|
2023
|
|
|
Egiaztapeneta ikerketa prozeduraren jarduketak amaitutzat joko dira, tributuen Ikuskaritzaren iritziz, eman beharreko administrazio egintzak oinarritzeko behar diren datuak eta frogak lortu direnean, betebeharpekoaren tributu egoera
|
ontzat
emateko edo hura Zuzenbidearen arabera erregularizatzeko proposatzeko.
|
|
|
Hainbat epaitan ikus daitezke halako argudioak: makina txanponjaleen Jokoaren gaineko Tasa kopuru handian igo zen atzera eraginez baina Auzitegiak atzeraeragina
|
ontzat
eman zuen aurretik ikustekoa zelako (uztailaren 16ko 126/ 1987 Epaia); Jokoaren gaineko Tasa bera atzera eraginez igo zenean Konstituzioaren aurkako zela adierazi zuen oraingoan aurrez ezin zelako ikusi (urriaren 31ko 173/ 1996 Epaia); PFEZren zorra atzera eraginez igo zuen araua egokia zela adierazi zuen nahiz eta araua aldatu abenduaren 31 baino lehen, hots, zerga sortu baino lehen, segurtasun ...
|
|
|
Espainia Estatu bezala ez zen ikuspegi juridikotik eratu XV. mendea amaitzear zegoen arte, kasurik
|
onenetan
, Errege Katolikoen erreinaldiarekin (Gaztelako Isabel eta Aragoiko Fernandorekin). Ordura arte, Iberiar penintsulan herri ezberdinak elkarrekin bizi ziren modu baketsuan eta erresuma ezberdinak sortu zituzten Gaztela, Leon, Aragoi edo Nafarroa bezalakoak, bakoitzak bere antolamendu juridikoarekin.
|
|
|
Nafarroako Erresuma
|
ontzat
hartu zuen bide hori eta, 1841eko Lege Itunduaren bitartez, Koroaren esparruan sartu zen bere tributu araubideari eta ogasunari eutsiz. Euskadik, ostera, ez zuen amore eman nahi bere foru erregimenaren gainean eta Carlos Maria de Borbon erregaiarekin bat egin zuen, tronura Carlos VII. izenarekin heldu nahi zuen erregegaiarekin bat.
|
|
|
Gatazka horiek ere nabarmen geratu ziren 1981eko Ekonomia Ituna berriztatzean, bere indarraldia 2001eko abenduaren 31n amaitzen baitzen. Une hartan, Estatuko eta Eusko Jaurlaritzako Administrazioen arteko harremanak ez ziren
|
onak
eta Estatuak, aldebakarrez, Ituna luzatzea erabaki zuen, legez kontrako luzapena, alegia. Negoziazioak 2002ko martxoan amaitu zirenean egungo legea onetsi zen:
|
|
|
Azkenean gauzak bere
|
onera
etorri ziren, baina aurretik hasitako auziek aurrera jarraitu zuten. Egoera hori larriagotu zen errekurtsogileek Europar Batasunaren barruan Ekonomia Itunaren bateragarritasuna" kolokan" jarri zutenean.
|
|
|
Esan bezala, ekarpen hori ez da Aldundi bakoitzak bildutako diruaren araberakoa, Euskaditik kanpo dagoen osagai baten araberakoa baizik, hots, Estatuko gastu orokorren araberakoa. Ildo horretatik, zerga bilketak gora eginez gero edota kudeaketa
|
ona
burutuz gero Euskadiren mesedetan da autonomia erkidegoaren gasturako erabil daitekeen kopurua handiagoa izango delako. Zerga bilketan behera eginez gero, ordea, gastuetarako kopurua txikiagoa izango litzateke.
|
|
|
Izan ere, eskuliburuaren patua horixe da: eskuratu ahala, behinolako lagunik kuttunena, gerora, behin ikasgaia gainditu ondoren, baztertua eta azkenean, ahaztua edo kasurik
|
onenean
, noizbait, beste esku gazteagoetan jarria. Hartara, liburu dendetan erosten duenetik, unibertsitateko ikasleak jakin badaki hori dela ikasgaia gainditzeko duen lehen tresna.
|
|
|
Hala ere, zenbait kasutan, aginduak erabat ez zilegiak direnean, langileari nolabaiteko ius resistentiae aitortu ohi zaio: adib. agindu emaileak gaitasunik ez duenean; modu nabarian zigor zuzenbidearen aurkakoak diren aginduak direnean; lanbide erregelak urratzen dituzten aginduak izatea eta halakoak betetzearen ondorioz langileak bere lanbidean izen
|
ona
edo ospea gal dezakeenean; agindu arriskutsuak izatea, betez gero arrisku larria sor dezaketelako langilearen osasun edo osotasunerako.
|
|
|
Kontratuko onustea urratzearen adibide dira, besteak beste, langileen ekintzak, enpresako ondasunei kalteak eragiten dizkietenak: bidegabeko jabetzea, enpresako materialak norberaren
|
onerako
erabiltzea eta abar; enpresaren irudia kaltetzen duten ekintzak: bezeroak engainatzea, bidezkoak ez diren diru kopuruak kobratzea; lehia desleialeko ekintzak, ulertzen baita enpresa ez dela mugatu behar langileei zerbitzu emateak ordaintzera, ezpada enpresaren helburu dela, halaber, langileei beharrezkoak diren baliabideak ematea, lanbide esperientzia eta hobekuntza eskura ditzaten —beraz, onustea urratzen da langileak bere onurarako baliatzen dituenean jakitate eta esperientzia horiek, halakoak eskaini dizkion enpresaren interesen aurka—; lanbide sekretuak urratzea; aldi baterako ezgaitasun egoeran enpresatik kanpo zerbitzuak ematen dituen langilearen egoera —izan ere, Gizarte Segurantzari ez eze, bere enpresaburuari ere iruzurra egiten zaio, enpresaburu horrek beste langile batekin ordeztu duelako eta kotizatzen jarraitu—.
|
|
|
Ñabardura: arrazoi horiek sortzen dira lan metodo berriak aplikatzeagatik, hala langileak antolatzeari dagokionez, emaitzarik
|
onenak
lortze aldera, nola arrazoi teknikoaren ondorioei dagokienez. Antolaketa arrazoia izan daiteke, esate baterako, lanbide talde batean langile gehiegi izatea.
|
|
|
(f) Adiskidetasunez, borondate
|
onez
eta auzo harreman onez egindako lanak.
|
|
|
Halatan, enpresaburuak, zuzendaritza ahalmenaren ondorioz, askotariko neurriak har ditzake, enpresaren egoerarik
|
onena
bermatzeko helburuarekin. Bada, ius variandi delakoak egoera hobetzeko asmoarekin egindako aldaketak besterik ez ditu barneratzen, baina egunerokotasuneko inguruabarrek enpresaburua behartu ahal dute ius variandi horretatik kanpoko neurri traumatikoak hartzera, enpresaren" osasun makala" dela eta:
|
|
|
3 Zergatik baztertzen da LELTBren aplikazio esparrutik hurrengo kasua? " Enpresaburu batentzat edo gehiagorentzat merkataritzako eragiketetan esku hartzen duten pertsonen jarduera, baldin eta pertsona horiek euren gain hartzen badute eragiketak bukaera
|
ona
izateko erantzukizuna, horrek duen arrisku eta menturarekin".
|
|
|
halako osagarriak sortzen dira enpresak lortutako onurak edo balio gehikuntzak direla eta. Halakoen helburu nagusia da langilea nolabait partaide egitea enpresak duen egoera
|
onean
.
|
|
|
Horren ondorioz, Konstituzio Auzitegiarentzako" pertsonaren bizitza pribaturako eta berorren izen
|
onerako
bermearen gaur egungo dimentsio positiboak intimitaterako oinarrizko eskubidearen (Konstituzioaren 18.1 artikuluan jasotako eskubidearen) berezko esparrua gainditzen du, pertsonaren datuak kontrolatzeko eskubide bihurtzen den heinean".
|
|
|
(d) Adiskidetasunez, borondate
|
onez
eta auzo harreman onez egindako lanak.
|
|
|
(b) Zilegia, hau da," legeen edo ohitura
|
onen aurkakoak
ez diren zerbitzuak" (KZren 1271 artikulua). Gainera, LELTBren 3.1.c) artikuluak ezarri du lan kontratuak" objektu zilegia" izan behar duela.
|
|
|
Egoera horrek sortu zituen gosea eragiten zituzten alokairuak, eta emakume eta haurrentzako lanaldi akigarriak; lan egiten zuenaren giza izaera galdu zen, eskaintzaile
|
onenaren
zerbitzura zegoen merkatu gai bihurtzeko, eta langile zen gizakiaren esklabotza sortu zen berriro, ezaugarri desberdinekin, baina, seguru asko, egoera dramatikoagoan (DEL PESO Y CALVO). Orduantxe hasi zen langilea konturatzen bere seme alabak besterik ez zituela (hortik, bada, langileriaren lehenengo izena:
|
|
|
Bada, modu hierarkikoan antolatu behar ziren enpresako osagai guztiak. Hartara, osagai materialak osagai pertsonalen mende zeuden, eta den denak guztion
|
onaren mende
. Antolaketa horren baitan, enpresaburuari zegokion zuzendaritza, eta berau zen zuzendaritza horren erantzule estatuaren aurrean.
|
|
|
Egin eginean ere, finka horietan bizitzeko eta finkok lantzeko baimena ematen zieten, urte askotarako, baita belaunaldi batzuei begira ere, kontribuzio baten truke, gehienetan, gauzetan egiten zena. Egonkortasuna zen babes teknikarik
|
onena
.
|
|
|
Estatutuz kanpoko hitzarmenek ez dute ultraindarrik eta ez dute ahalbidetzen baldintza
|
onenei
edo mesedegarriagoei eustea [2009ko ekainaren 16ko (2272/ 2008 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Oso osoan lan edukia duten eskubideen artean daude esklabotza eta derrigorreko lana debekatzeari buruzkoa (4 artikulua) eta sindikatuak eratzeari eta sindikatuetara askatasunez biltzeari buruzkoa (11 artikulua). Gainera, eskubide horiek babesteko, Europako Kontseiluaren baitan Giza Eskubideen Europako Auzitegia dago, hots, eskubideok babesteko mekanismorik
|
onena
.
|
|
|
toki erakundeen organoek ahalmena izango dute euren baliabideen nondik norainokoa zehazteko, non gastatuko duten eta onura nori emango zaion erabakitzeko ahalmena izango dute. Baina hori, beti ere, finantza kudeaketa
|
onaren
printzipioak errespetatuz: ekonomia, jardueren eragingarritasuna eta baliabideen esleipenean eragingarritasuna.
|
|
|
Legearen 143 artikuluak zera esaten du: " Administrazioek interes orokorraren zerbitzuan kooperatuko dute eta euren borondatez printzipio hau betetzeko dagozkien eskumenak egikaritzeko modurik
|
onena
aukeratuko dute". Beste modu batera esateko, Administrazioek interes orokorra lortu behar dute eta hori lortzeko kooperatzeko aukera izango dute.
|
|
|
Esangura horretan, adierazgarriak iruditzen zaizkit LARRAzABAL BASAÑEzen hitzak: " Nik ikusten dudan bezala, tradizioak eta ohiturak (eta apaltasun osoz, niri iruditzen zait gauzen logikak eta lurralde historikoek arlo horretan egiten duten lan
|
onak
ere) adierazten dutela zentzuzkoena Lurralde Historikoak direla toki erakundeen gaineko finantza zaintza betetzen dutenak, haiek baitira, halaber, gure antolaketa sisteman laguntza finantzarioa ematera deitzen direnak, baina hori bai, gauzak behar bezala egiten badira" 615 Horixe izan da errealitatea. Toki erakundeak lagundu behar dituzten erakundeek, toki erakundeetatik hurbilen daudenak, Foru Aldundiak, izan dira finantza zaintza gauzatu dutenak.
|
|
|
Hori horrela, gaia jorratzeko erabili behar den ikuspuntua honakoa da: herritarrari zerbitzurik
|
onena
ematea eta horretarako toki erakundeen interes hoberena sustatzea.
|
|
|
Egia da, orain arte, eta adierazpena onartzen bazaigu, Itunaren" tributu zatia" argi eta garbi nagusitzen dela haren" finantza zatiaren" gainean (batez ere Kupoan zentratuta), eta, beraz, ohikoa dela Itunak izaera finantzarioa duela eta soilik tributu izaera onartzen duela ukatzen duenik egotea, nahiz eta Itunaren Legeak hitzez hitz dioena, zeinaren II. kapituluak" finantza harremanen eta Euskal Herriaren printzipioen artean" izenburua baitu. Bada, aukera
|
ona
da hori Euskal Ekonomia Itunaren alderdi finantzarioa indartzeko, lege arautzailea aldatuz, aurrekontu egonkortasunaren Europako, eta hurrengoak. Inolaz ahaztu barik ENDEMANo ARosTEGuI jauna urte luzeetan zehar Eusko Jaurlaritzako Toki Erakundeekin Harremanetarako Zuzendaritzaren burua izan zela.
|
|
|
Autore berak ere gardentasunaren printzipioaren urratzeari dagokionez, HAP/ 2105/ 2012 Aginduaren 19 artikulua eta Gardentasunari, Informazio Publikoa eskuratzeko Sarrerari eta Gobernu
|
Onari buruzko
abenduaren 9ko 19/ 2013 Legearekin lotzen ditu eta honako neurriak hartzeko betebeharren katalogoa ezartzen du525: Hornidura horretara behartuta daudenek ordezkagarritasun pertsonala eska dezakete. Nahitaezkoa da errekerimendua bidaltzea, ez betetzea zuzentzeko, gehienez ere hamabost egun naturaleko epean. Errekerimendu hura betetzen ez bada, ez betetzeak argitaratu dira, eta toki erakunde ez bet...
|
|
|
Dena den, gai honen inguruan kontuan izan behar dugu, LARRAZABAL BASAÑEZek hitzak erabilita, titulartasunari buruzko eztabaida juridikoa inola ere baztertu gabe," herritarrentzako zerbitzurik
|
onena
izan luke, esan berri dudan bezala, eta, kasu honetan, bereziki, euskal toki erakundeen interesik onena kontuan hartuta. Ez da izango istripuetan geratzea eta funtsezkoena eta funtsezkoena dena ahaztea:
|
|
|
Dena den, gai honen inguruan kontuan izan behar dugu, LARRAZABAL BASAÑEZek hitzak erabilita, titulartasunari buruzko eztabaida juridikoa inola ere baztertu gabe," herritarrentzako zerbitzurik onena izan luke, esan berri dudan bezala, eta, kasu honetan, bereziki, euskal toki erakundeen interesik
|
onena
kontuan hartuta. Ez da izango istripuetan geratzea eta funtsezkoena eta funtsezkoena dena ahaztea:
|
|
|
Baina, niri iritziz, horixe izan behar da, hain zuzen ere, ikuspuntua: herritarrarentzat onura, toki administrazioa herritarrarentzat zerbitzurik
|
onenak
edo onuragarrienak emateko baitago. Dena den, eztabaida hor dago eta horren inguruko hausnarketa ere mahaigaineratu nahi dut.
|
|
|
Baina, SPKLren 4 artikuluak legearen aplikagarritasuna beste era batera bideratzen du: ...horrekin bat datozenak) eta, lege berezi horietan hutsuneak egonez gero, SPKLren printzipioak aplikatuko dira461 PLEITE GUADAMIYASek Kataluñako Generalitatearen Administrazio Kontratazioari buruzko Batzorde Aholkulariaren otsailaren 27ko 5/ 2014 txostena komentatzean aipatzen duen bezala, gogoan izan behar da kontratazio publikoa gidatu behar duten printzipioak errespetatu behar direla, eskaintza
|
onenak
hautatzea baitute helburu, eta publizitateeta lehia printzipioak errespetatu behar baitira462.
|