|
2001
|
|
|
Niklas Luhman soziologi funtzionalistaren arabera (1990), inguratzen gaituen
|
munduaren
konplexutasun gai gutxi ba  tzuetara murrizten duen mekanismo psikosozial bat baizik ez da iritzi publikoa, eta iritzi publiko horrek ez ditu zainak afera publikoen gaineko eztabaida arrazional sozializatuan errotzen, baizik eta haien gaineko arreta publikoa moldatzea eta zehaztea helburu duen komunikazio politikoan sortzen dira. Luhmanen arabera, komunikazio publiko horren jatorrian sistema politikoa bera dagoen arren (izan ere, guztiz funtzionala da sistema politikorako gaien" murrizte" hori, herritarren interesak biltzeaz gainera, haien arreta ere biltzen baitu), tresna pribilejiatuak dira hedabideak publizitaterako duten gaitasunagatik.
|
|
|
Ezaguturiko materia bere osagarri elementaletan erreduzitzeko tendentzia historian zeharreko konstante bat izan da. Dagoeneko duela bi mila urte filosofo grekoek jarrera honen oinarriak ipini zituzten
|
munduko
konplexutasuna azaldu nahian, bere osagarri elementaletan erre duzi tu zutenean. Kristo aurretiko seigarren mendean Tales-ek proposatu zuen gauza guztien oinarrizko elementua ura zela; ondo rengo pentsalariek mundua lau elementu lurtarrezosaturik zegoela proposatu zuten:
|
|
|
Gaur egungo
|
munduaren
konplexutasuna fisika atomikoa ren sinpletasunetik sortzen da, lege baten eskutik, oinarrizko lege bakar batetik, Coulomb en legetik hain zuzenere; beharbada Pauli-ren bateraezintasunaren printzipioa gehitu genuke (elektroiek ezin dutela den denabe rdin eduki dioen printzipioa). Baina, argi dagoena zera da:
|
|
|
Alabaina, oinarriz kopa rtikulen jokabidearen ezagutza beharrezkoa izanik ere, pa rtikula askok bat eginez materia osatzen dutenean propietate berriak sortzen dira, banakako partikulen propiet ateetatik ondorioztatu ezin diren propietate emergenteak, hain zuzen ere. Fase likido eta solidoan dagoen materiaren jokabidea arautzen duena materia kondentsatuarenfisika dugu, beronek inguratzen gaituen
|
munduaren
konplexutasuna ren azterketa helburu duelarik. Materia kondentsatuaren ulermena mekanika kuantikoari zor zaio, non materia osatzen duten nukleo positiboen eta elektroi negatiboen arteko Coulomb en elkarrekintza Pauli-ren elkarrezintasunaren printzipioarekin bildu egiten den.
|
|
2002
|
|
|
Oso modu errazean konta zitekeen zerbait idatzi nahi nuen. Kontaketak ez zezala beste
|
munduko
konplexutasunik eduki, baina zortzi urtetik aurrerakoek gustura irakurriko zuten zerbait izan zedila. Nik oso ondo pasa nuen libururako gauzak asmatzen, piratei buruzko xehetasunak irakurtzen eta abar, eta liburu hau irakurtzen dutenek ere ondo pasatzea espero dut.
|
|
|
Gaur egun ez dago
|
munduaren
konplexutasun osoa globalizazio ekonomikoaren parametro hutsetatik ulertzerik. Inoiz izan den globalizazio handiena dugu gure artean; izan ere, horretan ahalegintzen dira korporazio transestatalak eta hedabide erraldoiak.
|
|
2004
|
|
|
Dena dela, ohartxo bat egitea zilegi izan bekit. Egungo
|
munduaren
konplexutasunak, oroz gainetik, hizkuntza harremanak ugaltzea esan nahi du, ez hizkuntza nazio bakan batzuen hegemonia egoera moteltzea, eta hain zuzen, besteak beste, elebakartasunean bizi ahal izateko aukera ahalbideratzea, eta gainerako guztien menpeko izaera leuntzea, hala moduzko sasi elebitasunean bizi beharraren bizi beharra arintzea.
|
|
|
Normalean hezkuntzako egitarauan (edozein ikasgairen egitarauan) kontzeptuzko, prozedurazko eta jarrerazko edukiak bereizten dira. ...ko trebetasunak, eta funtsean ikasten ikasteko teknikak irakasten dituzte (dokumentu historiko bat nola iruzkindu eta analizatu, nola antolatu diagrama batean historiako datuak...); eta azkenik jarrerak ikasgai batek, arlo akademikotik kanpo,, bizitzarako?, transmititu behar dituen balioei egiten dio erreferentzia (historiak, adibidez, jarrera kritikoa bultza dezake, bizi dugun errealitatearen eta
|
munduaren
konplexutasunaz ohartzen lagun diezaguke, etab.). Beraz, historialariak liburuetan darabilen narrazio edo kontakizun moldea, irakasleak eskolako narrazio edo kontakizun molde berezira, itzuli, behar du:
|
|
2011
|
|
|
Kooperatzea. Ondo antolaturiko elkarlana modu egokia da zereginak sinpletzeko (ondo berezi behar dira sinpletasuna eta sinplekeria) zein
|
munduaren
konplexutasunari aurre egiteko. Konfiantzan oinarritutako sistema eta mekanismoak behar ditugu, besteez fidatzeko eta haiekin elkarlanean jarduteko.
|
|
2013
|
|
|
Eszena egunero eraikitzen eta deseraikitzen da, poeta honek eszena galtzarbean daraman oholtza izaki. Identitatea euliari azaldua sortan agerikoa da
|
munduaren
konplexutasuna, areago jendarteko gutxiengoaren partaide bazara. Poeta honentzat lurra, lur esaten dugun herria?
|
|
2016
|
|
|
38), errealitatea moldatzeko gaitasuna baitute.
|
Munduaren
konplexutasuna murrizten dute, gertaerak eta ideiak ordezkatu egin daitezkeela ulertaraziz (Bauer; 2016: 44).
|
|
2018
|
|
|
Euskara batuak aski ongi bete du bere papera, eta orain baditugu erregistro estandar egokiak
|
munduaren
konplexutasunari aurre egiteko. Corpus handi bat garatu dugu, adibidez, unibertsitate mailan, administrazioan, irakaskuntzan...
|
|
2019
|
|
|
Baina XX. mende hasierako idazleek konfiantza galdu dute gero eta konplexuagoa deritzaten errealitatea azal daitekeenik. Horren ondorioz,
|
munduaren
konplexutasuna eta azaltzeko zailtasuna iradokitzen duten teknikak asmatzeari ekingo diote, narratiba estrategien ildo esperimentalean aurrera eginez. Arrazoi beragatik, irakurlearen ordua heldu dela esaten da, eta irakurle aktiboagoa eta konplizea eskatzen duten testuekin egingo du topo.
|
|
|
Aztergai dugun testua errealismoa deritzogun mugimendu literarioaren esparruan kokatu dugu, baina iraultza modernistako narratzaileen ildoan,
|
munduaren
konplexutasuna eta azaltzeko zailtasuna iradokitzeko teknika narratibo berritzaileaz baliatzen da egilea, narratiba estrategien ildo esperimentalean aurrera eginez. Arrazoi beragatik, irakurlearen konplizitatea eta kolaborazioa eskatzen du, testuaren proposamenekin bat egiten duen irakurle ernea eta aktiboa behar du.
|
|
|
Hor lan asko dago egiteko, matematikaren abstrakzio nagusietariko batean, infinituan, gauza asko gorderik daudelako.
|
Munduaren
konplexutasunaren mapa berriak nahi ditugu. Infinituaren mapa berriak sortu behar ditugu.
|
|
2020
|
|
|
milaka interpretazio, milaka gatazka, milaka balio ditu barnean, kontuan hartu eta interpretatu beharrekoak.
|
Munduaren
konplexutasun horretaz jabetu gabe aukerak eta judizioak egiten hastea etika izan liteke aukerak egiten ditugun bakoitzean agertzen baita etika, baina etika eskasa, nire ustez. Errealitateari arretarik egin gabe, etika norberaren edo bestearen fiskalizazio gisa soilik ulertzeak purutasunaren bi muturren artean kokatzen gaitu:
|
|
2022
|
|
|
Erakusketan ere badaude argazkilariaren inguruko informazioa biltzen duten taulak, eta honela dio horietako batek: «Bat batekotasuna eta halako itxurazko nahasmen bat konbinatzen ditu Winograndek, argazkia ateratzen dion
|
munduaren
konplexutasunaren kontzientzia baino ez dena. Begiratzeko modu berri bat erakusten digu bere argazkietan, eta haietan formen eta egituren aberastasun bihurtzen den anarkia».
|
|
|
Ez diogu irakurketari, istorioari, liburuari, misterio eta lehiaz beteriko altxor kutxari legez begiratzen, pixkanaka pixkanaka desestali litzatekeen ezkutukoari bezala. Eta kontuz iritzi honen hariak nora eraman gaitzakeen, zeren gustua ulermenaren menpe badago, ulertzen duguna baino ez badugu gogoko, eta beraz gustua, zaletasuna, ulerterrazarekin identifikatzen bada; erraza den hori baino ez da izango aukeratuko dena, erraztasunaren edo errazkeriaren inguru minguruetan izango gara etengabe, inguratzen gaituen
|
munduaren
konplexutasuna atzeman gabe. Ez dugu beraz, ulermenean eta sakontasunean aurrera pausurik egingo, ez diogu geure hizkuntzari geure burua ulertzeko aukerarik emango.
|
|
2023
|
|
|
Errealitatean, forma material bat da, guti ala asko dentsoa edo zalua dena, izpirituak kontrolatzeko etengabeko gudu zelaia dena. Boteretsuenak hizkeraren garrantzia eta elastizitatea hau da,
|
munduaren
konplexutasuna izendatzeko duen gaitasuna murrizten saiatzen dira, beren interesak sendo mantentzeko gisan. Wittigen ustez, idazleen betebeharra da bahiketa horietatik askatzea hizkera, batez ere duen ikusteko eta entzuteko gaitasuna berreskuratzeko, baita bitartekari gisa kokatzeko ere, hain zuzen, moldatua izan daitekeen materia delako hizkera.
|
|
|
egin zidan oihu amak, asaldatuta, nire iritzia azaldu nionean. BKSaren aurka daudenak bizi garen
|
munduaren
konplexutasuna ukatzen duten ameslari ezjakinak baino ez dira, AGKren agintea gaitzesten duten guztiak bezala. Uste dutena uste izateko eta adierazteko eskubidea dute, ezin diet ukatu hori.
|