|
2001
|
|
|
Zer esan nezake nik liburu produkzioaz dagoeneko hainbat aldiz esana ez dagoenik? Lerro hauen aurreko solasaldian luze eta zabal agertuko ziren, seguru asko, liburugintzaren okerrak eta makurrak, euskalgintzaren
|
nahi
eta ezinak, kulturgintzaren ajeak eta gaitzak. «Zuek beti kexaka», esango didazu, eta ez duzu arrazoirik faltako, baina, halakoxea da gure mundu ziztrina, gure lanbide zekena, pozak urri eta disgustuak suelto banatzen dituena.
|
|
|
Giltza eskutatik ken eta su batean hasi zen atea ireki nahiz.
|
Nahi
eta ezin. `Hemengo giltzak oteia, gero!
|
|
|
Gainera, oihan horretan errepikapena dago izugarri. Errepikapena niretzat beti dago amesgaiztoarekin lotuta; amesgaiztoa normalean, errepikapen sail batetik atera
|
nahi
eta ezina izaten da. Errepikapenaren eguneroko adibide bat jarriko dizuet:
|
|
2002
|
|
|
Baiña beste batzuena koipetsuegia edo lehorregia dalako banaka banaka erortzen da eta burua leun, disdiratsu, labankor gelditzen zaie. Ilea euki
|
nahi
eta ezin! Alboetan eta atzean ugari eta tinkoa dute; gaiñekoa joan zan.
|
|
|
" Propagandako ile botika guztiak ezertarako ez dute balio". (...) Buru soil gelditzen ari diranak zaitu
|
nahi
eta ezin dutelako. Luzea daramatenak pakean bizi nahi dutelako eta ez zaielako uzten.
|
|
|
Gogorra batzuetan, hunkigarria besteetan. Halakoa da drogaren atzaparretan eroritako neska baten
|
nahia
eta ezina, eta gurasoen sufrimendu jasangaitza islatzen dituen liburu hau. Gainera, «Olga»n agertzen dena ez da asmakizun bat, benetan gertatutako historia baten kontakizuna baizik.
|
|
2003
|
|
|
Koldo Izagirrek apailatu eta Susa argitaletxeak plazaratu duen XX. Mendeko Poesia Kaierak bildumaren azken hamaika olerkarien artean, Juanjo Olasagarre aurkezterakoan, bi etapa bereizten ditu Koldo Izagirrek Sakanako poetaren olerkigintzan. Lehenean, Sakanako errealitate gordinean kokaturik, zanpaketarik gabe eta euskaltasun aurrerazale batean bizi
|
nahi
eta ezinaren eredu bihurtzen du eskualdea. Bi liburutan banaturiko antzezpen handi batek osatzen duen bigarrengoan, ordea, poetaren sentsibilitate anitza hainbat pertsonaiatan gauzatu da, eta haien arteko harremanak dira poesia sortzen dutenak:
|
|
2004
|
|
|
Pailazo bihurtutako musikaria da T (arte) an ekoizpen etxeak taularatu berri duen Sonata segundu batean... eta piku antzezlanaren protagonista. Patxo Telleriak idatzitako istorioa
|
nahia
eta ezinaren arteko borrokaz mintzo da.
|
|
|
Etenik gabeko porrota baten kronika da literatura, gizakion izaera mugatuaren eta mugarik gabeko utopiaren arteko
|
nahiak
eta ezinak bizi duten lehia kontatzen duen memoranduma. Haatik, literatura ispilua omen, bidegabekeriak baztertzen eta nondik norako zuzenak markatzen laguntzen digun memoria selektiboa, alegia.
|
|
|
Eta oporrak, opor izateko, etxetik eta herritik urrun eman behar; zenbat eta urrunago joan, orduan eta oporrago! Eta horrelakoetan ohi bezala,
|
nahi
eta ezin duena etsipenaren putzutxoan murgiltzen da: ezagutzen dut bere diru kontuengatik ezin, ohi bezala, lagunekin ez dakit nongo apartamentuetara joan, eta gezurra esan diena aparte kanpinera doala zuritzeko.
|
|
2005
|
|
|
Bost liburu izan zenituen lehenik inongo editorialek ez zizkizunak publikatu. Nola bizi da
|
nahi
eta ezin hori. Nondik bildu indarra berriz idazten hasteko?
|
|
|
Hirugarrenek gaixoari erraina ematera" oso hurbileko lagun maite bat" badator Baimen Batzordera bidali eta galdera gehiago gabe horren erabakia ontzat ematen dute. Azkenik, badira giltzurrun bat lortu
|
nahi
eta ezin duenari" ezagutzen dugu norbait igoal lagunduko lizukeena" esaten diotenak. Lotsarik gabeko mediku trafikatzaileak, alegia.
|
|
2007
|
|
|
Kurdistango Gobernu Autonomoak ez du arabiarrik nahi bere lurraldean, eta bisarako oso baldintza zorrotzak ezarri ditu berriki guretzat. Gure herrialde barruan emigratu
|
nahi
eta ezin!
|
|
|
Irudia etsigarria da: autogobernuan aurrera egin
|
nahi
eta ezin.
|
|
2008
|
|
|
Instantzia guztietatik eskatzen zaio euskal hiztunari euskaraz egiteko, eta azpimarratzen da, orain bereziki irmo, euskararen egoeraren erantzule, neurri handi batean, euskaldunen utzikeria dela. Alabaina, Behatokiak milaka adibide jaso ditu urtetan eta duela gutxitik Elebidek ere bai (hizkuntz eskubideak" bermatzeko" erakunde ofiziala); euskara egin
|
nahi
eta ezin duten herritarren kexak jaso dituzte. Agerikoa da hizkuntza erabiltzeko aukerak oso lotuta daudela hiztun kopuruarekin, hau da, zenbat eta hiztun gehiago orduan eta hitz egiteko aukera gehiago.
|
|
2009
|
|
|
Hori guztia eta beste asko ulertzeko, zuk ondo dakizun moduan irakurle, informatua egon behar da. Argiak ez dizu dena azalduko ez du
|
nahi
eta ezin du, baina bai entresaka garrantzitsua.
|
|
2012
|
|
|
Horiek hautsaren minak. Horiek,
|
nahiak
eta ezinak.
|
|
|
Venezuelatik Euskal Herrira datorren neskatxa narratzaile, bitartean eta bertan gertatzen zaizkionak kontatzen dizkigu, bizipide pertsonal baina era berean unibertsal izan daitekeen batean:
|
nahiak
eta ezinak, ametsak eta eguneroko gordinak, kontatu dizkiotenak eta benetan direnak, gero egiatan aurkitzen dituenak. Gurasoen aberria ez da erdia, ez berea, ez jada gurasoena; itzulerak ez dakar erabateko poztasuna, ez etxekoen batasuna, ez bada utzitakoaren nostalgia gazia.
|
|
2013
|
|
|
Baina hain da arrunta, askotan begirada lanbrotu egiten zaigula, eta gure beldurrez, obsesio eta frustrazioez ohitura egiten dugu, stand by egoeran (ipuin baten izenburuaren antzera) geratzeraino. Denbora beti bera, bizitzaz aldatu
|
nahia
eta ezin (ausartu ez?), iraganeko frustrazioen arantzak erauzi nahia (zenbat dira ikasketa unibertsitarioak, gurasoen influentziak bultzaturik egin dituztenak?), egonkortasunari Bye esateari panikoa, zenbait profesiotan dauden obsesio perfekzionisten azaleratzea (idazlearen inspirazioa versus teknika); nor ez da luzez ezerezari begira geratu, inspirazioa noiz iritsiko den zain?... Edo, idazteari ekin aurretik milaka liburu irentsi behar dugunaren obsesioa nork ez du inoiz ukan?
|
|
|
Eta denborak protagonismo itzela dauka. Batzuetan erraz ezagutu daiteke poetaren gaztaroa eta errepasatu 70eko hamarkadan jaiotakoen
|
nahi
eta ezina. Beste batzuetan inspirazio eta bulkada bat batekoa da eta ez dauka nostalgia gramo bat ere.
|
|
|
Aurrera jotzea hautatu nuen, unean unean zetorrenari erantzuten joango nintzela. Denborarekin konturatu naiz zorte handia izan dudala, biziki harro eta pozik nago hartu nuen erabakiarekin, eta ikusi dut beste askok ama izan nahi baina ez dutela lortu, bikotekidea urrutiko beste espetxe batean izan dutelako edo Frantzian bis intimorik ez zegoelako… eta
|
nahi
eta ezin hori, hori bai da gogorra". Gasteizko Maite Diaz de Heredia preso politiko ohia da mintzo zaiguna.
|
|
2015
|
|
|
K. S M. Noski izugarrizko babesa ematen digutela gurasoek, eta beharrezkoa dugula, baina gurasoen etxetik atera
|
nahi
eta ezin duzunean... Segurtamen bat da, baina noiz arte luzatuko da hori?
|
|
|
Baina egia, baita ere, orain arte bazirudiela soldatapeko lan horrekin ere nolabaiteko ongizatea lor zitekeela. Orain, ordea, badago jendea soldatapeko lan hori
|
nahi
eta ezin duena lortu, edo lortuta ere ongizate maila horretara iristen ez dena. Nahiz eta bi kasuetan erabakitzeko gaitasunik gabea izan, ez al dago hor salto bat langile klasetik prekariotzara?
|
|
|
Eskailera sozialaren kontzeptua hain barneratua izateak izugarrizko kaltea egiten dio gure osasunari. Gora iritsi
|
nahi
eta ezina, eskaileran gorago daudenekiko malerus sentitzea, etengabe nork menostua izatea... Tortura hutsa da!
|
|
2016
|
|
|
Bertan bizi izan da, urte batzuez, gure aitak elorri zuri (Crataegus monogyna) baten gainean txertatutako mizpirondo bat (Mespilus germanica). Urte pare horixe da hil zela, eta harrez geroztik, bertan aldatzeko ordezko berezi bat
|
nahi
eta ezin hauta. Zuhaitz askok dute bertan jartzeko adina merezi, bai alajainena.
|
|
2018
|
|
|
Ni, neure eguneroko bizitzan, ez naiz perfektua, eta adibidez hemen mahai gainean dauzkagun katilu eta zapi eta gauza guztiak sukaldera eraman nahi banitu, hasiko nintzateke denak batera hartu nahian eta zaildu egingo nuke berez hain erraza den zerbait; orduan, clowna ezagutuko ez banu, frustrazioa sortuko lidake dena batera garraiatu
|
nahi
eta ezin horrek, eta orain, berriz, barregura sartzen zait.
|
|
2019
|
|
|
Ikusten zailagoa da, eta beharbada azaltzen ere zailagoa, baina jazarpen hori ere gogorra da. Jendeak gaizki pasa du, hizkuntza hitz egin
|
nahi
eta ezin, baztertua eta mespretxatua sentitu da. Oso gauza potoloa da.
|
|
|
Azken bolada honetan, argitaletxeek horren aldeko apustua egiten dute erakusleiho ona delako, baina guretzat oso zaila da. Dena erakutsi
|
nahi
eta ezin. Hobe litzateke lanak urtean zehar plazaratzea.
|
|
2021
|
|
|
Batzuek 1.700 erosle ezin lortu, besteek diru galerak ezin gainditu, normaltasunaren xingola jantzi
|
nahi
eta ezinak euskal erdigunearen anormaltasuna uzten digu agerian behin eta berriro. Hainbeste normalizazio nahiren artean, ematen du punka iritsi behar dela instituzioek egin ezin dutena egitera, hori bai, prekario bezain erradikal.
|
|
2023
|
|
|
Esan daiteke han daudela errefuxiatu izateko baldintzarik okerrenak, eta han daudenak bizi direla egoerarik okerrenean: langabezia tasa handia, inflazioa, immigrazio irregularra, ihes egin
|
nahi
eta ezin. Errefuxiatu estatusak ez du askorik bermatzen.
|