen ondorioz
|
sortutako
estatu berri bat delako, ez zaio bizkarra eman behar demokraziari, ezta herritarren erabakiari ere". Hitz hauekin, 2021eko azaroaren 10ean, EH Bilduko Mertxe Aizpuruak Pedro Sanchezi eskatu zion Espainiako Diputatuen Kongresuan Kosovoko independentzia aitortzea.
|
|
|
Ia bi hamarkada igaro ziren, Gerra Hotza amaituta, Eritrea Etiopiatik bereizteko, eta Hegoafrikak Namibiaren independentzia onartzeko. Sobietar Batasuna eta Jugoslavia desagertzetik
|
sortutako
estatuak, zehazki, ordura arteko estatuaren desagerpenaren ondorio izan ziren nagusiki (kausa ere bai, lehen errepubliken kasuan).
|
|
|
Kazetarien eta iritzi publiko sortzaileen egitekoak sakon ikertu ziren, eta jendarteak ETAri gero eta argiago erakusten zion arbuioa
|
sortzeko
Estatuak kazetariei leku berezia ematen ziotela ondorioztatu zen.
|
|
2022
|
|
|
Europar emakumeak kolonietara joaten zirenean, emazte gisa eta gizonek kontrolatutako etxeetan zerbitzari lanetan aritzeko izaten zen nagusiki. Monarka gutxi batzuk kenduta (Elisabet Gaztelako eta Elisabet Ingalaterrako erreginak aipatzekoak dira), inperio berriak gobernatzeko
|
sortutako
estatu inperialetan gizonek egiten zuten lan, eta gizonen gorputz antolatuen indarra oinarri zuen gobernantza garatu zuten.
|
|
|
Bestalde, ezin konta ahala dira beren borondate bakarra inposatu nahi duten nazio maioritarioen kasuak. Horien artean dago, jakina, gerrak irabazi ondoren
|
sortutako
estatu subiranoek bilatzen duten lurralde osotasunaren auzia, edo, adibidez, gatazka armatuen ondoko lurralde banaketarena. Izan ere, demokraziek egonkortasun politikoa behar dute, noski.
|
|
2023
|
|
|
Dena den, aitorpen hori egitean ez dira zehaztu ezar daitezkeen tributuak, ahalmen horren mugak aitortu baizik, hots, esangura negatiboan zehaztu da ahalmen hori bere mugak ezarriz: " Autonomia erkidegoek ezar ditzaketen tributuak ezin dira
|
sortu
Estatuak kargatutako zerga egitateen gainean" (AEFLOren 6.2 artikulua). Muga hori hagitz zorrotza da zerga egitate gehienak Estatuak zergapetzen dituelako egun. Aurrekoaz gain, artikulu bereko 3 puntuak dionez, toki tributuen zerga egitateak ere ezin dira kargatu erkidegoko tributuekin.
|
|
|
1936 urtean Gerra Zibila hasi zen eta, guda galdu ondoren, II. Errepublika jausi egin zen, Franco Jeneralak garaipena lortu eta gero. 1939.ean guda amaiturik
|
sortutako
Estatu autokratiko berriak eraketa edo instituzionalizazio prozedura berezia eduki zuen, printzipio demokratikoak alde batera utzirik. Lege hurrenkeraren goreneko lekuan eta Estatua egituratzeko arau moduan Mugimenduaren Oinarrizko Legeak deiturikoak izan ziren.
|