|
2003
|
|
|
Alostorrea baladak, esate baterako, musulmanen aurkako guduen berria aipatzen du besteak beste (Behe Erdi Aroko datuak bada). Baina honelako baladek, ahoz
|
sortu
eta askoz beranduago idatziz jarriak, konbentzio literarioen eraginez, oso itxuraldaturik gorde zituzten iraganeko gertaerak: berri historikoak zehatz eman barik Mendebaldeko Europako hainbat baladetan ohikoak ziren motiboetan tokiko gertaerak txertatzen ohi zituzten13 Bertso itxurako kontapoesietan, gertaeren narrazioak garrantzia handiagoa zuen.
|
|
|
XVI. mendean txokolategileak, gutxi batzuk elkartuak zeuden, eta ezkogile nahiz gozogileekin nahastuta zeuden, kontuan hartu behar baitugu, erabiltzen zituzten lehengai eta materialak nahiko berdinak zirela. Txokolatearen kontsumoa orkortu zenean beharrezkoa gertatu zitzaien txokolategileen lanbidea
|
sortzea
eta geroago gremio edo kofradian elkartzea.
|
|
|
Ikastaroen helburu nagusiak arlo horietan honako hauek ziren: egindakoaren eta egiten ari zenaren berria jaso, taldeen arteko harremanak erraztu, Batxilergoa eta Unibertsitatearen artean etena eragotzi, erdal unibertsitateetan eta zientzia elkarteetan egiten ziren lanak euskalgintzara erakarri eta «Ahal dela, Unibertsitaterako lanak burutzeko, taldeak
|
sortu
eta indartu». Helburu horiek, neurri batean bakarrik, bete ziren; lan horietako asko ondoren Gordailu taldea eta UZEIren bidez gauzatu baitziren eta ez, zuzenean, UEUren Historia sailaren eskutik.
|
|
|
Hurrengo urteetan Agustin Azkarate izan zen Historia Sailburua, Joseba Agirreazkuenaga Iker azpisailaren arduraduna, Ramon Amundarain Irakas azpisailarena eta Joseba Intxausti Lexikografia azpisailarena. 1981an kaleratutako Historia eta Gizarte zientzien urtekariaren lehen alean (sailaren produkzio idatziaren lehen emaitza zuzena) esaten zaigunez sailaren helburuak Historialari sakabanatuak elkarganatzea eta euskal historialarien arteko koordinakuntza indartzea; Historiarako euskara normalizatu bat
|
sortu
eta finkatzea eta Historiaz euskaraz egiten diren edo egin litezkeen lanak bizkortu eta zabaltzea ziren. Ez dira gehiegi aldatu gaur egun arte.
|
|
2004
|
|
|
Industrializazioaren prozesua lantegiak ugaltzen direnean hasten da. Eta lantegiak
|
sortzen
eta ugaltzen dira, industrializazioaren aurreko garaietako egoerarekin alderatuz, ekonomiaren produktibitateak orokorrean gorakada nabarmena jasaten duenean. Honek lanaren zatiketa eragiten du.
|
|
|
Egitarau ofiziala, hola hasten da: . Nafarroako Erresuma
|
sortu
eta finkatu zenekoa. Islamiarrak Euskal Herrian:
|
|
2005
|
|
|
Revista de las Provincias Euskaras 1878ko uztailean
|
sortu
eta hamazortzi hilabetez, hamabostero, Gasteizen argitaratu zen. Bere baitan, arabar hiriburuko Ateneo elkartearen buletin funtzioa eta euskal kultur aldizkari orokor baten edukiak jasotzen zituen.
|
|
|
Iruñeko Asociacion Euskara taldean (1877). Honek,
|
sortu
eta berehala, 1878ko otsailean, Revista Euskara buletina atera zuen, Gasteizko Revista baino hilabete gutxi lehenago. Bi urtez hauek izan ziren Euskal Herriko kultur aldizkari bakarrak.
|
|
|
Idazteaz gain Herran moldiztegien maitale eta argitaratzaile nekaezina izan zen. Hola jada unibertsitate garaian La Revista Universitaria zein El Porvenir Alaves
|
sortu
eta zuzendu zituen (azken hau zazpi urtez). Bere izakera biziari esker, Herran gazteak, gerora berarekin hainbat proiektutan aurkituko ditugun adiskideak egin zituen unibertsitatean:
|
|
|
1872an Valladoliden denboraldi bat egin zuen. Bertan masoi elkarteekin harremanetan ibili zen, Gasteizera itzultzean logia berri bat
|
sortu
eta zenbait urtez haren buru izateko. Aldizka Madrilera ere ihesaldiak egiten zituen, bertako politika, teatro eta kultura giroa maite baitzuen.
|
|
|
Kolaboratzaile aktiboei, aldizkaria
|
sortu
eta berehala diru bat agindu zitzaien:
|
|
2006
|
|
|
Esan bezala, antzinako euskaldunei buruz erakutsi zen irudi barbaro eta basati horren sustraiak historiografia greziarrean eta latindarrean bilatu behar ditugu. Izan ere, testuinguru horretan
|
sortu
eta garatu zen mende luzez euskaldunei aplikatutako, bestea, ren irudia, hots, barbaro zibilizatugabearen imajina.
|
|
|
Baina, esan bezala, irudi horrek ez zuen kasu gehienetan errealitatearekin bat egiten. Gauzak horrela izanik, nola
|
sortu
eta zabaldu zen antzinako euskaldunei buruzko ikuspegi hori?
|
|
2007
|
|
|
Argazkigintzaren garapena oso arina izan zen eta denbora gutxian argazki prozesu eta material berriak etengabe
|
sortzen
eta erabiltzen hasi ziren. Ugaritasun horrek produkzio izugarria eragin zuen eta prozesuen industrializazioak ekoizpena handitu zuen.
|
|
2008
|
|
|
Orain arte errusiar sistema politiko eta ekonomiko berria nola eratu zen ikusi dugu. Alde batetik, 90eko hamarkadan
|
sortu
eta gaur egun arte mantendu den sasidemokrazia errusiarrak kutsu sobietar handia gordetzen du, neurri handi batean, bere sortzaileari, Yeltsin-i, zor diona. Bestetik, ekonomia errusiarrak ere baditu elementu sobietarrak zein kapitalistak, zentzu horretan, ekonomia berezi bat ere bada.
|
|
2009
|
|
|
Puntu hau bukatzeko, esan beharra dago Ameriketarako emigrazioak sortu, eutsi edo indartu zuela, Nafarroatik urrun egonik, eskualde desberdinetako nafarren arteko identitate kontzientzia batua, bereziki 1512an Gaztelak erresuma zaharra anexionatu ondoren. Edonola ere, gehiago ikertu behar da nola
|
sortu
eta garatzen den, zer suposatzen duen Historian zehar nafarren taldeko nortasun kontzientzia horrek. Hau dela eta, orain burura datorkit Manex Goienetxe, goian bego?
|
|
2011
|
|
|
paperarena, batetik, eta metalurgiarena, bestetik. Zalduak bataren garapenaren faktore bat bestearen krisia dela azaltzen du hain zuzen. Metalurgiaren industria tradizionala krisian aurkitzen zen eta horrek beste adar batzuen garapena sustatu zuen, hala nola, paperarena, horretarako errota berriak
|
sortuz
eta beste kasuren batean lehengo errotak paper errota bilakatuz (Igarondokoa) 39 Azken honetan 1817an eskuzko paper fabrika bat finkatuko da baina esan bezela Gerra Independentziak merkatal arazoak sortzeaz gain udala errota hauek saltzera behartuko du zorrak. Hala ere, eta bi industria hauek gerora begira industria tolosarraren gako bilakatuko badira ere, XIX. mendearen lehen urte hauetan zurratuen eta larruen ekoizpena izango da indar handiena hartuko duena4
|
|
|
José Beascoechea izango da Tolosako Agrupazio Sozialistaren presidentea baina bizitza laburra izango du talde honek, autore gehienen arabera Tolosan ideia kontserbadoreek zituzten sustrai sakonak direla eta. Taldea
|
sortu
eta hilabetera Beascoechea bere lanetik kaleratua da patroien errepresio testuinguru batean eta Eibarrera joango da, 1897an bertako Agrupazioaren lehen presidente bilakatuz. 1902ra arte itxaron da Tolosako taldearen berundaziorarte.
|
|
2013
|
|
|
Cubako iraultzak nazioa eta amerikar kontinentea ulertzeko beste modu bat posible zirela erakutsi zuen. Latinoamerika osoan zehar hedatu zen uhin iraultzailean, elite politiko eta ekonomikoen oposizio mugimenduentzako kode eta espazio bereziak
|
sortu
eta eskaini zituen Nueva Canción Latinoamericana mugimendu kulturalak. Identitate nazional berriak eta latinoamerikar identitate iraultzailea eratzen lagundu zuen eta mobilizazio politiko eta sozialerako eragile izan zen.
|
|
2016
|
|
|
Kontrakulturarekin lotura zuzena zutenez, beraien ekintzetan antzerkia eta probokazioa nagusitzen ziren.
|
Sortu
eta gutxira manifestazio bat antolatu zuten New Yorkeko kaleetan, gerra bukatu zela ospatzeko egin zutena. Jendea batu zitzaien gudaren amaiera ospatzeko (Rubin, 2009: 152).
|
|
|
Atzera egin dudan bezala, sionismoa
|
sortu
eta hurrengo urteetan mugimenduak izandako eboluzioa ere aztertu dut. Ikerketaren bigarren zatian, behin oinarri historikoa aztertuta, helburua sionismoak erabilitako diskurtsoak ikertzea izan da.
|
|
|
edo botere ezkutuak bezalako arrazonamenduak erabili baziren ere, horren guztiaren atzean tradizio erlijiosoa zegoen. Europan garatu zen banaketa forma berriak kultura kristauan
|
sortu
eta bultzatutako aurreiritzi, beldur eta gorrotoaren ondorio izan zen.
|
|
2022
|
|
|
Proiektu kolonizatzaileak gutxieneko jende kopuru bat luke ordezkapen demografiko minimo bat aurrera eramateko, eta proiektu kolonizatzaileak kale ez egiteko. Horrelako baliabideak zerikusia du metropolitik irteten den jende kopuruarekin, kolonizazioa burutu den garaian, metropoliak zer nolako gaitasuna izan duen populazio soberakin hori
|
sortzeko
eta mugetatik haratago bidaltzeko. Bi populazio mota ezberdindu genituzke kolonizazio prozesu horretan.
|
|
|
Lubakietako gerra mendebaldeko frontean sufrikario itzela izan zen bertan borrokan aritu ziren soldaduentzat, gerraren arriskuei eta erronkei aurre egiteaz gain, gaixotasunak erraz
|
sortu
eta hedatzen ziren arratoiz, zorriz eta lokatzez beteriko lekuan bizi behar izan zutelako. Lehen Mundu Gerraren iruditeriak lubakien kontrako eraso handiak erakusten badizkigu ere, errealitatean horrelakoak ez ziren horren ohikoak.
|
|
|
Aipatutako kasuan esan dezakegun lehen gauza da gaiak ez zirela mendeko klaseen idiosinkrasiaren parte. Alde batetik, laborarien bizitzak izan zezakeen xarma erromantizismoak
|
sortutako
eta landutako ideia bat zen. Baina ez dugu hori aipatzen laborarien bizitza gogorra eta astuna zela jakitearen arrazoiagatik, badago ordea, askoz bistakoagoa den beste arrazoi bat:
|
|
|
Sen ona ez da errealitatearen berehalako pertzepzioa, baizik eta testuinguru historiko eta kulturalak
|
sortzen
eta ongi mugatzen duten sinesmen eta aurreiritzien hautaketa bat (Geertz, 1994: 105).
|
|
|
Ildo horretan ulertu behar dugu adibidez Eygunek azaltzen duen lehen sinesmena (Lorsque les conscrits basques se rendent au tirage au sort...): bertan bi mundu sinboliko uztartzen dira, bata estatu modernotik
|
sortuta
eta bestea tradizioan sustraitzen dena.
|