|
2000
|
|
|
Bi burujabetasun mota eta bi jabetza mota ziren borroka horren emaitza. Bata, estatubaten gaineko burujabetasuna, monarkari zegokiona; eta bestea, haren jabetzen etaharen beraren pertsonaren gaineko burujabetza pertsonal mugatua, banakako
|
pertsonari
zegokiona. Menpeko herritarren populazio baten gaineko subiranotasuna izanzezakeen agintari batek, baldin eta askatasun pertsonala (potestas in se ipsum) etajabetza pertsonal pribatua (potestas in re) errespetatzen bazituen.
|
|
|
Honela ulertuko da zer nolako emozioa sentitu nuen, berak gogoratu ere ez dugogoratuko seguruen? urte asko beranduago (86 edo 87an), eta manifestazio batenondoren (edo aurretik, nola gogoratu?) Donostiako Barandiaran tabernako terrazanzenbait
|
pertsonarekin batera
geundela, idazten ari zen nobelari buruz nire iritzia eskatuzidanean, profesio kide bati galdera luzatzen zaion naturaltasun berberaz: –Laura, zukzein narratzaile erabiliko zenuke nobela honetarako, hirugarren pertsonakoa edolehen pertsonakoa??.
|
|
2002
|
|
|
Jakin dakidan bakarra da, gure gizartea txirotuegin dela eta geure askatasunerako grina mugatu. Hemen, areto honetan, pentsamolde desberdineko
|
pertsonak
egon arren, guztiak geratu gara espainiar nazionalismo berriaren kritikorik zorrotzena gabe, umezurtz, guztiok galdu dugu. Etajasaten ari garen indarkeria itsuaren giro honetan, Euskal Herriaren itsutzea etahustutzea baino ez dute lortzen, beren burua salbatzailetzat dutenek eta haienlagunek, beren itsutasun beltzean.
|
|
|
Egitateetatik egindako irudikapena besterik ez da ezagutza, beraz. Ezagutza
|
pertsonari
dagokio, ezagutza pertsonak du; mundukoa da, pertsonarena den heinean; baina ez da mundua, haren isla pertsonalizatua baino.
|
|
|
Izenordain izateak muga (gabe) tasuna dakar berarekin eta horregatik dute izenen eremu bera, MG gehituta, zehaztugabeentzat?. Bestalde, pertsona izenordainek zein
|
pertsonari
dagokion zehazten dute.
|
|
2003
|
|
|
Manifestazioa egin zuen ZBek Amorebietako herrigunean zehar. Udaltzaingoaren arabera 7.000
|
pertsona
zeuden.
|
|
|
Zornotza Bizirik (oraindik aurrera ZB) Amorebieta Etxano (Bizkaia) 2 udalerrianBoroa auzoko poligono industrialean, eraiki nahi den ziklo konbinatuko zentraltermikoaren proiektuaren kontra eratu den herri plataforma dugu. 2000ko martxoaneratu zen (600
|
pertsona
egon ziren aurkezpenean) eta bi urte eskaseko jarduneansekulako mobilizazio soziala lortu zuen herri horretan, ESB enpresa irlandarrakjarri nahi duen zentral termikoaren kontra.
|
|
2005
|
|
|
Lan-taldean estatus ezberdineko
|
pertsonak
badaude, lankidetza oker aldaiteke. Zergatik?
|
|
2007
|
|
|
Enpresa ez da abstrakzio bat, pertsonek osatzen dute; pertsonak diralangileak, akziodunak, zuzendariak, bezeroak...
|
Pertsonak
daude alor guztietan, proiektu baten ondorioa da, eta hori definitzea ere oso garrantzitsua da. Enpresekbere etika eraikitzen dute; gu, CUATRECASAS, «hirugarren belaunaldian gaude; oraingo presidentearen aitonak enpresa hau sortu zuen ahalegin handiz, tailer txikibatean hasi eta pixkanaka goraka joan zen, eta orain multinazional bat gara, etaahalegin hari esker langileek...» bere etika sortzen dute, talde guztiek egiten dutenbezala.
|
|
|
Nik ez dakiterrazagoa edo zailagoa den, baina bai gogobetetze handiagoa ematen dizulahalako sistema bati jarraitzeak beste edozein sistemari jarraitzeak baino. Nikuste dut,
|
pertsonekin
egoteak, egunero erlazionatzeak, lan taldeka aritzeak, askoz gehiago asebetetzen zaituela eta eredu hobea dela.
|
|
|
Beraz, pertsonengan oinarritutako proiektu bat garela esanez hasi naiz etagure sekretua
|
pertsonengan
dagoela esanez bukatuko dut.
|
|
|
– Ariketaren testuinguruaren deskribapena (tokia, eguneko zein unetan eginden, iraupena, beste
|
pertsonarik
zegoen ala ez, eta abar).
|
|
|
«Aita gelan al dago?» Alemanez kontu guztia da ea zuzenean aitari mintzo al natzaion ala aitari buruz beste norbaitekin mintzo naizen: diferentzia da, perpausean aita bigarren pertsonan ala hirugarren
|
pertsonan
dagoen. Japonieran, aldiz, pertsonaren zenbatgarrengo hori ez da esentziala.
|
|
2008
|
|
|
Dokumental horretan, estatu espainiarrean adineko hainbat pertsonak bizi duten errealitatea islatzen da, asko eta asko bakarrik eta laguntzarik gabe hiltzen baitira. Egun, 65 urtetik gorako 7.000.000
|
pertsona
daude eta, seitik bat bakarrik bizi da; urtero, batez beste, 60 zahar bakarrik hiltzen dira. Horietako batzuek bizi kalitate duina izateko baliabiderik ez izatea gehitu behar zaio egoera horri.
|
|
|
Horretarako, honako faktore hauek hartuko dira kontuan: parte hartzaileekin batera mikrosistema berean zenbat
|
pertsona
dauden eta zer motatako jarduera komunak egiten dituzten. Ikasleak, datu horiek bilduta, hausnarketa egin du.
|
|
|
Lehenengo eta behin, esaldi sinpleak sortzeko elementuak agertzen dira: izen morfologia,
|
pertsonari
dagokion aditz morfologia, aldiari dagokion aditz morfologia, eta abar. Hiru urtera hurreratzean, hizkuntzasistema osatuz doala ikusten da, esaldi luzeago eta konplexuagoak erabiltzen baitituzte eta narrazio trebetasunak bereganatzen baitituzte (Barreña, 1995; Ezeizabarena, 1996; Almgren, 2000).
|
|
2009
|
|
|
Beste tokietan sarraskien egiaren bila zein erantzun egon den aztertzenbadugu, konturatuko gara, hobiena oso sinbolikoa den eta ikaragarrizko potentzialaduen gai bat izan dela, historiaren sabela zabaltzea bezalakoxea dela. Baina izeneta abizenekin hor
|
pertsonak
daude eta lotura oso zehatzak. Horren aurrean osozaila da irudi azaleko ideologia ematea, errealitate gordina agerian geratu baita.Komunikabideek, behar bezala jokatuz gero, asko lagundu dezakete, esate baterako Jugoslavia ohian edota hainbat tokitan, hobiak zabaldu zirenean eta gorpuakagerian jarri zirenean, irudi horrek ikaragarrizko indarra hartu zuen eta horrekguztiak justizia exijitzea bultzatzen zuen.
|
|
|
Orduan, zentzu horretan batzuetan ez daerraza. Beste alde batetik, haiengandik asko ikasi dut, zeren mota askotako
|
pertsonak
daude, ideologia mota askotako pertsonak eta tankera ezberdinetakoak, bainaesaten dutena alde batera utzita, arazoa transmititu egiten dizute. Arazo horretaninplikazio minimoa jartzen ez baduzu, oso zaila da politika ondo egitea.
|
|
|
Horrela, esperientzia, abileziak eta izaeragatik posturako egokitzat hartzen diren eta prestakuntza handia duten emakumeeipostura iristen uzten zaie, eta horrek mesede bikoitza egiten dio erakundeari: batetik, gaitasun gehien duen
|
pertsona
egotea postuan, eta bestetik, emakumea izanik, politikoki zuzena den arauen baitan jokatu izanaren modernitate itxura ematea.
|
|
|
«aurkako» pertsonak eta «aurkakoen» ondasunak.
|
Pertsonei
zegokienez, errepublikazaleak, abertzaleak edo horien lagun zirelako susmoa zutenak atxilotu egitenzituzten eta, sarritan, gero exekutatu. Errepresioaren bigarren fokuari dagokionez, errepublikari leial zitzaizkion alderdi, erakunde eta kideen ondasun higigarri etahigiezinak konfiskatzea zen helburua.
|
|
|
Hobi bakar batean gehien aurkitu dugun pertsonakopurua 29 izan da. Aparteko aipamena merezi du La Andayako indusketak, non lau hobi ezberdinetan 85
|
pertsona
zeuden. Hala eta guztiz, induskatu diren hilerrietan hobi ugari zirenez, 100dik gora pertsona ereatera dira.
|
|
2010
|
|
|
Hitzezkoa ez den komunikazioa erabiltzeko, ondoren zehazten diren aukerakkontuan har daitezke: batetik, keinuak poliki egin, mugimendu motelak, ez gehiegizkoak, segurtasuna eta lasaitasuna transmititzeko; bestetik, ez estutu, ez fisikokiez hitzez, neke sentsazioari aurre egiteko gehiegizko erreakzioa azalduko baitu; horrez gain, gaixoa inguruko pertsonen aldartea ulertzeko gai da, oso sentibera daaldarteak interpretatzean, eta era berean,
|
pertsonen artean
dagoen lasaitasuna edourduritasuna hautematen ditu; azkenik, komunikatzean kontaktua estimulatu, adibidez, sardexka hartu behar badu, azalpenak eman ordez, bere eskua hartu etasardexkara gerturatu.
|
|
|
Bertan kartan aurrerago, bat bateko gordeleku hauetan nor zegoenadierazteko honako hau idatzi zien Salazar-ek adiskideei: «Esparruotan kategoriaguztietako eta klase sozial guztietako
|
pertsonak
daude. Ministro ohiak, diputatuak, magistratuak, epaileak, jeneralak, koronelak, orkestra zuzendariak, etab. Esparruakzaintzen senegaldar famatuak daude eta jaten ematen diete (zerbait lortzen duenari) ogi zati bat eta sardina bat egun osorako»5.
|
|
|
Hiru ziurtasunek mugatzen dute kosmopolitismoaren eremua: a) errekonozimendu morala batez ere
|
pertsonei
dagokie; b) gizaki guztiei berdintasunezaplikatzen zaie; c) pertsona bakoitzak bere errekonozimendu morala erakusten diegainerako gizabanako guztiei (Sachs eta Sartorius, 2007: 160). Kosmopolitismomoralaren ideia nagusiaren arabera, edozein pertsona esanahi moralaren azkeneramailea dela ulertuz, garaiera global baten jabe da.
|
|
2011
|
|
|
Era berean, ezin uka daiteke «justizia txiki» hau azken berrogeita hamar urteetan gorabehera edo aldaketa politikoen menpe egon dela. Horren adibide, lehen auzialdiko epaitegiak edo Auzitegi Gorena XIX. eta XX. mendeetan zehar kasik berdin, aldaketa handirik gabe, mantendu diren bitartean, udal mailako justizia hainbat
|
pertsonaren esku
egon da (alkateak, bake epaileak, udal epaileak, udalauzitegiak). Izendapenak egiteko erak eta kasuan kasuko hautagaiak izan zitezkeen pertsonak, haien ezaugarriak, organo hauen eskuduntzak, beste epai organoekiko harremanak?
|
|
|
Kabineteak antolatutako euskara ikastaroetan administrazio eta zerbitzuetako langile gutxik ikasten zuen. 1981/ 82 ikasturtean 65
|
pertsona
zegoen, eta hurrengo ikasturtean are gutxiago, 21.
|
|
|
erredakzio kontseilua eta edizio kontseilua. Orotara, aldizkariaren inguruan, modu batera edo bestera 20
|
pertsona
zeuden. Denen gaineko informaziorik ez dugu aurkitu, baina 11 kideren474 jaiotegunak eta jaioterriak ezagutu ahal izan ditugu.
|
|
|
Arbuiagarria iruditzen zait, irudiak egoteagatik berria ematea; nire ustez etika profesionala eduki behar dute kazetariek. Morboa
|
pertsonaren baitan
dago, baina irudiak daudelako erabiltzea, jendearen morboa areagotzeko, kontrol handiagoa egon litzateke.
|
|
|
Esperientzia sozial eskasak eta, ondorioz, gizarte trebetasun kaskarrak izan ditzakete, besteak beste: ...herstura duelako), besteengandik isolatuak bizi diren banakoek (adibidez, norberaren tenperamenduaren eraginez), besteengandik isolatuak bizi diren familiek (adibidez, gurasoetako batek tratatu gabeko arazo psikiatrikoak dituelako), imitazio eredu aproposik izan ez dutenek (adibidez, umezurztegi batean hezi direlako), giza esperientzietarako aukera faltak izan dituztenek (adibidez, sexu bakarreko
|
pertsonak
dauden ikastetxeetan eskolatuak izan direnak), etab.
|
|
|
Norbaitek zerbait galdetzen badit zurian geratzen naiz, zer esan jakin gabe. Inoiz ez dakit zer esan, ez daukat elkarrizketa gairik, beste
|
pertsonekin
nagoenean gaizki pasatzen dut, bakarrik egotea nahiago dut, nire senarra eta alabarekin nahikoa dut». Bere senarra santu bat dela dio, batzuetan haserretu egiten omen dira lagunekin bera bakarrik joateko esaten diolako Luziak, baina, gainerakoan, nahiko ongi konpontzen omen dira.
|
|
|
Beste pertsonekiko harremanetan, aisialdiko ekintzetan eta ekonomiari dagokion arloan arazoak izaten dituzte. Haurren kasuan, beste
|
pertsonekin
egotea ekidin dezakete eta eskolara joateri utz diezaiokete.
|
|
2012
|
|
|
Dena ez da ona. Euskal Herrian (2009) pobrezian edo egoera horretan erortzeko arriskuan 246.854
|
pertsona
zeuden, lurraldeko aberastasunaren medianatikbehera bizi direnak?. Gizarte babesaren gastua, ongizatearen beste parametrobat, ez da oso handia, bereziki Euskal Herriko hegoaldean.
|
|
|
Lehengo azterketak baliagarriak dira Lehiakortasun Planean eta Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Planean (PCTI 2010) garatzen diren konbergentziaestrategiak kuestionatzeko; izan ere, ez da hobekuntza kualitatibo edo kuantitatiboriklortu gure berrikuntza sistemaren baldintza, baliabide eta
|
pertsonei
dagokienez, ezta horrek jarduera industrialean duen eraginari dagokionez ere.
|
|
2014
|
|
|
gure jendartean bizi diren hainbat pertsonakez dutela beren burua emakumezkotzat edo gizonezkotzat hartzen, ideologia hegemonikoak ezarritadituen ezaugarriekin, behintzat; edota badaudela «genero marka» aldarrikapenetarako eta zapalkuntzensalaketarako erabili ohi dutenak baina, egunerokotasunean, ez dutenak beren burua horren era dualistanikusten, baizik eta modu anbiguoagoan, neutroagoan eta anizkoitzagoan. Espektro sozialaren muturbatean, bestalde, beren burua transgenerotzat duten
|
pertsonak
leudeke, gutxiengoa izanik ere. Hau da, esan genezake maila batean erabat paradoxikoa bihurtu dela «emakumeez» edo «gizonez» hitz egitenjarraitzea, pertsona sozial guztiz ezberdinak bailiran.
|
|
|
Horretarako, honako faktore hauek hartuko dira kontuan: parte hartzaileekin batera mikrosistema berean zenbat
|
pertsona
dauden eta zer motatako jarduera komunak egiten dituzten. Ikasleak, datu horiek bilduta, hausnarketa egin du.
|
|
|
Familia bereko kideen arteko harreman sexualak galaraziak daude; intzestutzat hartzen dira guraso eta seme alaben arteko edo anai arreben arteko harreman sexualak. DSM IVk paidofiliaren azpimotatzat hartzen badu ere intzestua, intzestuan familia bereko
|
pertsonak
daude inplikatuak eta intzestuko biktima paidofiliako biktima baino helduagoa izaten da eskuarki. Intzestu motarik arruntena neba arreben artekoa da.
|
|
|
Espainian Alzheimerren gaixotasuna duten 800.000
|
pertsona
badaude, zenbat zaintzaile egon daitezke?
|
|
2015
|
|
|
Beste modu batean galdetzeko: Alkizan 200
|
pertsona
zeuden bizitzen, horietatik 180 euskaldunak ziren, eta 10 urtean 300 bizi dira; horietatik 250 euskaldunak dirabaina ehunekoa jaitsi zaigu. Datu horiek ba al dituzue?
|
|
2019
|
|
|
sistema automatiko bat kalitatezkoa edo adimenduna dela esateko, sistema hori eta pertsona bat elkar bereizezinak izan behar dute haiekin orduan. Sistema batek halako propietatea betetzen duen egiaztatzeko, Turingek hainbat epaile zenbaitmakinekin hitz egiten jartzea proposatu zuen, makina batzuen atzean sistema automatikoak eta besteen atzean
|
pertsonak
daudelarik. Egoera horretan epaileek ehuneko altu1 batean usteko balute sistema automatikoa pertsona batdela, orduan sistema hori erabat adimenduna dela esan liteke.
|