|
2001
|
|
|
Egungo ikuspegi eta iritzi nagusiaren arabera, Petain Francorekin eta Hitlerrekin lotzen dugu aski fite; arrazoiz lotu ere, elkarlanean aritu zirenez
|
munduan
ordena berri autoritarioa ezarri nahian. Gorago jaso dugunaren balorazioaren arabera, horretaraz gero, Iparraldeko Enbata aurreko mugimendu euskalherrizalea, aranazaletasunaren eraW Pako Sudupe euskara irakaslea da, eta Euskal Filologian lizentziatua. ginpekoa, eskuin autoritario faxistaren kolaboratzaile behar ote dugu interpretatu?
|
|
|
Lehen lehenik, esan dezakegu Kissinger Nixonen laguntzailea eta Pentagonoaren estratega militarretako bat izan zela (paradoxen paradoxan, 1973ko bakearen Nobel Saria jaso zuen). Beraz, merezi du lehenengo orrialdeak,"
|
Munduko
ordena berria" ataletik hartutakoak, euskaratzea, EEBBek beren kanpo politika espantsionista nola aztertzen duten ulertzen hasteko:
|
|
2002
|
|
|
Laurogeiko harmarkadaren bukaeraz geroztik, bertako egituretan nola globaletan bizi dugun egoera kulturalean, errentagarritasun komertziala, mediatikoa eta politikoa nagusitzen da, kapitalismo aurreratuak
|
munduko
orden berrian ezartzeko baliatzen duen aldarte izugarriaz. Gai hauek guztiak errexki soma daitezke irakurketa maila guztiz desberdinetan, eremu desberdinetan eta ikuspuntu oso desberdinetatik, baina azkenean era erabakigarri batean definitzen dituzte geure nortasunean, geure" mundu honetako lekuan" edo geure ondare kulturalean eragiten duten zirkunstantziak.
|
|
2003
|
|
|
Gezurtia hanka motz, ohi diotenez. Baina kasu honetan, ene irudiz, luze joko digu gezurtia oratzea, ardatz diaboliko baten inguruan ehuntzen ari baita
|
munduko
ordena berriaren eskema. Eta hor ez dugu ahalkeok zereginik, geurea arrazoiaren indarra baita, eta produktu hori aspaldi desagertu zen azoketatik.
|
|
2005
|
|
|
Spectres de Marx. L' Etat de la dette, le travail du deuil et la nouvelle Internationale (Paris, Galilee, 1993) liburuan, De rridak azaldu du kapitalismo demokrata liberalak edo sozialdemokratak
|
mundu
ordena berriaren ezaugarriak ahaztu dituztela. Ordena global horren izurritea hamar esaldiotako telegrama batean laburbildu du Derridak:
|
|
2007
|
|
|
Odisea heroiaren joan etorri galduen xede gabeko historia da; Eneidan, alderantziz, heroiaren joan etorri nahasi guztiek helburu aurreikusi jakina dute. Troiak sua, hondamena, kaosa esan nahi badu, Eneasen ibilbide luzea itsasoz zein lurrez, Erromaren historia hazaretsua besterik ez da, odol eta gerra eta arrisku artean
|
munduari
ordena berria eta bake unibertsala ematera bidean. Estatua edo Inperioa, horrela, Probidentzia bihurtzen da (kapitulu garrantzitsua Estatuaren teologizazioan).
|
|
|
ia beti Berlin-ek esandakoaren kontrarioa esateko, are berari ere esaten duenaren kontrarioa esanarazi nahi izateko. Adierazgarri askoa da, Berlingo murrua jausi eta gero
|
munduko
ordena berria Babelgo dorrearena izatera omen zihoala eta (Sobiet Batasunaren disgregazioa, Jugoslaviako gerrak), 1991n British Libraryko. New Perspectives Quart, ek I. Berlin-i egindako interbista da, nazionalismoen ekaitz horren esplikazio bila. Hasteko, Babelgo dorrea, ez oraingo disgregazioa, baizik Sobiet Batasuna zela, asentatzen du Berlin-ek.
|
|
2008
|
|
|
Ekonomia Berria deiturikoaren oinarriak dira arestian aipatutakoak. Horiez gain, aipatu beharra dago enpresa transnazionalek bereganatutako papera
|
munduko
ordena berri honetan. Deslokalizazio prozesuen bidez, produkzio kostuak txikiagoak diren herrialdeetan ezartzen dira, atzerriko inbertsio zuzenaren bitartez. Kontrol politikorik ezak ahalbidetu du aktore hauek, munduaren jabe berriak? 4 bilakatu izana.
|
|
2009
|
|
|
Bere tonu leuna gorabehera, Le Réveil Basquek min egiten zien hainbati, eta, haren eraginari zelan edo halan aurre egin behar ziotela eta, Eskualduna hamaboskaria (astekari bihurtu zen gerora) sortu zuten Baionan bertan, Luis Etxeberri Donazaharreko diputatugaia buru zutela. Erlijio katolikoa, errepublikaren aurkako jarrera12, familia eta tradizioa ziren haren ardatzak, eta euskara baliatu nahi zuten
|
mundu
ordena berriaren aurkako babes hesi modura.
|
|
2012
|
|
|
Modeloa ez da bakarrik desegokia
|
Munduko
Ordena Berriak lekurik uzten ez diolako. Barnetik ere usteltzen ari zen.
|
|
|
Ikusten denez, oraingo sistema kapitalista mantentzeko bide egokiena demokrazia errepresentatiboa da. Betiko nagusiak prozesu guztiaren jabe gelditzen dira, eta, Mendebaldeko estatuetan bederen,
|
Munduko
Ordena Berri deitzen den sisteman hobeki integratzen dira. Estatu Batuek lideratzen duten ordena honek demokrazia eta merkatu ekonomia ditu oinarri aitortutzat, baina sistemaren kontra direnak zanpatzeko eraginkortasuna ongi zaintzen du:
|
|
2014
|
|
|
Ekialdeko Ukrainako gatazkak arazo ekonomikoak hedatu dituela pentsatzeko orde esango baligute 2008ko krisia bera dela gatazkok ugaritzen dituena? Britainia Handiko Channel 4 telebistako ekonomi arduraduna den Paul Masonek hala iradoki du The Guardianen" Nola melokotoiek eta propagandak laguntzen duten
|
munduaren
ordena berria antolatzen" kronikan.
|
|
|
...hasi ziren; Ville Contemporaine azaltzeko, Le Corbusierrek elementu grafiko geometrikoak eta organikoak nahastuko ditu, gizartea humanizatu baina teknifikatu bat adierazi nahian; Gerrit Rietveld-ek, Schroeder etxeko barne planoak marraztean, planoaren apurketa bat proposatzen digu, elementu bakunek osotasun bat hartzen dutela adieraziz; Archigrameko kideek argazkilaritzaren bitartez adierazi zuten
|
Mundu
Ordena Berri batean asmatu zitezkeen collage utopikoak.
|
|
|
2003an, Jurgen Habermas, Jacques Derrida, Richard Rorty eta beste filosofo batzuen gutun sinatuak argitaratu ostean, Europako balioen biziberritzeaz asko hitz egin izan zen
|
Munduko
Ordena Berri amerikartuaren aurkako antidoto gisa. Mundu mailako gertakizun bat baldin badago gaur egun Europako tradizioa kondentsatu eta haragitzen duena, hori da Bayreuth; beraz, Max Horkheimer parafraseatuz, Bayreuthi buruz hitz egin nahi ez dutenek hobe lukete ere Europari buruz isilik egotea.
|
|
2015
|
|
|
Testuinguru horretan Ameriketako Estatu Batuek Panama inbaditu zuten inolako erresistentziarik gabe, mundu polobakarraren agertoki berria sinbolizatuz eta
|
mundu
ordena berriari ere atea irekiz. Munduko lehenengo potentziak doktrina neoliberala inposatu zuen kontinente osoan eta «Washingtongo Kontsentsua» izenez batailatu zuen.
|
|
|
3.3.4.6 Gerra Hotzaren ondoren,
|
munduko
ordena berriaren aurrean
|
|
|
Ordutik aldaketa batzuk gauzatu dira. Batzuetan ematen du munduko botereen bateko oreka berri bat gertatzen ari dela, potentzia berrien gorakadarekin eta horien pisuarekin zonan (batez ere Errusia eta Txinarena), eta
|
munduko
ordena berri eta multipolar baterantz goazela dirudi. Multipolaritate hori zonan ere presente dago, lekuko potentzien pisuarekin (Turkia, Iran eta Saudi Arabia).
|
|
|
Berlingo harresia erortzeak eta Sobietar Batasuna desagertzeak eraldaketa garrantzitsua ekarriko dio munduko testuinguruari.
|
Munduko
ordena berrian Estatu Batuak polo nagusi bakar gisa agertzen dira eta politika hegemoniko bat garatzen hasiko dira.
|
|
|
Iran eta Iraken arteko gerra amaitu ondoren, Irakeko armadak Kuwait inbadituko du eta aitzakia horrekin inperialismoak aliantza berri bat zuzenduko du Iraken aurka. Gertakari horrek I. Golkoko Gerrari hasiera emango dio, Sobietar Batasuna desagertu eta
|
Munduko
Ordena berri bat ezartzearekin batera.
|
|
|
Mutilak, aurre egin behar diogu, arabiar
|
munduaren
orden berri bat.
|
|
2017
|
|
|
Bake prozesua" benetan dagoen" sozialismoaren krisi orokorrari eman den tokian tokiko erreakzio bat da, eta" benetan dauden" askapen nazionaleko mugimenduen krisiari, bereziki. Bake prozesua egin ahal izan da gerla hotzaren amaieraren ondorioz," komunismoaren heriotzaren","
|
munduko
ordena berriaren" eta OLP eta ANC askapen mugimenduen krisien ondorioz. Sobietar blokea erori ondoan nazioarte mailako indar harremanen aldatzeak ahultasun batean jarri ditu askapen mugimenduak, eta haien kontrako baldintzen onartzera behartu.
|
|
|
Han, bere ahalmena ez dio magiak emango, mendekoei agintzeak baizik. Baina, erbesteko uhartean, haren jarduerek
|
mundu
ordena berria aurre irudikatzen dute, non boterea ez den makila magiko baten bitartez lortzen, urruneko kolonietan Caliban asko esklabo bihurtuta baizik. Prosperok Caliban esplotatzeak etorkizuneko plantazio ugazabaren eginkizuna iragartzen du, mendekoei lana eragiteko tortura eta oinazeei mugarik jarri gabe.
|
|
|
naziek aurkeztuko duten komunitate harmoniatsuak berekin behar du judeguen konplota; Stalinen, gizon sozialista berria, ren ametsak berekin sortuko ditu edonon amaitu behar diren etsaien paranoia. Gerra Hotzaren ondoren, hegemonia amerikarrak?
|
mundu
ordena berri bat, aldarrikatzearekin batera zabaldu zuen terroristaren arrisku apokaliptikoa.
|
|
2019
|
|
|
1950eko eta 1960ko hamarkadetan, eta kolonien aurkako borroka piztearekin batera, teorialari politiko batzuek —hala nola Frantz Fanon ek8— zalantzan jarri zuten analisi bat, zeinak, Marxenak bezala, soldatapeko lana erdigunean ezarri zuen eta abanguardiako papera aitortu zien hiriko proletarioei; ostera, esklabo bihurtuak, kolonizatuak eta soldatarik gabeak metatze prozesuaren eta borroka antikapitalistaren bazterrean kokatu zituen. ...zen teoria marxista berriz idaztea, bere garaian teoria horretatik kanpora geratu ziren munduko biztanleen %75aren esperientziak ere barne hartu ahal izateko; bestela, indar askatzailea izateari utzi, eta askatasunerako oztopo bihurtuko zen.9 Alta, nekazariek, peoiek, lunpenak, XX. mendeko iraultzak egin zituztenek... ez zeukaten etorkizuneko beste proletarizazio baten zain egoteko asmorik, ez eta
|
munduan
ordena berri bat ezarriko zuen" indar produktiboen garapena" ren esperoan egoteko gogorik ere, marxista ortodoxoek eta ezkerreko alderdiek aholkatu bezala.
|
|
2020
|
|
|
Egoera
|
munduko
ordena berri baten adierazle al da?
|
|
|
Argi dagoena da XXI. mendea Txinaren eta AEBen arteko harremanek gidatuko dutela, direnak direlakoak harreman horiek. Munduaren erdigunea Ozeano Barearen ingurura mugitu da eta Europa ez dakigu subjektu edo objektu izango den ezartzen ari den
|
mundu
ordena berri honetan. Historiak norabidea aldatu du XXI. mende hasieran eta mendebaldearen domeinu garaia amaitu da12 Gurea bezalako herri txiki batek ez du inolako eragin gaitasunik mundua hartzen ari den norabidean, baina norabide honek edukiko du eragina gugan, nola ez.
|
|
|
Alegia, balitekeela NBE Gerra Hotzaren hondakin bat izatea,
|
munduko
ordena berri batek gainditutako fosila eta burokraten habia.
|
|
|
Begitaziodun arkitekto gisa ikusia izan nahi du
|
mundu
ordena berri batena, baina, egiaz, egolatra hutsa da eraiste bola batekin.
|
|
2021
|
|
|
⣠Tradi mailan ez al zoaz oso aurrera? â³
|
Munduko
ordena berria ari da beganismoa bultzatzen: ez al zarete jabetu?
|
|
2022
|
|
|
Batzar horrek posizio pribilegiatua eman zien Sobietar Batasunari, Estatu Batuei, Ingalaterrari eta are Frantziari ere, zeinak pixkanaka pixkanaka eragina eta boterea berreskuratzen hasia zen, zenbait urtez okupatua egon ondoren. Potentzia horiek
|
munduko
ordena berria beren artean adostea zuten helburu.
|