|
2003
|
|
|
Doktrinaren batasuna babesteko asmoarekin, auzitegi nagusietako adingabeen aretoek* bereganatu dute errekurtsoen sistema arrunta. Areto horiek
|
sortu
eta, bertan, magistratu espezialistak arituko dira. Horrek ziurtatu eta sendotu egingo du babes judizialaren eragingarritasuna, legeak proposatzen dituen helburuen eretzean.
|
|
|
Neurria autonomoa izanez gero, horren xedea da adingabearen beharrinak igarri direlako eta beharrizan horiek haren oso osoko garapena oztopatzen dutelako. Neurria izan daiteke, besteak beste, adingabea bertaratu eta horrek parte hartzea gizartean jadanik abian dagoen programa batean, edo, bestela, neurria betearazi behar duten profesionalek «ad hoc» programa bat
|
sortu
eta adingabeak horretan parte hartzea. Gizarte hezkuntzako zereginen adibide gisa, hurrengoak aipa daitezke:
|
|
2004
|
|
|
Legearen intereserako errekurtsoari esker, aukera gehiago ezartzen dira, Auzitegi Gorenaren jurisprudentzia doktrina
|
sortu
eta doktrina hori bereziki aginteduna izan dadin. Horrekin batera, aipatu errekurtsoari esker, prozesuko gaiak ez dira Auzitegi Gorenaren zereginetik baztertzen, betiere Konstituzio Auzitegiari dagokion babes errekurtsoarekin gatazka sortzen ez den bitartean.
|
|
|
Artikulu honen aurreko paragrafoan ezarritakoa ezin bada aplikatu, eta prozesuko arau haustea bada jardun osoaren edo horren zati baten erabateko deuseztasuna sortzen duten horietakoa, auzitegiak hori adieraziko du probidentzia bidez, eta arau haustea noiz
|
sortu
eta orduko egoerara ekarriko da jarduna.
|
|
|
Ez dira onartuko, epaile eta magistratuen aurkako erantzukizun demandak, horiek doloz, erruz edo ez jakite desenkusaezinaz sortutako kalte galerengatik, epaile edo magistratuok euren eginkizunetan aritzean eragin badituzte horiek, laidoa zein prozesutan
|
sortu
eta horrekin amaitzeko ebazpena irmoa izan arte. Halaber, ez dira demanda horiek onartuko, prozesuan garaiz kalte galeren sorburu den egite edo ez egitearen aurka erreklamazioa egin edo errekurtsoa jarri ez bada.
|
|
|
2 Data berehala zehazteko bulegoak zein epai barrutitan
|
sortu
eta barruti horietan aurkeztuko dira honako gai hauek jasotzen dituzten demandak eta eskabideak:
|
|
|
Alderdi exekutatuak ordainduko ditu betearazpen prozesuari begira aurreko lerrokadan jaso ez diren kostuak, hori esanbidez agindu beharrik gabe; halere, kostuok likidatu arte, alderdi betearazleak ordaindu ditu prozesuak aurrera egin ahala sortutako gastuak eta kostuak. Zernahi gisaz, alderdi exekutatuak edo beste subjektu batzuek hala eskatuta zein jardunak gastu eta kostuak
|
sortu
eta horiek ordaindu dituzte kasuan kasuko jarduna eskatu dutenek.
|
|
|
Neurri betearazle zehatzen inguruko aurka jartzea aurkeztean, alderdi exekutatuak beste neurri edo jardun betearazle batzuk direnak zehaztu ditu, posible, eta, alderdiaren ustez, aurka jartzera bildutako jarduna edo neurriak zein egoera
|
sortu
eta horren antzekorik eragiten ez dutenak. Gainera, alderdi exekutatuak behar besteko kauzioa eman behar du, betearazpenaren atzerapenari aurre egiteko, auzitegiak neurri alternatiboak onartu ez eta gerogarrenean diruzko kondenaren erabakia berresten duenerako.
|
|
|
Deuseztasunari oniritzia ematen bazaio, jarduna ekarriko da deuseztasun akatsa noiz
|
sortu
eta horren aurre aurreko egoerara, eta legez xedatu prozedura beteko da. Deuseztasun eskabideari ematen bazaio, intzidentea eskatu duena auto bidez kondenatuko da intzidentearen kostu guztiak ordaintzera; gainera, auzitegiak ulertzen badu intzidentea ausarkeriaz eragin zela, 90 eurotik 600 eurorako isuna ezarriko dio.
|
|
|
Alderdien prozesu egintzek akatsak
|
sortu
eta akatsok ongi daitezen zainduko du auzitegiak, baldin eta egintzotan agertu bada legeak agindu baldintzak betetzeko borondatea.
|
|
|
Aurreko paragrafoak aipatu kasuan, zordundutako guztiaren ondorioz betearazpena agindu arren, hartzekodunak eska dezake zordunari komunikatzea, enkantea egiteko ezarri eguna arteko epea duela, ondasuna askatu ahal izateko. Zordunak ondasuna aska dezan, zainpean jarri du demanda aurkeztean betebehar nagusiaren eta korrituen ondorioz muga eguneratuta dagoen kopuru zehatza, eta, kasuan kasuan, kopuru horri gehitu dizkio prozedurak iraun bitartean
|
sortu
eta oso osorik edo zati batez ordaindu gabe dauden mailegu muga eguneratuak eta atzerapen korrituak. Ondore horietarako, hartzekodunak eska dezake 578 artikuluko 2 paragrafoan ezarritakoa betetzea.
|
|
|
Sarrera eta irteerako zigilua jarriko da, data egokiarekin, Liburu Egunkarian zein agirik idazkuna
|
sortu
eta agiri horietan; ez zaio irteerarik emango inongo ebazpen edo komunikaziori, horren minutetan eta kopia guztietan zigilua jarri ez bada.
|
|
|
Kasu horretan, ezereztea zein egitatek
|
sortu
eta horren inskripzioan barneratuko da; ezereztea beste folio batean egin behar bada, folio horretan erreferentzia oharra jarriko da.
|
|
2005
|
|
|
Alegia, estatu eta enpresa guztiek baldintza berdinetan ekoiztu eta lehiatu zezaten, nahitaezkoa zen kontsumitzaileen eskubideen arloa behar bezala garatzea eta hedatzea. Honela, bada, Batasuna
|
sortu
eta hiru urtetara, 1960an, Europa mailako Kontsumitzaileen Batasunen Organizazioa eratu zen, eta bi urtetzarrak Kontsumitzaileak Babesteko Gutuna onartu zuen 1973an. beranduago, 1962an, Kontsumitzaileen Batasunen Europako Bulegoa (BEUC) ireki. Modu berean, Europako Kontseiluaren Kontsultarako Bil
|
|
|
Adibidez, Europar Batasuneko legearen arabera, autonomi erkidegoetan eta erregioetan sortzen diren produktu tradizionalek eraman dezakete bakarrik ingurune horretako hizkuntza. Lege hau gurera aplikatuz, soilik Euskal Autonomi Erkidegoan
|
sortzen
eta banatzen diren produktu tradizionalek eraman ditzakete euskara hutsezko etiketak. Hau da, kanpoan sortu eta hemen saltzen diren produktuek ez dute zertan euskarazko etiketarik izan behar.
|
|
|
Lege hau gurera aplikatuz, soilik Euskal Autonomi Erkidegoan sortzen eta banatzen diren produktu tradizionalek eraman ditzakete euskara hutsezko etiketak. Hau da, kanpoan
|
sortu
eta hemen saltzen diren produktuek ez dute zertan euskarazko etiketarik izan behar. Honek, nire ustez, zera esan nahi du:
|
|
|
Kontsumitzaileen Eskolek ere asko lagundu dezakete kontsumitzaile kritikoak
|
sortzen
eta kontsumitzaile gisa dauzkagun eskubideen arloan aurrerapausoak ematen. Kontsumitzaile arduratsuak, kritikoak eta informatuak sortzeko, beharrezkoa da kontsumorako heziketa sendoa bultzatzea.
|
|
|
Aurreko bi artikuluek aipatutako dibidendu edo urteko biak
|
sortu
eta ordaintzen ez diren bitartean, zor den zenbateko osoaren gain eratu behar da hipoteka, eta inskripzioa eragingarria izango da horren dataz geroztik.
|
|
2006
|
|
|
Hala ere, pribilegioen kopurua murriztu da, eta, are gehiago, betidanik aitortutako batzuen zenbatekoa mugatu da, hala nola, tributu arlokoena eta Gizarte Segurantzako kuotena (ehuneko 50eraino gutxitu da bakoitzaren zenbatekoa). Bestalde, konkurtso adierazpenaren aurreko 30 lanegunetako alokairuak (lanbidearteko gutxieneko alokairuarentzat joko dira, eta lehenespenez ordain bikoitza gainditu gabe), konkurtso adierazpenaren ostean
|
sortutakoak
eta lan kontratua azkentzearen ondorioz epaileak erabakitako kalte ordainari buruzkoak, masaren aurkako kredituduko dira konkurtso kredituei begira; Langileen Estatutuko 32.1 artikuluan jasotako alokairuak, aldiz, gainerako konkurtso kredituak baino lehenago ordainduko dira; eta, testu bereko 32.3 artikuluan jasotakoek pribilegio orokorra izango dute, lan istripuaren ondoriozko kalte ordainek, et... Modu horretan, kon betetzearen ondoriozko prestazioen gaikurtsoa kreditu batzuen ordainketarekin agortzea saihestu nahi da, eta, kredituok ordaintzeagatik sortzen den interes orokorra baztertu gabe, masa pasibo osoaren interesarekin batu nahi da berori; aldi berean, langileek eta Herri Administrazioak onartutako hitzarmen tuek pribilegiorik ez duten zatian.irtenbideak sustatu dira, horien kredi
|
|
|
Lege berri honen prozesu sistemaren oinarrizko atala konkurtso intzidentea da; prozedura berezi horren bitartez, konkurtsoan
|
sortu
eta legean bestelako izapiderik ez duten arazoak ebatziko dira. Intzidente hori bi prozesu motatan eratzen da, gaia kontuan izanda:
|
|
|
4 Zerrenda bananduan zehaztu eta zenbatuko dira masaren aurka
|
sortu
eta ordaindu behar diren kredituak.
|
|
|
4 Aurkaratzeak konkurtso intzidenteko izapideen bidez gauzatuko dira, eta epaileak ofizioz metatu ahal izango ditu aurkaratzeok, batera ebazteko. Aurkaratzeak ebazten dituen azken epaia jakinarazi eta hurrengo bost egunetan, konkurtso administrazioak kasuan kasuan bidezkoak diren aldaketak sartuko ditu inbentarioan, hartzekodunen zerrendan, eta bere txostenaren azalpen ziodunean; halaber, epaileari aurkeztuko dizkio, hala behin betiko testu egokiak, nola masaren aurka
|
sortu
eta ordaintzeko dauden kredituen zerrenda eguneratua. Hori guztia agerian utziko da epaitegiko idazkaritzan.
|
|
|
Hala denean, zigor askatasun gabetzailea eteteko erabakia hartu behar denean, horretarako nahiko izango da, Zigor Kodearen 81.3 artikuluaren ondoreetarako, akusatuak konpromisoa hartzea, guardiako epaitegiak zuhurtziara zehaztu epean zein erantzukizun zibil
|
sortu
eta erantzukizun horiek ordaintzeko. Gisa berean, Zigor Kodearen 87.1.1 artikuluarekin bat etorriz, nahitaezkoa bada behar den moduan egiaztatuta edo homologatuta dagoen zentro edo zerbitzu publiko natzailea eteteko nahiko izango da akusahiz pribatuak ziurtagiri egokia ematea, akusatuak mendekotasuna gainditu duela edo horretarako sendabidean dagoela egiaztatzeko, orduan adostasuna onartzeko eta zigor askatasun gabetuak konpromisoa hartzea, guardiako epaitegiak zuhurtziara zehaztu epean ziurtagiri hori eskuratzeko.
|
|
|
a) Zigor Kodean jasotako giza hilketa, abortu, lesio delituen, fetuari eragindako lesio delituen, askatasunaren, osotasun moralaren, sexu askatasun eta ukigabetasunaren aurkako delituen, edo indarkeriaz nahiz larderiaz egindako delituetatik beste edozeinen ondorioz zigor erantzukizuna
|
sortu
eta erantzukizun hori eskatzeko prozesuan instrukzioa egiteko, baldin eta delituok egilearen emaztea den edo izan denaren edo, elkarrekin bizi ez arren antzeko maitasun harremanak dituen edo izan dituen emakumearen aurka egin badira, eta, orobat, horren edo beraren emaztearen edota bizikidearen ondorengoen aurka egin badira, edo, berarekin bizi
|
|
2007
|
|
|
2 Eliza, konfesio eta komunitate erlijiosoek, euren xedeak gauzatzeko, elkarteak, fundazioak eta erakundeak
|
sortu
eta suspertu ahal izango dituzte, antolamendu juridiko orokorraren xedapenen arabera.
|
|
|
Espainian bizi diren atzerritarrak irakaskuntzako edo ikerketa zientifikoetako jarduerak gauzatzera heldu ahal izango dira, indarrean dauden xedapenekin bat etorriz. Era berean, atzerritar horiek zentroak
|
sortu
eta zuzendu ahal izango dituzte, indarrean dauden xedapenekin bat etorriz.
|
|
|
Lege hau indarrean jarri ondorenten duten zentro pribatuak itunen arau
|
sortu
eta oinarrizko hezkuntza irakasbidera bildu ahal izango dira, baldin eta hori eskatzen badute administrazio baimenaren prozedura hastean. Gainera, zentro pribatu horiek hitzarmena egin dute Administrazioarekin, lege honen printzipioekin bat etorriz; hitzarmen horretan, baldintzak zehaztuko dira, zentroko eskola kontseilua eratzeko, zuzendaria izendatzeko eta irakasleak hartzeko.
|
|
|
Halaber, elkarteek ahalbidetzen dute herritarrek modu aktiboan jardutea eta demokrazia aurreratua egonkortzea. Esangura horretan, elkarteek herritarren interesak ordezkatzen dituzte botere publikoen aurrean, eta funtsezko eta nahitaezko eginkizuna dute, besteak beste, garapen politiketan, ingurumenean, giza eskubideak garatzeko, gazterian, osasun publikoan, kulturan, enplegua
|
sortzeko
eta antzeko izaerako beste gai batzuetan. Horretarako, legeak ezarri du administrazio desberdinek laguntzak eta diru-laguntzak eman behar dituztela.
|
|
|
Eduki horrek lau maila ditu: elkarteak
|
sortzeko
eta sortutako elkarteetan izena emateko askatasuna; ez elkartzeko eta elkarteen kide izateari uzteko askatasuna; barne antolaketarako eta jardunbiderako askatasuna, kanpoko esku sartzerik gabe; eta elkartekideek banaka dituzten ahalmenak euren elkarteei begira.
|
|
|
Bestela esanda, ulertu behar da irakaskuntza askatasuna dela hezkuntza esparruan dauden askatasun eta eskubideen multzoa. Ildo horretatik, inolako zalantzarik gabe, irakaskuntza askatasunera biltzen da irakaskuntza zentroak
|
sortu
eta horietan hezkuntza izaera edo egitasmo propioa ezartzeko askatasuna; izatez, askatasun hori I. tituluko III. kapituluan jaso eta babestu da. Era berean, irakaskuntza askatasunera biltzen da gurasoek duten ahalmena, eurentu gabeko irakaskuntza zentroak auke seme alabentzat botere publikoek sorratzeko, bai eta, 4 artikuluan jasotakoaren arabera, beraien uste sendoekin bat datorren heziketa erlijioso eta morala aukeratzeko ere.
|
|
|
Gobernuak, edo kasuan kasuko autonomia erkidegoko gobernu kontseiluak, zentro publikoak
|
sortu
eta ezabatuko ditu, nork bere eskumenen esparruan.
|
|
|
1 Pertsona fisiko edo juridiko orok, izaera pribatua eta Espainiako naziotasuna izanik, askatasuna du irakaskuntza zentro pribatuak
|
sortu
eta zuzentzeko, Konstituzioa eta lege honetan ezarritakoa errespetatuz gero.
|
|
|
Administrazio publikoek suspertuko dute elkarteen jardun esparruan sortzen diren gatazkak epaiketaz kanpo konpontzeko mekanismoak
|
sortu
eta erabiltzea.
|
|
|
1 artikulua. Alderdi politikoak
|
sortu
eta horietan afiliatzeko askatasuna
|
|
|
azaldutako arazoen gainean nola alderdien agerraldian
|
sortu
eta gatazkarekin zerikusia duten arazoen gainean. Laudo horiek berehalako indar betearazlea izango dute.
|
|
|
3 Gizarte Segurantzaren legerian ezarritakoa gorabehera, inter vivos egintzen bidez egindako eskualdaketetan, enpresaburu lagatzaileak eta enpresaburu hartzaileak erantzukizun solidarioa izango dute hiru urtez, eskualdaketa egin aurretik
|
sortu
eta bete gabe dauden lan betebeharrekiko.
|
|
|
1 Erregelamendu honen 27 artikuluaren 2 idatz zatian eta 32 artikuluaren 3.1 idatz zatian xedatutakoa, afiliazioa eta hasierako nahiz elkarren segidako altak eskatzeko epeei dagokienez, ez zaie aplikatuko zezenketakoko sistema berezietara bildutako kolektiboei eta beregaineko langileei edo au profesionalei, ezta araubide orokorretonomoei ere. Kolektibo horiei begira aplikatuko dira, kudeaketa aukerek erregelamendu honetan ezarri epeak aplikatzea ahalbidetu arte, euren arau berezietan ezarri epeak, eta, Langile Autonomoen Araubide Berezian, betebehar horiek
|
sortu
eta egutegiko hurrengo hogeita hamar eguneko epea
|
|
|
Prebentzio zerbitzuen antolaketa, jardunbide eta kontrol modalitateak, enpresa txikien berezitasunak aintzat hartuta, halakoak
|
sortu
eta garatzeko al jarduna gauzatzeko izendatutako langiferrikako oztopoak saihets daitezen, eta prebentzio zerbitzuek zein prebentzioleek izan behar dituzten gaitasunak eta ahalmenak.
|
|
|
Errenten araubideari dagokionez, legea errenta izoztuen egoera desblokeatzen ahalegindu da. Horretarako, berrikuspen sistema bat ezarri da, 1985eko maiatzaren 9a baino lehen egindako kontratuei aplikatzeko modukoa, eta horren helburua da kontratua egin zen datatik edo legezko azken berrikuspenetik, bidezkoa den moduan, inflazioak
|
sortu
eta errentan jasanarazi gabeko aldaketak berreskuratzea. Berrikuspen hori ez da berehala gertatzen, mailaz maila baino.
|
|
|
Bestalde, HELOren 21 artikuluan aurreko hori ñabartu eta hurrengoa ezarri da: pertsona fisiko edo juridiko orok, izaera pribatua eta Espainiako naziotasuna izanik, askatasuna du irakaskuntza zentro pribatuak
|
sortu
eta zuzentzeko, Konstituzioa eta lege honetan ezarritakoa errespetatuz gero; horrez gain, Legean ezarritakoaren arabera, ezin izango dira zentro pribatuen titular izan hezkuntza administrazioan zerbitzuak ematen dituzten pertsonak (administrazioaren neutraltasun printzipioaren ondorio bat da), zigor aurrekariak dituztenak, epai judizial irmoaren bidez eskubide hori egikaritzeaz esanbidez gabetuak... Zentro horiek ireki eta funtzionatzeko administrazio baimena behar da, eta hori HELOren 14 artikuluak eskatu betekizunak betetzen badira emango da (hurrengo hauen ingurukoak izango dira:
|
|
|
Sindikatu askatasunaren edukiari erreparatuz gero, bi esparru bereiz daitezke: a) esparru indibidualean, EKren 28 artikuluan eta SALOren 2.1 artikuluan ezarri da sindikatu askatasunak bere barruan hartzen dituela sindikatuak
|
sortzeko
eta azkentzeko eskubideak, langileak eskubidea duela berak aukeratutako sindikatuan afiliatzeko eta bertatik aldentzeko, sindikatu batean afiliatzera behartzeko debekua dagoela (debeku horrek afiliatzeko zeharkako presio guztiak ere ukitzen ditu), afiliatuek sindikatuaren barruan ordezkariak hautatzeko eskubidea dutela eta sindikatu jarduerarako eskubidea dagoela. Sindikatua sortzeko prozedura oso erraza da:
|
|
|
Alderdi politiko bat eteteari dagokionez, alderdi politiko bat
|
sortu
eta inskribatzen denean, erabaki judiziala dela bide baino ezin da eten. Etete judiziala egin behar du bai zigor organo judizial eskudunak zigor araudian ezarritakoarekin bat etorriz (bide penala aplikatzen bada), erabaki hori kautela neurri moduan har daiteke?, bai Auzitegi Goreneko Sala Bereziak, gero aipatuko dugun Botere Judizialaren Lege Organikoaren (aurrerantzean BJLO) 61 artikuluan ezarritakoak, ofizioz edo alderdiak hala eskaturik, alderdi politiko baten desegite judizialaren izapideak egiten ari denean (administrazio bide izenekoari jarraituz); etete horrek alderdiko jarduerak ukitzen ditu desegitearen inguruan behin betiko epaia eman arte, interes orokorra gordetzeko organo judizial horrek egokitzat dituen irismen eta ondoreekin.
|
|
|
Alderdi politiko bat desegiteari erreparatuz, alderdi politiko bat
|
sortu
eta inskribatu ondoren, kideek erabakita soilik desegin daiteke, estatutuetan ezarritako arrazoiak eta prozedurak aplikatuz edo erabaki judiziala dela bide (bai bide penala bai administrazio bidea erabiliz). Desegiteak Alderdien Erregistroan inskribatzen denetik ditu ondoreak, aldez aurretik alderdiak berak (kideen borondatez desegin bada) edo desegitea dekretatzen duen agintari judizialak jakinarazi ondoren.
|
|
|
Amaitzeko, Konstituzio Auzitegiak honela definitu du norberaren irudirako eskubidea: titularrak bere ezaugarri fisiko pertsonalek
|
sortu
eta zabalkunde publikoa izan dezakeen informazio grafikoa zehaztu dezake eta, beraz, bere irudia baimenduta ez dagoen hirugarren batek lortzea, kopiatzea edo argitaratzea eragotzi dezake, irudia hartu edo zabaltzen duenaren xedea, informatzea, merkataritzan aritzea, xede zientifikoa, kulturala, etab., edozein izanda ere.
|
|
|
gaineko debeku adierazpenak. Adierazpen hori GARCÍA DE ENTERRÍA irakasleak
|
sortu
eta administrazio zuzenbidearen doktrinak duela urte asko bereganatu zuen). Botere publikoen nahikeriazko egite edo ez egiteek erantzukizuna sortuko dute haiengan, ondoren aztertuko dugun printzipioa dela bide, printzipio honekin lotuta dago?.
|
|
|
Esaterako, kable bidezko telebistari dagokionez, Auzitegiaren esanetan, legegileak emakiden sistema arautzen ez badu toki esparruan partikularrek kable bidezko telebista transmititu ahal izateko, horiek debekatuta daude, eta EKren 20 artikuluaren aurkakoak dira (KAE hauek: urriaren 3ko SSTC 189/ 1991; urtarrilaren 31ko 31/ 1994; azaroaren 14ko 307/ 1994; urtarrilaren 16ko 12/ 1995; ekainaren 6ko 88/ 1995; martxoaren 25eko 47/ 1996, etab.). Hau da, hasierako planteamenduan telebista pribatua legegilearen aukera bat dela ezarri zen, baina orain legegileak betebeharra du komunikabide guztiak
|
sortu
eta erabiltzea baimentzeko arauketa sortzeko, kasuan kasuko mugak kontuan hartuta.
|
|
|
EKren 20.1.b) artikulura bildutako eskubidea oinarrizko eskubidea da, eta oztoporik gabe
|
sortu
eta adierazteko egintzarekin osatzen da. Aitzitik, jabetza intelektualaren eta industrialaren eskubideak sortutako lanaren gaineko eskubideak dira, ondare izaera dute eta, beraz, printzipioz, ez dira sartzen EKren 20.1.b) artikuluan ezarritakoan (ekainaren 2ko 197/ 1982 KAA).
|
|
|
Atal hau amaitzeko, alderdi politikoen sistema espainiarra baloratu balitz, nire ustez, kontraste argiak dituela esan litzateke: irekia da oro har alderdiak
|
sortu
eta erregistratzeko erraztasunak ematen direlako, baina era berean murriztailea da, batez ere hauteskunde arautegia eta finantzaketa sistema kontuan hartzen baditugu, horiek, praktikan, alderdi eta formazio berriei Parlamentuko eta tokiko erakundeetara sartzea mugatzen baitie. Horren guztiaren ondorioz, nazioko alderdi gutxik dute ordezkaritza indartsua Parlamentuan eta izaera nazionalistako formazio politikoek, kasuan kasuko autonomia erkidegoetan errotze handia dutenek, Espainiako hauteskunde sistemaren proportziozko izaera dela bide, Estatuan ordezkaritza duten alderdi handien politikan eragin handia izan dezakete gobernatzeko orduan, betiere, estatuko alderdi handi horietakoren batek Gorteetan gehiengo absolutua ez badu.
|
|
|
Konstituzioaren atal dogmatikoan, hurrengo hauek jaso ziren: ...ribatuaren bermea (desjabetzapenak egingo ziren soil soilik onuragarritasun publikoa zela bide, kontrol judizialaren mende eta aurretiaz kalte ordaina emanda), legezkotasun printzipioa zigor, prozesu eta tributu arloetan, adierazpen askatasuna, bilerak egiteko askatasuna, eskariak egiteko eskubidea, zentsuraren debekua, askatasunez zirkulatzeko eskubidea, trebakuntza edo hezkuntza establezimenduak
|
sortu
eta horiei eusteko eskubidea, enplegu eta kargu publikoetan sartzeko eskubidea meritu eta gaitasun printzipioen arabera, eta sufragio orokorra (gizonezkoena).
|
|
|
II. tituluan horien arauketa jaso eta hurrengo hauek aipatu ziren: atxilotzearen gaineko bermeak, egoitzaren eta gutuneriaren bortxaezintasuna, espetxeratze edo erregistro autoen arrazoitzea, gaur egun «benetako babes judizialerako» eskubide deitzen duguna, sufragio eskubideak, kultu askatasuna eta hezkuntza eta trebakuntza establezimenduak
|
sortu
eta horiei eusteko askatasuna. Desjabetzapen prozesu guztietan bete behar ziren bermeak ere jaso ziren, zentsura debekatu zen, enplegu eta kargu publikoetara meritu eta gaitasun printzipioen arabera sartzea bermatzen zen, etab. Ikus daitekeenez, eskubide eta askatasunen zerrenda oso zabala zen eta, hori gutxi balitz, eskubide eta askatasunon zerrenda irekita zegoen; izan ere, 31 artikuluan ezarritakoaren arabera, eskubideon aitorpenak ez zuen esan nahi testuan beren beregi aitortu gabeko besteren bat debekatuta zegoenik.
|
|
|
Besteak beste, hauek jaso ziren: nahierakeriaz atxilotzeko debekua, egoitzaren eta postaren bortxaezintasuna, herritarrak egoitza aldatzera behartzeko debekua manu judizialaren bidez egiten ez bazen, ondasunak konfiskatzeko debekua, adierazpenak egiteko, biltzeko eta elkartzeko askatasuna, legeen arabera heziketa establezimenduak
|
sortu
eta horiei eusteko eskubidea, eskariak egiteko eskubidea, meritu eta gaitasun printzipioen arabera kargu eta enplegu publikoetan sartzeko eskubidea, babes judizialaren eta legezkotasunaren printzipioa, etab.
|
|
|
Orain 1974ko legegileak aurreikusi ezin zituen faktore berriak hartu behar dira kontuan, besteak beste: Konstituzioa antolamendu juridikoaren gorengo araua da orain, zuzeneko arau eragingarritasuna du, eta beste arau batzuk
|
sortu
eta aplikatzeko prozedura ezarri du. Bestalde, Konstituzioak sortutako lurralde antolaketako sistemaren eraginez, Espainiako estatuaz gain, erakunde berriak agertu dira, besteak beste, autonomia erkidegoak, legegintzarako gaitasuna eta erregelamenduak egiteko gaitasunarekin.
|
|
|
Konstituzioa antolamenduko gorengo araua da eta piramide juridikoaren gailurrean kokatzen da, herrian datzan botere konstituziogilearen lanaren emaitza da eta. Hori dela eta, gainerako arauak bere mende daude, horien balioa Konstituzioak berak eratorri baitu, eta Konstituzioak berak arautzen baitu antolamenduko gainerako arauak
|
sortu
eta aldatzeko prozedura. Horregatik, antolamendu osoa Konstituzioaren arabera interpretatu behar da.
|
|
|
4 artikulua espezialitate eta gradu guztietako ikastetxeak (Unibertsitatea barne hartuta)
|
sortu
eta mantentzeko euskal eskumenari buruzkoa zen, eta titulu akademiko eta profesionalen kolaziorako azken kontrola Estatuari erreserbatuta zegoen. 5 artikulua Euskal Herriak poliziaren arloan zuen eskumenari buruzkoa zen, Konstituzioan eta Ordena Publikoaren Legean ezarritakoari kalterik egin gabe.
|
|
|
Hori dela eta, abuztuaren 13ko Errege Dekretuak 1812ko Konstituzioa berriro ere indarrean ipintzeko agintzen zuen, baina konstituzio eraldaketari bidea irekita utziz. Izatez, egun batzuk geroago, Gobernu berriak, egoera hartan
|
sortu
eta José María Calatrava aurrerakoiak gidatzen zuenak, Gorteetako hauteskundeak deitu zituen, 1812ko Konstituzioarekin bat etorriz. Gorte horiei 1812ko Konstituzioa eraldatzeko eta Konstituzio berria idazteko ahala ere eman zitzaien.
|
|
|
izatez, hitzaurrean ezarri zen nazioaren borondatea zela, bere subiranotasuna erabiliz, 1812ko Konstituzioa berrikustea. Hala ere, Konstituzioa Gorteetan
|
sortu
eta koroak idazketan parterik ez hartzeaz gain testua nahitaez onartu behar izan zuen arren (batez ere, La Granjako matxinadaren ostean sortutako egoera zela-eta), konstituzio testuak koroari onurabide asko eman zizkion, Cádizko Konstituzioak baino gehiago; b) diseinu tekniko ona: laburra zen (hirurogeita hamazazpi artikulu eta bi artikulu gehigarri zituen) eta, Cádizko Konstituzioan ez bezala, Konstituziotik kanpo geratu ziren lerrun txikiagoko arauek arautu zitzaketen gaiak.
|
|
|
udal hauteskundeak kontrolatzen zituenak Gorteetako hauteskundeak ere kontrolatuko zituen, eta horrek piztutako gatazkaren garraztasuna azaltzeko bidea ematen digu. Gobernuak María Cristina erregeordeak legea sinatzea lortu zuen, eta horren ondorioz, udal aurrerakoiak eta Milizia Nazionala (erakunde hau Cádizko Konstituzioak
|
sortu
eta 1837ko Konstituzioak berrezarri zuen) altxatu egin ziren, haien ustez, legea konstituzioaren aurkakoa baitzen, Konstituzioko artikulu bat hausten zuelako: hain zuzen ere, Konstituzioaren arabera, udalak auzokoek hautatzen zituzten, baina lege horren arabera, erregeak alkateak zuzenean izendatu zitzakeen.
|
|
2008
|
|
|
3 Transformazioaren ondorioz zein sozietate mota
|
sortu
eta horren arauak aplikatuko zaizkio transformazioari.
|
|
|
2 Enpresen Trafikoaren gaineko Zerga Orokorra indarrean dago Ceuta, Melilla eta Kanarietan, eta zerga horretan ehuneko 99ko hobaria izango dute enpresa kideen eta kasuan kasuko aldi baterako batasunen artean egiten diren eragiketek, baldin eta aldi baterako batasuna zertarako
|
sortu
eta helburu hori betetzeko gauzatu badira eragiketok.
|
|
|
Nazioarteko zuzenbide publikoari helduta, zuzenbide hori azken aldian berrindartu egin da, guk dugun adibiderik hurbilena Europar Batasuna da?, nazioarteko erakunde berriak
|
sortu
eta estatukideek euren subiranotasunaren zati bat galdu duten neurrian; azken finean, oso lotura estua dago subiranotasunaren eta Estatuek dituzten finantza ahalmenen artean.
|
|
|
batetik, diruzko zehapenak edo isunak; eta, bestetik, diruz besteko zehapenak. Diruzko zehapenen artean, isun finkoak (formazko eginbeharrak ez betetzeagatik) eta proportziozko isunak (arau hausteak Ogasunari kalte ekonomikoa
|
sortzeagatik
eta formazko zenbait eginbeharrengatik) bereiz ditzakegu.
|
|
|
Kasu horietan, zergaldi bakoitzerako salbuespenaren sortzapena burutzen da zerga egitatea, salbuetsitako modalitatean, zergaldi horretan gauzatzen bada. Behin salbuespena
|
sortu
eta gero, ezin da ulertu hurrengo zergaldi guztietarako balio duenik, honexegatik: zergaldi bakoitza igaro arte ez dakigu egitate salbuetsia gauzatuko den ala ez, ezta egitate hori tributuaren menpe egongo den edo tributua bera izango den ere.
|
|
|
m) Tributuen erroldak edo zentsoak
|
sortu
eta zaintzea.
|
|
|
Lehen zegoen arauketaren ariora, berandutza korrituak noiz
|
sortu
eta une horretan aplikatzen zitzaion indarreko berandutza korritu tasa zor osoari. Egun, aldiz, aplikatu beharreko korritu tasa da sortzapen epealdian zehar indarrean izan dena.
|
|
|
Lurralde Historikoetako erakunde eskudunek, Estatuak bezala, tributuen arloan arauak egiteko ahalmena dute, euren berezko tributu eraentza
|
sortu
eta garatuz. Beste hitz batzuetan esateko, erakundeok (Batzar Nagusiek eta Foru Aldundiek) euren lurraldearen barruan tributuak arautzeko ahalmena dute.
|
|
2009
|
|
|
Kanbio letraren arauketa Merkataritza Kodearen II. liburuko X. tituluan jaso da. Kode horren zuzeneko oinarriakoarekin, eta tituluen zirkulazioari ezin zaio aplikatu kreditu lagapenaren arau Frantziako eredua izan da, izen berbera duena; kode hori aldarrikatu zenean, kanbio letra tresna moduan ikusi zen, alegia, letra zein kontraturen ondorioz
|
sortu
eta kontratu horren gorabeherek zuzeneko eragina zuten letraren gain. Ulerkera horrek, ordea, aurrez aurre egiten du topo egungo trafiko juridiketa hutsa.
|
|
|
Titulua zein tokitan
|
sortu
eta bertako legeak zehaztuko ditu atzerabidezko akzioen epeak, sinatzaile guztientzat.
|
|
|
Merkataritzako kontratuak baliozkoak dira, eta betebeharrak
|
sortu
eta judizioan akzioak eragiten dituzte, kontratu horiek egiteko erabili izan den forma eta hizkuntza edozein izanda ere, euren mota eta zenbatekoa kontuan hartu gabe, baldin eta Zuzenbide zibilak ezarritako bideak erabiliz frogatu ahal bada kontratu horien izatea. Hala ere, lekukoen adierazpena ez da nahiko izango 1 500 pezetatik gorako kontratuen izatea frogatzeko, horiekin batera beste frogabideen bat azaltzen ez bada.
|
|
|
Alde askotan, seguru asko, gaindituta eta, beharbada, hutsik daude. Ez, ordea, Zuzenbide kodetuak dakartzan logika eta arrazionaltasun ekonomikoari dagokienez, ezta kreditua
|
sortu
eta zirkulatzearen aldetik, kanbio letrak, txekeak edo ordaindukoak eskaintzen duten bermeari dagokionez ere. Arau horiek hausnarketa ekarri behar dute, egungo krisiaren irtenbideari buruz.
|
|
2011
|
|
|
11 Legezko ordezkaritzari aplikatuko zaio ordezkariaren ahalmenak zein harreman juridikotatik
|
sortu
eta harreman horiek arautzen dituen legea; alderdiek beren beregi legerik aukeratu ezean, borondatezko ordezkaritzari aplikatuko zaio emandako ahalmenak zein herritan egikaritu eta herri horretako legea.
|