2001
|
|
Roman Garatek benetan sakon eta zabal idatziak lekuko.
|
Ni
ezin naiz sartu —ez naiz gauza— azterketa horretan. Baina, nire iritziz, oinarrizko arazo bat geratzen da argitzeke legearen menpeko etika guztietan:
|
2009
|
|
Niak perfekzioaren ideia du bere baitan baina bera ez da perfektua, ezin da perfektua izan, ze zalantza egiten duen inor ezin da perfektua izan. Gogoratu, barne bidea hasteko, pentsamendu hutsa eta nia identifikazioaren hasieran zalantza (denaz, guztiaz, ezagutzen zuen oroz) egin duela Descartesek, eta arrazoi horregatik
|
niak
ezin du perfektutasuna eduki. Beraz, bera baino perfektuagoa den zerbaitek edo norbaitek jarri du ideia hori bere baitan.
|
2017
|
|
Bestela esateko, ni ez naizena ez da ez Beste objektua ez ni objektua, baizik eta Beste subjektua. Kontua da
|
nik
ezin dudala Bestea ez izan ni subjektu bezala (orduan Bestea objektu hutsa baita niretzat), soilik izan daiteke Bestea ez naizen kontzientzia bezala.
|
|
Bestearentzako naizen objektu izateaz jabetzean, eta jabetze horrengatik beragatik, Bestearen subjektu izatearen presentzia atzeman ahal izan dut. Zeren Bestea ni subjektuarentzat objektu probablea den bezalaxe,
|
ni
ezin ager naiteke objektu probable bihurtzen ari ezpada subjektu ziur batentzat. Eta gertakari hori ezin da ondorioztatu nire unibertsoa objektu Bestearentzat objektu den egitatetik abiatuta, Bestearen begirada nigan pausatzera baletor bezala bide definitu bati jarraiki, zelaian eta inguruko objektuetan zehar noraezean ibili ondoren.
|
|
Eta gertakari hori ezin da ondorioztatu nire unibertsoa objektu Bestearentzat objektu den egitatetik abiatuta, Bestearen begirada nigan pausatzera baletor bezala bide definitu bati jarraiki, zelaian eta inguruko objektuetan zehar noraezean ibili ondoren. Azpimarratu dudanez,
|
ni
ezin naiz objektu izan objektu batentzat: beharrezkoa da Bestearen aldaketa bat errotik objektibotasunetik libratuko duena.
|
|
Ilusio hori gertatzen da ezen begiak, nire pertzepzioko objektu direlarik, distantzia jakin batera geratzen baitira, nigandik beraiengana zabaltzen den distantziara hitz batean esateko, ni Bestearen begien aurrean nago, distantziarik gabe presente, baina begiak distantzia jakin batera daude ni ‘nagoen’ lekutik; ordea, begirada distantziarik gabe dago nigan eta aldi berean distantziara nauka, alegia, begiradaren niganako presentzia bat batekoak distantzia bat zabaltzen du beragandik urruntzen nauena.
|
Nik
ezin diot, beraz, begiradari arreta zuzendu nire pertzepzioa aldi berean desegin eta atzeko planora pasatu gabe. Zerbait gertatzen da hemen irudimenari* 1 buruz beste nonbait erakusten saiatu naizenaren antzekoa; ezin dugu, nioen orduan, aldi berean begiz atzeman eta imajinatu, bata edo bestea izan behar da.
|
|
Nahikoa da nire eta nire buruaren artean neu izatea nire bitartekari propioa, objektibotasun oro desagertzeko.
|
Nik
ezin dut izan ni objektutik bereizten nauen ezerez hori, ezen ni naizen objektuaren presentazioa gertatu behar baita. Horregatik, ezin diot nire buruari ezaugarririk aitortu ez bada ahalmen objektibatzaile baten bitartekotzaz, baina ez dena nire ahalmen propioa eta ezin dudana nik simulatu eta sortu.
|
|
Bestearentzako nire izatea jauzi bat da huts absolututik zehar objektibotasunerantz. Eta jauzi hori alienazioa denez,
|
ni
ezin naiz bihurtu nire baitarako objektu, nik ezin baitut inola ere nire burua alienatu.
|
|
Bestearentzako nire izatea jauzi bat da huts absolututik zehar objektibotasunerantz. Eta jauzi hori alienazioa denez, ni ezin naiz bihurtu nire baitarako objektu,
|
nik
ezin baitut inola ere nire burua alienatu.
|
|
Atsekabearen bidez atzematen dut. Beragatik etengabe nago arriskuan mundu batean, mundu horretan, baina
|
nik
ezin dut eduki mundu horren susmoa besterik. Eta Bestea ez zait agertzen izate bat bezala lehenik eratu dena ondoren ni topatzeko, baizik eta izate bat bezala nirekin batera sortzen dena, izatezko harreman jatorrizko batean, non eta bere zalantzagabetasuna eta beharrezkotasuna nire kontzientziarenak berberak diren.
|
|
Baina, hain zuzen, Bestea ere berarentzat bere burua denez, bakarrik izan daiteke nire baitarako eta nire baitatik nire buruaren ukapen, noiz eta bera ni ukatzen nauena bera den.
|
Nik
ezin dut kontzientziarik atzeman eta irudikatu ni atzematen ez nauenik. Kontzientzia bakarra berak ni atzeman eta ukatu gabe badena eta neronek irudika dezakedana ez da kontzientzia isolatu bat mundutik kanpo hor nonbait dagoena, baizik eta neurea bera.
|
|
ni ukatu hori Ni alienatutzat jotzen dut Besteagandik askatzen naizenarekin batera. Baina horrekin batera, Bestearen existentzia ez ezik, Ni Bestearentzakoarena ere onartzen eta aitortzen dut; azken batean,
|
nik
ezin dut Bestea ez izan, ez badut onartzen nire Bestearentzako objektu izatea. Ni alienatuaren desagertzeak Bestearen desagertzea ere ekarriko luke, Ni neu suntsitzearekin batera.
|
|
Bestea ezin dut distantziara eduki ez bada nire subjektibotasunari muga bat aitortuz. Baina muga hori ezin da izan nigandik etorria eta nik pentsatua,
|
nik
ezin baitut nire burua mugatu, bestela osotasun finitua nintzateke. Bestalde, Spinozaren hitzetan, pentsamenduak bakarrik muga dezake pentsamendua.
|
|
Beraz, agertzen da tresnen gainditze baten modura helburu jakin batzuetarantz, hain zuzen eta zehazki, nik ere gainditzen ditudan heinean, proiektu bateratzaile batean, helburu horiek, tresna horiek eta Besteak gauzatzen duen tresnen gainditze hori helburuetarantz. Izan ere,
|
nik
ezin dut nire burua inoiz hartu modu abstraktuan ni neu izateko posibilitate soiltzat, eta nire ipseitatea bere proiekzio konkretuan bizi dut honako eta halako helburuetarantz: ni engaiatua existitzen naiz beti eta modu horretan bakarrik hartzen dut izatea (ren) kontzientzia.
|
|
Horrela, Bestea objektu gisa agertze hutsagatik osotasun gisa ematen zait printzipioz, osorik barreiatzen da mundutik zehar mundu horren antolamendu sintetikoaren indar mundutar gisa. Ordea,
|
nik
ezin dut zehaztu antolamendu sintetiko hori, mundua bera ere zehaztu ezin dudan bezala nire mundua den heinean. Eta Beste subjektuaren, hots, Bestea bere baitarako denaren, eta Beste objektuaren artean dagoen desberdintasuna ez da osotasunak zatiarekin eta ezkutuak agerikoarekin duenaren modukoa; zeren Beste objektua printzipioz osotasun subjektiboaren hedadura bereko osotasuna baita.
|
|
Edozein kasutan, posibilitate hori, traba eta eragozpen modura sumatzen dudana eta Beste objektuaren aurrean dudan jarreraren bereizgarria dena, zorrozki adieraztearren, pentsaezina da: lehenik,
|
nik
ezin dudalako posibilitaterik kontzebitu nire posibilitatea ez denik, ezta transzendentziarik atzeman ere ezpada hori transzendituz, hau da, transzendentzia transzenditutzat hartuz; bigarrenik, sumatutako posibilitate hori ez delako Beste objektuaren posibilitatea: Beste objektuaren posibilitateak posibilitate hilak dira eta Bestearen beste aspektu objektibo batzuetara igortzen dute.
|
|
Alde batetik, ezeztapenak barrukoak bezala bizitzen dira: Bestea eta
|
ni
ezin etor gaitezke elkarrengana kanpotik. Beharrezkoa da" ni Beste" den izate bat egotea Bestearentzakoaren alderantzizko erdibiketa izateko duena, hain zuzen, ‘erreflexibo erreflexu’ osotasuna ere izate bat den bezalaxe bere ezereza izateko duena, alegia, non eta nire ipseitatea eta Bestearena izate osotasun bakar baten eta beraren egiturak diren.
|
|
Azken batean, erreflexioan, ezin badut nire burua objektutzat hartu eta kuasi objektutzat bakarrik har badezaket, horrek esan nahi du atzeman nahi dudan objektua neroni naizela; nigandik bereizten nauen ezereza izateko dut.
|
Nik
ezin diot ihes egin nire ipseitateari eta ezin dut nitaz ikuspunturik hartu (horrela ezin dut nire burua izatetzat hartu), ezta nire burua ‘dago’ moduko formatzat hartu ere (izatearen atzemateak huts egiten du, atzemailea aldi berean atzemana delako). Bestearentzako izatearen kasuan, ordea, erdibiketa urrunago doa, izan ere, (islatu islatzaile) islatua errotik bereizten da (islatu islatzaile) islatzailetik eta, horrexegatik, objektu izan daiteke berarentzat.
|
|
Gorputza kontzientziaren ekintza tresna da:
|
nik
ezin dut aldi berean nire gorputza bat batekotasunez ‘bizi’ eta objektu gisa ikusi (edo mintzatu eta nire jarduna entzun, adibidez). Kontzientziaren bat batekotasunak existentziaren aspektu guztiak batzen ditu eta ez da bere buruaren lekuko; bat egiten du bere gorputzarekin.
|
|
Ordea, Besteak begiratzen badit, bera subjektu delarik izan behar du (eta, beraz, berak ni objektutzat hartzen nauelarik). Baina
|
nik
ezin dut Bestea atzeman bere objektua baldin banaiz (eta, ondorioz, subjektu ez banaiz). Beraz, Besteak ikusia izan deritzan erlazioa ezin da ondorioztatu ez niretzat objektu litzatekeen Beste batetik (objektu delarik ezin baitit begiratu) ez ni subjektu aske batetik.
|
|
Bestea ni ez izaten moduan agertu behar da; (iii) Cogitoak Bestea erakutsi behar digu ez bera objektu delarik, baizik eta parte duelarik gure izatean; eta (iv) Bestea barneko ezeztapen bezala atzeman behar dugu ni ez izaten, hau da, Besteak eta nik batasun sintetiko bat eratzen dugularik eta bata bestea denik ukatuz eratzen garelarik. Horrek eskatzen du, bestalde,
|
nik
ezin dudala, nahiz eta izate batasuna osatu, osotasunaren ikuspunturik hartu eta, beraz, Bestearen existentziaren bizipena osotasun osagabea dela.
|
|
Lotsak erakusten didanez, izate hori banaiz, baina ez ‘nintzen’ eta ‘izateko eduki’ moduan, baizik eta bere baitan. Zera,
|
nik
ezin dut erreparatu nire ‘eserita izatea’, esan daiteke, gehienez ere, aldi berean naizela eta ez naizela. Nahikoa da Besteak niri begiratzea ni naizena izateko.
|
|
Bestearentzako objektu naizelarik, nik ez dut inongo eskumenik, nire izatea Bestearena da, niretzat izate ez agerikoa da. Besteak begiratzen didanean, gainera, begiratzailea bera da,
|
nik
ezin dut bera begiratzaile gisa ikusi. Ildo beretik, Besteari begiratzen diodanean, bera objektua da niretzat, beraz, ez da begiratua sentiarazi didana.
|
|
ni eratzen naiz ez izaten izate bat ni ez izaten eratzen dena. Era berean, Bestea ez objektua da, ezen
|
nik
ezin baitut Bestea ez izan ez badiot Besteari subjektutasuna aitortzen. Bestela esateko, ni ez naizena ez da ez Beste objektua ez ni objektua, baizik eta Beste subjektua.
|