|
2012
|
|
|
Gizaki handi baten eitea eta itxura duen izaki horrek historia luzea du, aspaldidanik ezagutzen baita, bai Himalaia inguruan, baita ere Asiaren bihotzeko beste hainbat mendikate garaietan. Dena dela, 1951 urtean Shiptonek Everestera egindako espedizioaren ondoren sarri agertu ziren paperetan izaki horri buruzko adierazpenak, gutxiespeneko eta izua
|
sortzeko
adjektiboak zituela alboan: elurretako gizon nardagarria, elurretako gizon abominablea?
|
|
2020
|
|
|
Hemen horretan luzatzerik ez dudan arren, ‘inkoatibo’/ ‘kausatibo edo arazle’ oposizioaren bidez azaldu dugu kor eta garri atzizkiekin sor ditzakegun bikote asko eta asko: haserrekor/ haserregarri, izukor/ izugarri, edo pozkor/ pozgarri; kor atzizkiaren bidez
|
sorturiko
adjektiboak aditz inkoatiboa (argumentu bakarrekoa) du oinarrian; eta argumentu hori, ‘jasailea’ xurgatzen du atzizkiak; garrik, ostera, ‘kausa’ xurgatzen du ‘kausa’ jasailea’ egiturako aditzean. Halaber, argumentu egiturak eta paper tematikoek laguntzen dute Azkuek garri atzizkian bereizi zituen balio aktiboa eta balio pasiboaren zergatia azaltzen:
|
|
|
(t) ar. Bere garaian LEF batzordeak (Lexiko Erizpideak Finkatzeko batzordeak, garai hartan arautu gabe baitzegoen irizpide) atzizki hori aztertu zuenean eztabaida zen (t) ar atzizkiak
|
sortutako
adjektiboa izen bizidunen nahiz bizigabeen ondoan eman zitekeen. Argi geratu zen baietz, eta horrek indar hartu du eta gaur egun baditugu txori gautar, hegazti gautar, lehoi itsastar...
|
|
2021
|
|
|
36, 140, 312, 345); Lujánek (2016: 230) ankoeta onko ere biltzen ditu. ko ren bidez
|
sorturiko
adjektibo denominalak usu gentilitatea (familiaz gaindiko antolakuntza unitate indigena) adierazteko erabili dira eta badirudi jainko izenetan, teonimoaren epiteto gisa (adjektibo teonimiko moduan) ere ageri direla.
|
|
|
Zeltiberian ahaidetasuna, arruntean, muinean pertsona (arbaso) baten izena eta segidan koduen pluraleko genitiboan deklinaturiko (kum) adjektibo batekin adierazten da. Gentilitatearen berri emateko
|
sorturiko
adjektibo gehienek genitibo pluraleko um hondarkia eraman arren, badaude, antza, genitibo singularreko o marka bide dutenak, elatunako (Soria) lekuko (Untermann 1967: 288; cfr. Ramírez Sánchez 1999:
|
|
|
Atzizki honen bidez
|
sorturiko
adjektiboak askotan substantibatu egiten ditugu; hau da, ezkerrean inolako izenik gabe ageri dira, beraiek bakarrik izen funtzioan (§ 14.2.3h), batez ere izen biziduna, gizakia, adierazten dutenean: atzerritar, baserritar, eskuindar, frantziskotar, herritar, irlandar, kaletar, karmeldar...
|
|
|
Atzizki honen bidez
|
sorturiko
adjektiboak izan daitezke, aldi berean, izen baten oinarri (nirekoikeria, sabelkoikeria, herrikoitasun) edo aditz baten oinarri (herrikoitu).
|
|
|
Arana). Adibideetan ikus dezakegunez, askotan izen balioan erabiltzen dira tiar atzizkiaz
|
sorturiko
adjektiboak.
|
|
|
5.6.2b Emankortasunari dagokionez, ez dira horrenbeste atzizki honen bidez
|
sorturiko
adjektiboak, kontrakoa ematen badu ere. Gaurko euskaran, dun hitz horien artean, maizen ageri dena euskaldun da, eta ondotik datoz, erabilerari dagokionez, ugaztun, arduradun, zaldun, txapeldun, haurdun, errudun, eledun, ahaldun, bizidun eta fededun.
|
|
|
5.6.2d Eratorpen atzizki honen bidez
|
sorturiko
adjektiboek nekez onartzen dute gradu mailarik eta horrek erakusten du erreferentzia adjektiboak direla: * zapata hauek takoidunagoak dira beste horiek baino;* haur hori ez da hain betaurrekoduna...
|
|
|
Iparraldeko testuetan aurkituko ditugu jatorriz erromantzea den atzizki honekin
|
sorturiko
adjektiboak; zalantza egin dezakegu egiazko eratorriak ote diren, ala mailegu egokituak. Nolanahi ere, Villasantek (1974) edo Lafittek (1944) jaso duten atzizkia da:
|