|
2000
|
|
|
Eta jan eta edan egin zuten, haragia eta arnoa, arnoa eta haragia. Eta
|
nola
haragiak haragiari egiten baitio dei eta nola, Axularren hitzetan, jan edanean igeri dabiltzanak erortzenago dira haragiaren bekatutan, pobre gosez direnak baino, hala, badirudi ezen handik bederatzi hilabeterat nehoiz baino haur gehiago bataiatu zituztela bai Urbiaingo elizan eta bai ingurukoetan ere.
|
|
|
Eta hi aberats haiz, gaztea haizenez gero. Eta, nola gaztetasuna baita, bertzalde, diruz ezin eros daitekeen aberastasun bakarretarikoa, abarizios izanen haiz, baldin gaztetasunaren donuak eta ondasunak, hala
|
nola
haragiari eta amorioari lotuak egon daitezkeenak, heuretzat bakarrik gordetzen badituk —eta, esku bat besagainean ipintzen zidala, eta bertzearekin urrezko hamar dukat eta berrogeita hamar errealeko poltsa emaiten zidala, bertze marinelei baino hagitzez gehiago, behatza galdu nuelako, erran zidan—: Aditu dudanez, Indietako itsasoetan barrena dabiltzan filibusteroek ere beren prezioa ditek, galtzen duten menbro bakoitzeko hainbateko saria jasotzen dutela, eta gu ez gaituk haiek baino gutiago izanen —eta, besagainetik atxikitzen ninduela, erantsi zuen—:
|
|
2001
|
|
|
Gaur egun, sistema teknologiko konplexuak garatzen ari dira, eta, horiei esker, errutina laginetan gero eta presentzia handiagoa dute. Arrisku handiena duten produktuak gordinik jaten direnak dira, hala
|
nola
haragia, oilaskoa, manipulatutako arrain gordina eta, batez ere, moluskuak, ostrak. Prebentzio praktiketan beharrezkoa da denon laguntza, bai ekoizleena, bai administrazioena eta kontsumitzaileena.
|
|
|
Bizitza komertziala luzatzea eta elikagaiek transmititutako gaixotasunei aurrea hartzea. Murriztu mikroorganismoen kopurua, hala
|
nola
haragia edo arraina, besteak beste. Espezietan eta belarretan mikroorganismoen kopurua murriztea.
|
|
2002
|
|
|
Mosku, dozenaka enperadorek gorrotatu bezainbeste gutiziatu zuten hiria da; hiri hedatua. Moskun, historiaren aztarnak inon baino biziagoak dira, brikazko eta zementozko eraikinetan
|
nola
haragi gordinezko jendeetan. Hitz batez Moskuk, mendeen pasaiak begi hutsez preziatzea eskaintzen du, hiria sortu zenetik gaur egunera, denboran zeharkako bidaia baita.
|
|
|
Azido folikoa batez ere orri berdeko barazkietan, fruta eta labore berdeetan, gosaltzeko labore aberastuetan eta gibelean ugaltzen da; B12 bitamina, berriz, gibelean eta itsaskietan ugari ugari dagoen arren, bada nahikoa bestelako elikagaietan ere, hala
|
nola
haragi, arrain, arrautza eta esnekietan.
|
|
|
Izoztu beharreko elikagaiaren arabera Saltsek edo likidoek bolumena handitzen dute izozten direnean; beraz, ontziak bete egin behar dira eta ertzetik bizpahiru zentimetrora utzi. Modu irregularrean egindako produktuak, hala
|
nola
haragia, arraina eta barazki batzuk, hobeto ontziratzen dira plastikozko edo aluminiozko xafletan, elikagaiari ezin hobeto egokitzen baitzaizkio aire poltsarik eta espazio hutsik gabe. Ez da komeni saldetan edo menestretan pasta edo arrozak izoztea, likidoekin batera izozten direnean trinkotasuna galtzeko joera baitute.
|
|
|
– Hozkailuko punturik hotzena beheko apala da (2 °C), barazkien kaxaren gainean, izozkailua behean duten hozkailuetan. Beraz, hor kokatu behar ditugu elikagai galkorrenak, hala
|
nola
haragia eta arrain freskoak. – Arrautzak, esnekiak, hestebeteak, soberakinak, pastelak eta “Behin irekita, hotzean gorde” ontzian zehazten diren produktu guztiak, jarri horiek erdiko (4 5°) eta goiko (8 °C) apaletan.
|
|
|
Merkataritza eta Kontsumo Zuzendaritza Nagusiak zenbait jarraibide eman ditu, eta, udan, elikagaiak egoera onean mantentzeko jarraitu beharreko hainbat jarraibide jarri dituzte martxan, hozte eta izozketa kontuetan kontuan hartzeko aholkuekin. Hala, hozkailuan gorde behar dira kontserbatzeko hotza behar duten elikagaiak, hala
|
nola
haragia, arraina, esnekiak eta, batez ere, maionesak, kremak edo saltsak eta horiek dituzten produktuak. Etxean maionesa egiten denean, komeni da ahalik eta azkarren prestatzea, eta limoi tanta batzuk edo ozpin batzuk eranstea, errazago kontserbatzeko.
|
|
|
Kontsumo horrek hozkailuak gehiegi ez kargatzea ere gomendatzen du, funtzionamenduan aldaketarik gerta ez dadin, eta erabat edo partzialki desizoztu diren produktuak berriro izoztu ez daitezen, eta elikagai prestatuak giro tenperaturan ahalik eta denborarik laburrenean mantentzea gomendatzen da. Gainera, kontsumitzeko prest dauden produktuak ez dira kontaktuan jarri behar hozkailuan, elikagai gordinekin, hala
|
nola
haragiekin, arrainekin edo barazkiekin, eta, beraz, ontzi bereizi eta itxietan gordetzea gomendatzen du. Izoztuak, amaieran Bestalde, erosketak egiterakoan, produktu izoztuak azkenean erostea komeni da, eta desizozte motaren bat (osorik edo partziala) dutenak baztertzea.
|
|
|
Fosforoa, kaltzio gutxiago xurgatzen duena. Ugaria da animalia jatorriko elikagaietan, hala
|
nola
haragietan, arrainetan, arrautzetan, esnekietan, baita lekaleetan eta kola edari freskagarrietan ere. Proteinak dietan, kaltzio gutxiago xurgatzen delako.
|
|
|
Era askotako elikagaiak behar dira mineral horren kantitatea lortzeko. Oro har, elikagai guztietan aurki daiteke, baina animalia jatorriko proteinetan aberatsak diren elikagaietan kontzentratuago dago, hala
|
nola
haragietan, arrainetan, esnean eta deribatuetan, bereziki gaztetan eta arrautzetan. Landare erreinuaren barruan, fosforoa ugariagoa da fruitu lehorretan eta fruitu lehorretan, osoko zerealetan eta lekaleetan.
|
|
|
Elikagaietan, burdina bi eratara agertzen da: bata, “hemo” izenekoa, animalia jatorriko produktuetan agertzen dena, hala
|
nola
haragia, erraiak, arraina eta itsaskiak (txirlak, ostrak), eta, bestea, “ez hemo” izenekoa, barazkietan, arrautzetan eta esnean dagoena.Mineral honetako landare aberatsenak egoskari lehorrak, burdinazko zereal gotortuak, barazki berdeak, fruitu lehorrak (intxaurrak, almendrak, pistatxoak…) eta lehortuak (datilak, piku lehorrak, datilak…) dira. “Hemo burdina” askoz hobeto xurgatzen da “hemo ez den burdina” baino; hala ere,/ >function mostrarTermino (url){/ >var termWin= window.open (url, ” term”, ” height= 310, width= 460, scrollbars= auto”);/ >termWin.moveTo (210,40);/>}/> duodenoa, burdina askoko elikagaiari laguntzen dioten substantzien araberakoa.
|
|
2003
|
|
|
Dokumentu honetan errege mahaiko sukaldarien kontratuan agertzen da, zer eman behar zieten jaten errege familiako kideei, eta haietako bakoitzari zehaztuta, gainera?, eta zenbat diru jasoko zuten zerbitzu hori egiteko eta egiteagatik. Horrela, zehaztuta agertzen zaizkigu
|
nola
haragiak zeukan garrantzi izugarria orduko errege erreginen eta haien familien dietan. Postreak ere garrantzi handia zuen, baina haragiz egindakoak ere ugariak ziren, eta haien gozoak eta pastelak:
|
|
|
Mikroorganismo kontserbadoreak Bakterio mota batzuen mikrobioen kontrako propietateek azken urteotan ikertzaile askoren interesa piztu dute. Horren ondorioz, biokontrolerako hainbat estrategia sortu dira elikagaietan aplikatzeko, hala
|
nola
haragi produktuetarako garapen eta aplikazioak, eta oso emaitza onak lortu dira. Ekintza printzipioa nahiko sinplea da.
|
|
|
Horiek muskulu eskeletikoetara irits daitezke zirkulazio sistemaren bidez; oro har, muskuluetan dauden mikroorganismo inbaditzaileen kopurua oso txikia da. Mikroorganismo asmakari horien helburua faktore intrintsekoen eta ingurumen faktoreen araberakoa da, hala
|
nola
haragi substratua tenperatura baxuan erabiltzeko gaitasuna, proteinatan aberatsa eta karbohidratotan urria. Gainera, haragiaren azalean dagoen oxigeno tentsio handiak eta hezetasun handiak egoera horretan azkar hazteko ondoen hornitutako mikroorganismoak aukeratzea eskatzen dute.
|
|
|
Aspalditik dago indarrean behaketa hori, eta, horren ondorioz, teknologia hori gantz gutxiko elikagaietarako erabiltzea gomendatu da, produktua garaiz ez aldatzeko. Duela gutxi, zenbait herrialdetan, batez ere Estatu Batuetan, arriskutsutzat jotzen diren produktuei, hala
|
nola
haragi xehatuei, dosi txikiko erradiazioak aplikatzea ezarri da. Dosi txiki horiek mikroorganismo patogenoen nolabaiteko kontrola lor dezakete, eta ez dute gehiegi murrizten mikrobiota totala.
|
|
|
Proteinak: elikagai horien urritasunak ile lazio, despigmentatua, erauzteko erraza eta distirarik gabea eragiten du.Ohiko dietan ez da falta behar elikagai proteikorik, hala
|
nola
haragia, arraina, arrautzak, esnekiak eta zerealen eta lekaleen edo fruitu lehorren konbinazioak; horiek animalia jatorriko elikagaiek duten kalitate elikagarriko proteina ematen dute. Zinka:
|
|
|
Adibide batzuk laikoa, miristikoa, palmitikoa eta estearikoa dira. Animalia jatorriko elikagaietan, hala
|
nola
haragietan, erraietan eta deribatuetan (hestebeteak, pateak, gantza, urdaia, etab.), gantzmota hori da nagusi. ), esneki osoak eta esne koipeak (eta gurina), arrautzak eta elikagai neurtuak dituzten elikagaiak.
|
|
|
Mineral garrantzitsuenetariko bat burdina da, giza gorputzak berez sortzen ez duena, elikadurak ekarri behar duena. Adituek diotenez, burdina duten elikagaiak ezinbestekoak dira dietan, hala
|
nola
haragi gorriak, arraina edo lekaleak. Azken urteotan handitu egin da anemia ferropenikoa duten espainiarren kopurua.
|
|
|
Faktore horien guztien ondorioz, helduen dieta monotonoa eta desorekatua bihurtzen da. Bertan elikagai ugari sartzen ez direnez, mantenugai gabezia sor daiteke, adibidez, bitamina, barazkiak eta fruta freskoak jaten ez badira, eta burdina eta zinka, mineral horietan aberatsak diren elikagaiak hartzen ez badira, hala
|
nola
haragia, arraina eta lekaleak. Askotan, ez dira eguneko otordu gomendatuak egiten, hau da, hiru otordu indartsu (gosaria, bazkaria eta afaria) eta kolazio bat edo bi (bazkaria eta askaria), eta, beraz, ez da beharrezko energia irensten.
|
|
2004
|
|
|
Eltzekariak egoskari lehorrak edo patatak dituzten gisatu gutxi asko saldatsuak dira. Sarritan, beste elikagai batzuk ere sartzen dira, hala
|
nola
haragia edo arraina eta barazkiak, eta, barazkien edo haien jatorriaren arabera, modu batera edo bestera pikatzen dira. Eltzekariak eta osagaiak Osagai nagusia:
|
|
|
Antzina, arraina ketu egiten zen, haren bizitza erabilgarria luzatzeko. beste elikagai asko bezala, hala
|
nola
haragia eta gazta. Ketua orduan, elikagaiak kontserbatzeko metodo bat besterik ez zen.
|
|
|
Azterketa epidemiologikoen arabera, fruitu lehorrak eta bereziki intxaurrak maiz kontsumitzeak miokardioko infartua izateko arriskua murrizten du, adina, sexua, tabakoa kontsumitzea, hipertentsioa, pisua edo ariketa bezalako arrisku faktoreak alde batera utzita. CSICeko ikertzaileek, Unibertsitate Konplutentseko Farmazia Fakultateko eta Madrilgo Puerta de Hierro Unibertsitate Ospitaleko kideekin lankidetzan, uste dute intxaurrak errazago irensteko, askoz maizago kontsumitzen diren elikagaietako osagai gisa har daitezkeela, hala
|
nola
haragian. Gaur egun, haragiaren deribatuak kontsumitzeak gaixotasun kardiobaskularrak izateko arriskua duten pazienteengan izan dezakeen eragin onuragarria aztertzen dute aditu horiek.
|
|
2005
|
|
|
Aldian behin argitaratzen du proteina horretatik erabat salbuetsitako produktuen zerrenda batzuk. Haur zeliakoak ere jakin behar du kontsumi dezakeela jatorrian glutenik ez duten elikagaiak, hala
|
nola
haragia, arraina, esnea, arrautzak, lekaleak, frutak, tuberkuluak, barazkiak, barazkiak, koipeak eta Glutenik ez duten olioak, azukrea eta zerealak, hala nola arroza, artoa, artatxikia eta basartoa. Aholku praktikoak Kasu batzuetan, zeliakia duten haurrek ez dute ulertzen lagunek jaten dituzten elikagaiak ezin jateko arrazoia eta ikaskideak; beraz, garrantzitsua da gurasoek eta hezitzaileak arduratuko dira haurra, behar adina adin duenean, jabetu elikadurak beretzat duen garrantziaz.
|
|
|
200.000 proba gehiago Orain arte emandako datuek pentsarazten dute edozein prebentzio proposamen beharrezkoa dela, adibidez, hausnarkari guztiei (behiak, ardiak eta ahuntzak) osasun publikoa ahalik eta gehien babesteko ezarritako neurriak. Neurri horien artean daude animaliak animalia jatorriko proteinekin elikatzea debekatzea, hala
|
nola
haragi eta hezur irinetan, gizakien eta animalien elika kateko arrisku material espezifikoak ezabatzea (hala nola garuna eta bizkarrezur muina) eta dardarak eragindako artaldeak hiltzea (ahuntzei eta ardiei eragiten die, eta BSEaren antzekoa da, baina ez da frogatu giza transmisioari dagokionez). Adituek onartzen dute kaltetutako ahuntza zegoen artaldeko ahuntz guztiak kendu direla, eta, aldi berean, artaldeko 300 animalia helduei egindako probek emaitza negatiboak izan zituzten EET guztientzat.
|
|
|
Beraz, esan daiteke ananak urdailari elikagaiak digeritzen laguntzen diola. proteinak dituzte, hala
|
nola
haragia, arraina, esnekiak edo arrautza. Gainera, entzima horri esker, komeni da anana kontsumoa hipoklorhidria duten pertsonetan (azido klorhidrikorik eza urdaila).
|
|
|
WWF/ Adenak aurkeztutako txostenaren arabera, konposatu toxiko horiek hainbat gaixotasun eragin ditzakete, hala nola minbizia, immunitate sistema kaltetzea, portaera arazoak, hormona alterazioak edo are feminizazioa ere, hala nola bisfenol A konposatua, zeinak sexu aldaketa eragin baitu Hego Amerikako kaimanaren senide bat den zonar oberoetan. Nazio Batuen Ingurumen Programak (UNEP) sustantzia toxiko iraunkorren bilakaerari buruz egindako beste azterlan batek (LPS) 2003 urtean ohartarazi zuen, halaber, biofenilo polikloratuen (PCB), hexaklorobentzenoaren, lindanoaren eta beste konposatu batzuen hondarrak zeudela zenbait laginetan, hala
|
nola
haragia, arraina, barazkiak, esnekiak eta beste produktu batzuk. Alde horretatik, Europako Batzordeko Elikagai eta Albaitaritza Bulegoaren datuen arabera, Europan merkaturatzen den fruta eta barazkien %40k pestizida hondarrak ditu.
|
|
2006
|
|
|
Fruta hori bakarrik jan daiteke, jogurtarekin, esnearekin,, gosaltzeko zerealekin, mueslia, etab., edo etxeko marmelada zaporetsua, konfiturak, gelatinak, kremak, postre gozoak mousseak, bizkotxoak, tartak… egiteko erabiltzea. Azkena sukaldean, masusten gozotasuna eta basoko beste fruta batzuk erabiltzea da kontrasteak errezeta gazietan, hala
|
nola
haragi/ ahate batzuk, arkumea, txerria, ehizakiak, etab.
|
|
2007
|
|
|
Eta bezeroen artean berriro lasaitasuna zabaldu beharra zeukan. Europako ateak berriro irekitzekotan, animalia hondakinez" aberastutako" pentsuak galarazteaz gain beste neurri asko hartu zituzten ingelesek, hala
|
nola
haragi hezurduna debekatzea gero Euskal Herrian sagardotegi garaian txuletak direla eta hainbeste hauts harrotuko zuen kontua, animalia bakoitzaren eta bere haragiaren trazabilitate informatiko berria antolatzea, eta beste.
|
|
|
Arrainek eta itsaskiek, batez ere, gantz asegabea dute, kolesterol maila murrizten laguntzen duena, eta gantz saturatuen proportzio txikia, odoleko gantz kantitatea handitzearekin erlazionatzen dena. Beraz, kolesteroletan aberatsa den elikagaia izan arren, odolean kolesterolaren maila handitzeko gaitasuna beste elikagai batzuena baino askoz txikiagoa da, hala
|
nola
haragiarena eta haren eratorriena. Bitamina edukiari dagokionez, B3 bitamina edo niazina eta B12 nabarmentzen dira.
|
|
|
Barazkien artean, murriztu egiten da lekale, barazki eta barazkien kontsumoa, hala nola zainzuriak, txanpinoiak eta perretxikoak, espinakak, zerbak eta azalorea. Hala ere, lekaleetako purina kontzentrazioa (10 mg/ 100 g) beste elikagai batzuetakoa baino askoz txikiagoa da, hala
|
nola
haragi estraktuak (3.500 mg), arrain kontserbak (350 mg), erraiak (300 mg) eta haragi gorriak (150 mg). Beraz, hiperurizemia izanez gero, ez da beharrezkoa lekaleak dietatik kentzea, nahiz eta komeni den kontsumo maiztasuna eta kantitatea murriztea.
|
|
2008
|
|
|
Hondakin solido edo arriskutsuen errausketa, metalen galdaketa, paperaren fabrikazioa eta plagizida askoren edo oso toxikoak diren beste produktu kimiko batzuen ekoizpena dira dioxinak sortzen dituzten prozesuen adibide batzuk. DDPC izeneko substantzia bat Dioxinen eraginpean egoteko modurik ohikoena elikagaiak kontsumitzea da, hala
|
nola
haragia eta esnekiak. Dioxinak edo DDPCak 219 substantzia kimiko toxiko inguruko familia bat dira, eta guztiek antzeko ezaugarriak dituzte, baina potentzial desberdina dute.
|
|
|
Puntu hori egiaztatzea bereziki garrantzitsua da mikrouhin labe batean egiten badugu, etxetresna elektriko horrek berotze oso desberdineko gune hotzak sortzen baititu. Hotzetan kontsumitzeko plater egosietarako, hala
|
nola
haragi hotzetarako edo birrineztatuetarako, prozedura berbera da, baina azken pausorik gabe. Arrisku handiagoarekin Bereziki kutsagarriak dira arrautzaz egindako elaborazioak, batez ere gordinik badago (tratamendu termikorik gabe), maionesa bezala.
|
|
|
Arroza goarnizio bikaina da edozein platerentzat, zapore leun eta neutroa duelako, eta, ondorioz, elikagai mota guztiekin nahastu daiteke. Arrautza frijituak, platerak saltsarekin gisatuak eta ragoutsak, adibidez edo lehorrak hala
|
nola
haragi edo arrain xerrak plantxan egitea lagun daitezke, elikagai nagusia nabarmendu eta estaltzen ez duelako. Goarnizioak elementu nagusiak baino garrantzi handiagoa izan behar ez duen arren, plateraren zati oso garrantzitsua da, kolorez eta zaporez lagundua.
|
|
|
Mikroorganismoak eta, batzuetan, gaixotasunak sortzen dituzten patogenoak elikagai gordinetan aurki daitezke, hala
|
nola
haragietan, hegaztietan, arrautzetan eta barazkietan. Hori ez da arazo sanitarioa, gero produktuak egoki kozinatuz gero mikrobio karga ezabatzen baita.
|
|
|
Transmisio garrantzitsuenetako bat beroaren, haragi xehatuaren edo esne gordinaren bidez gutxi tratatutako behi haragia da. Haragi gordinari eta E.coli bakterioari lotutako beste arrisku faktore batzuk egon badaitezke ere, molekula baten presentzia (N glikolilneuraminikoa, Neu5Gc) gizakiak berez sortzen ez duena, nahiz eta, Shigarekin batera, bere ehunetan integratzen den elikagai gordinak jan ondoren, hala
|
nola
haragia edo esnea, hanburgesi eritasuna, gaixotasun larri horren ondorio izan daitekeen. Duela bost urte, Estatu Batuetako adituek frogatu zuten giza ehunek molekula xurgatzen zutela haragi gorri gordina jatearen ondorioz, frutak, barazkiek edo arrainak izan dezakeen Neu5G azido mailarik handiena duen elikagaietako bat baita.
|
|
2009
|
|
|
Ontzeko elementuak ditu, hala nola aldez aurretik ur berotan hidratatutako txorizo piper batzuen mamia (ez da komeni ñorak erabiltzea) eta xehe xehe xehatutako tipula. Gainera, bustitzeko elementu bat du, hala
|
nola
haragi hondo bat edo arrain fumet bat, saltsaren erabilgarritasunaren arabera. Zereal batekin ere lotuta daude (gari irina, maria galletak edo ogi txigortua).
|
|
|
Hozkailuak erabiltzea ezinbestekoa da produktu galkorrak kontserbatzeko, hala
|
nola
haragia, arraina, arrautzak edo frutak. Ematen duten hotza funtsezkoa da elikagaietan patogenoak agertzearekin lotutako arazo askori aurrea hartzeko.
|
|
|
Sistema hori gai da etilenoaren gainean jarduteko. Etilenoa gas naturala da, eta frutak azkarrago heltzen dira eta beste produktu batzuk deskonposatzen ditu, hala
|
nola
haragia eta arraina. Eta bere ekintza mekanismoa bikoitza da:
|
|
|
Oinarrizko elikagaiak, hala
|
nola
haragia, arraina eta frutak, martxoan merkatu ziren
|
|
|
Frijituak, erreak edo gainerreak ere egin daitezke. Gari zainzuriak oso egokiak dira plantxan egiteko eta era askotako elikagaiekin prestatutako platerak laguntzeko, hala
|
nola
haragia, arraina, arroza, pasta edo beste landare batzuk. Sofritoak ere presta daitezke, eta arrautzarekin, txanpinoiekin eta urdaiazpikoarekin lagundu, nahaskietan edo arrautzak platerean jarrita, adibidez.
|
|
|
Hori egiteko modu egokia da urdaiazpikoz, gaztaz edo itsaskiz betetzea eta hainbat saltsaz laguntzea eta gainerretzea edo arrautzaztatzea. Haurrek beste elikagai batzuekin lotzen dute sukaldaritzako teknika hori, hala
|
nola
haragiekin. Haragi edo arrainarekin egindako barazki burruntzi original baten zati gisa ere presta daitezke, baita tortilla, krema eta pureetan ere.
|
|
|
Berehalako garbiketa Garbiketa berriak minutu bat edo bost behar ditu eraginkorra izateko, eta gai da elikagaian dauden bakterioak kentzeko. Georgiako Unibertsitateko (AEB) adituek garatutako produktu berria nekazaritzako elikagaien industrian erabiltzeko sortu da, eta hainbat elikagaitan eraginkorra da, hala
|
nola
haragietan, frutetan eta barazkietan. Horretarako diseinatutako produktuekin egindako garbiketa berezia da.
|
|
|
Kontuan hartu beharreko beste alderdi bat elikagai batzuen nutrizio balioa galtzea da, sulfitoek tiamina edo B1 bitamina beren osagaietan deskonposatzeko duten gaitasunagatik. Hori dela eta, sulfitoak ahalik eta maila teknologiko txikienean erabili behar dira, batez ere mantenugai horretan aberatsak diren elikagaietan, hala
|
nola
haragian. Lehen urratsak Europako “Replacement of sulphur dioxide in food Keeling the SAme qualitY and shelf life of the products” (SOS2SAY) proiektuaren helburua da alternatiba eta teknologia berritzaileak bilatzea, sufre dioxidoa (SO2) hainbat elikagaitan (ardoa, zukuak, landare produktuak…) ahalik eta gutxien erabili ahal izateko.
|
|
2010
|
|
|
Giza esposizioa berretsi egin da, hainbat azterketatan, odol eta gernu laginak detektatu ondoren. Minbizia Ikertzeko Nazioarteko Agentziak (IARC) “gizakientzako agente kartzinogenotzat” jotzen du substantzia hori, eta beste elikagai batzuetan ere badago, hala
|
nola
haragian, esnean edo arrautzetan, nahiz eta gizakiek elikagai horien bidez duten esposizioa hutsala den, Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak (EFSA) aitortzen duenez. 2006an, gorputz pisuaren kilo bakoitzeko 120 nanogramo astean jan zitezkeela ezarri zuen Bruselak A okratoxinarako.
|
|
|
E.coli eta hanburgesak E.coli bakterioa odol beroko animalien digestio hodian ugarienetako bat da. Batez ere elikagai gordinei eragiten die, hala
|
nola
haragiari eta haren deribatuei, arrainari eta haren deribatuei eta landareei. O157: H7 barietateak harreman berezia du hanburgesekin.
|
|
|
2002an, Europako Batzordeak dioxinak eta PCB gisa zerrendatutako substantziak murrizteko ekintzen zerrenda preskribitu zuen, eta, geroago, haien maila ebaluatzeko beharra ezarri zuen, estatu kideetan laginketa eginez. Esposizioa murriztea OMEren arabera, giza dioxinekiko esposizioaren %90 inguru koipetan aberatsak diren elikagaietatik dator, hala
|
nola
haragietatik, esnekietatik, arrainetatik eta itsaskietatik, eta, beraz, oso garrantzitsua da horiek babestea. Erakunde horrek azpimarratzen du funtsezkoa dela neurriak ezartzea jatorrian, ingurumenean ez emititzeko.
|
|
|
Osagai kozinatuak eta zerbitzatzerakoan pixka bat beroak gehitzen bazaizkio, entsalada epela esaten zaie. Beste landare edo proteina osagai batzuekin egin daiteke, hala
|
nola
haragia, arraina edo itsaskia. Hainbat plater letxugarekin Letxugak gozo gordinak dira, beste barazki edo elementu proteiko batzuekin, eta osagai kozinatu eta beroekin ere bai.
|
|
2011
|
|
|
Salmonella, Escherichia coli, Shigella eta Vibrio generoko beste batzuk dira ohikoenak. Tenperatura eta denbora bereiztezinak dira bai hazkunderako bai kanporatzeko, batez ere elikagaietan, hala
|
nola
haragian eta esnekietan. Egosten den bitartean, zenbat eta altuagoak izan tenperaturak, orduan eta laburragoa izango da egoste denbora, eta zenbat eta baxuagoak izan graduak, orduan eta denbora gehiago da egosteko.
|
|
|
Estatu Batuetako Minbiziaren Institutu Nazionalak, nutrizioaren bidez gaixotasuna prebenitzeari dagokionez, kalkulatu du gantzak 160 g tik 100 g/ egun era murrizteak eta egunean 20 g tik 30 g/ egun era igotzeak minbiziagatiko hilkortasuna %10 eta %15 bitartean murriztu dezakeela. Keinu txikiak, hala
|
nola
haragi gorri koipetsuak (12 g gantz/ 100 g), arkumea (15 g gantz/ 100 g), txahal saiheskia (6,6 g gantz/ 100 g), saiheskiak edo txerri txuletak (15 g gantz/ 100 g) eta haragi zuriak (indioilar bularkia eta oilaskoa) (3 g gazta/ 100 g); esne osoa (3,6)
|
|
|
Bere neurrian Dieta aholkua haragi gihartsuenak aukeratzea da, hala nola oilaskoa, indioilarra eta untxia. Azterketa zientifikoaren arabera, arrisku faktore horiek murrizteko, proteina iturri horien ordez, nutrizio profil hobea duten beste batzuk erabili behar dira, hala
|
nola
haragi giharrak, arrain zuria eta urdina, eta lekaleak, zerealak eta fruitu lehorrak konbinatzen dituzten platerak edo errezetak. Emaitzen artean, nabarmentzekoa da egunean haragi gorriko errazio bat fruitu lehor eskukada batekin ordeztea (25 g) %21 txikiagoa izan zela 2 motako diabetesarekin; gantz gutxiko esnekiekin ordezkatzea (240 ml esne edo 120 g gazta edo jogurt) %17 txikiagoa, eta zereal integralekin aldatzea (ogi xerra bat edo arroz katilu bat), %23 txikiagoa.
|
|
|
Haren printzipio aktiboak hezurren eta muskuluen tratamenduan duen potentzialagatik aztertzen dira. Jatorri eta formatuen heterogeneotasunarekin batera, ziapeak ehunka sukaldaritza aplikazio eskaintzen ditu, hala
|
nola
haragia, hegalak eta sardinak, edo lehen platerak, hala nola patatak, ravioliak edo barazkiak. Piperbeltza eta piperrautsa Piperbeltzaren printzipio aktiboa, piperrauts landarearen fruitu ehoa, edozein koloretakoa dela ere (zuria, beltza, arrosa edo berdea), giltzaduretako mina arintzeko duen baliagarritasunagatik aztertzen da.
|
|
|
Irudia: trenttsd Ingurune bero eta heze batean, bakterioek eragindako elikagai jatorriko gaixotasunak garatzeko aukerak handitu egiten dira, batez ere azido gutxiko elikagaietan, hala
|
nola
haragia, arraina, hegaztiak, arrautzak eta esnea. Baina tenperatura egokian kozinatzen badira eta hoztuta kontserbatzen badira, arriskua nabarmen murrizten da.
|
|
2012
|
|
|
Hezetasun eta tenperatura handiak aflatoxinak sortzen ditu, oso substantzia kaltegarriak. Gantzetan aberatsak diren elikagaien edukia murriztea, ez bakarrik bihotzerako dieta osasungarria jarraitzeagatik, baizik eta uste delako gizakiak dioxinekiko eta horiekin zerikusia duten beste substantzia kimikoekiko duen esposizioaren %90 inguru (oso arriskutsuak giza osasunerako, potentzial toxiko handia duelako) gantzetan aberatsak diren animalia jatorriko elikagaietatik datorrela, hala
|
nola
haragietatik eta arrainetatik (bereziki gibeletik eta bi elikagai mota horien deribatuetatik), itsaskietatik eta esnekietatik. Elikagaiekin erabiltzeko baimendutako tresnak eta tresnak erabiltzea beti, Europako Batzordeak ezarritako baldintzak betetzen dituztela bermatzeko.
|
|
|
Ekoizpen eta ontziratze kateko produktuekin giza kontaktua ezabatzean, sistema robotizatuek kutsadura arriskua murrizteko aukera ematen dute, eta horregatik handitzen da elikagaien segurtasuna. Automatizazio robotikoaren potentziala handia da elikaduraren alorrean, bai aplikazio tradizionalak hobetzen dituelako (elikagaiak manipulatu, paketatu eta paletetan jartzea, zamalanak), bai eskaintzen dituen aplikazio berriak dituelako, hala
|
nola
haragia edo gazta moztea, pizzak zatitzea, haragia erretzea, pastelak apaintzea, etiketak ondo jartzea edo izozkailuen barruan lanak egitea. Baina teknologia horrek denbora behar izan du elikagaien industrian sartzeko, robotika eta automatizazio sistemek ez dituztelako jakiak prozesatzeko instalazioetarako behar diren ezaugarriak, hala nola hondakinak garbitzeko eta ezabatzeko gaitasuna.
|
|
|
Ohiko kontsumoak zenbait patologia prebenitzen laguntzen du, hala nola minbizia, bihotzeko gaixotasunak eta endekapenezko begietako gaixotasunak. Proteinen ordezko naturala da, hala
|
nola
haragia, arrautzak, gazta edo baserriko hegaztiak. Proteinak, beraz, kalitate handikoak dira, eta erraz digeritzen dira.
|
|
|
Ondu elikagaiak, hotza luzaroago egon dadin. Desizozten hasten diren elikagaiak bereiztea, hala
|
nola
haragia eta arraina, askatzen duten zukuak beste elikagai batzuk kutsa baititzake. Bota elikagaiak desizozte zantzu argiekin.
|
|
2013
|
|
|
Baikortasun horren gibelean, dena ez zela hain baikorra ere suma daiteke. Nahiz eta maiz agertzen zuen janari ona zutela, batzuetan beti gauza bera jateaz asetzen zela ere ulertzera eman zuen, hala
|
nola
haragi gisa beti xingarra zutela idatzi baitzuen behin. Beti janari bera izateaz baino kezka handiagorik ez zuen erakutsi Saint Pierrek eta beraz, ez dago hor jarrera ezkor handirik.
|
|
|
Eguneroko dieta baten osagai garrantzitsuak dira elikagaiak, barazkiak, entsaladak, haziak, fruitu lehorrak, zerealak edo espeziak, animalienak ez direnak. Animalia jatorriko elikagaiak, hala
|
nola
haragia edo arraina, Europako Batasunean erregistratutako intoxikazioen agerraldi gehienen iturri nagusia dira, baina animaliarik ez dutenenak hazi egin dira aldian, Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzaren (EFSA) azterketa baten arabera. Artikuluan azaltzen da zein diren mota horretako toxogeno ohikoenak, eta produktuaren jatorriaren araberako arrisku nagusiak.
|
|
|
20 horietatik, «funtsezko» deritze, gure gorputza ez baita gai haiek fabrikatzeko eta elikagaien bidez egiteko. Hainbat landare elikagai konbinatzeak aukera ematen du haien gabeziak osatzeko eta proteina iturri osoa lortzeko Zenbait elikagai iturrik, hala
|
nola
haragia, arraina, arrautzak edo esnekiak, organismoarentzat funtsezko diren bederatzi aminoazido dituzten proteinak ematen dituzte, organismoarentzat nahiko kantitate dutenak. Hala ere, beste elikagai batzuek (lekaleek, adibidez) metionina eta zisteina aminoazido gutxi dituzte.
|
|
|
Gero eta gehiago erabiltzen dira poltsa berrerabilgarriak erosketak egiteko; keinu arduratsua da ingurumenarentzat, baina, neurri batzuk hartu ezean, elikagaien segurtasuna arriskuan jar dezake. Produktu gordinetatik datozen bakterioak, hala
|
nola
haragia eta arraina, beste elikagai batzuk hazi eta kutsatu daitezke, haiekin kontaktuan jartzen baitira. Beraz, poltsa horiek aldizka garbitzen ez badira, erosketak egiten diren bakoitzean, baliteke patogenoekin poluitutako poltsetan (Salmonella edo E. coli) elikagaiak gordeta egotea.
|
|
|
Gomendagarria da autoan ez gordetzea. Elikagai gordinak, hala
|
nola
haragia edo arraina, plastikozko poltsa txiki batean gordetzea komeni da, gainerakoetatik bereizita gera daitezen. Neurri horiek baliagarriak dira eragile patogenoen kontzentrazioa murrizteko eta poltsa berrerabilgarrien bidez elikagaietan poluzio gurutzatuaren aurka borrokatzeko.
|
|
|
Elikagai batekin zerikusirik ez duten material mikroskopikoen presentzia da iruzurrak detektatzeko aukera ematen duena. Animalia jatorriko elikagaien ezaugarriak ere aztertzen dira, hala
|
nola
haragia, arraina, esnekiak eta arrautzak, baita landare jatorrikoak ere, hala nola zerealak, lekaleak, fruitu lehorrak eta oleaginosoak.
|
|
2014
|
|
|
Garbantzuak Egosita zerbitzatu daitezke zopa edo salda, egosita eta modu independentean zerbitzatuta, edo entsaladetan. Garbantzuek, hala ere, hornigai trinkoak ere onartzen dituzte, hala
|
nola
haragiak eta arrainak (bakailaoa, batez ere). Zer ekarpen egiten dute?
|
|
|
Infekzioa asintomatikoa izan daiteke, edo abdomeneko mina eta beherako arina, eta beste batzuk larriagoak. Patogeno hau, baserriko animaliekin edo ur poluituarekin edo elikagai kutsatuen kontsumoarekin, hala
|
nola
haragi eta esne gordinarekin, kontaktu zuzenaren bidez iristen da pertsonengana. Poluzioak ez du giza begiak hautematen eta ez du elikagaia hondatzen.
|
|
|
Esate baterako, olioak, opilgintzako produktuak, patatak, esne-ontzi itxiak edo elikagai lehorrak dira, hala nola arroza, pasta edo fruitu lehorrak. Janaria prestatzeko tenperaturarik onena Elikagai gordinek, hala
|
nola
haragiak edo barazkiek, bakterio patogenoak izan ditzakete, lurzoruaren kutsaduraren edo prestakuntza prozesuaren ondorioz. Neurri eraginkorrenetako bat da elikagaiak gutxienez 75 ºC ko barne tenperaturan bi minutuz egostea bakterioak hiltzeko, baina baliteke espora batzuek bizirik irautea.
|
|
2015
|
|
|
Egosketa eraginkorra izan arren, horrek ez du esan nahi aurretik maneiatzeko eta higienerako jarraibide egokiak bete direnik, hau da, zikinkeria hondarrak edo bertan egon daitezkeen beste substantzia batzuk (oilaskoa izan ezik) garbitu behar dira, eta ez da komeni horiek garbitzea. Nola prestatu patogenoak kentzeko Bi minutuz 75 ºc tan janaria prestatu, patogenoak hil Elikagai gordin batzuek, hala
|
nola
haragiak edo berdurak, bakterio patogenoak izan ditzakete lurzoruaren poluzioaren ondorioz edo prestatzeko prozesuaren ondorioz. 75 ºc inguruko tenperaturan egosten dira, bi minutuz, hiltzeko neurri eraginkorrenetako bat.
|
|
2016
|
|
|
Era berean, ogitartekoetan barazkiak eta barazkiak bezalako landare elikagaiak sartzeak elikagai horien edukia handitzen lagunduko du. Badira askoz ere proteina iturri gomendagarriagoak fianbrea edo hestebeteak baino, hala
|
nola
haragi giharrak, arrautza, fruitu lehorrak edo lekaleak (bai, fruitu lehorrak eta lekaleak jar daitezke ogitartekoan, ondoren ikusiko dugunez). Oliba oliotik, aguakatetik edo arrain urdinetik eratorritako koipe osasungarriekin ere osa daitezke, horrela olioaren nutrizio edukia aberastuz.
|
|
2017
|
|
|
|
Nola
haragiaren bekatuan erori nahi ez duenak eduki behar baitu kontu lehenbiziko bi zentzumenez bistaz eta gustuaz, begiez eta ahoaz, hala eduki behar du kontu gainerako beste zentzumen guztiez ere.
|
|
|
Ez zien kontatu aita langabezian zegoela, etxean ematen zuela egun osoa, arropa zikinekin, telebistaren aurrean begirada galduta. Ez zuen nahi Beirek eta Letek aita ikustea, nola aldatu zen, nola loditu, nola buruzuritu zen,
|
nola
haragia zintzilikatzen zitzaion, nola abandonatu zen, koipez bete, josi, nola zahartu zen bere aita. Karrek ez zuen inork hura ikusterik nahi.
|
|
2018
|
|
|
Produktu galkor batzuk, hala
|
nola
haragia, arrautzak edo esnea, bota egin behar dira bi orduz 4,5 gradutik gora eduki badira.
|
|
|
Baina bi ordutik gora 4 °C tik gorako tenperaturan daudenak baztertu egin behar dira. Kasu gehienetan, elikagaiak duela zenbait ordu desizozten hasiak badira, bota egin dira, nahiz eta batzuek hobeto jasaten duten desizoztea, hala
|
nola
haragi gorria eta hegaztia: Berehala kontsumitzen bada, 5 °C tik gora dagoen haragi gordina gehienez ere sei orduz erabil daiteke.
|
|
|
Brokolia hartzeko modu asko daude, ohikoena, eta osasuntsuena, egosita edo lurrunetan egitea da. Beste elikagai trinkoago baten laguntzaile perfektua izan daiteke, hala
|
nola
haragia edo arraina. Piperrak bihotzaren osasunaren beste aliatu handi batzuk dira.
|
|
2019
|
|
|
Bestelako elikagai arriskutsuak Modu higieniko eta seguruan manipulatzen ez den edozein elikagai kutsatuta egon daiteke eta gure osasunari kalte egin diezaioke, baina batzuk bereziki sentikorrak dira, mikroorganismo patogenoak garatzeko ezaugarri egokiak dituztelako (mantenugaiak, pH-a, ur jarduera, etab.).). Horien artean nabarmentzekoak dira animalia jatorriko batzuk, gordinik edo gutxi prestatuta jaten direnak, hala
|
nola
haragiz egindakoak (tartarea, carpaccioa, gutxi egindako hanburgesak, etab.).), arrainezkoak (sushia, ceviche, etab.).), esne gordinekoa (gazta freskoa edo gutxi egina) edo arrautzazkoa (adibidez, kremak eta saltsak). Kasu horietan, sukaldaritzako gustuek talka egiten dute elikagaien segurtasunarekin.
|
|
|
Kirol aurreko azterketa: 3 arrazoi horretarako Pertsona horientzat funtsezkoa da zenbait zereal hartzea eta haien kirol elikadura ez zaintzea, bitamina ugari duten elikagaiak kontsumituz, hala
|
nola
haragia, arraina, gibela edo arrautzak. Zerealak eta ogia, hobe integralak badira.
|
|
|
Kontua da ezer ez alferrik galtzea. Azpizun medailoiak egiteko asmoa baduzu, erabili ebakinak beste errezeta batzuetarako, hala
|
nola
haragi takoetarako, ekialdeko salteaturako eta tartarerako. Edariei dagokienez, gomendagarria da eskaintzen berri izatea.
|
|
2020
|
|
|
“Mugak eta aldaketak gaixotasunaren fasearen araberakoak dira, pazientea dialisian dagoen ala ez kontuan hartuta”, nabarmendu du De Cangasek. Giltzurrun gutxiegitasunerako dieta batean adierazitako elikagaiak Nutrizio adituek, printzipioz, proteina maila handiko elikagai zati txikiak hartzea gomendatzen dute, hala
|
nola
haragi gorriak, oilaskoa, arraina edo arrautza. Edozein unetan, eta kasu bakoitzaren arabera, landare jatorrikoak jar daitezke:
|
|
|
Ur horrek zenbait konposatu arrastatzen ditu, hala nola proteina disolbagarriak, zartaginean berotzean hain deigarria den aparra eratzen dutenak. Zartagin bat noiz aldatu behar den Galtzen duen ur kantitatea faktore askoren araberakoa da, hala
|
nola
haragi pieza, animalia mota, elikadura eta abar. Baina eragin handiena sukalde tenperaturak du.
|
|
|
Jakina, elikadurak eta ohitura osasungarriek azido urikoa parametro seguruagoetara murrizten laguntzen dute, asko gainera. Gomendatu gabeko elikagaiak “Azken hamarkadan egindako ikerketek argiago definitu dituzte hiperurizemia eta hezueria izateko arrisku faktore batzuk, hala
|
nola
haragia gehiegi jatea (haragi estraktuak, haragi salda, arandoiak, gibela, giltzurruna, txahal haragia, hondarra, indioilarra, txahal solomoa, behi saiheskia, behi haragia, oilaskoa, antxoa, arkume haragia” eta itsaski haragia. “Alkoholaren (bereziki, garagardoen eta likoreen) eta fruktosaren edo freskagarri gozatuen abusuak hiperurizemia edo tanta intzidentea izateko arriskua ere areagotzen du”, adierazi du.
|
|
|
Uste dut ez dela erraza izango intsektua merkatuan sartzea, baina baliteke intsektu irinak normalizatzea. Beste elikagai batzuen kontsumoa ere normalizatu da, hala
|
nola
haragi gordinarena. Egia al da hegaztiaren haragi gordinak besteek baino arrisku handiagoa duela?
|
|
2021
|
|
|
“Landa eremuak dinamizatzeko negozio ildo bat izan daitezke, oso iraunkorrak dira (behi batek baino hamabi aldiz elikagai gutxiago behar dute proteina kantitate bera eratzeko), leku gutxi betetzen dute, eta, nutrizioaren ikuspegitik, proteina, bitamina eta mineral iturri onak dira…”, dio Roblesek. Eta gehitu du, beste proteina iturri berri batzuekin gertatzen den bezala, hala
|
nola
haragi landuarekin, intsektuak aukera ona direla “animalia jatorriko elikagaien kontsumoa murrizteko aukera gisa hartzen baditugu. Aitzitik, ez baditugu jaten animalia jatorriko beste elikagai batzuen ordezkotzat, ‘ez ezik’, ez du zentzu handirik”.
|
|
|
Gainera, aurrez prestatutako edo ontziratutako jaki asko hartzea mugatu egin behar da (sodio soberakina dela eta), arteria presio handia eragin baitezake. Kontrolatu proteina kontsumoa, hala
|
nola
haragia, oilaskoak, arrainak, arrautzak eta lekale batzuk, gehiegizko proteinak toxinak sortzen baititu eta giltzurrunek ezin baitituzte iragazi. Potasioa kantitate txikitan kontsumitu (platanoak, patatak, tomateak), giltzurrun gutxiegitasuna duen pertsona batek, eskuarki, potasio maila handia baitu.
|
|
|
Era berean, ez dago arrazoirik fruta jakin baten kontsumoa (banana, esaterako) beste barietate batetik (adibidez, ananatik) urruntzeko. Elikagai konbinazio egokien adibideak Proteinak eta aminoazidoak konbinatzea Elikadura iturri batzuek, hala
|
nola
haragia, arraina, arrautzak edo esnekiak, funtsezko bederatzi aminoazidoak dituzten proteinak ematen dituzte, organismoarentzat nahikoak diren kopuruetan. Beste elikagai batzuek, hala nola lekaleek, aminoazido metionina eta zisteina kopuru txiki eta eskasak dituzte.
|
|
|
Hori, batez ere, elikagai prozesatuak eta freskagarriak gehiegi erabiltzean gertatzen da. Mineral hori elikagai proteikoetan ere aurkitzen da, hala
|
nola
haragia, arraina, esnekiak eta arrautzak. • Gehiegizko kaltzioa ez da ona Egia.
|
|
|
Crudiveganismoa vs. itsas bidaia onbiboroa Kontuan hartu behar da hainbat alderdi daudela gurutzaduraren barruan. Adibidez, pertsona batzuek beren dieta gordina landareak soilik kontsumitzean oinarritzen dute; beste batzuek, berriz, beste muturrean okertzen dira eta animalia jatorriko elikagai gordinak jaten dituzte, hala
|
nola
haragia, esnea, arrautzak edo arraina. Irudia:
|
|
|
Aurreko urtean baino %10, 7 gehiago da; Elikadura Ministerioaren hitzetan, “hazkunde nabarmena”. Hala ere, elikagai batzuk batez bestekoaren azpitik hazi ziren, hala
|
nola
haragia, arrain freskoak eta fruta eta barazki fresko batzuk. Irin eta produktu gehiago Dena ez da fruta eta barazkiak izan 2020an.
|
|
|
Baina horrek ez du esan nahi janari bakoitzean egon behar dutenik, jende askok pentsatzen duen bezala. Izan ere, oraindik oso zabalduta daude gai honi buruzko ideia oker batzuk, hala
|
nola
haragirik edo arrainik gabeko janariak “ez duela elikatzen” edo barazkiak jatea zigorra dela “aspergarriak” direlako, “zaporegabeak” edo “gaizki dakitelako”. Eskola menu batzuen gabezia edo akats ohikoenen artean, aipatzekoak dira, adibidez, ez oso gomendagarriak diren elikagai edo prestakin gehiegi erabiltzea, hala nola frijituak (kroketak, arrain makilatxoak, etab.).), haragikiak (saltxitxak, hanburgesak, etab.), postre azukretsuak (adibidez, jogurt azukredunak) edo gutxi elikatzen diren platerak (zopa urdunak, arroza edo pasta tomatearekin, etab.).).
|
|
|
Bai plastikozko poltsetan bai edukiontzi zurrunetan izoztu daitezke (plastikozkoak edo izozteko kristalezkoak). Los forma irregularreko produktuak, hala
|
nola
haragia, arraina eta zenbait barazki, hobeto ontziratzen dira plastikozko edo aluminiozko xafletan, elikagaiari ederki egokitzen zaizkiolako. 5 Elikagai batzuk ezin dira izoztu Prozesu horren eraginpean dauden propietate organoleptikoak dituzten elikagaiak badaude, eta ezagutzea komeni da.
|
|
2022
|
|
|
• Lekaleetan pixka bat hobeto xurgatzen da burdina Egia. Hemo ez den burdina, landare jatorriko elikagaietatik datorrena, dilistetatik bezala, hemoa baino okerrago xurgatzen da, animalia jatorriko elikagaietan dagoena, hala
|
nola
haragian. Jakina da azidoek, hala nola ozpinak, handitu egiten dutela hemo ez den burdinaren xurgapen hori, eta horregatik bota ohi da ozpin zorrotada bat dilistetara edo garbantzuetara.
|
|
|
Hala ere, komunikabide batzuek horren berri eman dute azken asteetan. azterketa zientifiko berria aldizkarian argitaratua Applied and Environmental Mikrobiology Ipar Carolinako eta Texasko zientzialari estatubatuarrek, janarietan koronabirusak bizirik irauteari buruzko oharra animalia jatorrikoak, hala
|
nola
haragia eta arraina. Azterketa 4 °C tan eta °C tan hoztutako eta izoztutako elikagaietan egin da, hurrenez hurren, hala nola txerrikia, behikia, oilaskoa eta izokina.
|
|
|
Ez da berria koronabirusek tenperatura hotzetan edo °C inguruko izozte tenperaturetan bizirik irautea. Lehen ere bagenituen horren frogak. Azterketa horretatik berritzat har dezakegu zenbait koronabirusek elikagai jakin batzuetan bizirik irautea, hala
|
nola
haragia eta arraina. Imagen: iStock Gainera, kontuan izan behar dugu kontserbazio tenperaturak ez duela soilik eragiten koronabirusen biziraupenean.
|
|
|
Teknikaren emaitzak bikainak dira batez besteko ur kantitateak dituzten elikagaiekin. , hala
|
nola
haragia eta arraina, baita egosteko barazkiak ere —lekak, azalorea, azenarioak edo menestrak— eta fruta zatikatuak ere. Baina ez ditu erabat konbentzitzen barazkiak gordinik, ez baitira behar adina kurruskari geratzen.
|
|
|
Tamainagatik, prezioagatik eta abarrengatik interesgarriena den kalabaza hautatu ondoren, egosketako likidoa zopa eta saldetarako aprobetxa daiteke, bitamina eta mineral ugari baititu. Kalabaza beste plater batzuen osagarri gisa ere erabil daiteke, hala
|
nola
haragia eta arraina; nahikoa da kalabaza zerrenda txikitan ebaki eta labean berotzea. Kanpora atera ondoren, gatz pixka batekin zerbitzatu.
|
|
|
Gatz horren zatirik handiena ez dator gatzontziarekin eransten denetik, baizik eta %70 eta %75 artean dago gatz ezkutua, elikagai prozesatuetan eta etxetik kanpo hartzen ditugun elikagaietan kontsumitzen dena. Hori dela eta, Espainiako biztanle osasuntsuek gatz gutxiago hartzen saiatu lukete, eta hori lortzeko, murriztu egin lukete ultra prozesatuen eta gatz askoko produktuen kontsumoa, hala
|
nola
haragiaren eratorriak edo gazta oso helduak. Enpresek konpromiso ugari sinatu dituzte beren elikagaietako gatz kopurua murrizteko.
|
|
|
(Patziku Perurenak Berrian argitaratu" asto zakilik gabe?" testuan giltzak ematen ditu argi Priaporen tresna eta astakiloaren askazgoaz.) Ardurenik, berriz ezkontzen zen alargun bati oldartzeko zen harrotzen. Testu ingurura itzuliño bat eginez ez zuketen orduko parte hartzaileek ulertzen igandero apezen mahaian jaten zuenak, lur eta diru jabe batek, zer gisaz ezkontzen ahal zen bere arra alaba izan zitekeen batekin, nola uzten zuten arima zaindariek bekatu horren egitera,
|
nola
haragian ihalozkatzen ahal zen holako bat, beste guziei, adin hoberenean zirenei, debekatua zitzaielarik, edo beste hitzez, nola biziaren antzerkian galan aren rola ebasten ahal zuen intsentsuaz perfumatua izateko adinean.
|
|
2023
|
|
|
Gutienez sartuko diren 100.000 tona elikagaiak: hala
|
nola
haragia, gurina, esnea, gasna, kiwia, sagarra, tipula, arnoa, arraina edo itsaskiek, Europako merkatua gainezkatuko dute, hemen berean atzemaiten ahal direlarik. Laborari anitz egoera prekarioan biziko diren bitartean, merkataritza libre horretan multinazionalek ere tantoak tiratuko dituzte, prezioen emendatzeko baliatuko baitira.
|
|
|
frutak, barazkiak eta barazkiak. Ondoren, hotza behar dutenak hartu behar dira, hala
|
nola
haragia, arraina edo jogurta. Azkenik, izoztuak saskian jarri behar dituzu.
|
|
|
Garbantzuak Zoparekin edo salda batekin egosita zerbitza daitezke, modu independentean egosita eta zerbitzatuta, edo entsaladetan. Hala ere, garbantzuek guarnizio sendoak ere onartzen dituzte, hala
|
nola
haragia eta arraina (bereziki bakailaoa). Leka zuriak Babarrun zuriekin egindako plater gozoenak baba freskoekin, pureekin, entsaladetan eta baratxuriarekin egindakoak dira.
|
|
|
Lehena, gizakiak garai paleolitikoan elikatzeko erabil zitzakeen elikagaiak kontsumitzea da, landareak bezala, baina zerealak kentzen ditu, hala nola garia, oloa eta garagarra. Dieta beganoak, berriz, animalia jatorriko edozein elikagai debekatzen du, hala
|
nola
haragia, arraina, esnekiak eta beste animalia produktu batzuk, hala nola eztia eta arrautzak. Apeu Mediterraneoaren antzeko dieta eginda, pisua galduko duela agintzen du.
|