|
2000
|
|
|
Neurathek zalantzak izan zituen Carnapen ahalegin logiko matematikoez, Neurathen ustez horrelako ikusmolde batek munduaren irudi hertsiegia eta sinplista erakarriko baitzuen. Erkenntnis aldizkarian izandako lehenengo parte hartzean," Wege der wissenschaftlichen Weltauffasung"[
|
Munduko
ikusmolde zientifikoaren formak] artikulua aurkeztuz128, Neurathek Vienako Zirkuluaren joerarekin bat ez zetorren zientziaren arazoei buruzko ikuspegi historikoa zirriborratu zuen. Testuan enfasi positibista eta zientifista oro alde batera utziz, zientzi ezagutzaren muga eta posibilitateen ikusmolde pragmatikoa defendatu zuen.
|
|
|
Vienako Zirkuluari Horkheimerrek egin zizkion kritika eta irainekin bat etorriz gero, argi dago nazionalsozialistek sinpatia sakona izan zuketela
|
munduaren
ikusmolde zientifikoarekiko. Baina zein zen, benetan, ikusmolde zientifikoak zuen harremana ideologia naziarekin?
|
|
|
Baina zein zen, benetan, ikusmolde zientifikoak zuen harremana ideologia naziarekin? Hegselmannek garbi aurkeztu lez," zein da enpirismo logikoaren eta (in) kultura politikoaren arteko erlazioa?" 133 Ikusi dugunaren arabera, eta Horkheimerren burugabekerien aurka,
|
munduaren
ikusmolde zientifikoak ondorio latzak ekar ziezazkiokeen nazien ideologiari, batik bat hiru zio hauek direla eta:
|
|
|
Eta, argi eta garbi dagoenez egun, nazien tesiak babesteko erabili zituzten baieztapen enpirikoek ezin dezakete azterketa zientifiko zorrotzik gainditu. Ondorioz,"
|
munduaren
ikusmolde zientifiko batek bertan behera uzten ditu ideologia nazionalsozialistaren printzipio deskribatzaileak" 134.
|
|
|
2) Bestaldetik, hizkuntzari eta bere esanahiari begiratzen dien behatzaile kritiko eta fina
|
munduaren
ikusmolde zientifikoaren partaidea da ia definizioz. Fina eta kritikoa bada, nola ez, enuntziatu eta hitzen esanahia eta ezagutzazko edukia identifika ditzake, emozio osagaiak beste horietatik bereiziz eta diskurtso batekin zer nolako animo egoerak sortu nahi diren ikuskatuz.
|
|
|
Vienako Zirkuluak eratu gura zuen
|
munduaren
ikusmolde zientifikoa bateraezina zen nazien eta edozein totalitarismoren mundu ikuskerarekin. Zirkulukoek ezagutzaren aurrean jarrera kritikoa hartu zuten; totalitaristek ez, egia bakarra eta orobaliozkoa baitzeukaten.
|
|
|
1930," Die Bedeutung der wissenschaftlichen Weltauffassung, insbesondere fur Mathematik und Physik", Erkenntnis 1: 96[
|
Munduaren
ikusmolde zientifikoaren esanahia, bereziki matematika eta fisikarentzat]. versitat Wien: 57 [Descartesen txangozale galduak eta zio laguntzailea:
|
|
|
1930," Wege der wissenschaftlichen Weltauffassung", Erkenntnis 1: 106[
|
Munduaren
ikusmolde zientifikoaren formak].
|
|
|
Jendeak maiz maneiatzen dituen hitz arruntak, esanahi zehatzik ez dutenez, errefusatu egin behar ziren zientzian. Filosofiarekin gertatu legez, psikologiak
|
munduko
ikusmolde zientifiko berri hau baino haratago igaro nahi bazuen, bere izatea konduktismorantz hurbildu beharra zeukan.
|
|
|
Zientziaren filosofiaren tradizioan, ohiko tesia da Carnapek Neurathengandik jaso zuela
|
munduaren
ikusmolde zientifikoa. Eta tesia ez dabil oker.
|
|
|
Vienarrek jasotako kanpo kritikek —ez teorikoak, esan bezala— beren Weltanschauung a zuten xede, hau da, Zirkulukoen mundua ikusteko modu filosofikoa, hain zuzen ere. Hasieretako eta gogorrenetakoena Max Horkheimerrek" Der Neueste Angriff auf die Metaphysik" [Metafisikaren aurkako eraso berriena] 1937ko idatzian agertutakoa izan zen1 Zirkuluko filosofoek zeukaten
|
munduaren
ikusmolde zientifikoa zulatzeko argitaratuta berariaz, frankfurtarraren lana, Vienako Zirkuluko partaide batzuen jarrera bere ustez behintzat inkontsekuentearen aurka zuzendu zen. Zehatzago esanez, beren postulatu politiko liberalaren eta beren filosofiaren arteko urruntasunak ekar zezakeen kontraesanari begira, azken honek arrazoimen iraultzaileari uko egitea besterik ez baitzekarren, bere ordez arrazoimen erreakzionario eta instrumentala jartzeko.
|
|
|
Zehatzago esanez, beren postulatu politiko liberalaren eta beren filosofiaren arteko urruntasunak ekar zezakeen kontraesanari begira, azken honek arrazoimen iraultzaileari uko egitea besterik ez baitzekarren, bere ordez arrazoimen erreakzionario eta instrumentala jartzeko. Horkheimerrentzat
|
munduaren
ikusmolde zientifikoa, hau da, Vienako Zirkuluak aldezten zuen filosofia zientifikoa, muga arriskutsuegia zen pentsamenduarentzat eta, areago, gizarte industrialaren menpe egoteko bide erosoegia ere bai (122 orr.). Tesi zientifizista horien ustezko funtzio terapeutikoak —toxina metafisikoetatik askatzeko, pentsamenduari zentzugabekeriak garbitzeko— ez zuen balio, gainera, frankfurtarraren hitzetan, eromen politikoari aurre egiteko, are gutxiago superstizioa gainditzeko.
|
|
|
|
Munduaren
ikusmolde zientifikoaren dibulgazioa eta proposamenen aurrera egitea 1928an gorpuztu zen sendo Ernst Mach Elkartearen sorrerari esker. Ikusmolde zientifikoaren patroiak batzen zituzten taldeek, irizpide etiko eta epistemologiko antzekoek gidatuta, ontzat eman zuten elkartea.
|
|
|
Zirkuluaren tesiei zegozkien argitalpenek sail, bilduma eta aldizkari itxura hartu zuten. Bada, 1929rako kalean zegoen Schriften zur wissenschaftlichen Weltauffassung[
|
Munduaren
ikusmolde zientifikoari buruzko idazkiak] saila, Schlickek eta Frankek argitaratua. Baina are garrantzitsuagoa suertatu zen Carnapek eta Reichenbachek Annalen der Philosophie aldizkariaren ardura hartzea, epe motzean izena aldatuko baitzioten:
|
|
|
Vienarren helburu orokor honen aurkezpen enfatikoa beren Manifestu ospetsuan aurki daiteke: "
|
Munduaren
ikusmolde zientifikoak bizitzan laguntzen du eta bizitzak onartzen du hura".
|
|
|
Labur beharrez,
|
munduaren
ikusmolde zientifikoak bere burua programa modernista baten parte eta esparru ikusten zuela esan dezakegu; programa modernista aglutinatzailea, ilustrazio sozial eta politikoaren, zientziaren eta teknologiaren zereginean sinesten zuen konstruktibismoarekin bateratu nahi zuena, hain zuzen ere. Tesi honek Neurathek, Hahnek eta Carnapek batera sinaturiko Vienako Zirkuluaren Manifestua ospetsuan aurkitu zuen bere adierazpen argien eta erradikalena.
|
|
2004
|
|
|
Filosofia Handiak bultzadamu rriztailea izan du beti, fisikaren izaera imitatu nahian beharbada. Dena nahi izan du bateratu, algoritmo egin, ekuazio,
|
munduaren
ikusmolde zientifiko bateratua. Horren aurrean badirudi soilik poeta, filosofo poeta —Derrida edo Levinas, adibidez— dela gai sinplifikazio prozesu hori zapuzteko eta pentsamenduaren egoera berri bat aurkezteko inolako betiko egiarik gabe.
|