|
2021
|
|
|
Ikus ditzagun perpaus hauek: batetik, ni berandu etorri naiz eta nik Jon ikusi dut; bestetik, ni berandu etorri nintzen eta
|
nik
Jon ikusi nuen.
|
|
|
1.6f
|
Nik
Jon ikusi nuen perpausean erakutsi dugun fenomenoari ergatiboaren lekualdatzea deitzea egokiago litzateke, Laka (1993a) eta beste batzuen ustez. Deitura honen atzean dagoen ustea da ergatibo komunztadura, atzizkia izan ohi dena, lekuz aldatu dela nolabait eta aurrizki baten bidez azaldu dela (t → n).
|
|
|
Denok dakigunez, subjektuaren, zehar osagarriaren eta osagarri zuzenaren markak islatzen dira aditzean:
|
Nik
Joni liburuak ekarri dizkiot perpausean hiru argumentu ikusten ditugu (nik, subjektua; Joni, zehar osagarria; liburuak, osagarri zuzena), eta aditz laguntzaileak (dizkiot) hiru argumentu horien erreferentzia erakusten du: t (subjektu singularreko lehen pertsonaren atzizkia), zki (osagarri zuzenaren numero komunztadura marka) eta o, (zehar osagarriaren hirugarren pertsona singularreko komunztadura marka).
|
|
|
Ondoko bi esaldi hauek ere parekoak ditugu:
|
Nik
Joni liburuak ekarri dizkiot eta Nik Joni liburuak ekarri zizkioat/ zizkionat. Lehenbiziko perpausean komunztadura argumentala (nik – Joni – liburuak) egiten da (dizkiot), baina beste bietan argumentala (nik – Joni – liburuak) eta ez argumentala (hiri hitz egiten diat:
|
|
|
Ondoko bi esaldi hauek ere parekoak ditugu: Nik Joni liburuak ekarri dizkiot eta
|
Nik
Joni liburuak ekarri zizkioat/ zizkionat. Lehenbiziko perpausean komunztadura argumentala (nik – Joni – liburuak) egiten da (dizkiot), baina beste bietan argumentala (nik – Joni – liburuak) eta ez argumentala (hiri hitz egiten diat:
|
|
|
Izan ere, euskarak oso morfologia aberatsa du aditzean eta hori aditz komunztaduran ikusten da, aditz laguntzaileak subjektu, zehar osagarri eta osagarri zuzenarekiko komunztadura erakusten baitu:
|
Nik
Joni liburuak ekarri dizkiot.
|
|
|
1.6b Begira diezaiogun orain adibideko adizkiari(
|
Nik
Joni liburuak ekarri dizkiot). Adizkiak forma analitikoa (euskal gramatiketan perifrastikoa deitu izan zaie holakoei) erakusten du, hau da, aditz lexikoa (ekarri) eta adizki laguntzailea (dizkiot) bereizten ditu, eta adizki laguntzaile horrek jasotzen du lehen aipatu ditugun hiru argumentuen gaineko komunztadura, hots, subjektu, zehar osagarri eta osagarri (zuzen) komunztadura:
|
|
|
Ikus ditzagun perpaus hauek: batetik, ni berandu etorri naiz eta
|
nik
Jon ikusi dut; bestetik, ni berandu etorri nintzen eta nik Jon ikusi nuen.
|
|
|
Konpara ditzagun elkarren artean ondoko bi perpausak:
|
Nik
Joni liburuak ekarri dizkiot eta nik Joni liburuak ekarri zizkioat/ zizkionat. Lehenbiziko perpausean komunztadura argumentala egiten da, beste bietan argumentala eta ez argumentala (§ 27.1).
|
|
|
Konpara ditzagun elkarren artean ondoko bi perpausak: Nik Joni liburuak ekarri dizkiot eta
|
nik
Joni liburuak ekarri zizkioat/ zizkionat. Lehenbiziko perpausean komunztadura argumentala egiten da, beste bietan argumentala eta ez argumentala (§ 27.1).
|