|
2004
|
|
|
mendeko herri nazioaren hizkuntzari eta kulturari folklorearen estatus itzala emateko joera, esate baterako. Nazio estatuaren politika totalitarioa ageri da horretan guztian garbiro, baina orain, lehen Estatu esparruko politika zena,
|
mundu
zabalera hedatua. Nazio askotarikoak diren Estatu totalitario horien hizkuntza eta kultura politikaren jarraipen hutsa baita, azken buruan, egun globalizazioaren mozorropean ezagutarazi zaigun zurrunbilo irenslea.
|
|
|
Euskaldunon eta munduko bost mila herri, kultura eta hizkuntzen problematikaren sakontasunaz ohartu nahi badugu, ezin dugu geureganatu gaur egun Mendebaldetik
|
mundu
zabalera hedaturik dagoen diskurtsoa. Diskurtso horretan bertan txertatuak eta zilegituak daude genozidioaren eta etnozidioaren zergatikoak.
|
|
2006
|
|
|
Errusiarrak 1918an sortutako lanak abstrakzioa muturreraino eraman zuen, ordura arte nagusi zen arte figuratiboa bazterrean utziz.
|
Mundu
zabalera hedatu zen abstrakzio hark berehala sortu zituen ika mikak, ordea. Izan ere, lehen bistan guztiz zuria den margolan bat kontsidera al daiteke artelan?
|
|
2007
|
|
|
Beraiek izan dira hainzuzen joera historiko totalitario horren sortzaileak; aldatu den gauza bakarra eremuari dagokio. Orain arte nazio estatuen eremuan desegin eta lurperatu dira herriidentitateak; orain, aldiz, eremu hilgarri hori
|
mundu
zabalera hedatu du globalizazioaren uhinak.
|
|
2010
|
|
|
Zerbait hori, berriz, eskolakobeste jakintza-gaiak ikastea izan liteke. Hori da murgiltze bidea, 60ko hamarkadatikaurrera Kanadatik
|
mundu
zabalera hedatua eta mende laurden honetan esku zabalikhartu eta indar biziz bultzatu duguna: irakasleek, eskola arduradunek, hezkuntzaaholkulari teknikoek eta Administrazioak berak gero eta garbiago ikusi uste izan duhori dela benetako konponbidea.
|
|
|
Horien artean daude ondoko hauek: ...lira eta pezeta Europako diru sistematik kanporatu zituen; 19941995eko Mexikoko pesoak jasandako hondamendia, urteetako Asiakoherri batzuetako krisiak (besteak beste Hego Koreak eta Indonesiak bizi izandakoa); 1998 eta 1999ko Errusia eta Brasileko larrialdiak eta 2002 Argentinakoa; 2001eko burbuila teknologikoaren pitzadura eta, batik bat, 2007an AEBetan subprimehipoteken inguruan eztanda egin eta
|
mundu
zabalera hedatu zena. Finantzaastinaldi horien eraginak asimetrikoak dira.
|
|
2011
|
|
|
Bidaliko diodan mezua taxutzen hasia naiz, gaur goizean jaiki naizen puntutik. From a eta To a osaturik, hau ez dut
|
mundu
zabalera hedatuko?, gutxi falta zaizkit zerrenda osatzeko: mila eta bostehunetik gora modu, dagoeneko, maite dudala, desio dudala xuxurlatzeko (helbide honetara bildu ditut, inork interesik, edo beharrik?
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, duela 6.000 urte hedatu zela dio teoria batek. Nekazaritza sortzearekin batera parasitoa
|
mundu
zabalera hedatu zen, teoria horren arabera, eltxoen kopuruak izugarri egin zuelako gora. Beste teoria batek, berriz, duela 60.000 urte kokatzen du P. falciparum Afrikatik kanpo.
|
|
2017
|
|
|
Estatu Islamikoa. . Ekialde Hurbileko bihotzetik bere muturreko ideologia
|
mundu
zabalera hedatzeko asmoz?. Irakeko Mosul hiria konkistatu ondoren, kalifa herria aldarrikatu zuen 2014ko ekainean.
|
|
|
2011n estatubatuarrek Osama bin Laden hil zutenean, Pakistango Abbottabad herrian, Islamabadetik ehun bat kilometrora, amaitutzat eman zuten Al Qaeda, baina ez zen horrela izan. Al Qaeda bizirik dago, eta, Bin Ladenek sortutako taldea gutxi ez, eta, 2014tik, Estatu Islamikoa agertu da Ekialde Hurbileko bihotzetik bere muturreko ideologia
|
mundu
zabalera hedatzeko asmoz. Mendebaldeak etsaiak behar ditu, eta, Gerra Hotza amaitu arte Errusia eta komunismoa bezala, muturreko islama bihurtu da mehatxu nagusia gaur egun.
|
|
2020
|
|
|
Azken hamarkadotan hainbat gaixotasun" berri" azaleratu baitira munduko eskualde guztietan. Eta egungo bizi baldintzetan, haietako batek" ihes" egin eta
|
mundu
zabalera hedatzea denbora kontua baino ez zen. Jones eta kideek 2008an Nature aldizkarian argitaratutakoaren arabera, 1940tik 2004ra Gaitz Infekzioso Emergenteek (GIE) (Emerging Infectious Diseases, EID) gora egin zuten nabarmen.
|
|
|
5 Komunitatearekiko interesa
|
mundu
zabalera hedatzen da.
|
|
2021
|
|
|
Iraupen urriko lasto sua izan zen, beraz, Karakorum hiriarena, galbidean amildu zen paradisu baten sugar laburra, berehala hasi baitzuen gainbehera eta hasierako distira indartsu hura itzaltzen joan zitzaion, nahiz eta XVI. mendera arte hirian jendea bizi izan eta gure garaira arte ekialde urruneko kontuen halako distira ekarri. Izan ere, bada Mongolian sortu eta gero
|
mundu
zabalera hedatutako kondaira bat esaten duena hiri horren distira oraindik argitsua zen garaian bazela Zilarrezko zuhaitzaren iturria, beste izen batez Airag iturria deitua, eta iturri horrek bazituela lau kainu, eta kainuetako bakoitzetik Mongoliako lau altxor preziatuenak isurtzen zituela; lehenengotik behorraren esnea (airag izena duena), bigarrenetik ardoa, hirugarrenetik eztia eta laugarrene...
|
|
2022
|
|
|
Mahatsa ardo bihurtzeari ardogintza deritzo eta hori enologiak aztertzen du. Mahasgintza
|
mundu
zabalera hedatu da (are gehiago klima aldaketaren garai hauetan) eta ardoa herrialde askotan ekoizten da, ardoaren kontsumoa egunez egun areagotzen ari delako.
|
|
2023
|
|
|
Finean, Kolitzapetik badakigu orokorrean gauza horiek egiten, janariaren bitartez metaforak sortzen, bihotzak zaintzen, begiradak elikatzen.
|
Mundu
zabalera hedatzen ditugu putxerak, tipulak, gaztak, ardikiak, behikiak, txakolina... Kinka larrian dagoen lehen sektorearen jardunaren emaitza denon gozamenerako mahai gainean jarriz, esku leunak gozotzen eta gozatzen dituzten bitartean.
|
|
|
Lapurdiko itsas hegian, Erlaitzeko eremuetan, kokatzen da intrigaren bihotza. Parisko promotore etxe handi batek, aztaparrak
|
mundu
zabalera hedatuak dituenak, erosi nahi du Belvedere jauregia, Bichta eder izena emanen diona, izendapen hori euskaraturik baina ez sobera, frantses itxura atxiki dezan, luxuzko hotel, golf eremu eta abar bilakarazteko. Bistan da, erresistentzia muntatuko da:
|
|
|
Joan den larrazkenean Euskal Argentina elkarteak han gaindi egin duen bidaiaren haritik. Goxo zaigu urte hastapen huntan hegalak
|
mundu
zabalera hedatzea. Bidenabar, maputxeak ere aipatzen dauzkigu Monikak eta haien mapudungun hizkuntza (mapu:
|
|
|
Baina San Sebastian besta eta danborradak oihartzun handia biltzen du baita ere Diasporako leku batzuetan, eta heldu den asteburuan ospatuko dute, batetik donostiarrak eta euskaldunak bizi diren munduko hainbat lekutan, eta horrekin batera, data hau heien besta eta ospakizun egun berezia bilakatua duten munduko euskal etxe eta komunitateetan, bereziki Argentinako Necochean, Mexiko Hiriko Euskal Etxean, Madrilgo Euskal Etxean eta Shanghaiko Euskal Etxean... baina ez hor bakarrik. Aurten gainera, pandemiak bi urteko geldialdia ekarri zuelarik, irrika eta gogo arras biziz ari zaizkio beha hitzorduari, hondarreko egunetan errepikak eginez eta guzia prestaturik betiko moldean danborra jo eta Sarriegiren aireak, bozkarioa lagun,
|
mundu
zabalera hedatzeko.
|
|
|
Horrela Samartinek ikasi egin zuen nolako irudia behar zuen zerrak eta, geroztik,
|
mundu
zabalera hedatu zen tresna".
|