|
2008
|
|
|
gaur eguneko belaunaldien beharrak asetzen dituen garapena, etorkizuneko belaunaldiek euren behar propioak ase ditzaten baldintzatu barik. Definizioan parte hartzearen garrantzia zuzenean antzematen ez bada ere, garapen jasangarriaren inguruko nazioarteko hitzarmen askotan arreta eskaintzen zaio, bereziki ingurumenaren babesa inplikatzen duten helburuak lortzeko estrategiak inplementatzeko garrantzitsua delako hainbat puntu kritikotan
|
pertsona
eta talde ororen inplikazioa. Batetik ingurumenaren jasangarritasunak exijitzen dituen eraldaketengatik dator kezka, zeren egungo eredu nagusitik eredu jasangarri batera iragateak eraldaketa ekonomiko, politiko instituzional eta kultural handiak eragingo bailituzke eta, beraz, bide hori, botere publikoen eta gizartearen interes anitzen arteko birdoiketa etengabea eta ikasketa prozesu jarraitua izango litzateke, zeina aktore ezberdinen parte hartzearen bidez gauzatu ezean, ezinezkoa litzatekeen (Font eta Subirats, 2001).
|
|
|
d. Enpresako
|
pertsonek
eta taldeek ezagutza behin eta berriro erabiltzeko mekanismoak ezartzea9.
|
|
|
Esan liteke, oro har, ezagutzaren etsairik handienetarikoak arau eta metodo zurrunak direla, zurruntasun horrek
|
pertsonen
eta taldeen sormena eta prestutasuna itotzen baititu. Lidergo faktoreak badu zeresana ildo horretan.
|
|
2009
|
|
|
Ikuspuntu honen arabera, beharrezkoa izaten da lurralde zehatz batean dauden talde kulturalen eta elkarbizitza baketsu eta sortzailea bultzatuko duen giza aniztasunaren balorazio eraginkorra egitea. Aniztasuna baloratzeak esan nahi du instituzioek eta komunitateko kideek beren ezberdintasun eta berdintasunen onuren berri edukitzea, eta jatorri anitzeko
|
pertsona
eta taldeen arteko erlazio jasangarriak eraikitzea. Esparru honetan burutu diren ikerketek erakutsi dutenez, talde arteko harremanen hobekuntzara zuzenduriko programak (populazio emigrantea vs autoktonoa) gizarte esku hartzeen inplementaziorako erreferente onak dira.
|
|
|
Feudalismoaren arrastoa. Ondare bat inmatrikulatzeko Elizak izan behar du edozein
|
pertsonak
eta edozein instituziok duen bezalako eskubidea. Ez gehiago.
|
|
2010
|
|
|
Horretarako, sakoneko elkarrizketa batzuk egin zaizkie, zortzi guztira? egoera hau pairatzen duten
|
pertsona
eta taldeei. Egindako elkarrizketak hiru tipologia ezberdinen arabera sailkatu dira.
|
|
|
Azken tendentzia horrek gero eta indar handiagoa du gure gizarte garatuetan. Gero eta gehiago dira integrazioaren eta gizarte bazterkeriaren artean kokatzen diren
|
pertsona
eta taldeak. Ez dira baztertuak, orain arte ulertu dugun bezala, baina ezta integratu peto petoak ere.
|
|
|
Ikerketa honen helburua da gertaera baten oroimenean pertsona gazteen eta zaharren arteko ezberdintasunak aztertzea. Horretarako lapurreta baten informazioa (nagusia eta periferikoa) eta edukiak (ekintzak,
|
pertsonak
eta detaileak) analizatu dira. Parte hartzaileek, batez ere, gertaeraren informazio nagusia eta ekintzak gogoratu dituzte.
|
|
|
Parte hartzaileek, batez ere, gertaeraren informazio nagusia eta ekintzak gogoratu dituzte. Pertsona helduen errendimendua gazteena baino okerragoa izan da, ekintza nagusietan neurri handiagoan oinarritu dira eta
|
pertsonekin
eta xehetasunekin erlazionaturiko informazio gutxiago gogoratu dute. Hala ere, ez dute gazteek baino akats gehiago izan.
|
|
|
Edukiak: ekintzak,
|
pertsonak
eta detaileak
|
|
|
Akatsak, oro har, ekintza oso tipikoak izan ziren; hau da, ekintza horiek maiztasun handiz sortu zituzten beste esperimentu batean parte hartu zuten gizabanakoek, datu arautzaileak lortzeko ekintzak sortzeko eskatu zitzaienean. Azkenik, Adams Price k (1992) lapurreta baten bideo bat erabiliz alderdi nagusiak (ekintzak,
|
pertsonak
eta objektuak) detaile zehatzak baino hobeto gogoratu zirela aurkitu zuen, baina ez zuen ezberdintasunik behatu gazteen eta zaharren artean. Hala ere, Adams Price k berak azpimarratu zuen emaitzak ez zirela behin betikoak; izan ere, ez ziren akatsak aztertu eta ez zen eduki nagusien eta periferikoen artean ezberdindu.
|
|
|
nagusia eta periferikoa) x 3 (Eduki mota: ekintzak,
|
pertsonak
eta detaileak) diseinu faktorial misto bat erabili zen. Taldea aldagaia neurri independenteko aldagai bakarra izan zen.
|
|
|
Alde batetik, gertakizunaren informazio nagusia eta periferikoa berezitu ziren eta, bestetik, edukiak ekintza,
|
pertsona
eta detaile gisa ezberdindu ziren. Informazio nagusia gertakizunaren argumentuarentzat ezinbestekoak ziren alderdiak izan ziren.
|
|
|
Informazioa x Edukia elkarrekintza ere esanguratsua izan zen [F (2, 116)= 305,13; p < 0,001]. Gogoratutako ekintza nagusien proportzioa
|
pertsonen
eta detaile nagusien proportzioa baino handiagoa izan zen (51,7 vs 21 vs 15,1; p < 0,001); aldiz, oroitutako detaile periferikoen proportzioa handiagoa izan zen ekintza edo pertsona periferikoen proportzioa baino (1,24 vs 0,04 eta 0,19; p < 0,001).
|
|
|
Lan honen helburua izan da, alde batetik, gertakizun baten oroimena aztertzea eta, bestetik, oroimenaren errendimenduan gazteen eta zaharren arteko ezberdintasunak aztertzea. Informazio mota (nagusia eta periferikoa) eta eduki mota (ekintzak,
|
pertsonak
eta detaileak) aldagaien manipulazioa garrantzitsua izan da eta, oro har, aurreko ikerketen emaitzak errepikatu dira (Migueles eta GarciaBajos, 1999).
|
|
|
Izan ere, arreta ahalegin txikia eskatzen duten egitekoetan (adb. zentzuen oroimena, oroimen inplizitua eta primming edo erraztasun semantikoa) ezberdintasun oso txikiak behatu izan dira gazteen eta zaharren artean (Balota eta haren laguntzaileak, 2000; Dixon, Bäckman eta Nilsson, 2004). Aldiz,
|
pertsonekin
eta detaileekin erlazionaturiko alderdien prozesamenduak baliabide gehiago eskatuko lituzke, eta zaharrek baliabide horiek neurri txikiagoan izanik, ezberdintasunak handiagoak izango lirateke eduki horien kasuan. Urritasun horiek konpentsatzeko, oroimen libreko proban zaharrek gazteek baino ekintzen proportzio handiagoa gogoratuko lukete, beste motatako eduki gutxiago oroituz.
|
|
|
Herritarraren ordez gizabanakoa agertu zen. Aldi berean, gizaki berri hori, gizabanakoa, problema bihurtu zen, eta horrela, gatazka, herri eta estamentu sozialen artekoa izatetik
|
pertsonen artera
eta pertsonen barrura lerratu zen. Ondasun ugariagoen eta teknika garatuagoen artean, bizitza gatazkatsuagoa, larriagoa, ezegonkorragoa egin zen, gaur egun bezalatsu2.
|
|
|
Zaharrek zailago dute familian integraturik jarraitzea, ongizatea, aldiz, oso lotuta dago familia harremanen jarraipenarekin. Bestalde, batez besteko adinak gora egin ahala, gero eta gehiago dira zaintza behar duten
|
pertsonak
eta, beraz, gaixotasun kronikoak pairatzen dituztenak. Familiaren krisian, tradizioan familiak izandako ardurak entitate abstraktu bati, gizarteari edo estatuari, eskatzen zaizkio.
|
|
|
Lehenengoek Estatuaren ius puniendiaren monopolioari erreparatzen diote, interes publikoaren babesak galdatzen duen zurruntasunari; bigarrenak, aldiz, zigor urraketa zehatzaren protagonistak hartzen ditu kontuan, urratzailea edo biktimarioa15 eta biktima bera. Zigor justizia eredu berrian, delitua giza harremanen urraketa gisa ulertzen da, ez arauen urraketa bezala; ez da Estatuaren kontra burutzen,
|
pertsona
eta erkideen kontra baino. Horregatik, delitua ez da Estatuarena; gizartean bizi diren herritar guztien kaltea edo gaitza da delitua.
|
|
|
Urratzailea, berriz, zigor gatazka sortu duen gizartearen parte den norbanakoa da, haren ondorioei aurre egiteko gaitasun osoa duen eta bereziki zaindu behar den pertsona. Urratzaileak bere jokabide ez zilegiaren ondorioak pairatu dituen
|
pertsonari
eta urratu dituen gizarte arauei aurre egin behar die, bere egitateen erantzunle zuzen bihurtuz. Hori da birgizarteratzeko bidea, eta gizartera bakea ekartzeko era ere.
|
|
2011
|
|
|
Areago, sozialki berritzailea den kulturaren zabaltzean, lurraldeak berak du eragile papera. Azken finean, ezinezkoa zaigu
|
pertsona
eta erakundeak sortu eta garatu diren lurraldeak alboratzea, lurraldea bera baita askotariko eragileek beren jarduera garatzen duten harreman sarea.
|
|
|
Gizartean gertatzen diren krimen gehienak gaizkileen portzentaje txiki batek eginak dira. Nortasunaren nahaste antisozial arina aurki dezakegu gure gizarteko
|
pertsona
eta profesional askorengan, bereizgarri antisozial asko onartzen baititu gure gizarte lehiakor honek. Horrela, legearen mugetan, lege sistemaren ahultasunak aprobetxatuz bizi izaten dira nahaste hau duten asko.
|
|
2012
|
|
|
Esan bezala, arte munduan aztoramena ekarri zuen erabaki horrek; izan ere, irakurketa bakarra egitea ez da objektibotasunaren ondorio, lanak berak eskatzen duen bezala. Hainbat arte eragilek,
|
pertsonak
eta abarrek komunikatu bat kaleratu zuten, non artearen munduko errealitate plural eta desberdinetik ardura erakusten zen, Pilar Murren etetearekin haserre bilakatu zena (Pilar Mur, Rekalde Aretoko zuzendaria zena, kudeaketa kontuen aitzakiarekin eten zuten postu horretatik; erabaki hori, ordea, hein handi batean, Ertibil lehiaketan gertatutakoaren ondorioa besterik ez zen izan). Horrela, Aretoaren programaren aurreko izen galtze kanpaina mediatikoa salatzen zen, eta baita hausnarketa kritikoa aurrera eramateko bide bezala arte garaikidea zapuztearen ideia.
|
|
|
Eta arrazoia eman behar zaie:
|
pertsona
eta ezgaitasuna ez dira bereizezinak. Hala ere, Kathie Snow ekin batera, People First Languageren baitako eztabaida semantikoek estereotipo negatiboak gainditzen lagunduko ote diguten galdetu genioke geure buruari.
|
|
2013
|
|
|
Hezkuntza erakundeei aplikatuta, EFQM ereduaren ikuspegia da erakunde horien errendimendu emaitzak hobe daitezkeela zenbait irizpideri jarraituz11: bezeroekiko,
|
pertsonekiko
eta gizartearekiko emaitza bikainak lor daitezke, lidergo zintzo eta oso baten bitartez. Lidergo horrek hezkuntza erakundeen estrategia eta politikak gidatu eta gauzatuko ditu, erakundearen prozesuetan, pertsonetan eta kanpo lankidetzan oinarrituta (Arrizabalaga eta Landeta, 2008:
|
|
|
bezeroekiko, pertsonekiko eta gizartearekiko emaitza bikainak lor daitezke, lidergo zintzo eta oso baten bitartez. Lidergo horrek hezkuntza erakundeen estrategia eta politikak gidatu eta gauzatuko ditu, erakundearen prozesuetan,
|
pertsonetan
eta kanpo lankidetzan oinarrituta (Arrizabalaga eta Landeta, 2008: 470).
|
|
|
Autore batzuek, hezkuntza erakundeei dagokienez, EFQM ereduaren aldeko jarrera agertu dute. Teorikoki, EFQM ereduaren helburua, hezkuntza erakundeen planifikazioan (estrategikoa, taktikoa eta operatiboa) eta
|
pertsonen
eta baliabideen kudeaketan hobekuntzak sustatzea da (Calvo de Mora eta Criado, 2005). Zenbait adituren arabera, EFQM eredua are onuragarriagoa izan daiteke egitura konplexua duten hezkuntza erakundeen emaitzak hobetzeko, TQM eredu horrek etengabeko ebaluazio eta hobekuntza ikuskera martxan jartzen baitu erakundeetan (Farrar, 2000; Arrizabalaga eta Landeta, 2008 lanean aipatua).
|
|
|
Hausnartu eta eztabaidatu beharreko beste kontu bat zera da: gure gizartean, zaindua izateko eta etxean hiltzeko era tradizionaletik aldentzen den beste edozein moduk, oraindik ere, normaldu gabe dagoen fenomenoaren itxura hartzen du, ez du lortu mendeko
|
pertsonen
eta zaintzaileen arteko benetako beharrak orekatzea. Ikuspegi kuantitatibotik, etxean hiltzea eta zaindua izatea da gehienek nahi eta egiten duten aukera, eta, kasu batzuetan, alabei xantaia moral moduko bat eginda, pertsona etxetik atera eta instituzioren batera eramatea, egoitzaren batean sartzea?
|
|
|
Jolas sinbolikoan haurra portaera sinbolikoen bidez gizarte errealitatea islatzen hasten da. Hala, haurrak errealitate hori ezagutu eta kontrolatu egiten du; besteak beste, bere burua ezagutzen du; beste
|
pertsonei
eta pertsonen arteko harremanei buruzko ezagutzak lortzen ditu, eta rolei eta gizarteko erakundeei buruzko ezagutza ere eskuratzen du.
|
|
|
BEAk
|
pertsonaren
eta atxikimendu erlazioaren historiako hainbat unetan eraikitzen direnez, litekeena da haurrak zenbait BEA eraikitzea eta horiek kontrajarrita egotea. Gerta liteke, gisa berean, BEA bakoitza elkarrekintzaren une batean aktibatzea estimulu jakin batzuei erantzuteko (Marrone, 1993 in Reizabal eta beste, 2007).
|
|
2014
|
|
|
Fonetika, morfologia eta sintesia bereiziak edukitzeak egitura zahar eta originala duen hizkuntza egiten du euskara.
|
Pertsona
eta abereentzat generoa daukanean gauzentzat neutroa gordetzen dugu. Gainera deklinazioak dauzka.
|
|
2015
|
|
|
Nik uste dut parte hartu, hartuko genukeela, editatzen saiatuko ginatekeela», dio Arkaitz Almorzak. Bere eremuko
|
pertsonek
eta erakundeek ere edukiak igoko lituzketela uste du: «AEK hor dago, gazteria hor dago eta nik uste dut, benetan eragina eremu osoan izango lukeela eta ez bakarrik irratian».
|
|
|
Belfasten kokaturiko errelato horren protagonista eta narratzailea Ismael Larrea iheslari politikoa da eta Argia Larralde iheslariaren berri jakingo du hamalau orriko izkribu baten bitartez. Eguneroko honetan, Argia Larraldek berari jazotakoak kontatuko ditu lehenengo pertsonan, nahiz eta irakurleak Ismael Larrea izkribuaren deskodetzailearen bitartez jakingo duen Larralderen berri, hirugarren
|
pertsonan
eta zenbait epai tarteko. Izan ere, Ismael Larrearentzat izkribuetako oharrak «orohar ez ziren bereziki interesgarriak», nahiz eta irrika handiz itxaroten duen hurrengo emanaldia (izkribua erakutsi dion apaizak aldiko orri sorta txiki bat ematen dio).
|
|
|
Asko dira IGBn agertzen diren maiteak eta horien kasuan ere antzera gertatzen da: gutunen hartzaile dira («Parisetik amodio gutuna»), poemen jasotzaile (bigarren
|
pertsonan
eta nokan idatziriko maitasun olerkietan), baina ez dakigu deus beraiei buruz. Tarteka bataren begiak edo bestearen ezpainak zaizkigu deskribatzen, baina ez zaigu esaten ez haien izenik, ez haien sentimendurik, ez haien lanbiderik.
|
|
|
Zerbitzu sozialek hiru helburu nagusi dituzte: lehena, desberdintasun eta gizarte baztertze arrazoiak saihestea eta ezabatzea; bigarrena,
|
pertsonen
eta kolektiboen gizarteratzea sustatzea; eta, azkenik, pertsonen eta kolektiboen garapen askea hobetzea.
|
|
|
Zerbitzu sozialek hiru helburu nagusi dituzte: lehena, desberdintasun eta gizarte baztertze arrazoiak saihestea eta ezabatzea; bigarrena, pertsonen eta kolektiboen gizarteratzea sustatzea; eta, azkenik,
|
pertsonen
eta kolektiboen garapen askea hobetzea.
|
|
|
2) Baztertze egoerak saihesteko,
|
pertsonen
eta gizarte taldeen arteko erlazioetan, botere publikoek solidaritatea sustatu behar dute.
|
|
|
9 Salhaketa: 1982an sorturiko mugimendua da, atxilotuta dauden
|
pertsonei
eta haien familiei laguntza eskaini eta haien duintasun aldarrikapenaren alde lan egiten duena. Espetxeetako bizi baldintzen egoera ezagutzera eman eta salatzen dute, aholkularitza zerbitzua, zuzenbide eta giza laguntzetan baliabide erabilgarriak bultzatu eta antolatzen egiten dute lan.
|
|
2016
|
|
|
Dirudienez, askoz hobeto ezagutzen dute emakume bakoitzaren familiako egoera; zalantzarik gabe, neurri batean, emakumeek gizonek baino askoz ere gehiago hitz egiten dutelako senideei buruz, baina baita genero aurreiritziak direla-eta ere. Nolanahi ere, emakumeen kasuan, espetxe langileek badakite zeinek dituen ardurapeko
|
pertsonak
eta zeinek ez, zer nolako erlazioa duten, zaintzaz ardura daitekeen inor dagoen edo ez, etab. Gizonen familia egoeraren inguruan, aldiz, askoz gutxiago dakite eta, oro har, ez da hizketaldi gaia. Ikus dezagun nola azaltzen duten kartzelako langileek:
|
|
2017
|
|
|
Hezkuntza horren ardatzak honako hauek izango dira: errealitatea kritikoki ulertzea, beste pertsonekiko errespetua, komunikaziorako gaitasuna, solidaritatea, eta
|
pertsonen
eta taldeen arteko laguntza. Justiziaren aldeko jarrera da funtsezko balioa (Barquín, 2007).
|
|
|
Zirkuitu bat, non leku batzuetan ideiak eta lanak kaleratzen diren, eta beste batzuetan eztabaidatuko edota jarraituko diren. Goi mailako esparru hori euskal kulturgintzan aritzen diren
|
pertsona
eta erakundeek azken 40 urteotan eginiko lanari esker eratu ahal izan da.
|
|
|
tradizioarekiko lotura eta eliza barrurako zuzendua izatea, eliztarrentzat egokitua izatea. EAB ez da egin eliz inguruari begira, eliztarrez aparte gizarteko
|
pertsona
eta eremuetara egokitu gura izan du, eliz munduarekin zuzeneko loturarik eta zerikusirik ez duten guneetara zabalduz.
|
|
|
Hain zuzen ere, objektiboa eta unibertsala den ongia existitzen dela edo ezagutu daitekeela ukatzen dute. Demokraziaren aldekoek, oro har, helburu, balio edo printzipio ezberdinak existitzen direla aldarrikatuko lukete, zeinak
|
pertsonaren
eta kulturaren araberakoak diren. Horiek horrela, hiri bateko talde desberdinek aldarri ezberdinak egiten dituztenean edo gizarteari mesede egiten dionaren gainean eztabaidatzen dutenean, demokraziaren aldekoek esango lukete ez dela existitzen besteak baino egiazkoagoa, hobea eta zuzenagoa den tesi edo ikuspegi pribilegiaturik.
|
|
|
alde batetik, muga politiko batek banatzen ditu, eta, nahiz eta Europar Batasunak nabarmen murriztu mugek ekarri ohi duten elkarlanerako oztopoa, muga politiko bat egoteak, edo egon izanak, ez dio mesede egiten erakundeen arteko elkarlanari. Aldi berean, muga politikoak muga geografikoarekin bat egiten du Pirinioetan,
|
pertsona
eta materialen mugimenduari oztopo eginez. Beste aldetik, Akitania eta Euskal Herriaren arteko elkarrekintzak bultzada politikoa jaso du Euroeskualdearen ekimenaren bitartez, eta bi lurraldeek istorio luze bat dute hartu eman komertzialean, Bordeleko eta Bilboko portuen garrantzia dela medio.
|
|
|
Jatorri berdina dutenekin harreman maila altuagoa da Latinoamerikako gizo netan Magrebeko emakumeetan baino, eta beste etorkinekin harreman maila Latinoamerikako populazioan altuagoa da Magrebeko gizonetan baino. Emakumeak, bai magrebtarrak bai latinoamerikarrak, Magrebeko gizonekin konparatuta babes maila altuagoa jasotzen dute bertako
|
pertsonengandik
eta beste etorkinengandik.
|
|
|
Beste aldetik, estresa aurresateko hiru faktore esanguratsuak izan ziren Magrebeko taldean (R2=, 11, F (2,202)= 8,08; p pR<, 001): laguntza sozialak, babesa bertako
|
pertsonengandik
eta hautemandako diskriminazioa. Latinoamerikako taldearekin, berriz, sei aldagaik aurreikusten zuten estresa (2=, 19, F (4,199)= 8,29; p<, 001):
|
|
2019
|
|
|
Aditz kohesioari erreparatuz, igorleek, ereduan ikasten duten 16 urteko ikasleek, lehen
|
pertsonan
eta ikasle roletik idazten dute, hasieratik bukaerara. Hartara, esan daiteke, pertsona koherentzia zuzen mantentzen dutela, eta alde horretatik, behintzat, arazorik ez dutela.
|
|
|
–(H.3) Adineko
|
pertsonen
eta ikasleen arteko ezagutza eta hurbiltze espazioen sorkuntza.
|
|
|
–(H.4) Komunitate ororentzat onuragarriak diren ekintzak egitea adineko
|
pertsonen
eta ikasleen artean.
|
|
|
Beraz, EAEn hezkuntza formalaren eremuan egiten ari diren esperientzietan gailentzen den helburua adineko
|
pertsonen
eta ikasleen arteko ezagutza eta hurbiltze espazioen sorkuntza da(% 40,4). Aldi berean, emaitza parekatuak jaso dituzte ikasleek adineko pertsonengandik jakintzak jasotzeko helburuak(% 24,2) eta komunitate ororentzat onuragarriak diren ekintzak egiteak adineko pertsonen eta ikasleen artean(% 26,3).
|
|
|
Beraz, EAEn hezkuntza formalaren eremuan egiten ari diren esperientzietan gailentzen den helburua adineko pertsonen eta ikasleen arteko ezagutza eta hurbiltze espazioen sorkuntza da(% 40,4). Aldi berean, emaitza parekatuak jaso dituzte ikasleek adineko pertsonengandik jakintzak jasotzeko helburuak(% 24,2) eta komunitate ororentzat onuragarriak diren ekintzak egiteak adineko
|
pertsonen
eta ikasleen artean(% 26,3). Azkenik, portzentaje baxuena adinekoei zuzendutako momentu zehatz bateko akonpainamendua edo laguntza izan da(% 6,1) (1 grafikoa).
|
|
|
Bi urte pasatxo zituela, Gerra Zibilarekin batera, bere aitak ihes egin behar izan zuen Bordelera EAJko zinegotzia zela eta, amak, zazpi seme alabekin batera Ispasterko Gardata auzoko baserri batean bilatu zuen babesa. Bizkaian bizitako urte horiek eragin handia izango zuten gerora Mikel Laboarengan, bai
|
pertsona
eta bai artista bezala.
|
|
|
Nolanahi ere, jokabidezko aldagaietan edo zenbait neurri politiko zehatzetan eragina duten estereotipo eta emozioen artean erlazio egonkor bat existitzen dela dakigu. Orokorrean, babesa bilatzen duten
|
pertsonen
eta pertsona immigranteen deshumanizazioak emozio desberdinak sortzen ditu. Alde batetik, estatus baxuko eta ez hain mehatxagarri bezala hautematen ditugun taldeek tristura eta gupida emozioen artean ibiltzen diren emozioak sortzen dituzte.
|
|
|
Aurrekoarekin oso lotuta badago ere, bizitzari eta kolektiboa osatzen duten militanteen bizitzari behar besteko garrantzia ez ematea ere herri ekimenen erronka bihurtu da. Feminismoaren aldarrikapen nagusietako bat, bizitza erdigunean kokatzea, herri ekimenen testuingurura ekarrita, bizitza militantziaren erdigunean kokatzea nahitaezkoa ikusten da, gizartearekin, inguruko
|
pertsonekin
eta norbere buruarekin justuago den herrigintza bat bultzatze aldera. Besteak beste, prozesuari garrantzia ematea, dependentziarekin apurtzea, pertsona bere integraltasunaren erdigunean jartzea.
|
|
|
Besteak beste, prozesuari garrantzia ematea, dependentziarekin apurtzea, pertsona bere integraltasunaren erdigunean jartzea. Hain zuzen ere, militantziaren erdigunean, elkar zaintzeari erreparatu eta lanketa egiteak
|
pertsona
eta taldeen mantenua egitea dakar, eta hori guztiz lotua dago, esan bezala, hirugarren multzoarekin.
|
|
|
Modu egokia da, beraz, horrelako plataformen bidez saretzea eta salto kualitatibo handia dakarren «cruzar la puerta» egitea gure artean ematen diren asimetriez kontzientzia hartuta erraztuz. Bestalde, ildo beretik jarraituz, mota ezberdinetako zapalkuntzak jasaten dituzten
|
pertsona
eta taldeak elkarreraginean jartzeko balio du, agian, ikuspegi intersekzional batetik, elkarren artean gurutzatzen diren opresio berrien inguruko informazio aberasgarria helaraziz, ezinbestekoa baita, zapalkuntzak irauli ahal izateko, ondo ezagutzea.
|
|
|
babestu nahi duen ondasun juridikoa: herritarren segurtasuna, hots,
|
pertsonen
eta ondasunen babesa indarkeria egintzen eta agresioen, arrisku egoeren edo «kalamidade» publikoen aurrean19 Ondasun juridiko horrek, gainera, azpi ondasun juridikoak barne biltzen ditu ere, tipo nagusiaren barne, betiere; adibidez, pertsonen mugimendu askatasuna, agintari edo kargu publikoen intimitate eskubidea, etab.
|
|
|
Agintariek eta polizia kidegoek funtzio publikoak egikaritzen dituzte eta egikaritza hori herritarren kontrolaren eta botere publikoaren kontrolaren menpe dago, eta arau hori alderantziz izatea ekarri luke horrek: irudiak edo datuak erabiltzeko eskubidea edukitzea; eta horrela jasotzen du 1/ 1982 Lege Organikoaren, maiatzaren 5ekoaren, Ohorearen,
|
pertsona
eta familia intimitate eskubidearen eta bakoitzaren irudiaren babes zibilari buruzkoaren 8.2.a). artikuluak, zeinak baimentzen duen kargu publiko edo agintarien irudiak erabiltzea, egintza publiko batean edo toki publiko batean.
|
|
2020
|
|
|
Kotlerrek (1999) arteari egokitutako marketinaren definizioa eman zuen: " Arteen marketinak prozesu sozial bati egiten dio erreferentzia,
|
pertsona
eta erakundeen nahien eta beharren asebetetzera zuzenduta, hori lortzeko artelanen sorkuntza eta eskualdaketa lehiakorra eta boluntarioa egin behar delarik". Marketina funtzio sozial batera bideraturik dagoela adierazten du, eta sormenera, komunikaziora eta bezeroei balioa ematera bideratutako prozesu multzoa dela uler daiteke.
|
|
|
Finean, tresna honek, egokitzapen osoa gauzatzean, adineko euskal hiztun egoitzaratuetan antsietatearen eta depresioaren baheketa egiteko aukera eman nahi luke, aplikazio azkar eta erraz baten bitartez. Horrek berebiziko garrantzia hartzen du, batez ere, gero eta adineko
|
pertsona
eta euskal hiztun gehiago dituen Euskal Herrian. Hala, GADEak, euskaldunen hizkuntza eskubideei erantzuteaz gain, aipatutako nahasmenduak pairatzen dituzten edo gara ditzaketen adineko pertsonak antzemateko erabilgarria izatea du helburu; gerora, haiekin esku hartzeko, haien ongizatea eta integritatea zaintze eta ziurtatze aldera.
|
|
|
Askotariko
|
pertsona
eta erakundeak ari dira sustatzen hainbat modutan eremu mota horiek. Batzuetan, familia taldeak dira aurrea hartu dutenak, elkarrizketatuen hitzak jaso eta gero, baiezta daiteke familia taldeen iniziatiba eta haien inplikazioa proiektuetan:
|
|
|
Elkarteak honako hau du helburu nagusi: " Ezohiko hezkuntzaren alorrean jarduten duten
|
pertsonen
eta erakundeen elkarretaratze gunea izatea" (Haziz Hazi: hezkuntza, hazieraeta bidelaguntza sarea, 2017).
|
|
2021
|
|
|
Laneko estresa ere beste faktore psikosozial bat da. Gidan zehazten den moduan," egokitzapen desegokia da
|
pertsonaren
eta lan ingurunearen artean" (Idem).
|
|
|
1) Erasoa jasan duen langilearen ekintza: Erasoa ahalik eta azkarren komunikatu berehalako agintariari. Laguntza medikoa behar izanez gero, dagokion oinarrizko prebentziounitatera jo. Erakundeari jakinarazteko inprimakia osatu, berehalako arduradunak, zauritutako
|
pertsonak
eta lekukoek sinatuta. Zuzeneko arduradunarekin batera txosten zehatz bat prestatu, egoerari buruzko informazioa, ikusitako gertaerak eta lekukoen adierazpenak jasoz. Polizia agintaritzaren aurrean salaketa jartzeko ebaluazioa egin.
|
|
|
2) Berehalako agintariaren ekintza: Erasoa jasan duen langileari berehalako laguntza eskaini. Berehalako erantzuleak, zauritutako
|
pertsonak
eta lekukoek erasoa jakinarazteko inprimakia bete, halakorik balego. Eraginak jaso dituen alderdiarekin, ikusitako egoerari eta gertakariei buruzko informazioa eta egindako adierazpenak jasotzen dituen txosten zehatza prestatu. Txosten hori Oinarrizko Prebentzio Unitateari eta zuzendaritzari bidali behar zaie. Zuzendaritzarekin lankidetzan aritu.
|
|
|
Arrisku kimiko horien eraginak osasunean epe luzera agertzen dira normalean, urteak edo hamarkadak igaro ondoren eta haien bilakaera oso motela da. Sektore honetan, gas anestesikoen eraginpean lan egiten duten langileen kopurua altua da, ez daudelako soilik anestesistak horren menpe, baizik eta baita operazio geletan lan egiten duten
|
pertsonak
eta dentistak ere. Etileno oxidoa, hidrogeno peroxidoa eta beste substantzia desinfektatzaile batzuen erabilerak lesio genetikoak, nahaste metabolikoak, minbizia, arnas, digestio, neurologia nahasteak sor ditzake.
|
|
|
Izan ere, feria horiek, produktuak eta zerbitzuak eskuratzeko espazioa izateaz gain, proiektu ezberdinak ezagutarazteko eta proiektu horietan diharduten pertsonek elkar ezagutzeko aukera ematen dute. Beraz, proiektuek,
|
pertsonek
eta ideiek bat egiten duten espazioak dira feria horiek. Parte hartzaileen ahalduntzea, elkar ezagutzea eta berrespena bilatzen duten topagune jendetsuak izanik, kolektiboaren indarra sentitzeko baliagarriak dira.
|
|
|
Horregatik, ekoizpena, banakuntza, kontsumoa eta finantzaketa justizian, lankidetzan eta elkarrekikotasunean oinarritzen ditu. Horretarako, kapitalaren logikaren aurrean, bizitzaren ugalketa hedatua proposatzen du; jarduera ekonomikoaren erdigunean
|
pertsonak
eta haien lana jarriz. Horrenbestez, ekonomia, pertsonen ongizatea lortzeko eta planetan dagoen bizitzaren ugalketarako lanabes bezala ikusten da; inoiz ez helburu (Perez de Mendiguren al., 2009).
|
|
|
Hau da, aipatutako egiturazko krisi honen markoan, harreman ekonomikoak birpentsatzeko saiakera bat da ekonomia solidarioa.
|
Pertsonak
eta haien lana sistema ekonomikoaren erdigunean jartzen ditu, eta, beraz, ekonomiaren helburu nagusia mozkinak maximizatzea izatetik, pertsona guztien ongizatea izatera igarotzen da. Beste modu batean esanda, kapitalaren metaketa helburu duen sistema ekonomiko batetik, pertsonak sistema ekonomikoaren erdigunean jarriz, bizitzaren ugalketa hedatua helburu duen bestelako sistema batera igarotzea ahalbidetzen duen errealitatea osatzen du (Perez de Mendiguren al., 2009).
|
|
|
1
|
Pertsonen
eta helburu sozialaren lehentasuna kapitalaren gainetik.
|
|
2022
|
|
|
Beraz, Europako garraio sektorearen ingurumeneta klima inpaktuak mugatzeko egungo neurriak ez dira nahikoak izango Europar Batasuneko epe luzeko helburuak lortzeko. Garraioaren jarduerak klima aldaketari egiten dion kaltea are gehiago mugatuko duten eta
|
pertsonen
eta salgaien mugikortasun iraunkorrera hurbilduko gaituzten neurri berriak behar dira. Horrela, ezinbestekoa da ingurumena gehien errespetatzen duten garraiobideak sustatzea.
|
|
|
Txantxek, karikaturizazioek edo txisteek xede dute aldarrikapen feminista eta diskriminazioaren zein azpiko botere harremanen salaketa alboko, marjinal edo balio gutxiko kontutzat baztertzea; eta hala, horien alde egiten duten
|
pertsonak
eta kolektiboak sinesgarritasun txikiko estereotipo bilakatzen dira. Nola ulertarazi barrea indarkeria izan daitekeela, barrea politikoa izan daitekeela?
|
|
2023
|
|
|
zahartzeak eztabaidak piztu ditu osasunari eta adinekoei bideratutako arreta eredu instituzionalen inguruan,
|
pertsonarengan
eta komunitatean ardaztutako ikuspegi berriei bide emanez (Martmez Bujan, 2019; Nolan et al., 2014). Hainbat ikerketak erakutsi izan duten moduan, mendekotasun egoerak, zaurgarritasunak eta zaintza beharra izateak zahartzearen alde iluna eta beldurgarria irudikatzen dute (Torres et al., 2015; Wachelke eta Contarello, 2010).
|
|
|
2.2 artikuluak honela definitzen du mendekotasuna: " Adinagatik, gaixotasunagatik edo ezgaitasunagatik eta autonomia fisiko, mental, intelektual edo sentsorialik ez izateagatik edo horien galeragatik, beste pertsona batzuen laguntzaren beharra izatea eguneroko bizitzako beharrei aurre egiteko; esaterako, zaintza pertsonala, etxeko lanak, mugikortasuna, orientazioa, eta beste
|
pertsonak
eta objektuak ezagutzeko gai izatea". Mendekotasun beharrei arreta emateko sistemaren jatorrizko helburua, egin zaizkion kritikak kontuan izanik, arreta zerbitzuen unibertsalizazioa eta profesionalizazioa bermatzea izan da; batetik, pertsonek arreta jasotzeko duten eskubide subjektiboa aitortzea dakar legedi horrek, senideek eta ordaindu gabeko zaintzaileek, bereziki emakumeek, beren gain hartzen duten zama arinduz (Aguilar Hendrikson, 2019; Mendekoen Arretarako Euskal Sistema Publiko baten aldeko Plataforma, 2006; Hernando, 2006).
|
|
|
Polifasia kognitiboaren" tentsio tesi" aren arabera, objektu berari buruzko ezagutza ezberdinak eta kontraesankorrak kudeatzen dituzte pertsonek, bai testuinguru sozialean zein maila indibidualean, irudikatutako objektuaren inguruko" ideia borroka" ri bide emanez. Ildo beretik, Jovchelovitch eta Gervais ek (1999) Ingalaterrako komunitate txinatar batean eta Wagnerrek eta besteek (2000) Indiako iparraldean dagoen Patnan egindako ikerketek erakutsi dute
|
pertsona
eta komunitateek osasunari eta gaixotasunari buruzko ezagutza ezberdinak aldi berean kudeatu eta borrokatzen dituztela, eta irudikapen sozialak testuinguru soziokulturalarekin harremanean eraikiak direla (Jovchelovitch eta Gervais, 1999). Gizakognizioarenbarne aniztasuna, malgutasunaetaizaerakokatuadeladefendatzen da ikuspegi horretatik egindako ikerketetan, eta Markovak (2008) dioenari jarraituz, pentsamendu polifasikoan arreta jartzeak" aukera ematen dio ikertzaileari gizartean pentsatzeko eta ezagutzeko dauden moduetan aldaketa errazten, zailtzen, eragiten edo gidatzen duten baldintzak zeintzuk diren azaleratzeko" (479 or.). Beste era batera esanda, fenomeno sozial ezberdinen inguruko eguneroko pentsamenduaren oinarrian dauden ezaugarri eta prozesu soziokulturalak identifikatzeko ikuspegia eskaintzen du polifasia kognitiboaren kontzeptuak; eta guri ikuspegi hori funtsezkoa iruditzen zaigu gure testuinguruan mendekotasunari eta zaintzari loturik pertsonek nola pentsatu, nola jokatu eta zer erabaki hartzen dituzten ulertzeko (Arthi, 2012; Moloney et al., 2012; Priego Hernandez, 2017; Renedo eta Jovchelovitch, 2007).
|
|
|
Ikerketa hau Gipuzkoako hainbat udalerritan burutu zen, irudikapen sozialak zaintza harremanetan inplikatutako agente ezberdinen ikuspegitik aztertuz. Lagina elur bola teknikaren bitartez osatu zen, hau da, ikerketan parte hartutako
|
pertsonen
eta ikertzaileen inguruko pertsonen kontaktuen bitartez parte hartzaile berriekin lotura egin zen (Atkinson eta Flint, 2001). Batetik, familia testuinguruan adinekoaren zaintzaren esperientzia bizi izandako pertsonak kontaktatu ziren, eta adinaren (18 urtetik gorakoak), zainketaren iraupenaren (urtebetetik gorakoak) eta generoaren(% 50 emakumeak) araberako irizpideak ezarri ziren.
|