|
2014
|
|
|
Horixe da, bada, alokutiboa. Hots, aditzinflexioko beste
|
pertsona
morfemen argumentu komunztaduraren aurrean, morfemaalokutiboa bigarren pertsona singularreko morfema da, perpauseko argumentuedo beste edozein elementurekin komunztadura gorde ordez perpausez kanpokoelementu bat, entzulea, aditz komunztaduran jaso nahi duena.
|
|
|
2 taula. Bigarren
|
pertsonako
morfemak.
|
|
|
|
Pertsona
morfemez bestela, beste bi ikus litezke nagusiki morfema alokutiboaukitzen. Alde batetik, aipagarria da (te) ke morfema modala.
|
|
|
Arrazoi horiek direla-eta, aurredatiboa eta aurrealokutiboa bi morfemabereizitzat hartzeko arrazoiak badaudela iruditzen zaigu edo, behintzat, morfemabakartzat hartzen dutenentzat arazotsuak diren alderdiak badirelakoan gaude. Ezdugu ukatzen, diakronikoki mintzatuz, aurredatibo moten artean bat den i eta i aurrealokutiboak jatorri bera izan dezaketenik; jatorri bera dukete, era berean, inflexio barne eta amaierako
|
pertsona
morfemek ere, datibo, alokutibo edotaergatibo funtzioa bete. Baina haiek bezala, gu aztertzen ari garen sinkronian bederenaurremorfema hauek bi bereizi direla adierazteko arrazoiak pisuzkoagoak iruditzenzaizkigu gaur gaurkoz.
|
|
2021
|
|
|
Maila makroan, dendrogramaren goiko taldeei erreparatuz, ikusten da multzo batzuek aditz erro bera duten aldagaiak osatzen dituztela, arestian aipatutako B, C eta E taldeak, adibidez; eta maila mikroan (dendrogramako behealdeko multzoetan), aldiz,
|
pertsona
morfema jakin batzuek dituzten ereduak agertzen direla (C taldean agertzen direnak, adibidez).
|
|
2022
|
|
|
Hizkuntza ezaugarriei helduz, berriz, zazpi hautatu ditugu; arlo fonikoaren eta morfologiaren barnekoak: dardarkariak, [t]/_ [i, j] bilakabidea, 0o>/ C_ ## bilakabidea, ablatibo plurala eta mugagabea, aditz laguntzaile ditrantsitiboen erroa, aditz laguntzaile ditrantsitiboetako eta datibodun aditz laguntzaile iragangaitzetako datiboaren lehen
|
pertsonako
morfemari dagokion lehen kontsonantea ahostuna edo ahoskabea izatea, eta destinatiboa. Horietarik, lehen hirurak frantsesaren eraginez hedatzen ari dira, laugarrena eta bosgarrena Hegoaldeko batuaren eraginez, eta azken biak Iparraldeko batuaren eraginez.
|
|
|
Aditzlaguntzaile ditrantsitiboetako eta datibodun aditzlaguntzaileiragangaitzetako datiboaren lehen
|
pertsonako
morfemari dagokion lehen kontsonantea ahostuna edo ahoskabea izatea:
|
|
|
6.6 Aditz laguntzaile ditrantsitiboetako eta datibodun aditz laguntzaile iragangaitzetako datiboaren lehen
|
pertsonako
morfemari dagokion lehen kontsonantea
|
|
|
Eragin hori helduengan hasten da agertzen, baina gazteen artean du presentziarik handiena. Hala erakutsi digute aditz laguntzaile ditrantsitiboetako eta datibodun aditz laguntzaile iragangaitzetako datiboaren lehen
|
pertsonako
morfemari dagokion lehen kontsonante ahoskabeak eta destinatiboko entzat aldaerak.
|
|
|
Luzaidarrengana ez da heldu eredu nafar lapurtarraren eragin handirik. Ez dugu kontsonante ahoskabe anitz aditz laguntzaile ditrantsitiboetako eta datibodun aditz laguntzaile iragangaitzetako datiboaren lehen
|
pertsonako
morfeman, ezta entzat aldaeraren adibide anitz ere, nahiz eta Hegoaldeko batuan ere aldaera horixe erabili. Luzaiden, euskara batuak badu eraginik aditz laguntzaile ditrantsitiboetako* i erroak salatzen duenez.
|