|
2003
|
|
|
Lan hori ikusita, Ottawako Kanadako Unibertsitateko Earl Brown eta Jason Tetro zientzialariek zehaztu dute ez dagoela birusa azkar aldatuko den zantzurik, eta infekzio arinagoak eragiten dituzten andui mutanteak sortzen direla. Mikroorganismoetan behatutako prozesu bat da, espezieen hesia gainditu eta pertsonatik
|
pertsonara
zabaldu dena. Kaltetutako herrialdeetako ikertzaileak beren lurraldeko birus nagusiaren genoma deszifratzen ari dira; izan ere, aldaketa genetikoei erreparatuta, infekzioa nola eta nondik sartu zen jakin daiteke.
|
|
2004
|
|
|
Gizateriaren laurdena baino gehiago milioi pertsona kontsumitzaile klasean sartu da, eta aurreko mendean Europako, Ipar Amerikako eta Japoniako herrialde aberatsetan elikadura, garraio eta bizimodu eredu esklusiboa ezarri du. Txinan bakarrik, 240 milioi
|
pertsonak
zabaldu dute zerrenda hori. Hala ere, ia 3.000 milioi pertsona bizi dira egunean bi dolar baino gutxiagoko diru sarrerekin, eta kontsumoa handitu dute elikagaien, ur garbiaren eta saneamenduaren oinarrizko beharrak asetzeko.
|
|
2009
|
|
|
Kolaboratzaileen ingurunea ere inplikatu daiteke. “Nahi den
|
pertsonarengana
zabaltzen da, betiere baldintzak betetzen badira”, erantsi du Ayuda en Acción erakundeak. Harremanak ñabardura bat hartzen du, “zugandik”, eta ez da geratzen “korrespondentzia truke hutsean”.
|
|
2013
|
|
|
Errefortzu positiboa haurrentzat. Gaizki egiten duenean, ekintza txarragatik leheneratu behar da, baina ez du errieta bere
|
pertsonari
zabaldu behar. Hau da, «egin duzun hori txarra da» esan behar zaio, eta ez «hondamendia».
|
|
|
Atzerriko herrialdeek gehiago gozatzea, ohiturak hobeto ezagutzea eta tokiko jendearekin harremanetan jartzeko aukera gehiago izatea. Harremanak beste nazionalitate batzuetako ikasleekin eta lagun taldea mundu osoko
|
pertsonekin
zabaltzea. Beste leku bat ezagutzeko aukera, eta aldi berean hizkuntza ikasteko aukera.
|
|
2015
|
|
|
Are gehiago amagandiko edoskitzearen bidez elikatzen bada. «Gero, haurrak bere gizarte mundua aitarengana eta zaintzen duten gainerako
|
pertsonengana
zabaltzen du, baina hasieran diada bat da: ama haurtxoa», erantsi du espezialista honek.
|
|
|
pHa eta tenperatura (20ºc eta 72 ºc bitartean) hein handi batean jasaten dituenez, norobirusak azalera kutsa dezake, baita sukaldeko zapiak ere. Birus horrek, gainazal solidoetan egoteaz gain, zenbait garbiketa irtenbide jasaten ditu, eta faktore horrek erraztu egiten du gainazal horiek ukitzen dituzten eta beste infekzio batzuk sortzen dituzten
|
pertsonei
zabaltzea. Arrisku hori murrizteko modu bat plasma hotza aplikatzea izan liteke; izan ere, birus hori erabat ezabatzen ez bada ere, «infekzio dosia eta pertsonen esposizioa» nabarmen gutxitzen da, mBio n argitaratutako ikerketa baten arabera, Mikrobiologia Amerikako Elkartearen aldizkarian.
|
|
2016
|
|
|
Gainera, Kontseiluak azpimarratzen du, Europako biztanleriak aldaketa demografikoak izan dituenez, gaixotasun infekziosoen prebentzioa areagotu egin behar dela adin talde guztietan txertaketaren bidez. Txertaketa kanpainak Duela hilabete batzuk, Gaztela eta Leongo Juntako Osasun Sailak jakinarazi zuen Espainian txertaketa eta zoster herpesa prebenitzeko programa aitzindaria abian jarri zela. Lehenik, BGBK duten pazienteekin egin zen, eta gero diabetea duten
|
pertsonengana
zabaldu zen. Hala, Batzordea Gaztela eta Leongo Diabetikoen Elkarteen Federaziora (FAD CyL) lotzen zen, gaitz horri buruzko prebentzio eta informazio kanpaina batean.
|
|
2020
|
|
|
Marga Hugas Elikagaien Segurtasunerako Europako Agentziako (EFSA) zientzialari buruak dioenez, “antzeko beste koronabirus agerraldi batzuen esperientziek, hala nola Ekialde Ertaineko arnas sindromea eragiten duenak (MERS CoV), adierazten dute ez zela transmititu elikagaiak kontsumituta”. Eta Gaixotasunak Prebenitzeko eta Kontrolatzeko Europako Zentroak (ECDC) adierazi duenez, “nahiz eta Txinan hasierako infekzioaren iturria animalia izan, birusa
|
pertsonen artean
zabaltzen ari da, batez ere, norbaitek eztul, doministiku edo kanporatzen duenean aireko tantatxoak arnastean”. Bestalde, badakigu birusak denbora batez iraun dezakeela objektuen gainazalean, eta horrek, jakina, ez ditu baztertzen elikagai establezimendu batean eskuratu ditzakegun artikuluak.
|
|
|
helduen herenak lo egiteko zailtasunak ditu, eta hamarretik batek atsedenarekin lotutako arazo kronikoak ditu. Gaur egungo konfinamenduak, ziurgabetasunak edo osasun krisiaren ondoriozko arazoek (kezka ekonomikoak barne) larriagotu egiten dute egoera hori, eta orain arte lo egiteko zailtasunik izan ez duten
|
pertsonei
zabaltzen diete. Lehen baino okerrago lo egiten duzula, behar adina atseden hartzen ez duzula edo zure gauak urduriak direla nabaritzen baduzu, ez zaude bakarrik:
|
|
|
pertsona bat “animalia gaixoen organoekin, odolarekin, jariakinekin edo gorputzeko beste likidoekin kontaktu estua edukitzeagatik kutsatzen da, hala nola txinpantzeak, gorilak, saguzarrak…”. Ondoren, birusa
|
pertsonen artean
zabaltzen da mukosen edo odolaren jariaketen bidez edo likido horiek kutsatutako materialekin zeharkako kontaktuaren bidez. Pronostikoa: “Oso zaila da Espainia bezalako herrialde bati eragitea, baina zuhur jokatu behar da:
|