|
2013
|
|
|
5
|
Nola
sortu ziren estropadak?
|
|
|
|
Nola
sortu zen unibertsoa?
|
|
|
Aurreko atalean azaldu duzu unibertsoari buruz zure jakin mina eta egin dituzu ikerketa galdera egoki (pertinente) ugari. Baina, gehiago sakontze aldera, badakizu
|
nola
sortu eta hedatu zen unibertsoa. Eta zein diren unibertsoaren osagai nagusiak?
|
|
|
Zein dira Ilargiaren faseak?
|
Nola
sortzen dira. Zein izango da astroen kokapena (Lurrarena eta Ilargiarena, batik bat) ikusten ditugun Ilargiaren irudi horiek ikusteko?
|
|
|
3 Jakin al daiteke
|
nola
sortu zen Saharako basamortua?
|
|
|
|
Nola
sortzen dira sumendiak. Zer eragin dute sumendiek?
|
|
|
Honako hau da irratsaioa aurkezteko aukeratu duzuen gaiaren izenburua:
|
Nola
sortu dira munduko mendilerroak eta gailur erraldoiak?
|
|
|
|
Nola
sortzen dira mendilerroak?
|
|
|
d)
|
Nola
sortu dira munduko mendilerroak eta gailur erraldoiak, galderarekin abiatu gara.
|
|
|
|
NOLA
SORtU DIRA mUNDUKO mENDILERROAK EtA GAILUR ERRALDOIAK?
|
|
|
1 Zergatik leku batzuetan ez da inoiz izan sumendien erupziorik eta beste leku batzuetan bai?
|
Nola
sortzen dira sumendiak?
|
|
|
|
Nola
sortu zen Debatik Getariaraino hedatzen den eta mundu guztian hain ospetsua den Euskal Herriko flysha?
|
|
|
|
Nola
sortzen dira lurrikarak. Eta tsunamiak?
|
|
|
|
NOLA
SORTZEN DIRA LURRIKARAK. ETA TSUNAMIAK?
|
|
2014
|
|
|
2
|
Nola
sortzen da airearen kutsadura. Bildu talde txikitan, eta egin beheko zereginak, Atmosfera gaixo dago bideoa ikusi ondoren.
|
|
|
Baina, zer dira uhinak?
|
Nola
sortzen dira. Mugitzen al dira?
|
|
|
1
|
Nola
sortzen dira tximistak?
|
|
2016
|
|
|
2 Zergatik eta
|
nola
sortzen da.
|
|
|
a) Zer da eta
|
nola
sortzen da adrenalina?
|
|
|
a) Zer da klima aldaketa?
|
Nola
sortzen da?
|
|
|
|
Nola
sortu zen liburua egiteko aukera?
|
|
|
ere ikusi duzu. Baina,
|
nola
sortzen eta desegiten
|
|
|
Nitrogeno eta hidrogeno gasak erabiliz amoniakoa
|
nola
sortzen den adierazteko, ekuazio kimiko hau idazten da:
|
|
|
1 Ekuazio kimiko doituak simulazioa erabiliko duzue, nahi adina erreakzio kimiko aztertuz, erreaktiboen eta produktuen kopuruak kalkulatzeko. Adibide errazekin hasteko, amoniakoa eta ura
|
nola
sortzen diren, edota metanoaren errekuntzaren zehaztasunekin abia zaitezkete.
|
|
|
alkohola
|
nola
sortzen den jakin nahiko nuke.
|
|
|
|
Nola
sortzen ote dira ongarrietako gatz mineralak, nekazaritzan, baratzezaintzan edo lorezaintzan?
|
|
|
Nondik abiatu, ordea? Ohikoak ditugun hainbat substantzia
|
nola
sortzen diren ikasiko dugu, eta baita substantzia horiekin beste hainbat nola sor daitezkeen ere. Ikusiko duzunez, erreakzio kimikoek sorpresa handiak eragiten dituzte batzuetan!
|
|
|
Nondik abiatu, ordea? Ohikoak ditugun hainbat substantzia nola sortzen diren ikasiko dugu, eta baita substantzia horiekin beste hainbat
|
nola
sor daitezkeen ere. Ikusiko duzunez, erreakzio kimikoek sorpresa handiak eragiten dituzte batzuetan!
|
|
|
Sagardotegietako upeletan sagar zukutik alkohola
|
nola
sortzen
|
|
|
Substantzia berriak
|
nola
sortu. Amezketan, uretan berehala desegiten den papera asmatu dute.
|
|
|
b) Azalduko zenuke zergatik eta
|
nola
sortzen diren tximistak?
|
|
|
|
Nola
sortzen dira tximistak?
|
|
|
a) Imajinatzen duzu
|
nola
sortzen duten elektrizitatea izaki bizidun horiek?
|
|
|
Baina,
|
nola
sortzen da beroa materiaren baitan. Bonbilla sortu eta gerora egin ziren ikerketetan aurkitu zituzten elektroiak, horrela, gaur egun badakigu energia elektrikotik lortzen den bero hori, korronte elektrikoari materialek jartzen dioten eragozpenetik sortzen dela.
|
|
|
eta
|
nola
sortzen den ondo ulertzea. Horretarako, materiaren izaera elektrikoa ikertuko dugu.
|
|
|
Garapen ekonomikoa. Herrialde bat zenbateraino den aberatsa eta aberastasuna
|
nola
sortzen den neurtzen du (adibidez, bankuen jarduera ekonomikoki garatuagotzat jotzen da nekazaritza baino).
|
|
|
Irristailuak funtzio baten parametroak aldatzeko aukera ematen du, eta, parametroak aldatuz, ezaugarri jakin bat duten funtzio guztien grafikoak sor daitezke. Honako urrats hauei jarraituz, irristailuak
|
nola
sortzen diren ikasiko duzue.
|
|
2017
|
|
|
1 Betidanik liluragarriak iruditu izan zaizkizu kostaldeko itsaslabarretako paisaiak. Itsaslabar horiek
|
nola
sortu ziren jakiteko irrika izan duzu, eta, inolako zalantzarik gabe, kostaldeko flyscharen gaia aukeratu duzu.
|
|
|
|
nola
sortu?
|
|
|
Baina zer gertatzen da Lurreko materialak tolestu, eta ondoren altxatzen direnean?
|
Nola
sortu ziren mendikate erraldoiak?
|
|
|
b)
|
Nola
sortu ziren mendikateak eta gailur erraldoiak?
|
|
|
Lurraren historia bera, zein historia horretan bizi izan diren espezieak aztertzeko fosilak garrantzitsuak direla aztertu duzu. Baina
|
nola
sortzen dira fosilak. Eta zer informazio mota ematen digute?
|
|
|
|
Nola
sortu zen bizia?
|
|
|
|
Nola
sortzen dira espezie berriak?
|
|
|
Unitateko lehenengo atalean, biziaren sorrera alegia, bizidunen sorrera, eboluzioa eta horiei buruzko sinesmen, ikuskera eta teoriak aztertu dituzu. Bizidun populazioak eta espezie berriak
|
nola
sortzen diren ere ikasi duzu, eta espezieen eboluzioaren froga zientifikoak ere aztertu dituzu. Azkenik, datu horietan guztietan oinarriturik, zenbait ondorio atera dituzu.
|
|
|
Unitate didaktiko honetan, berriz, ohartuko zara teoria eta sinesmen ugari daudela bizia
|
nola
sortu eta garatu zen azaltzeko. Teoria horien artean, biziaren eta bizidunen eboluzioari jarriko diozu arreta, batez ere, eta, teoria horretan oinarriturik, genetika, hau da, izakien herentzia genetikoa aztertzen duen zientzia landuko duzu.
|
|
|
Zientzialariek oraindik ez dute teoriarik plazaratu Lurrean bizia noiz eta
|
nola
sortu zen azaltzeko.
|
|
|
Lurretik kanpoko, alegia, unibertso zabaleko bizia ikertzea jadanik ez da zientzia fikzioa. Hain zuzen, exobiologia da Lurretik kanpo bizia existitzeko dauden aukerak eta Lurrean bizia
|
nola
sortu zen aztertzen duen zientzia. Baina zer da, zehazki, eta zer aztertzen du?
|
|
|
Unibertso zabaleko bizia ikertzea jadanik ez da zientzia fikzioa. Hain zuzen, zientziaren hainbat alor batuz, Lurrean bizia
|
nola
sortu zen aztertzen du, beste planeta batzuetan ere bizia bilatu ahal izateko. Horren guztiaren atzean, aspaldiko galdera bat dago:
|
|
|
f) Felix Olasagastiren arabera," ez da posible zehazki jakitea
|
nola
sortu zen bizia". Zergatik dio hori?
|
|
|
Aurreko jardueran aztertu duzun bezala, hainbat faktoreren eraginez (aldakortasun intraespezifikoa, hautespen naturala&), bizidunen egiturak aldatuz joaten dira. Baina
|
nola
sortzen da espezie berri bat. Nola azaltzen da teorikoki espezie berrien sorrera?
|
|
|
Espezie bat sortzeko urte asko behar direnez, gaur egungo izakiei behatuta, nekez igar daiteke espezie berriak
|
nola
sortzen diren, epe laburrean ez baita aldaketarik antzematen. Hori dela eta, eboluzioaren teoria sortu aurretik, mende askotan pentsatu izan zen bizidunek ez zutela inolako aldaketarik izaten.
|
|
|
Eboluzioaren teoria erlijio ideien aurkakoa zen, eta, horrez gainera, hainbat galdera sortzen zituen: espezie bateko bizidunetatik
|
nola
sortzen ziren beste espezie batzuk?
|
|
|
|
Nola
sortu zen bizia. Nola garatu zen?
|
|
|
Nola osatu dira bizidun populazioak?
|
Nola
sortzen da espezie bat. Zer froga daude eboluzioari buruz?
|
|
|
|
Nola
sortu zen bizia. Nondik dator gizakia?
|
|
|
Bizia
|
nola
sortu zen egoki azaldu dut.
|
|
|
|
Nola
sortu zuten Artzek eta Laboak" Txoria txori" abestia. Tumatxak, EITB
|
|
|
1 Zer esan nahi ote du" Arremanitz" ek, kooperatibaren izenak?
|
Nola
sortuta ote dago. Irakurri argitaratutako elkarrizketaren hasiera, eta egin hipotesiak.
|
|
|
c)
|
Nola
sortzen ote dituzte zientzialariek ezaugarri berriak dauzkaten materialak?
|
|
|
b)
|
Nola
sor daitezke kolore desberdina duten substantziak txanponaren metaletik abiatuta?
|