|
2000
|
|
|
Mutil gaztea da berori, eta Gabrielaren esku utziko dugu auzia". Eta, horrela, abiatu gaituk guztiok damatxoaren gibeletik, sartu gaituk gela ilun batean, non pizturik baitzeuden zazpi kandela... jaurtiki ditik damatxoak kartak mahai gainerat, egin ditik latinezko edo sasi latinezko orazino batzuk
|
nik
ulertu ez dizkiodanak, eta gero, niri beha, berea ez zirudien boz ezin misteriotsuago batez erran zidak: " Zorionekoa berori, zeren oinpean hartuko baitu hartza, nola san Migel arkaingeruak dragoia...
|
|
2002
|
|
|
Lehenbizian
|
ni
ulertzen saiatu duzu. Banandu ere, banandu berria naiz amarengandik eta senideengandik.
|
|
2003
|
|
|
" 1910eko ekainaren 20a –dio poliziak– Gaur hil da bihotzekoarekin Albert, hogeita bost urteotan bizarra kendu didan portu zaharreko bizargina. Leihoak ontzilekura begira dituen bere etxean aurkitu nuen hilik eta eskuan, aitortu beharrean nago,
|
nik
ulertu ezin dezakedan gutuna zeukan. " Albert Mezigue agurgarria –zioen gutunak– Jaso nuen Rio de Janeirotik zure azken postala eta bihotzez eskertzen dizut.
|
|
|
Komisarioa, ordea, ez zegoen txantxetarako.
|
Nik
ulertzen nuen, noski, bere ondoeza. Batzordeko lehen bileran bertan antzeman nion irain baten ordain bila zetorrela, zigor baten zama kitatzera eta emaitza azkarrak nahi zituela.
|
|
2004
|
|
|
Hamasei urteko neskatxa institutuan batxilergoa egiten eta mutilik gabe...
|
Nik
ulertzen dut...
|
|
|
Niretzat euskal esparrukoa da euskaraz diharduen hedabidea. (...)
|
Nik
ulertzen dudan moduan esparrua, ez da lurraldetasunarekin erlazionatu edo parekatu behar. Eta euskaldunok beti ligatu eta uztartu izan ditugu kodea eta lurra, hizkuntza eta bizilekua.
|
|
2005
|
|
|
Txakurrak arretaz begiratu dit,
|
ni
ulertu nahiz.
|
|
|
Baietz egin zuen buruaz, eta horrek nire laguntza onartzen zuela adierazten zidan, hori nahi nuen
|
nik
ulertu behintzat.
|
|
2006
|
|
|
–Etxetik irteteko desiratzen ikusten dut Lewis azken boladan. Ilusionatuta dago euskaltegian lagunak egin dituelako eta
|
nik
ulertzen dut baina... Aurreko eguneko afaritik ere berandu eta mozkortuta etorri zen.
|
|
|
Egun batetik bestera gainera. Ze,
|
nik
ulertu dezaket pertsona nagusi baten burua apurka apurka galtzen joatea. Hori ulertu dezaket.
|
|
|
–Begira, Nerea,
|
nik
ulertzen dut egoera zaila pasatzen ari zarela eta, ez dakit, eszedentzia hartu nahi baduzu... –Eszedentzia hitza entzutean, sugarra piztu dio sabelean eta haserre begiratu dio.
|
|
|
Ez zait iruditzen halako usterik zenuenik, baina, burmuinaren txoko galdu batean... gure amona zenak esan ohi zigun kulero garbiekin atera behar genuela beti kalera, zer gerta ere. Haren" zer gerta ere" ez zen,
|
nik
ulertzen nion moduan behintzat, ustekabeko lige baten aukera, baizik eta istripu edo antzeko kontuak; halakoxe fatalistak izan dira gure aurrekoak. Amonaren antzera, ezagutu ditut mutilak karteraren barruan beti kondoi bat erabiltzen zutenak, zer gerta ere, azkenean zaharraren zaharrez kondoi erabiligabea zakarretara bota behar izaten zuten arte, berriarekin ordezkatzeko noski, zer gerta ere.
|
|
|
Hiru egun behar zituen diamanteak gatzetan, eta ateratzeko eguna heldu zen. Kontatzeko molde hura, ordea, ez nuen
|
nik
ulertzen. Ostiral eguerdian egindakoak zapatu eguerdian eguna beteko zuen eta igandearekin bigarrena, baina ez hirugarrena, Bernatek zioen modura.
|
|
2007
|
|
|
|
Nik
ulertzen dut Amaiak dioena, eta ados nago berarekin gauza askotan. Muturreraino eramanda, pertsonen arteko lehiakortasunak oso kalte handiak eragin ditzake, batez ere galtzailea baztertzen eta mespretxatzen bada.
|
|
|
|
Nik
ulertzen dut Amaiak dioena?
|
|
2008
|
|
|
–
|
Nik
ulertzen diot berorri, don Hipolito, baina ni Honorato baino hiru urte zaharragoa naizen bezala, ni baino hiru urte zaharragoa da Auxtin. Eta nitaz abusatzen du, nik Honoratoz egin dudan bezala, eta defendatzeko eskubidea dut?
|
|
|
Eskuarekin keinu bortitz bat egiten zuen,, zer egiten duk hor?? galdetuz bezala, eta aldi berean gora igotzeko aginduz, gehiago aginduz galdetuz baino, eta esaldi batzuk esaten zituen
|
nik
ulertzen ez nuen hizkuntza batean. Hain lotsa gutxirekin hitz egiten bazuen, bere hizkuntza hori ezezaguna zelako izango zela pentsatu nuen.
|
|
|
Nadiarekin gogoratu nintzen. Lau bat urte lehenago, leku horretan bertan adiskide baten zain nengoela, estali zizkidan bere bi eskuekin begiak eta miazkatu zidan belarriaren gingila,
|
nik
ulertzen ez nuen hizkuntza batean lizunak ziruditen hitzak errepikatzen zizkidan bitartean. Lau urte generamatzan, beraz, elkarrekin eta orduan bezain misteriotsu, orduan bezain maitagarri izaten jarraitzen zuen.
|
|
|
|
Nik
ulertzen nion, nola ez, bere haserrea edo bere zaputzaldia, bere senarra edo senargaia beste emakume batekin baitzebilen. Baina ez nekien zer egin, nola lagundu.
|
|
|
Haren esku luzeak ukitzen ari nintzen, izenik eman gabe nolanahi ere, ez bainuen hankarik sartu nahi, belarrian zerbait beroa eta lirdinga sentitu nuenean: mingainarekin gingila miazkatzen zidan,
|
nik
ulertzen ez nuen hizkuntza batean lizunak ziruditen hitzak errepikatzen zizkidan bitartean. Haren eskuak askatu eta begiak irekitzea lortu nuenerako, ingurukoak begira nituen hunkiturik, hunkigarriak izaten baitira betiere geltoki eta aireportuetan ematen diren bikoteen arteko besarkada itogarri eta luze horiek.
|
|
2009
|
|
|
Ziurtasun eta esperientzia aski konplexua, astiro begiratuta. Lukrezio
|
nik
ulertzen dudanez, beraz: 1) bizia dago, gure existentzian erreala dena; 2) heriotza dago, gure existentzian erreala ez dena; eta, 3) hilondo luzea dago, guztiz erreala gure existentzian.
|
|
2010
|
|
|
Ai, zeinen ongi gogoratzen naizen, bai, egun haietaz, zazpi bat urte nituen arren!;
|
nik
ulertu egiten bainuen amonaren jarrera, are gehiago, hari ere, niri bezalaxe, ametsetan globoak agertzen hasi zitzaizkionetik; edo zepelinak; bolada hartan, zehatz mehatz esateko, zepelin bat ikusten zuen, herriko belardien kolorekoa; eta nola nik bai bainekien amonaren ametsen berri, benetan ikusten ote zituen globoak eta zepelinak, edo nire jokoa jokatzea erabaki ote zuen amonak??, haren defentsa egin nuen aitaren aurrean:
|
|
|
H.k ez zidan erantzuten, eskua sartzen zidan ile artean eta musu bat pausatzen buruan. Ez erantzute hori erantzun mota bat zen,
|
nik
ulertzen nuenez: berak ez ninduen era berean maite eta ez ninduen horretan engainatu nahi, baina bere estimazioa eta laguntasuna eskaintzen zizkidan.
|
|
|
Ai, zeinen ongi gogoratzen naizen, bai, egun haietaz, zazpi bat urte nituen arren!;
|
nik
ulertu egiten bainuen amonaren jarrera... are gehiago, hari ere, niri bezalaxe, ametsetan globoak agertzen hasi zitzaizkionetik; edo zepelinak; bolada hartan, zehatz mehatz esateko, zepelin bat ikusten zuen, herriko belardien kolorekoa; eta nola nik bai bainekien amonaren ametsen berri —benetan ikusten ote zituen globoak eta zepelinak, edo nire jokoa jokatzea erabaki ote zuen amonak? —,... " Amonak atzo amets bat izan zuen, aita:
|
|
2011
|
|
|
Eta gertatu egin da, Xabier Montoia ilehoria guganantz oihuka dator aurpegia frantsesei gorritzen zaien eran koloreztaturik. Ez dugu hizkuntza ez berak ez
|
nik
ulertzen, gutxiago abiadura horretan eta tonu horrek belarrietan sortzen didan tapoiarekin. Irteerako bidea seinalatzen du begiraleak, pauso azkarrez hurbiltzen zaigula.
|
|
|
Ez dut gogoan nik zenbatgarrenean pentsatu nuen, ez zen Columbine koan izan, beranduagokoren batean ziur.
|
Nik
ulertzen ditut. Ez ordea Marc-en amaren esaldian asmatu uste dudan etsipenaz, beroago baizik, eztarrian geldiarazten ditudan eta pilatzen zaizkidan oihuen antzekoen askapen publikoaren aurrean banengo bezala. Aaaaa, ze plazera, katartikoa; lastima amaiera beti suizidioa izatea.
|
|
|
galdekatu ninduzutenean, ez nekien zuen hizkuntza eta ez nizuen ulertzen, persiera espetxean ikasi dut bi urteotan. Baina zuek galdekatu, epaitu eta zigortu egin nauzue zuen hizkuntzan,
|
nik
ulertzerik eta defendatzerik ez banuen ere?. Emakume eskolatugabe honen eta Irango beste hiru kurduren exekuzioaren berri Urtzi Urrutikoetxeak eman zigun:
|
|
2012
|
|
|
–Ya.
|
Nik
ulertzen zaitut, defendatu ninduen Olak.
|
|
|
Itzulinguru askotaz baliatua nintzen krimen ezberdinen izaera azaltzeko, berauek behartu baitzituzten gure marinel gehienak beren herritik ihes egitera. Eginkizun honetan hainbat elkarrizketa egun eman genuen, hura
|
niri
ulertzeko gai izan zen arte. Ez zuen batere ulertzen zertan zetzan bizio haietara makurtzearen onura edo beharra.
|
|
|
–Zeren, hala zioen elizgizonak tonu paternal batez?, zure betebeharrak apur bat zabartzen ari baitzinen; oso noizbehinka ikusten zintugun elizkizunetan; zenbat urte da mahai saindura hurbildu ez zarela?
|
Nik
ulertzen dut zure eginkizunek, munduko zurrunbiloak apartatu ahal izan zaituztela zure salbazioaren arduratik. Baina, orain, horretaz hausnartzeko garaia da.
|
|
|
–A! Harreman ugari dituen negozio gizon bat, legegizon bat, mediku bat, farmazialari bat aldartetsu eta oies ere bilakatzerainoxe arazoturik egotea,
|
nik
ulertzen dut; horrelako hamaika aipatzen da historian! Baina, gutxienez ere, horiek zerbaitetaz pentsatzen dute behintzat.
|
|
2013
|
|
|
–Zuk ongi agertzen badidazu,
|
nik
ulertuko dizut, Ander. Kontatu behar didazu edo ez didazu kontatu nahi?
|
|
2014
|
|
|
Eta hor geratu zen.
|
Nik
ulertzea nahi zuen, noski; esaldia era horretan hasten duenak, logikoki, hori du ardura bakarra. Baina, zergatik nik?
|
|
|
Esploratu gabeko mundua zen. Helduen gauzez betetako mundu lehor eta misteriotsua zen, eta nire aita, leku batetik bestera doitasunez gidatzen ninduena, benetako gizon bat, garai horretan
|
nik
ulertzen nuen modukoa: trebea, indartsua, gustuko nuen izerdi sendoaren jabea.
|
|
|
deritzonaren ondorio zuzena dela.
|
Nik
ulertu diodan moduan: medikazioak nire emozioen itsasoa ahalik eta bareen mantentzen du, ekaitzik izan ez dadin, galernak kai muturra apurtu ez dezan, enbatak mendean hartu ez nazan.
|
|
|
Beraren bakardadean pentsatzen ari naiz. Inor ez aldamenean
|
nik
ulertuko nukeen bezala ulertzeko. Beharbada, inor ez, entzuteko...».
|
|
2015
|
|
|
Baina
|
nik
ulertu nion.
|
|
|
Ez da inposiblea! Zergatik egiten zaizu horren zaila
|
ni
ulertzea. Ganbarara igo naiz Julerentzako mozorro bila.
|
|
|
Eta
|
nik
ulertu nuen
|
|
|
Militantziaren logika duk hori, Patxi.
|
Nik
ulertzen diat.
|
|
2016
|
|
|
Ez nuke nahi hortik hastea, gogorregia da; inporta ez bazaizu, aurreragoko utziko nituzke katarsia eta Mikelen kontua. Goibelegia idazten badugu ez du inork irakurri nahiko, eta jendeak
|
ni
ulertzea nahi dut, ez errukia. Ez al dago beste nonbaitetik hasterik?».
|
|
2017
|
|
|
Osaba Anagnostisek bezain eskola gutxi izango diat, nahi baduk, baina ni ez nauk hura bezain ergela, ez da beldurrik. Eta orduan,
|
nik
ulertzen ez badut, nola ulertuko dik triste harek, edo haren emazte txolinak. Edota munduan diren beste Anagnostis eta Anesinio guztiek?
|
|
|
–Azaldu zak lañoki,
|
nik
ulertzeko moduan. Orain arte nik nire deabruei beti utzi zieat nahi izan dutena egiten eta nahi izan duten bidetik joaten, eta horregatik batzuek ziotek tunante bat naizela eta beste batzuek gizon prestua, batzuek ziotek zoroa naizela eta beste batzuek Salomon berpiztua.
|
|
|
Bai,
|
nik
ulertzen nuen Zorba zela aurkitu gabe hain luzaz bilatzen aritu nintzèn gizona: bihotz bizi bat, aho zabal eta asekaitza, arima handi gordin bat, artean zilbor hestetik Ama Lurrari lotua.
|
|
|
–protestatu nuen?.
|
Nik
ulertzen diat esaten didaana, Zorba!
|
|
|
Haien analisietan, lehentasuna eman zieten gizarte kapitalistan langiletzat hartzen ziren emakumeei. Baina, garai hartan
|
nik
ulertzen nuenez, ikuspuntu horrek ere bazituen bere mugak: ez zuen aitortzen erreprodukzio eremuak balioa eta esplotazioa eragiten dituela.
|
|
|
Esan zezakeen, irabazten aterako zara. Lehen bat zenuen eta orain bi izango dituzu?, hori da behintzat atearen atzetik
|
nik
ulertu nuena, baina ez zuen hain modu gordinean esan. –Asko kostatu zaigu bi mutiloi egora hau adostea.
|
|
|
Isidro Zaratiegi nire nagusia zen bulego hartan eta halaxe segitzen du gaur ere, beste guztiak adinarekin batera postuetan ere gora joan arren bera arduratu baita ni betiko, auxiliar? maila kaxkarrean eduki nazaten; Kasedakoa da berez Zaratiegi, eta erreketeen seme, biloba eta birbiloba, berak sarritan gogorarazi ohi duenez;
|
nik
ulertu ezin nuen gorrotoa zion euskal usaineko edozeri, beharbada gerrarik egin ez zuen lehenengoa zelako lau belaunalditan, eta horren ordezkotzat izango zuen agian, euskaldunen gerra?, berak esan ohi zuen moduan. Garaitsu hartan tiroketa batean polizia bat eta ETAko bi hil ziren, eta Fraga Iribarnek, bi eta bat ari gara irabazten?
|
|
|
Ez dakit zergatik, baina uste dut hasi dela
|
ni
ulertzen. Uste dut hasi naizela bera ulertzen.
|
|
2018
|
|
|
Teklen erritmoak mataza askatu eta egia biluztuko zuen. Eta
|
nik
ulertu egingo nuen. Eta denek ulertuko zuten zergatik egin nuen nik egin nuena.
|
|
|
–
|
Nik
ulertzen dut, esan zuen boxeolariak.
|
|
|
–Barruko gerra bat izan zen, klandestinoa, funsgabea, ankerra.
|
Nik
ulertzen dut Arzalluzek Garaikoetxea etsai modura sentitzea, berak markatzen zuen bidetik kanpora zebilelako, baina horrek ez du justifikatzen armarik zikinenak erabiltzea. Arzalluzek urratu egin zuen konfidentzialtasuna, gero EBBren bileran esan ahal izateko:
|
|
|
Bezperan, Koldok (Mitxelena) deitu zidan: ?
|
Nik
ulertzen dut zure karrera zientifikoarena, baina ezin duzu ezetzik esan?. Aireportuan nire anaia eta Pako Garmendia zeuden, oso lagun mina hori ere.
|
|
2019
|
|
|
Ez dakit benetan sinisten duten hori, edo beraien bizkarrak babesten ari diren? Zeren
|
nik
ulertzen dut, pertsona batek dudak adierazten dizkizunean edo ez badu argi, ba, esatea ondo pentsatzeko, baina normalean, onar dezagun, zu behin hara joaten zarenerako ziur zaudelako da, beste esparru guztietan esan duzulako, argi duzulako, normalean behintzat. Adibidez, gertuko kasu batean, psikologoak esan zion:
|
|
|
Anek bota du: . Urteak pasa behar izan dira
|
nik
ulertu ahal izateko egunerokoak hor utzi izana ekintza desesperatu bat zela, edota despedida keinu bat ere bai. Momentuan ez nuen ikusi?.
|
|
|
Omarrek ezagutuko zituen garraiobideak, billeteak non erosi, nondik nora ibili, nola jokatu, dena zoriari utzi behar ez izateko. Eta ezagutzen ez bazituen, bazen behintzat, informazioa eskatu eta gero
|
niri
ulertzeko moduan esplikatzeko gauza. Nire animoak, ordea, gora egiten zuen hein berean egiten zuen behera ere, eta hondoa jotzen nuenean, gau beltza populatzen duten munstro guztiak ziren ageri.
|
|
2020
|
|
|
eta ñooo! batez ere, eta euskaran oso antzinakoak izango diren hitzen batzuk,
|
nik
ulertzen ez nizkionak, baina hitz horiek entzunez hasi nintzela uste dut maitemintzen?, hasten da, eta jarraitzen du bere bi haurrekin gogoratzen den arte eta berriz egiten du negar saioa.
|
|
|
Proskrito bat, antza, normatik kanpo dabilena, normalitatearen arrastoan sartu ezinda. Eta azkenean, gehienetan,
|
nire inguruan
ulertu ezina eta nolabaiteko ezaxola baino ez da gelditzen. Bakea.
|
|
2021
|
|
|
bihurtuko naiz, ze inor ez baita
|
ni
ulertzeko gai izango."
|
|
2022
|
|
|
Auzokide bat etxera etortzen hasi zen, eta lagunak ez izan arren, harekin kafea hartzea edo parke berera jaistea sendagarria zitzaidan. " Lasai egon,
|
nik
ulertzen zaitut, arrazoi duzu, beldurgarria da". Halere, oso zaila egiten zitzaidan barrukoa ateratzea, estereotipoetara jotzen nuen, ez ziren nire esaldiak.
|
|
|
|
Nik
uler dezaket ama hori. " Ulertu?
|
|
|
Batere talenturik, sentimendurik gabeko izakia zen; penagarria zela ere esan daiteke.
|
Nik
ulertzen dudanagatik, abeslari bezala higuingarria zen. Bere" artearen" xarma guztia une egokian hankei eragitean, eta norbait komunera sartzen zitzaionean ez lotsatzean zetzan.
|
|
|
Galduta zaudenean norbaitekin hitz egitea, ulertua sentitzea, beste pertsona hori hor egotea, besterik ez. Ni oso galduta nago eta ez dakit izango ote dudan inor
|
ni
ulertuko nauenik. Ez dakit hau guztia nola idatzi.
|
|
2023
|
|
|
|
Nik
ulertzen dut neure burua.
|
|
|
–Erdu, ba, hona, eta saiatuko naiz azaltzen,
|
nik
ulertzen dudana, behintzat. Hurbilduko didazu ura?
|
|
|
Etxaldearen segida hartzeko xederik badu?
|
Nik
ulertua dut biziki trebe dela kimikan eta kimika ikasteko asmoa duela... Nola du izena?
|
|
|
Gizon arraroa Pello, ni baino arraroagoa. Horko kartel hori berea da, baina
|
nik
ulertzerik ez: " DO NOT DISTURB (I’M DISTURBED ENOUGH ALREADY)".
|
|
|
|
nik
uler dezakedan ezer,
|
|
|
Esaterako, prentsan galdetu izan didate ea belodromoa betetzea harrokeria den. Galdera hori egitean
|
nik
ulertzen dut gure lana zalantzan jartzen dela, gure talentua, gure esfortzua. Mutil batek beteko balu argi geratuko litzateke merezi duelako dela.
|
|
|
Beraz, ideia bat duzu eta kontzeptua ireki egiten duzu ideia hori gauzatu ahal izateko. Azken batean,
|
nik
ulertzen dut gastronomia hizkuntza unibertsal bat bezala, baina dialekto asko dituena".
|