|
2013
|
|
|
Egiatan, juristen kopurua ez zen txikitu, baina haien kalitatea nabariro gutxitu zen. Jakintsuenek, gure aroko bigarren mendean, zuzenbidea aztertzeko joera izan zuten, baina
|
orain
zuzenbidetik aldendu egiten ziren. Garai hartan, gizarteak transformazio sakonak izan zituen, eta, transformazio horien ondorioz, jakintsuek, lurreko hiriaren gaiak jorratzea baino, nahiago izan zuten hiri jainkotiarraren inguruan hausnartzea.
|
|
|
Lehen, zuzenbide erromatarra eraberekoa zen, herritar guztiei aplikatzeko modukoa, herritarrok non bizi ziren kontuan hartu gabe.
|
Orain
, berriz, zuzenbidea zatikatutako sistema bihurtu zen, eta, gainera, probintziaz probintziako zehaztasunak barruratzen zituen. Aldaeren hedadura zehatza finkatzea zail gertatzen da, batik bat, aniztasun horren lekukotzak osatugabeak direlako, Egiptoren kasua alde batera utziz gero bederen.
|
|
|
8 Hona, beraz, irakurle euskaldunari
|
orain
eskaintzen zaiona eta liburu honetan aurkituko duena: lehen lehena, euskaraz emanak, bere kultura juridikoaren osagai esanguratsuak, historian zehar zedarriztatu eta ondu direnak, horien ibilbidearen laburpen egokia emanez; bigarrena, horien egilea bera, Peter Stein, sona handiko idazlea.
|
|
|
Politika, gizarte eta ekonomiaren arloan izandako aurrerakuntzak gero eta eragin nabariagoa izan zuen herritar zirenengan; baina,
|
orain
, herritar izatea eta tokiko leialtasunei eustea bateratzeko modukoak ziren, betiere Erromaren nagusitasuna zalantzan jarri ezean. Probintzietako biztanle handizaleek berebiziko ahaleginak egiten zituzten Erroma guztion aberri erkide moduan aitortua izan zedin.
|
|
|
Joera humanista berria azaldu zuen Lucubrationes izeneko lanean (1518): «Juristek itsu itsuan onartu ez bazuten glosaren eta Bartoloren agintea,
|
orain
argiagoa eta garbiagoa izango litzateke legearen benazko esangura, eta akatsez jositako iruzkin gogaikarriok desagertuko lirateke. Interpretatzaile jator bakarrak dira iturriak azaltzen saiatzen direnak».
|
|
|
Corpus iuris deitutakoaren noiz behinkako testu batzuek ere jorratu zituzten gai horiek, baina inoiz ez koherentzia eta xehetasunez. Azkenean, errealitate politikoak ekarri zuen XII. mendeko juristek arreta berezia jartzea gai horietan, eta horrexegatik euren ikuspuntua aintzat hartu behar da
|
orain
.
|
|
|
Jakina da horren definizio nahiz sailkapenak, pentsaera eta zatien arteko barne loturak guretzat askoz garrantzitsuagoak direla, xehetasun txikiak baino. Zuzenbide erromatarraren merezimendu iraunkor moduan aipa daiteke herri baten lana dela, arrazen bokazioa
|
orain
baino zehatzagoa eta bakanagoa zen garaian horrexetarako goratu den herriarena, hain zuzen. Ildo horretatik, zuzenbidea ikasteko, behar beharrezkoak ditugu erromatarrak, artea ikasteko greziarrak behar ditugun bezala [Law Magazine NS, 7, 1859, 382 orr.].
|