|
2003
|
|
|
Ez da halakorik, ordea: osasun
|
oneko
hiztun elkarteek halaxe jokatu ohi dute, ahal den guztian, beren irakas sistemei dagokienez, eta indarberritu nahian ari garenok ez genuke besteak baino zikoitzago izan behar geure burua prestatzeko orduan. Gehigarri horiek mesedegarrizko eta are beharrezko elementuak ditugu.
|
|
2010
|
|
|
Transformazio ekonotekniko, demografiko, soziokultural eta politiko operatibo horien guztien ondorioz, ez erdal eskolaren eragin hutsez, gero eta eragozpen larriagoa izan zuen euskaldun jendeak bere artean euskaraz jarduteko, gizarte giro urbano berrian euskarazko bizi esparru propioa osatzeko eta esparru hori hurrengo belaunaldiari bizirik transmititzeko. Ama hizkuntzaren belaunez belauneko transmisio arrunta, osasun egoera
|
oneko
hiztun elkarteetan etxe barneak eta auzo giro hurbilak, eskolak eta eguneroko gizarte bizitzak behar adina segurtatu ohi dutena36, nabarmen ahuldu zen euskaldunen artean XX. mendeak aurrera egin ahala37 Ahuldade hori larritu egin zen XX. mendearen bigarren erdialdean. Dena ez zen galera izan, ordea, gizartearen moldaera berri horretan.
|
|
2016
|
|
|
Hizkuntza hori bera egiten duen bikotea aukeraturik, azkenik, hala mintzo diren seme alaben guraso bihurtzen dira biak. Etxeko transmisioa belaunez belauneko transmisio jarraipen bihurtzen da normalean, osasun
|
oneko
hiztun elkarteetan. Etxeko transmisioa ez da hor etxe barruko gertakari huts, dimentsio kolektibo iraunkorra duen fenomeno zabal baten lehen pausoa baizik.
|
|
|
Etxeko transmisioa ez da hor etxe barruko gertakari huts, dimentsio kolektibo iraunkorra duen fenomeno zabal baten lehen pausoa baizik. Belaunez belauneko transmisiojarraipenaren iragarle sendo, prediktore fidagarri, da etxeko transmisioa osasun
|
oneko
hiztun elkarteetan.
|
|
2019
|
|
|
a) bikote euskalduna egiten dute bertako gazte gehienek eta, horrela, herrian bertan (edo inguruko beste arnasguneren batean) asentatuz euskal familia sortzen dute maiz: ...ori. herriko lagunarteak eta gizarte bizitzak (eta, ahal dela, lan esparruak) zurkaiztu egiten du euskarazko jardun gune hori. b) euskararen nagusitasun moldaera31 argi horri eskerrak, arnasgunean ez dago eus> erd mintzaldaketa32 zabalik. are gutxiago galera osoa33 Belaunez belauneko jarraipena inon baino seguruago bermaturik dago hor. eguneroko mintzajardun arruntari dagokionez, hortaz, osasun
|
oneko
hiztun elkarteetan normal dena normal da arnasgunean. ama hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipena da osasun oneko hizkuntza bizien iraupen bide nagusia. hori da osasun oneko hiztun elkarte orok ahuldutako hiztun elkarteen aurrez aurre duen bereizgarri soziolinguistiko nagusietarikoa: hainbatentzat nagusia. ama hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipena sendo dago gure arnasguneetan:
|
|
|
a) bikote euskalduna egiten dute bertako gazte gehienek eta, horrela, herrian bertan (edo inguruko beste arnasguneren batean) asentatuz euskal familia sortzen dute maiz: ...kerrak, arnasgunean ez dago eus> erd mintzaldaketa32 zabalik. are gutxiago galera osoa33 Belaunez belauneko jarraipena inon baino seguruago bermaturik dago hor. eguneroko mintzajardun arruntari dagokionez, hortaz, osasun oneko hiztun elkarteetan normal dena normal da arnasgunean. ama hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipena da osasun oneko hizkuntza bizien iraupen bide nagusia. hori da osasun
|
oneko
hiztun elkarte orok ahuldutako hiztun elkarteen aurrez aurre duen bereizgarri soziolinguistiko nagusietarikoa: hainbatentzat nagusia. ama hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipena sendo dago gure arnasguneetan:
|
|
|
a) egunaren zati ohargarria (%16 inguru) euskaraz betetzen dute neska mutilek, maisu maistrekin eta eskola lagunekin; b) euskaraz irakurtzen eta idazten ikasten dute, lehen ez bezala; c) herriko euskararen errejistro informal intimoez gainera hizkuntzaren aldaera jaso formalaz baliatzen ikasten dute hainbatean; d) erdara (gaztelania eta, partez, ingelesa) ikasten dute orobat (ik. zalbide 2016). Lehen ez bezala, alde dute orain eskola. alde eta, gizarte berri honetan, oso beharrezko. hizkuntzaren geroa ez du ordea, arnasguneetan ere, batez ere eskolak bermatzen34 mintzajardun arruntaren eguneroko erabilera espektro zabala35 da, beti eta nonahi, osasun
|
oneko
hiztun elkarteetan arau nagusi. hori da munduko hizkuntza bizi sendo guztien jarraipen bide normala, belaunez belaun bere buruari eusten diona eta, eten urratze larririk ezean, menderik mende irauten duena. Jarraipenbide horri sendo eusteak lehentasun argia du, ahuldutako hizkuntza bizirik gordetzeko eta, hortik abiatuz, ahuldutako hiztun elkartea bere osoan indarberritzeko. gune horiek dira, hainbat adituren ustean (ikus aurrerago S. altube36 eta J. Fishman), ahuldutako hizkuntza indarberritzeko saio arrakastatsu ororen abiaburu nagusia eta sostengu gotorrena.
|
|
|
ezezkoan gaude. hona zergatik: a) eguneroko euskal mintzamolde" normala", osasun
|
oneko
hiztun elkarteen mintzajardun arruntaren antzekoena, hor (arnasguneetan) dago indar betean. Indar betean edo, zehazkiago esanik, indarrik beteenean:
|
|
|
Euskaldunok euskaraz bizi garen espazio geoterritorialik izan badela erakustea funtsezko eginbeharra da, euskal hiztunelkarteak etorkizunik izango badu. ...rek, bai euskaltzaleon eta bai euskaltzale ez diren (bertako zein kanpoko) askoren artean49 euskaldunok euskaraz bizi garen espazio geoterritorialik izan badela erakustea funtsezko eginbeharra da, euskal hiztun elkarteak etorkizunik izango badu. arnasguneek azaltzen dute argien, euskaraz" normal" bizitzea zer den. hizkuntza normalkuntzaren bila bagabiltza, arnasgune horietan gaude osasun
|
oneko
hiztun elkarteen eguneroko mintzajardun normaletik hurbilen. gain-kostu txikienaz eta kritika bide murritzenaz hor atera dakioke euskalgintzari, bide batez jardunik50 batez ere, etekinik hoberena. d) euskaldun garbien sorgune oparoa da arnasgunea. eguneroko bizi-pozak eta beldur gorrotoak, esperantzak eta atsekabeak, bizigiro informal intimoaren gertaerak, pasadizoak eta gora-beherak aparteko gra... Funtsezko oinarri izan ohi da hori, hizkuntza formal landuaren garapen lanerako ere. ez da batere harritzekoa, hortaz, euskal profesional asko (beraiek edo beren gurasoak) arnasguneetatik etortzea.
|
|
|
graduala eta selektiboa (izan) da, ezer izatekotan, Soriako mintzajardunaren aldakuntza; oraingo soriarrek darabilten hizkeraren barne osaera aldatuz joan delarik ere honetan eta hartan, jarraipen oinarria bere indar bizian gorde du: gaztelaniaz egiten zuten orain dela ehun urte, eta gaztelaniaz egiten dute orain. orain ere, lehen bezala, gaztelania da Soriako kalean eta lurralde osoko herri herrixketan jaun eta jabe. mintzajardun arruntaren belaunez belauneko jarraipena osorik gorde dute Sorian, etengabeko gizarte aldakuntzaren altzoan. hori ez da Soriako bitxitasuna. horrela izan ohi dira kontuak, munduan barrena, osasun
|
oneko
hiztun elkarteetan. Nola dira kontuak gurean?
|