|
2005
|
|
|
“Erregaliza dauka: hipertentsioa duten
|
pertsonek
gehiegizko kontsumoa saihestu lukete”. Esaldi bera agertuko da etiketan 50 mg/ l edo gehiagoko erregaliz kontzentrazioa duen likidoa denean, edo 300 mg/ l, %1, 2 baino alkohol gehiago badu.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) oraindik ere gutxiago lasaitzen duten zifrak ditu: 750 milioi
|
pertsonak
gehiegizko pisua dute mundu osoan, 300 milioi gizenak. Egoera bereziki kezkagarria da haurren artean, eta osasun administrazioak saiatzen dira kaloria ekarpena murrizten janarietan; zientzialariak, berriz, leptinak gosea eta irenstea egokitzeko duen gaitasunean oinarritzen dira.
|
|
2006
|
|
|
Munduan mila milioi
|
pertsonak
gehiegizko pisua dute (300 milioi gizenak dira) eta askok hartzen dituzten kaloriak neurtzen dituzte baskularen orratza ez zabaltzeko, eta 800 milioi pertsonarentzat gosea eguneroko errealitatea da. Gizarte aurreratuetako haurrak janari lasterraren arriskuekin bizi diren bitartean, 140 milioi txikik ez dute hanburgesarik edo patata frijiturik probatu.
|
|
2007
|
|
|
Kontsumitzen dutenaz edo erretzen duten kalori kopuruaz kontziente diren
|
pertsonak
gehiegizko pisurik gabe zahartzen dira, normalean.
|
|
|
Baina hipertentsio arterialari, garunari, bihotzari eta giltzurrunari lotutako hiru organo klasikoetatik, ez al da egia azken horri arreta gutxi jarri zaiola? Medikuntzaren ahalegin nagusia, lehenik eta behin, bizitzak salbatzea izan zen, bihotzekoak eragindako
|
pertsonek
gehiegizko odol presioa jasan ez zezaten, edo iktus batek hipertentsioa duten pertsonen garuna kanporatzea. Bizitzak salbatzeko tratamenduak erabili ondoren, giltzurruna ez hondatzeko modua aztertu zen, giltzurrun gutxiegitasun kroniko beldurgarriraino.
|
|
2009
|
|
|
Egungo krisi ekonomikoan, datu horiek “garrantzi handiagoa hartzen dute, eta familia batzuek gehiegizko ahalegin ekonomikoagatik jasaten duten diskriminazioa erakusten dute, ezgaitasun intelektuala duen kide bat izatean”, adierazi du FEAPSek. Elkarte horrek uste du asko aurreratu dela gizarte politikan azken urteotan, baina uste du “inbertsio handiagoa egin behar dela, bai baliabide sozialen eta soziosanitarioen kopuruari dagokionez, bai kalitateari dagokionez, gehiegizko ahalegina eta horrek dituen eragin negatiboak murrizteko, eta, aldi berean, bere familiaren adimen urritasuna duen
|
pertsonarekiko
gehiegizko mendekotasuna saihesteko”.
|
|
2011
|
|
|
Millon eta Millon ek (1974) nerbio sistema sinpatikoaren nagusitasun funtzionala aipatzen dute nahaste honen oinarrian dagoen faktore biologiko moduan. Hau da,
|
pertsonaren
gehiegizko sentikortasuna egongo litzateke kanpoko munduarekiko apatiaren edo interes gabeziaren sustraian. Lehen mailan dagoena gehiegizko sentiberatasuna litzateke; apatia edo sentikortasun gabezia azalekoa edo sekundarioa izango litzateke, beraz.
|
|
|
Haurraren ohitura eta premiei aurrea hartzean, haren behar guztiak asebetetzean, hark bere kabuz bere desirak lortzeko nahia ezabatzen dute gurasoek. Inguruko
|
pertsonen
gehiegizko babes hau are nabarmenagoa gertatzen da emakumeen kasuan. Izan ere, emakumeengan ez dira sustatzen autonomiarako jarrerak, jokabide pasiboak eta mendekoak baizik.
|
|
|
Hala, urdailaren edukiera jatorrizko bolumenaren %20ra murrizten da, “gaixoa elikatu ahal izateko eta desnutriziorik izan ez dezan”, digestio kirurgian espezializatuta dagoen Jordi Pujolek azaldu duenez. Sei hilabeteren buruan, ebakuntza egin zaien
|
pertsonek
gehiegizko pisuaren %50 galtzea lortu dute “eta gorputz masaren indizea 26tik 28ra bitartekoa da; beraz, 20 segundokoa den maila normalera hurbiltzen dira” esan zuen Bellvitgeko digestio kirurgiako unitateko Amador García doktoreak. Urtarriletik aurrera, horrelako ebakuntzak egiteko sistema kirurgiko robotizatua erabiltzen du ospitale horrek, eta kirurgia robotikoaren bidez plikazio gastrikoa egiten duen munduko lehen zentroa da.
|
|
2013
|
|
|
Medikuntzaren merkantilizazioa aztertzera bilduak ziren bigarrenez:
|
pertsonaren
gehiegizko medikalizazioa, gehiegizko diagnostiko eta tratamenduak, eta horien ifrentzua, alegia herritar gero eta gehiagok nozitzen duen gutxiegizko artapena. Duela aste batzuk Net Hurbil batean aipatu bazen mamografien eztabaida (2363 zbkia.), prostataren prebentzio kanpainen eskandalua izan daiteke multinazionalek giza osasunaren gainean hartu duten kontrolaren adibide odoltsua.
|
|
2015
|
|
|
Askotan, obesitatea duten
|
pertsonei
gehiegizko pisuaren erantzule direla esaten zaie. Era berean, inplizituki edo are esplizituki egozten zaie borondate indarrik ez izatearen errua, eta hori azaltzen da “artikuluan Nagiak gizentzen du?
|
|
2016
|
|
|
Hori bai, gehienetan berehala etsitzen zuen. Ez zuen
|
pertsonarengan
gehiegizko sinesmenik. Erraten zuen normalean bakoitzak bere buruarilean horri buruz zerbait idatzi zuen.
|
|
|
Paradoxikoa izan daiteke, baina errealitatea da: baliabide gutxien dituzten
|
pertsonek
gehiegizko pisua eta gizentasuna dute. Egoera horretan, gizentasuna gizarte klase aberatsenen ezaugarri esklusiboa zen, opultsasunaren eta gehiegikeriaren sinonimoa, gehiegizko pisua mundu mailako epidemia den egoera batean, baina, bereziki, maila sozioekonomiko apalenean eta garapen bidean dauden herrialdeetan.
|
|
|
Pisua galtzea. Azukre askearen edo edari azukretsuaren kontsumoa funtsezkoa da
|
pertsonen
gehiegizko pisuaren eta gizentasunaren artean. Bihotz hodietako arrisku txikiagoa.
|
|
2018
|
|
|
Gabonetako menu osasuntsua… baita planetarekin ere Posible da osasuntsu jan gorputzarentzat, planeta zaintzen den bitartean. Munduan 1.400 milioi
|
pertsonak
gehiegizko pisua dute, baina 795 desnutrizioaren biktima dira. Oro har, mendebaldeko dietak aberatsak dira haragietan eta gantzetan, eta egunean 2.500 kaloria baino gehiago izan ditzakete.
|
|
2019
|
|
|
Etxetik hurbil kirola modu erregularrean egiteko parkerik edo tokirik ez izatea, elikagai osasungaitzak inguruan izatea edo elikagai osasungarriak eskuratzeko aukerarik ez izatea dira adituek «inguru obesogeniko» deitzen diotenak; hau da, bizimodu sedentarioa eta elikadura txarra errazten dituen testuingurua. Hori dela eta, baliabide ekonomiko gutxien dituzten
|
pertsonek
gehiegizko pisuaren eta obesitatearen tasa handiagoak dituzte, Aitor Sánchez García dietista nutrizionistak zehazten duenez. artikulu honetan. Gizarte harremanak ez dira kaltegabeak.
|
|
2021
|
|
|
Obesitateak arnas sistemari eragiten dio, adinaren, obesitate mailaren eta gorputzeko gantzaren banaketaren arabera. Arnasa hartzeko, gehiegizko pisua duen
|
pertsonak
gehiegizko ahalegina egin behar du, kaxa toraziko astunago bat (bularraldea) mugitu behar baitu. Diafragma, presio egiten dion sabelean metatutako koipea dela eta, ezin da behar bezala mugitu arnasketan.
|
|
|
Malnutrizioak bere forma guztietan iraun zuen, eta haurrek prezio altua ordaindu zuten: 2020an, kalkulatzen da bost urtetik beherako 149 milioi haurrek baino gehiagok atzerapena izan zutela hazkundean, edo baxuegiak zirela adinerako; 45 milioi baino gehiagok desnutrizio akutua zuten edo handiegiak ziren; eta ia 39 milioi
|
pertsonak
gehiegizko pisua zuten. Guztira 3.000 milioi helduk eta haurrek ez zuten dieta osasungarririk izan, neurri handi batean gehiegizko kostuengatik.
|
|
2023
|
|
|
Baina zenbat kaloria gastatzen dira benetan, eta zenbat adierazten dute kuantitatiboki energia gastuaren aldeak eztabaidagarriak dira. Hala ere, NEAT gutxiago duten
|
pertsonen
gehiegizko pisuaren azalpena mantendu egiten da”, dio Francesc Villarroyak. Hala eta guztiz ere, zientziak aldezten du NEAT altua, hau da, ariketa fisikoak ez diren mugimenduetan egunean zenbat eta kaloria gehiago erre, estrategia interesgarria dela gehiegizko pisuari eusteko, nahiz eta bakoitzaren asmoaren araberakoa baino zerbait gehiago izan.
|