|
2000
|
|
|
Izan ere, haur ginen amaren baitan eta haur hura izaiten segitu nahi genuke. Eta, nola haurra amaren sabelean baita guztiz dohatsu, zeren eta behar duen guztia amak emaiten dion, eta
|
nola
amaren mundutik kanpokorat jalgitean hasten den nigarrez, zeren eta mundu zaharra uzteak mina eta oinazea dakarkion, hala, sineste zaharrean dagoenak bere sinestean bizi nahi luke, ahalik eta gozoen, betiko, zeren eta mundu berri ezezagunaren beldur den eta libertatearen beldur.
|
|
|
Osaba Joanikoten erretolika hartan oroitzen dut nola guztiok hari beha geunden, eta
|
nola
amak, Ubarneko damaren eta Pedro Huiziren aipuak aditu bezain fite, begiak beheititu zituen, hautu hura atsegin ez balu bezala, baina, halarik ere, isilik egon zen, bazekielako, beharbada, ezen, auzi haren alderakotzat, ez zuela deus ere egiterik, bere senarra ere guztiz bertze iritzi batekoa izan zitekeelako. Eta, baldin amak erraiten ari natzaizuna pentsatu bazuen, ez zebilen nehola ere oker, zeren eta aitak, osabak akabatu orduko, erran baitzuen:
|
|
|
Zuhur jokatu behar dugu; izan ere, isilpean segitzen badugu, hats har dezakegu; agerian, berriz, hatsa ukatuko digute... eta, andere Grazianak berorren dorretxerat joaitea debekatu badit, goganbehar delako da..." Eta osabak erran zion: " Ai, Maddalen, zergatik ez ditugu kontu horiek ahanzten... eta zergatik ez didazu kopla eder bat kantatzen?" Eta Maddalenek osabari buruko adatsa ferekatzen ziola,
|
nola
ama batek bere semeari, kantatu zuen: " Neguaren erdian/ nago ni lilitan/ jaun Joanesek nauka/ bihotza eztitan".
|
|
|
Eta oroitzen dut, halaber, bertze mementu hura, noiz eta uste izan bainuen ezen burua lehertzerat zihoakidala, eta
|
nola
amari erran nion, estu eta larri:
|
|
|
Eta batzuetan besarkatzen ninduen,
|
nola
ama batek bere semea.
|
|
|
Ordea, bere onetik ateratzen zenean ere, ama ez zen keinuka ibiltzen —zeren barrengo sentimenduak sobera adieraztea lekuz kanpoko izan baitzitekeen, bere kasuan eta bere karguan—, erabakiak eta deliberamendu deliberatuak berehala hartuko bazituen ere, makur zegoena artez jartzeko. Eta, beraz,
|
nola
amak nekez bete baitzitzakeen bihotzetik iragaiten zitzaizkion ametsak eta fantasiak, zeren haren baitan etxeak eta etxeko ordenak baitzuten balantzaren pisurik pisuena, hala nahi izan ote zituen amets haiek zeharka bete, bere ahizpa gaztearen bidez —Emilianiren bidez, alegia—, eta hargatik permatu eta entseiatu ote zen urteetan osaba Joanikot harenganat erakartzerat?
|
|
2002
|
|
|
Eta, irri egiten zuen arren, ez zen hartaz trufatzen. Izan ere, Alpujarretan egindako egonaldian denbora sobera izan zuen ohartzeko
|
nola
Ama Birjinaren presentzia, bere mila manifestaziotan, modus vivendi bat zen, herri andaluzaren idiosinkrasiarekin lotutako zerbait: esan nahi baita andaluz bakoitza bere Ama Birjinak bizi zuela, nola sinestunak hala ateo bat baino gehiago:
|
|
|
Banekien nik ordurako Sararen eta haren amaren arteko harreman gaiztotuen berri. Banekien, konparazio batera,
|
nola
ama, bere garaian, Sararekin haserretu zen, azken honek, ezkontzeko puntuan zegoenean, Edu utzi zuelako, eta Sergiorekin hasi. Gero, Alpujarretatik lur jota itzuli zenean, Sara amarekin egon izan zen, bai, behin baino gehiagotan, eta amak lagundu izan zion inoiz, baina haien harremanek, funtsean, betiko hartan zirauten, biak ala biak aspaldi irekitako zaurian hatza sartzeko beldur balira bezala, hura guztiz orbaindu ez zen seinale, zu hor eta ni hemen, nor bere etxean.
|
|
2003
|
|
|
Eta
|
nola
ama bat batean isildu baitzitzaidan, esan nion:
|
|
|
Eta hala zen guztian. Esan berri dut
|
nola
amak, gure herriaren sorreraren historia kontatu zidanean, azkenean esan zidan: " Nik, ordea, Jainko errukitsu bat sinesten diat, eta ez Jainko justiziero bat...".
|
|
2004
|
|
|
Etxeko koadrorik handiena genuen, marko barroko samar bat zuena eta amak biziki estimatzen zuena, pinturaz ezer gutxi ulertzen bazuen ere. Baina
|
nola
amak, bestalde, ezinikusia baitzion altzarietan, koadroetan eta argazkietan pilatzen zen hautsari, altzariak kanpotik eta barrutik garbitzen zituela, eta koadroak eta argazkiak alde batetik eta bestetik, komeriak izaten genituen koadro hura bere lekutik ateratzeko, bi lagunen artean egin behar izaten baikenuen egiteko hura: Emma eta amaren artean, normalki, baina niri ere deitzen zidaten noizean behin.
|
|
2005
|
|
|
Bai, gustatu egin zitzaion eta gustura zegoen Teresa, ezpainak estutzen eta lasaitzen zituen bitartean, behin eta berriro, ispiluaren aurrean. Eta, batez ere, norbaitek ikus zezan desiratzen zuen eta,
|
nola
ama baitzen eskura zuèn ikusle bakarra, harengana joatea erabaki zuen.
|
|
2007
|
|
|
Baina halaxe ziren gauzak ni haurra nintzela, Elvis bizi zela, 68 urteetan. Gogoratzen naiz
|
nola
amari galdetu nion behin, ume koxkorra nintzeneko uda haietako batean: –Ama, eta... guk ez al daukagu herririk??.
|
|
2008
|
|
|
–(?) Kontatu nizun aurreko batean zer nola joan zitzaigun Guadabrezora egin behar genuèn bidaia, baita
|
nola
Ama Birjinak babestu gintuen, markesa andereak ez du inongo dudarik behintzat, heriotza seguru batetik.
|
|
|
"(...) Kontatu nizun aurreko batean zer nola joan zitzaigun Guadabrezora egin behar genuèn bidaia, baita
|
nola
Ama Birjinak babestu gintuen –markesa andereak ez du inongo dudarik behintzat– heriotza seguru batetik. (...) Geroztik, baina, denbora pixka bat pasatu da, eta beste bat da Ama Birjinari egiten diogun eskaria.
|
|
2010
|
|
|
batzuetan esperantzatsu eta besteetan etsita, gorabeheratsu; baina Villalbako markesa etorri zitzaion, bai, bisitan, eta izugarri hazi zitzaion itzalia bezala zuèn esperantza: hainbeste hazi zitzaion, non, markesak esan zionean gauza bakar batek harritzen zuela, zeren ez baitzuen ulertzen
|
nola
amak ez zuen Regina eneko lorategi jori bezain zabalean Ama Birjinaren omenez irudi bakar bat ere ipini, berandu gabe, markesa Madrilera joan ez beste?
|
|
|
Aldaketa, ordea, ez zen bat batekoa izan; ongi gogoratzen naiz, izan ere,
|
nola
amak, don Antonio Pagoagan ikusi zuèn lehen aldian, aurkako norabidean gindoazen?, agur hotz bat egin zion, don Antoniok amari berdin, baita nola, agurtuta gero, nork bere bideari ekin zion, burua jiratu ere gabe; bigarrenean ere, gauzak antzeratsu joan ziren hasieran, amak eta don Antoniok keinu hotz bana egin baitzioten elkarri; ama, hala ere, agur egin eta bi edo hiru segundora jiratu zen, aurrekoan ez bezala, halako keinu sumaezin bat egiten zuela, hasierako hoztasuna galdera marketan jarri nahi balu bezala; hirugarrenean, berriz, honela mintzatu zitzaidan ama:
|
|
|
Mediku espezialistaz oroitzen naiz, eta
|
nola
amak eta biok egin genuen haren kontsultara, hasiera hartan; proba batzuk eta besteak; urduritasuna eta ezinegona; eta azkenean, diagnostikoa; eta disgustua; ez nintzen, haatik, behera erori, orduan ez behintzat, gero, sendategira joatean, neure gorabeherak izan banituen ere; eta ama, lehenengo sustoaren ondotik, indartsu eta kementsu aritu zitzaidan; ama nuen babes, bai, eta amak egin zidan oihu... –Zu nire bizipoza zara, eta zin degizut ez zarela hilko!?.
|
|
|
Mediku espezialistaz oroitzen naiz, eta
|
nola
amak eta biok egin genuen haren kontsultara, hasiera hartan; proba batzuk eta besteak; urduritasuna eta ezinegona; eta azkenean, diagnostikoa; eta disgustua; ez nintzen, haatik, behera erori, orduan ez behintzat, gero, sendategira joatean, neure gorabeherak izan banituen ere; eta ama, lehenengo sustoaren ondotik, indartsu eta kementsu aritu zitzaidan; ama nuen babes, bai, eta amak egin zidan oihu... " Zu nire bizipoza zara, eta zin degizut ez zarela hilko!".
|
|
|
batzuetan esperantzatsu eta besteetan etsita, gorabeheratsu; baina Villalbako markesa etorri zitzaion, bai, bisitan, eta izugarri hazi zitzaion itzalia bezala zuèn esperantza: hainbeste hazi zitzaion, non, markesak esan zionean gauza bakar batek harritzen zuela, zeren ez baitzuen ulertzen
|
nola
amak ez zuen Regina eneko lorategi jori bezain zabalean Ama Birjinaren omenez irudi bakar bat ere ipini... berandu gabe —markesa Madrilera joan ez beste— ekarri baitzituen langileak, lorategiak zuèn horma bakarrean, iturritik hurbil, horma hobi bat egin zezaten; gero, ordea, pentsatu genuenean horma hobiari Zeruko Amaren irudia bakarrik falta zitzaiola, amaren ezusteko erantzunarekin e... nik egin diot lekua, eta etorri nahi badu, etorriko da...
|
|
|
Aldaketa, ordea, ez zen bat batekoa izan; ongi gogoratzen naiz, izan ere,
|
nola
amak, don Antonio Pagoagan ikusi zuèn lehen aldian —aurkako norabidean gindoazen—, agur hotz bat egin zion, don Antoniok amari berdin... baita nola, agurtuta gero, nork bere bideari ekin zion, burua jiratu ere gabe; bigarrenean ere, gauzak antzeratsu joan ziren hasieran, amak eta don Antoniok keinu hotz bana egin baitzioten elkarri; ama, hala ere, agur egin eta bi edo hiru segundora ji... " Zaude pixka batean, don Antoniorekin hitz egin nahi dut eta"; minutu batean egon ziren elkarrekin, hasieran urduri, baita gero eta abegikorrago ere, elkarri agur egin zioten arte, irri zabal bat bitarteko.
|
|
2012
|
|
|
Eta ama hunkituta, gisako ospakizunetan negar egiten dutenetakoa baitzen. Oxfordera joan baino lehen egindako festaz akordatu zinen, eta
|
nola
ama zure parean gelditu eta begi negartiz esan zizun: –Take pride in all you do?.
|
|
2013
|
|
|
Versusek ilargiaren zain urdinak maite ditu, arteria oztinak eta urrunean sumatzen dizkion adaxka zilarrezkoak. Berez dauka maitasun hori, berariaz,
|
nola
ama batek bere umeenganakoa. Hartzen du maiz eskuetan, zeru gingatik, eta altzoratzen duenean ilargia fereka luze bat bihurtzen da, kanika bat edo Tartaloren begi erraldoia, nondik ematen dion.
|
|
|
hori pentsatu zuen lehen istantean? bertze istant anitzetan ere bai, hala
|
nola
amaren gorpua ehortzi zutèn egunean, gauez bereziki, ohera sartu eta lo hartu ezinean ibili baitzen. Zergatik zigor hura Raissari?
|
|
|
Raissak, oherakoan, hitz erdirik egin gabe, bere besoen artean biltzen zuen senarra,
|
nola
ama batek haurra, eta Abdel Haqqek, emaztearen isiltasuna sehaska kantatzat harturik, haren bular artean kulunkatzen zituen bere ezintasunak, minutu batzuetan; ondoren, berriz, biziki eskertzen zion emazteari ahalegina, baita irri bat eskaini ere, Raissak triste bezain edertzat zuena.
|
|
|
Alde batetik, ez zuen zalantza egiten hura Allahren bertze seinale bat zela, eta ez nolanahikoa: zigor bat zela, alegia... hori pentsatu zuen lehen istantean... bertze istant anitzetan ere bai, hala
|
nola
amaren gorpua ehortzi zutèn egunean, gauez bereziki, ohera sartu eta lo hartu ezinean ibili baitzen. Zergatik zigor hura Raissari?
|
|
|
Raissak, oherakoan, hitz erdirik egin gabe, bere besoen artean biltzen zuen senarra,
|
nola
ama batek haurra, eta Abdel Haqqek, emaztearen isiltasuna sehaska kantatzat harturik, haren bular artean kulunkatzen zituen bere ezintasunak, minutu batzuetan; ondoren, berriz, biziki eskertzen zion emazteari ahalegina, baita irri bat eskaini ere, Raissak triste bezain edertzat zuena.
|
|
2014
|
|
|
Eta Mikel Strogoffek, bere aldetik, biei tormentu bera jasanaraziko zietela pentsatzen zuen; horregatik zegoen han bere ama, horregatik jarri zuen Ivan Ogareffek bere aurrean. Tormentu bera, eta beharbada heriotza lazgarri bera ere eman nahi zien traidore horrek
|
nola
amari hala semeari.
|
|
2015
|
|
|
Edo nola epeldu zizkidan eskuak odol-jario likatsu amaigabe hark. Zertarako gogoan hartu inoiz iritsi ez zen anbulantzia baten zain eman genuen minutua, edo ordua, edo eternitate tai gabea, eta
|
nola
amak, azkenean, begiak itxi zituen, azken hatsa eman gabe oraindik (arnasa etena nabaritzen bainion), pentsa genezan hil egin zela, ohartu gintezen joatea beste aukerarik ez geneukala, ez bagenion berak bezala espaloiko harlauza hotzen gainean ezinezko mundu hari betiko adio esan nahi. Zertarako, ez bada begiak kristaldu dakizkidan eta azala arrakalatu?
|
|
2017
|
|
|
Inoiz ez gaitu harrapatu egoki ez den gauzarik egiten, egin ere ez baitugu halakorik egiten, noski; orduan, zertan datza delako harreman berezi hori? Ez da erraz azaltzen, edo beharbada bai, antzeko asko ere asma bailitezke, hala
|
nola
ama eta haurraren artekoa, giltzapetu eta zaindariaren artekoa, borrero eta jopuaren artekoa... Hala moduzko zer edo zer da eta denen nahasketa; biren artean bata guztiz ahul eta babesgabe denean eta bestea berriz erabat garai eta ahaltsu, maitasun eta gorrotoaren erdibideko egoera sor liteke, menpekoak gainekoari herra bizia izanik ere haren premia baitu erabat, eta halaber nagusiak, azpikoa behar du hain zuzen ere nagusi dela erakusteko.
|
|
|
Arratek kontatu nahi lioke
|
nola
amak giltzarrapoa jarri zion haren gelari etxetik joan zen egun berean. Inor ez zedin han sartu.
|
|
2021
|
|
|
Hain garestia zenez, itsasoz haraindiko urdina pertsonaia edo leku zerutiarrentzat bakarrik erabiltzen zen, hala
|
nola
Ama Birjinaren arropetan edo zeruaren urdin distiratsuan, Giottok Scrovegnitarren kaperako margoetako zeruetan egin zuen moduan. Gaiak mundutarragoak zirenean, azuritarekin (kobre karbonato basikoarekin) egindako margoak erabiltzen ziren, urdin apalagokoak.
|