|
2013
|
|
|
Batzuetan zuzenean egiten zioten erreferentzia lege haren ondorioei, hala
|
nola
Frantziak haizaturik ere gerla egitera itzuli ziren euskal fraideen balentriak aipatzeko. Fraide bat gerlan hil zenean, aski azpimarratu zuten bere borondatez joan zela gerlara, urte batzuk lehenago Frantzia uztera behartu zutela oroitaraziz.
|
|
|
Irailaren 6an hasi zen Frantziaren kontra ofentsiba, Marneko gudu ezaguna. Irailaren 13an, Frantziako armadak Marneko gudua irabazi zuen, eta Alemaniak ezin izan zuen hastapenean zuen plana bete, hala
|
nola
Frantziako armada inguratu eta suntsitu eta, ondotik, Errusiari lotu.
|
|
|
«1903 urte haietan beretan, hain zuzen, ikusi zuen bidarraitar gazteak,
|
nola
Frantziako gobernua jazartzen zitzaion euskaldunen mintzairari, Pabeko prefetak zigortzen zituenaz geroz Bidarraiko bi apezak, eta beste franko, ez zietelako beren herrietako haurrei «katixima» euskararen ordez frantsesez eman nahi»504.
|
|
|
L. Est Républicain egunkariak, adibidez, Frantziarentzat txarrak ziren berriak ez zituen ematen, soldaduen heriotzak aipatzeko ordez, soldaduen heroismoaz ari zen eta etengabe bilatzen zuen gerlaren desdramatizatzea. Ikusi dugu Eskualduna k, adibidez, osoki justifikatzen zituela neurri horiek eta informazio gutxi ematearen frustrazioa onartzen zuela, informatzea bera baino garrantzitsuagotzat zeuzkan arrazoien izenean, hala
|
nola
Frantziaren egoeraren izenean.
|
|
|
Bi populu handi, hala
|
nola
Frantzia eta Alemania, buruz buru elgarren kontra ezartzeko orde, hiru, lau, sei, zortzi, nork daki zonbat nazione, oro sutan, oro elgarren hilka, karraskan lotharazteko aiher den gerla bat; arte laburrez oraiko tresna ikaragarriekin bazterrak oro erhauts bailitzazke; guziak odoletan, pusketan ezar, behingo larrutuak hobekienik geldi litazkenak, eta nork daki zonbat eta zoin sekulakotz suntsituak...
|
|
|
Frantzia aipatzean, «gure herria» idatzi zuen. Hots, euskaldun batzuen laguntzaz salbatu zuten beren herria, hala
|
nola
Frantzia. Beste anitzetan, euskaldun bat gerlan hiltzen zenean, Eskualduna k azpimarratzen zuen bizia «herriarentzat» eman zuela.
|
|
|
Baina haren handitasuna aitortuz, Frantzia zuen miresten. Artikuluaren helburua Alemaniako enperadore Gilen II.a apaltzea zen, eta horretarako beste enperadore batekin konparatu zuen, hala
|
nola
Frantziako Napoleonekin. Bi astez segidan aipatu zuen Napoleon.
|
|
|
Euskal Herriaren aipuarekin, euskal komunitate bat bazela ageri zen, baina komunitate hori, beste edozein herriren antzera, Pérèsek aipatzen zuen logika horren baitan kokatzen zuten: hala
|
nola
Frantziaren alde bizia eman zutenen arteko bat zen, eta Frantziaren alde lagun anitz hil izana betebeharra ongi bete zutela goraipatzeko erabiltzen zuten. Eta hiltzea osagai baitezpadakoa zen are gehiago nazio horren parte sentitzeko, Patrick Cabanelen arabera.
|
|
|
Funtsean, horrelako deiak maiz agertu ziren Eskualduna astekarian. Fenomeno horren berri azaltzen du Jacques Garatekere, hala
|
nola
Frantziako Justizia Ministeriotik zirkular bat igorri zietela 1917ko azaroaren 13an Euskal Herriko apaiz eta auzapez guztiei, berriz itzultzeko baldintzak azalduz. Baionako apezpikuak bere elizbarrutiko apaiz guztiei igorri zien deia desertoreen familiengana joan zitezen, konbentzitu beharrez.
|
|
|
Bereziki erran daitekeena da ez zutela adiskidetasunaren edo talde izaeraren gaia aurkezten gerlan irauteko edo gerla egitea onartzeko arrazoi gisa. Ageriko arrazoiak lehenago aipatu arrazoi «politikoak» ziren, hala
|
nola
Frantzia defendatzearen aldekoak. Hori zen Eskualduna k eman nahi zuen mezua, nahiz eta horrek ez duen berez erran nahi euskaldunek horregatik onartu zutela gerla egitea.
|
|
|
Hurrengo urratsa, 1905eko uztailaren 3ko lege famatua izan zen. Lege harekin bereizi ziren Frantziako Estatua eta Eliza, eta bukaera eman zitzaion 1801etik indarrean zegoen konkordatuari, hala
|
nola
Frantziako Estatuaren eta Vatikanoaren artean zegoen hitzarmenari. Bakoitzak bere bidea jarraitu ahal izan zuen, baina bereizte hori biziki gaizki hartu zuen Elizak.
|
|
2021
|
|
|
Gauza jakina Europako nazio modernoen eraikuntzan, XIX. mendean zehar, parte handia hartu dutela literatura sortzaileek, hala
|
nola
Frantzian, Alphonse de Lamartine eta Victor Hugo bezalako poetek. Politikan sartuz, lege biltzarrean jarleku bat hartuz, eta, behar orduan, oposizioan jarriz (7), nazioaren egile eta haren aldeko langile bezala agertu dira.
|
|
|
Pantheon nazionala pentsatua zen Nazioaren gizon emazte handien goraipatzeko. Idazleak –lehengoak, garaikideak bezala–" pantheon" nazionalaren baitara erakarriak izan ziren XIX. mendean, hala
|
nola
Frantzian Jean Jacques Rousseau eta Victor Hugo. Ikasleek haien ezagutzeko eta miresteko parada bazuten klasean eta eredu gisa erabili behar zituzten bizi guzian.
|