|
2007
|
|
|
EEMBn, alde batetik ikasten den hizkuntzaren testuinguru soziokulturala kontuan hartzea premiazkotzat jotzen da, bestetik,
|
modu
orokorrean, ikasleak aurrera egiteko beharrezkoak dituen gaitasunak modu mailakatuan deskribatzen dira. Gaitasunen deskribatzaile orokor hauek oso lagungarriak izango dira ikasle bakoitzaren perfilari aplikatzeko, bere beharrak eta baldintzak kontuan hartuz eratuko baitira.
|
|
2009
|
|
|
Aurretik, Kataluniako Hizkuntz Politikari buruzko 1/ 1998 Legean, baieztatzen da, berezko hizkuntzaren kontzeptua katalanari aplikatzeak botere publikoak behartzen dituela hizkuntza hori babestera,
|
modu
orokorrean erabiltzera eta bere erabilpen publikoa maila guztietan bultzatzera. Hain zuzen, horretaz dihardu ere, aipatu Legeko 2 artikuluak, honakoa adierazten duenean:
|
|
|
Kataluniako Hizkuntz Politikari buruzko 1/ 1998 Legean, baieztatzen da, berezko hizkuntzaren kontzeptua katalanari aplikatzeak botere publikoak behartzen dituela hizkuntza hori babestera,
|
modu
orokorrean erabiltzera eta bere erabilpen publikoa maila guztietan bultzatzera.
|
|
|
baina bakoitzak berea ematen du, alegia lanen arteko batasun metodologikorik ez dago. Dakigula behintzat, ez da hizkuntza baten historia sozial bat eskuragarri
|
modu
orokor eta sistematizaturik eginik.
|
|
2012
|
|
|
Euskararen egoera soziolinguistikoa EAEn zein den eta euskararen inguruko aktitude nagusiak zeintzuk diren
|
modu
orokorrean ikusi ostean, euskararekiko aktitudeak sakonago eta zehaztasun handiagoz aztertu dituzten lehen aipatu ditugun gainerako hiru ikerlanen emaitza nagusiak ekarriko ditugu orain hona.
|
|
2013
|
|
|
Euskararen alde egiten zirenaren, eta direnaren, lortutako emaitzak eskasak zirela eta direla, eta zerbait egin beharra genuela egoera hobetzeko, nahiko aspalditik jakitun gara. Adibidez, gertukoenetik hasita, BAT aldizkari hau bera horren transmisio+ azterketa+ eztabaida+... egiteko tresna egokia izan zaigu, aurreko zenbakiak kontutan hartzen baditugu; alderdi honetatik ikusita, estimagarria da oraingo zenbaki honetan
|
modu
orokorragoan, esplizituagoan eta argiagoan behar honi erantzun bat eman nahi izatea, Framing Berria eredua proposatuz.
|
|
2017
|
|
|
Esan gabe doa, euskararen gainean, lau urte hauetan (1982/ 83 – 1986/ 87) milaka iritzi aurki ditzakegula, beraz, galbahe lana egitea ezinbestekoa da. Batez ere, hizkuntzaren egoera ahalik eta
|
modu
orokorrenean deskribatzen zuten iritzietan jarri dugu arreta. Esan nahi dugu hizkuntzaren atal jakin batzuei demagun gramatikari, terminologiari edo besteren batibarik balorazio orokorrei eman diegula lehentasuna.
|
|
|
Azken finean biak mugitzen dira hizkuntza lokala eta autentizitatearen ardatzean. Badirudi beraz, gazteek hezkuntzari euskararen hizkera lokalak
|
modu
orokor bateagoan esanezeskatzen dizkietela hizkuntzaren esparru guztiak bereganatzeko.
|
|
|
" Hikaren barrenak ikertuta ikus daiteke oraindik beste hizkuntzek garai batean zuten botere semantika izozturik geratu dela" (92 orr.). Honen adibide jartzen du gurasoei hitanoan ez hitz egitearen ohitura edo,
|
modu
orokor bateagoan esanda, edozein gazteagok bera baino helduagoa denari hitanoan ez hitz egiteko ohitura. Hau errespetu falta handia baita.
|
|
|
Gaian jarraituz Ozaita (2014) bere ikerketan hitanoaren barnean dauden botere harreman arauekin apurtzearen aldeko erantzunekin ere topatu zen elkarrizketatutako gazteen aldetik guk orain aurkitu dugunaren antzerakoa baina
|
modu
orokorrago batean. Bere aburuz botere harremanetan oinarrituriko arau hauek apurtzearen aldeko jarrera marko handiago batean kokatu behar da:
|
|
|
1 indarrean dagoen legediaren arabera, eusko legebiltzarrak ezin du
|
modu
orokorrean euskal administraziorako sarbidean euskararen derrigorrezko ezagutza xedatu, espainiarren arteko berdintasunprintzipioaren aurkakoa izango litzatekeelako.
|
|
|
2 indarrean dagoen legediaren arabera, langile publiko elebidunak
|
modu
orokorrean behartuta daude lanean euskaraz egitera herritarrei euskarazko zerbitzua emateko denean.
|
|
|
3 indarrean dagoen legediaren arabera, langile publiko elebidunak ez daude
|
modu
orokorrean euskaraz lan egitera behartuta herritarrei euskarazko zerbitzua emateko ez denean.
|
|
|
Popularrak administrazioan lan egiteko katalanaren ezagutzaren legezko derrigortasuna kendu zuen. ...da katalanaren ezagutza egiaztatzea derrigorrezkoa izango dela balear uharteetako funtzio publikorako sarbiderako, proportzionaltasunaren printzipioa errespetatuz eta lanpostuari dagokion funtzioak eta hizkuntzaren eskakizunmaila egokituz. azkenik, aipagarria da balear uharteen funtzio publikoaren legea garatzen duen 11/ 2017 Dekretuaren bigarren kapituluan xedatzen dela lanpostu maila bakoitzean
|
modu
orokorrean eskatzen den derrigorrezko katalanaren hizkuntza maila. administrazio orokorraren kasurako honela laburbildu dezakegu:
|
|
|
— lanbide taldeen lanpostuetarako, katalanaren b1 maila. bestalde, dekretuaren lehenengo xedapen gehigarrian jasotzen da eskatutako katalanaren ezagutza maila baino gehiago egiaztatzen bada, meritu gisa ere baloratu dela edozein lanpostu maila eta eskalarako. dekretuaren bigarren xedapen gehigarrian, berriz,
|
modu
orokorrean derrigorrez eskatzen den katalanaren ezagutza maila baino maila handiagoa eska daitekeela jasotzen da, hori egitea beharrezkoa den kasu eta lanpostuetan. balear uharteen kasuan aipagarria da gobernu aldaketek hizkuntzalegeetan izandako eragina. esaterako, 2011 urtean balear uharteen gobernura heldu zenean, alderdi popularrak administrazioan lan egiteko katalanaren ezagutzaren legezko d...
|
|
|
Autonomia erkidego bateko berezko hizkuntza
|
modu
orokorrean administraziorako sarbiderako meritu gisa eskatzea konstituzioaren aldekotzat onartu egin zen, administrazioak zerbitzuhizkuntza emateko duen derrigortasunean oinarrituta galiziako herri administrazioek bermatu behar dituztela herritarren konstituzioeta hizkuntza eskubideak. bestalde, artikuluaren bigarren atalean esaten da galiziako herri administrazioko lanpostuen sarbiderako hautake...
|
|
|
Jon Ander Kuartango Atxa – Euskararen Ofizialtasuna Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean esan dezakegu epai honek hiru ondorio nagusi utzi zituela aztergai dugun berezko hizkuntzen ofizialtasunaren inguruan. lehenik, autonomia erkidego bateko berezko hizkuntza
|
modu
orokorrean administraziorako sarbiderako meritu gisa eskatzea konstituzioaren aldekotzat onartu egin zen, administrazioak zerbitzu hizkuntza emateko duen derrigortasunean oinarrituta (2 oinarri Juridikoa). bigarrenik, herritarrek aukeratzen duten hizkuntzan zerbitzua emateko administrazioak duen derrigortasunaren ondorioz, berezko hizkuntza ezagutzeko beharra administrazioari ezartzen dio bere os...
|
|
|
(14.2 oinarri Juridikoa) epai honetan, auzitegiak ebazten du gaztelania ezagutzeko derrigortasun konstituzionala oinarritzen dela estatuak herritarrekin komunikatzeko duen beharrean eta kataluniako administrazioek ez dutela katalanera hutsez herritarrekin komunikatzeko konstituzio eskubiderik. ...arruan ezartzen duen betekizun orokor bat bezala; langile publiko horiek behartuta daudelako kataluniako herritarrei zerbitzu hizkuntzaren aukera bermatzeko. horregatik, auzitegiak ebatzi zuen 2006ko kataluniako estatutuaren seigarren artikuluaren bigarren atala ez zela konstituzioaren aurkakoa, betiere epaian jasotako interpretazioan; hau da, alde batetik, katalana ezagutzeko derrigortasun horrek
|
modu
orokorrean juridikoki exijitua izateko izaerarik ez zuen neurrian, eta, beste alde batetik, katalanaren ezagutzaren derrigortasunak berezko helburu jakin bat zuelako. (14.2 oinarri Juridikoa)
|
|
|
Jon Ander Kuartango Atxa – Euskararen Ofizialtasuna Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean auzitegiak legediaren aurkakotzat jo zuen jarraibide hori, auzitegiaren arabera, protokoloak langileei inposatu nahi dielako bi hizkuntza ofizialetako baten erabilera,
|
modu
orokorrean eta egoera guztietan, ezaguna den arrazoirik jaso gabe. (6 oinarri Juridikoa) bigarrenean telefono dei guztiak katalanez hasteko beharra jasotzen da. honela dio:
|
|
|
10 ONDORIOAK aztertutako araudian ikusi dugu, lehenik eta behin, gaztelaniaren eta euskararen ofizialtasun maila ezberdina dela euskal autonomia erkidegoan. bi hizkuntzen ofizialtasunaren ezberdintasun nagusia ezagutzaren derrigortasunean datza; alegia, herritarrak
|
modu
orokorrean gaztelania ezagutzera legez derrigortuta dauden bitartean, euskararen ezagutza herritarrei modu orokorrean legez derrigortzea debekatuta dago. bestalde, euskal autonomia erkidegoko administrazio orokorrerako langileak hartzean, euskararen ezagutza ez dela derrigorrezkoa ikusi dugu: zenbait lanpostutan euskararen ezagutza derrigorrezkoa izanik, beste batzutan meritu gisa bakarrik baloratzen baita. langile publikoak kontratatzean, indarrean dagoen espainiako konstituzioak ezartzen du, alde batetik, espainiar guztiek dutela administrazioan berdintasunean sartzeko eskubidea, eta, bestaldetik, administrazioak eraginkortasunez aritu behar duela eta langileak hartu behar dituela meritu eta gaitasun printzipioetan oinarrituta. bi indar horien arteko tira-bira horretan, azkeneko hamarkadetan auzitegiek ebatzitako epaietan egon den bilakaera ere ikusi dugu; gaur egun, espainiako estatuko hainbat autonomia erkidegotan berezko hizkuntzaren ezagutza modu orokorrean derrigorrezkoa delarik administrazioan sartzeko. kontuan izanda, alde batetik, euskaraz lan egiteko gaitasunik ez duten langile publikoak kontratatzea ahalbidetzen duten legeak eusko legebiltzarrak xedatutako legeak direla (hala nola euskararen legea, edota euskal Funtzio publikoaren legea), eta kontuan izanda, bestetik, berezko hizkuntza duten espainiako estatuko zenbait autonomiaerkidegotan
|
|
|
10 ONDORIOAK aztertutako araudian ikusi dugu, lehenik eta behin, gaztelaniaren eta euskararen ofizialtasun maila ezberdina dela euskal autonomia erkidegoan. bi hizkuntzen ofizialtasunaren ezberdintasun nagusia ezagutzaren derrigortasunean datza; alegia, herritarrak modu orokorrean gaztelania ezagutzera legez derrigortuta dauden bitartean, euskararen ezagutza herritarrei
|
modu
orokorrean legez derrigortzea debekatuta dago. bestalde, euskal autonomia erkidegoko administrazio orokorrerako langileak hartzean, euskararen ezagutza ez dela derrigorrezkoa ikusi dugu: zenbait lanpostutan euskararen ezagutza derrigorrezkoa izanik, beste batzutan meritu gisa bakarrik baloratzen baita. langile publikoak kontratatzean, indarrean dagoen espainiako konstituzioak ezartzen du, alde batetik, espainiar guztiek dutela administrazioan berdintasunean sartzeko eskubidea, eta, bestaldetik, administrazioak eraginkortasunez aritu behar duela eta langileak hartu behar dituela meritu eta gaitasun printzipioetan oinarrituta. bi indar horien arteko tira-bira horretan, azkeneko hamarkadetan auzitegiek ebatzitako epaietan egon den bilakaera ere ikusi dugu; gaur egun, espainiako estatuko hainbat autonomia erkidegotan berezko hizkuntzaren ezagutza modu orokorrean derrigorrezkoa delarik administrazioan sartzeko. kontuan izanda, alde batetik, euskaraz lan egiteko gaitasunik ez duten langile publikoak kontratatzea ahalbidetzen duten legeak eusko legebiltzarrak xedatutako legeak direla (hala nola euskararen legea, edota euskal Funtzio publikoaren legea), eta kontuan izanda, bestetik, berezko hizkuntza duten espainiako estatuko zenbait autonomiaerkidegotan
|
|
|
10 ONDORIOAK aztertutako araudian ikusi dugu, lehenik eta behin, gaztelaniaren eta euskararen ofizialtasun maila ezberdina dela euskal autonomia erkidegoan. bi hizkuntzen ofizialtasunaren ezberdintasun nagusia ezagutzaren derrigortasunean datza; alegia, herritarrak modu orokorrean gaztelania ezagutzera legez derrigortuta dauden bitartean, euskararen ezagutza herritarrei modu orokorrean legez derrigortzea debekatuta dago. bestalde, euskal autonomia erkidegoko administrazio orokorrerako langileak hartzean, euskararen ezagutza ez dela derrigorrezkoa ikusi dugu: ...asunean sartzeko eskubidea, eta, bestaldetik, administrazioak eraginkortasunez aritu behar duela eta langileak hartu behar dituela meritu eta gaitasun printzipioetan oinarrituta. bi indar horien arteko tira-bira horretan, azkeneko hamarkadetan auzitegiek ebatzitako epaietan egon den bilakaera ere ikusi dugu; gaur egun, espainiako estatuko hainbat autonomia erkidegotan berezko hizkuntzaren ezagutza
|
modu
orokorrean derrigorrezkoa delarik administrazioan sartzeko. kontuan izanda, alde batetik, euskaraz lan egiteko gaitasunik ez duten langile publikoak kontratatzea ahalbidetzen duten legeak eusko legebiltzarrak xedatutako legeak direla (hala nola euskararen legea, edota euskal Funtzio publikoaren legea), eta kontuan izanda, bestetik, berezko hizkuntza duten espainiako estatuko zenbait autonomiaerki...
|
|
|
Gaur egun, Espainiako estatuko zenbait autonomiaerkidegotan berezko hizkuntzaren ezagutza
|
modu
orokorrean derrigorrezkoa da administrazioan sartzeko.
|
|
|
Muga guzti horiek kontuan izanda, egitasmo honen hirugarren ondorio nagusia da, hain zuzen ere, administrazioan ezin dela
|
modu
orokorrean euskararen erabilera lanhizkuntza moduan derrigortu. beraz, egitasmoaren hirugarren hipotesia egia da.
|
|
|
|
Modu
orokorrean ezin da euskararen erabilera lan hizkuntza moduan derrigortu; baina aipatutako ñabardura guztiak aintzat hartuz, esparru honetan euskararen normalkuntzan aurrerapausuak emateko aukera badago. esate baterako, administrazioak eraginkortasunez jarduteko printzipio konstituzionalean oinarrituta, herritarrek euskaraz hasitako izapideak euskaraz izapidetzekoa. lan hizkuntzaren esparruan, ho...
|
|
|
1 SARRERA egitasmo honen helburu nagusia da gaur egun euskal autonomia erkidegoko administrazio orokorrean euskararen erabileraren gainean indarrean dagoen legediak ezartzen dituen mugak eta aukerak ezagutzea. zehatz mehatz langile publikoaren eta euskararen derrigorrezko ezagutza eta erabileraren arteko erlazioak aztertuko dira, bereziki honako hiru ardatzen inguruan: lehenik, euskal administraziora sartzeko euskararen derrigorrezko ezagutza
|
modu
orokorrean langileei ezartzearen ingurukoa; bigarrenik, euskal administrazioaren langile elebidunak zerbitzu hizkuntza euskaraz ematera behartzearen ingurukoa; eta, hirugarrenik, euskal admimnistrazioaren langile elebidunak euskaraz lan egitera behartzearen ingurukoa. horretarako, zuzenean zein zeharka eragiten duen legedia aztertuko da, eta indarrean dauden legeen eta auzitegiek utzitako epaien ...
|
|
2018
|
|
|
Hala eta guztiz ere, nahiz eta hitanoaz
|
modu
orokorrean hitz egin orain artean, elkarrizketatu gehienen arabera, gizon eta emakumeen arteko erabileraren artean ezberdintasun nabarmena dago, baita toka eta nokaren artean ere. Zumaiako (Azkue, 1998), Usurbilgo (Soziolinguistika Klusterra, 2017b) eta Azpeitiako (Soziolinguistika Klusterra, 2017a) ikerketetan islatzen den errealitatearen antzera, Antzuolan ere gizonek gehiago egingo lukete hitanoz, eta forma erabiliena eta osasuntsuen dagoena toka da.
|
|
2020
|
|
|
1 Artikulu honen edukia
|
modu
orokorragoan azaldu zen" Ikus entzunezkoen erronkak Europako hizkuntza ez hegemonikoentzat" jardunaldian (Coppieters foundation/ Ehugune/ Ezkarraberri fundazioa. Bilbo, 2019ko urriaren 4a) aurkeztutako txostenean.
|
|
2021
|
|
|
Zenbakia modu honetan antolatu dugu: lehenik eta behin, Europako egoera mendebaldetik ekialdera azalduko dugu
|
modu
orokorrean. Ondoren, hizkuntza aniztasunaren eta hizkuntza gutxituen biziberritzearen esparruan abian dauden hainbat esperientzia ekarriko dira.
|
|
2022
|
|
|
Euskararenganako atxikimendua
|
modu
orokorrean hartuta emaitza positiboa den arren, orokortasunetik norbanakora jauzi eginez gero, ez du hainbeste atxikimendu identitatea eratzeko elementu bereizgarri gisa. Marka ororentzat da garrantzitsu eta desiragarria nortasun indibiduala mamitzeko baliabidea izatea.
|
|
|
Euskarak norbere nortasuna eratzeko funtsezko ezaugarria ote den gehiengoa ezezko aldera lerratzen da, eta euskarak erabiltzen duen pertsona bakar eta berezi egiten ote duen, gehiengoa kontra agertzen da. Hortaz, euskararenganako atxikimendua
|
modu
orokorrean hartuta emaitza positiboa den arren, orokortasunetik norbanakora jauzi eginez gero, ez du hainbeste atxikimendu identitatea eratzeko elementu bereizgarri gisa. Marka ororentzat da garrantzitsu eta desiragarria nortasun indibiduala mamitzeko baliabidea izatea.
|
|
|
Baina beste aldean, euskararen erabilera praktiko emozionalari dagozkion datuak oso deigarriak dira.
|
Modu
orokorrean galdetzen denean maila emozionalean komunikatzeko zenbat balio duen, euskarak indize positibo ertain bat eskuratzen du(% 43,1). Baina horren adierazpide posibleetan zehatzago sartzen garenean (umeei errieta egiteko, eztabaidatzeko, txisteak egiteko, haserrea adierazteko), balioak erdiko puntura, ez positibo ez negatibo, jaisten dira; eta iraintzeko kasuan, batere ez aldera mugitzen da.
|
|
|
Bestela, bertsolaritzak ere aipamen berezia behar du, bilakaera handia eduki zuelako mugimenduaren baitan.
|
Modu
orokor batean, XIX. mende osoan zehar landu zen kultur elementuetariko bat izan zen, politikari lotuta askotan, eta batez ere, bertso-paperen formatuan, hortaz, Pizkundearen aurretik ere bizirik zegoen kultur elementua zen (Agirre, 2019). Edonola ere, Pizkundearen bigarren etapan modernizazio garapen bat edukiko du, Joxe Ariztimuño Aitzol-en eskutik, honek bertsolaritza sustatzeari ekingo diolako eta 1935tik aurrera Bertsolari Txapelketak antolatuko dituelako (Agirre, 2019).
|
|
|
– Euskararen erabilera
|
modu
orokorrean bultzatzen duten testuak izatea.
|
|
|
Hala, esan daiteke euskararen inguruko errealitatearen hautematea eta irudikapena gidatzen dituzten egitura kognitibo ezberdinak daudela. Bi dira zehazki eta
|
modu
orokor batean, Martinez de Lunak aipatzen dituen euskararen inguruko errealitatearen hautematea eta irudikapena gidatzen dituzten egitura kognitiboa edo framingak: framing aldarrikatzailea eta framing uzkurra12 (Martinez de Luna, 2013:
|
|
|
Interes taldeen bidea urratzeak aukerak handitu ditzake enpresek euskara euren estrategiaren barruan txertatzeko. Ahaleran dator aditza, jakitun garelako horrekin batera beste bide batzuk ere jorratu direla, ez baita nahikoa estrategia bakarra baliatzea enpresetan eragin nahi badugu
|
modu
orokorrean eta iraunkorrean.
|
|
|
Hirigintza ereduaren arabera, helburu jakin batekin diseinatutako hiri edo herri batzuen eta besteen arteko berezitasun nagusiak aztertu nahi izan dira, eta bere bilakaera azken 30 urtetan, bertan dauden pertsonen beharrak, nahiak, eginkizunak.... ezagutzeko helburuarekin. Bertako biztanleak eta ondoko auzoekiko edota herriekiko dituzten erlazioak ikusita, beraien arteko harremana nolakoa izan daitekeen edo nola aldatu den antzeman daiteke
|
modu
orokorrean; eta horrekin lotuta, baita, beraien arteko migrazio fluxuen zergatia ere. Beraz, hiri, herri, auzo eta kaleen izaerak pertsona ezberdinak modu batera edo bestera sentitzea, bizitzea, mugitzea... ekarriko du eta, ondorioz, euren arteko harremanetan–eta akaso, elkarrizketetan– eragingo du.
|