|
2002
|
|
|
Telmpano jausiak berez berritze prozesu naturala diren arren, izebergen produkzioaren tamaina eta maiztasuna —hiri handien tamainakoak batzuk— kezkagarria da, zientzialarien arabera, eta fenomeno horren errua berotze globala da. Icebergak sortzea mehatxu bat da
|
munduko
klimarentzat, eta ozeanoek funtzionatzeko modua, gainera, ez du atzera bueltarik. Zientzialariek duten beldurra da efektu horrek Antartikako mendebaldeko eremu zabala desintegratzea ekarriko duela.
|
|
2003
|
|
|
Aditu horrek gogorarazi du, gainera, basoek, zuhaitzetan eta lurzoruan karbonoa biltegiratzen dutenez, funtsezko eginkizuna betetzen dutela elementu horren gordailu gisa, klima aldaketari aurre egiteko. “Baso osasuntsuak eta ondo ordenatuak funtsezkoak dira
|
munduko
klima orekatzeko”. Pobrezia Pobreziaren eta elikadura segurtasunik ezaren arintzeari dagokionez, FAOk arreta jartzen die goseak kaltetutako 840 milioi pertsonei eta basoek beren oinarrizko beharrei aurre egiteko duten zereginari.
|
|
2005
|
|
|
eskala handiko zamalkadurak, norabide faila eta faila normalen sistemak, leukogranitoen kokapena, bolkanismo urrats nagusiak, eskualde metamorfismoa eta kontinente barneko zein ozeano eta kontinente ertzen artean sortzen diren arro sedimentarioak. Himalaia Tibet orogenoaren dimentsio eta garaiera izugarriek
|
munduko
klima aldaketa orokorrean nolabaiteko eragina izan dutela iradoki izan da.
|
|
|
Proiektu bat aurkeztu duen Espainiako taldeetako bat Cádizko Unibertsitatea da. Ozeano australaren eta
|
munduko
klima orekaren oinarrian dauden prozesuei eragiten dieten tropikoen arteko bero fluxuen gaineko eragina aztertuko du. Turismoa ere eztabaidagai izango da, aurreko kanpaina australean Antartika bisitatu zutelako “24.000 pertsona inguru”, “jasaten zaila” den eragina, dio Kataluniarrak.
|
|
2007
|
|
|
Hain zuzen ere, galdera horiei erantzun nahian ari da
|
Munduko
Klima Ikertzeko Programa (WCRP). Programa hori UNESCOren Gobernuen arteko Ozeanografia Batzordeak (IOC), Munduko Meteorologia Erakundeak (WMO) eta Zientziarako Nazioarteko Kontseiluak (ICSU) babesten dute.
|
|
|
Aurkikuntza horrek zalantzan jartzen zituen izotzaren lodiera handitzea aurreikusten zuten eredu klimatiko asko, lurruntze eta hauspeatze handiagoaren ondorioz. Bestalde, beste artikulu batean, Naturen ziotenez, Groenlandiak urtean 150 eta 250 kilometro kubiko glaziar galtzen ditu, eta horrek izugarri aldatzen du itsas korronteen zirkulazioa, eragina du ozeanoen mailan eta eragina du eskualdeko ekosisteman eta
|
munduko
kliman, ikertzaileen arabera. GRACEk lortutako informazioa askatasunez kontsulta daiteke, eta, horri esker, ozeanografo, geologo edo klimatologoek ikerketa ugari egin ditzakete.
|
|
2008
|
|
|
Azterlanak aurreikusten duenez, co2aren emisioak asko handituko dira hurrengo urteetan, turbina sakonetako eremuetan egingo diren mozketen ondorioz. Ukitutako espezieak Txostenean lehenengo aldiz aztertzen da zer lotura dagoen basoen deforestazioa degradazioaren,
|
munduko
klima aldaketaren eta tigre eta elefante populazioen murrizketaren artean. Riauk azken 25 urteetan bere basoen %65 galdu zuen bitartean, elefanteen populazioa %84 jaitsi zen aldi horretan bertan eta gaur egun 210 ale besterik ez dira geratzen.
|
|
2009
|
|
|
Giza Foro Globalak argitaratu berri duen txostenaren arabera, urtean 315.000 pertsona hiltzen dira
|
munduan
klima aldaketaren eraginez. Era berean, fenomeno horrek 125.000 milioi dolarreko euro kostua eragiten die gobernuei.
|
|
|
Milaka lagun dira
|
munduan
klima aldaketak bizi dituenak; gora begira, euria noiz egingo, edo noiz ez egingo egunak pasatzen dituztenak. Gutxi zuten lehendik ere; baina klima aldaketak zuten apurra ere nola kentzen dien hasi dira antzematen.
|
|
2010
|
|
|
Landare espezie gehiago agertuko diren modu berean, animalia espezie zehatz batzuk galtzeko arriskuan izango dira, klima aldaketa dela-eta. / Horrelako aldaketa bortitzak ez dira kontu berria
|
munduko
klimaren historian. Gure planetako lurralde guztietan gertatu dira muturreko tenperatura aldaketak behin eta berriz.
|
|
|
Horixe dio Nagoyan (Japonia) argitaratutako txosten zientifiko batek, non Dibertsitate Biologikoari buruzko Hitzarmenaren Alderdien X. Konferentzia egiten den. Lan horren arabera, espezie inbaditzaileek urtean 1.400 milioi dolar baino gehiago eragiten dituzte, hau da, munduko ekonomiaren %5
|
Munduko
klima aldaketak eragindako galera ekonomikoak urteko BPGaren %5 inguru direla kalkulatzen da. Espezie Inbaditzaileei buruzko Mundu Programak (GISP) egin du azterketa, bere kideen laguntzarekin eta Munduko Bankuaren finantziazioarekin, eta herrialdeei eskatu die “bikote hilgarri horren aurkako neurriak berehala hartzeko”.
|
|
|
NDF Nazioarteko Diru Funtsak, baina, sumendiak eragin mugatua izango duelakoan dago, Jorge Decressin ordezkariaren hitzetan, natura hondamendiek ekonomian ondorio hutsalak eragiten dituztelako. Natura kalteak ikertzen hasi dira, hain zuzen, adituak; Henry Gaudru bolkanologoak ez du uste sumendiak
|
munduko
kliman eragina izango duenik. Haizearengatik ez balitz, ohiko sumendi baten leherketa besterik ez zela izango esan du.
|
|
|
Eragina duten aldagai gutxi dago, beraz bat guk aldatuko bagenu, badakigu horren ondorio zehatza. Gainera, Antartida gaur egun ekosistema ahulenetakoa da eta oso adierazgarria
|
munduko
klimari dagokionez. Aldaketa klimatikoak bertan zelango eragina izango duen, halakoa izango da planetaren etorkizuna.
|
|
2012
|
|
|
Brasil natur baliabideetan aberatsa izanik, garapena duen estatuaren mitoa gorpuztu du. Gainera, aldaketa klimatikoaren beldur garen garai honetan bertan dagoen oihana estrategikoa da
|
munduko
klima orekari eusteko.
|
|
2013
|
|
|
|
MUNDUKO
KLIMAK
|
|
|
2 Orain, gelakide guztien artean,
|
munduko
klima horiei buruzko informazioa laburbilduko duzue. Gelakide bakoitzak klima bati buruzko informazioa bilatuko du Infogunean (Ekigunean daukazue esteka), eta, gero, klima bera landu duzuen ikaskideak bilduta, informazioa laburbilduko duzue.
|
|
|
3 Zer erlazio dago
|
munduko
klimen, biomen eta biztanleriaren artean. Bi mapei arretaz behatu, eta erantzun honako galdera hauei.
|
|
|
a) Informazioa lortzeko, honako hauek erabil ditzakezu:
|
munduko
klimen mapa, klimei buruz bildu duzun informazioa eta web orrialde bat (hautatu duzun lurraldearen klimograma topatzen ez baduzu, gertuko hiriren batena bila dezakezu). Ekigunean daukazu helbide baliagarri bat.
|
|
2015
|
|
|
–Ongi prestatuta daude, gainera, ingeniariak, medikuak??. Azken urteotan arazo handia izan dute zikloiekin eta urakanekin, eta hori da Gutiérrezek, gaur egun, beste nekazari ugarik bezalaxe, duen buru-hauste nagusietakoa,
|
munduko
klimaren aldaketak Kubari bereziki eragingo ote dion, azken urteotan legez.
|
|
2017
|
|
|
|
Munduko
klimarik hoberenak gozatzen ditu, ñabarduraz ezinago joriak; eskualdeak halaber, barietate handikoak; ordoki zabalak, lur sakonekin; mail ezberdinetako mendiak mugetan eta erdigunean, baso ugariz hornituak, ibai askoren iturri; animalia eta landare mota franko... Demografian ere barietate handia, bereziki gaur Afrikako eta Europako etorkinei esker:
|
|
2019
|
|
|
Bistakoa da munduko oihan eremu zabalenaren gestioa ez dela egokia –are eta txarragoa Bolsonaro boterera heldu denetik– eta neurriak hartu behar direla lehenbailehen, baina hori kontu bat da, eta beste bat Macronek proposatu duena. Akaso, Amazonia da
|
munduko
klimaren erregulatzaile bakarra?
|
|
2020
|
|
|
Andrea Meza Costa Ricako Ingurumen eta Energia Ministerioko Klima Aldaketarako zuzendaria da.
|
Munduan
klima aldaketaren arazoa serio hartzen duten herrialde txikietako bat da Costa Rica, eta Nazio Batuen Erakundeak berak hainbat aitortza egin dizkio horren inguruan. Herrialdeak jadanik energia berriztagarrien bidez erantzuten dio bere energia kontsumo elektrikoari, eta, deforestazio handi baten biktima izan ostean, azken bi hamarkadetan bikoiztu egin du herrialdeko baso azalera.
|
|
2021
|
|
|
|
Mundua
klima larrialdian bada ere, agentziaren esanetan pandemia osteko berraktibatze ekonomikoak erregai fosilak ditu oinarri
|
|
|
“Monolaborantza, pinua, kentzen denean, matarrasa egiten da eta makinek dena kentzen dute; lurra biluzik uzten dute, ura xurgatzeko gaitasunik gabe… animaliak ere ezin dira hor bizi… Hori ere aldatu beharra dago, eta inguru naturala zaindu, muturreko klima aldaketak ez etortzeko.
|
Munduko
klima ez ezik gertuko klima ere aldatuz doa eta: paseoan gabiltzala, esate baterako, tenperatura aldaketa igartzen dugu, basoa zein den gora-behera.
|
|
2022
|
|
|
Funtsean, askatasunik gabe ez dago justiziarik. Bestalde,
|
mundua
klima aldaketarengatik arriskuan dago, eta Mendebaldeko Papuak ikuspegi berdea eskaini nahi dio planetari. Papua Ginea Berria munduko uharterik handienetan bigarrena da, eta bioaniztasun handia dago bertan.
|
|
|
Gainera, eta beharbada oroz gainetik, Frantzia seduktore izigarria da, hainbeste gauza on eta eder badu, eta hain ongi baliatzen ditu bere popagandan:
|
munduko
klimarik hoberenak, bazter zoragarriak, gaztelu ikusgarriak, artistak ugari sail guztietan, gastronomia zinez aberatsa hainbeste ardo eta gazta ezberdinekin, literatura bat ikaragarria, giza eskubideen bi aldarriak, 1789koa eta 1948koa, babes sozial aurrerakoia... Beraz Frantzia ezin da hastiatu.
|
|
2023
|
|
|
desertua, basamortua, dena harri eta hondartza, ilargian bezala. Klima berotuz doan arau, ura eskasten ari zaigu denetan, Euskal Herri berdea barne,
|
munduko
klima hoberenen azpian. Hemendik ez urrun, Poitou eskualdean, uraren gerla pizten ikusi dugu ez du aspaldi, telebista leihotik.
|
|
|
Golkoko itsaslaster hori
|
munduko
klimaren erregulatzaile nagusietako bat da, eta, hain zuzen ere, zientzialariek atzera bueltarik gabeko bederatzi puntuetako bat dela ondorioztatu dute. Hura etengo balitz, denbora laburrean asko alda liteke munduko klima, eta, adituen ustez, besteak beste, Europan tenperatura nabarmen hotzagoak nagusituko lirateke.
|
|
|
Golkoko itsaslaster hori munduko klimaren erregulatzaile nagusietako bat da, eta, hain zuzen ere, zientzialariek atzera bueltarik gabeko bederatzi puntuetako bat dela ondorioztatu dute. Hura etengo balitz, denbora laburrean asko alda liteke
|
munduko
klima, eta, adituen ustez, besteak beste, Europan tenperatura nabarmen hotzagoak nagusituko lirateke.
|
|
|
Nazioarteko Save the Children erakundeko zuzendari nagusi Inger Ashingek ohartarazi duenez, hondamendi baten ostean, neskek jazarpena eta sexu abusuak jasateko arriskuak izan ohi dituzte. Klima krisia nesken bizimodua eta etorkizuna aldatzen ari dela salatu du Ashingek, baina
|
munduko
klima planen %2 baino gutxiagok aipatzen dituzte ondorio horiek. «Eraginkortasunez eta lehenbailehen» inbertitzeko eskatu du.
|