|
2000
|
|
|
Baliabide literario
|
moduan
erabili du, gainera, oraingoan behartu gabeko etorri hori, harantzago eramanez hitz jarioaren iturria, protagonista nagusiaren (Teresa) pentsamenduak ahalik eta modu natural eta egiazkoagoan eskaini ahal izateko irakurleari." Izan ere, gogoeta jarioak" ez du hizkera kargaturik onartzen, pedantekerian ez erortzearren. Narrazioaren pultsu bizkorrak plano aldaketak jostun gisa harilkatzera behartu du idazlea, eta ez da makal ibili.
|
|
2002
|
|
|
Istorioaren izaera autobiografikoa gorabehera, eleberria, aldi berean, 1950eko eta 1960ko hamarkadetako Donostiaren historiaren kronika da. 16 urteko apaizgai baten ikuspuntuak artikulatzen du testua, 1965eko abuztuaren 15eko bazkalondoa aitzakia narratibo
|
moduan
erabiliz oroimenak eta gogoetek protagonismoa beregana ditzaten. Pixkanaka, pertsonaia narratzaile gaztearen diskurtsoak bere bizitzako une garrantzitsuenak gogoratzen ditu:
|
|
2003
|
|
|
" [Arratiar bi ferira]" (VascH I, 112)," [Euskaraz ikastea ezta gaitza]" (VascH I, 164)," [Mikolas eta Kospinasi]" (VascH I, 338)," [Joxeren kotxe berria]" (VascH I, 398)," [Bigarrenez ezkondutako emakumea]" (VascH II, 179), Kirikiñoren Abarrak liburutik egokitu edo atondua azkenengo hau. Metodo liburuko narrazio laburron balio literarioa apala da zinez, zeren idazleak ariketa didaktiko
|
modura
erabiltzeko baino ez baititu ondu, ez asmo literarioz.
|
|
2005
|
|
|
Itsasoak kulunka bortitzean daroa paterea leporaino betea, gora eta behera intxaur oskol hauskorra balitz lez, denbora luzez, paterakideek aurrean denbora baino ez dauke, berau neurtzeko ezer be ez mendeetako euren pazientzia agorrezina baino ez, esango leuke azal zuridun ausartiren batek, hala eta guztiz be luze eretxi deutsie intxaur oskol
|
modura
erabilitako denbora tarteari. Batak besteari ebatzea beste erremediorik ez dabe euki, lehenengoak bigarrenari, bigarrenak hirugarrenari, eta holan hurrenez hurren.
|
|
2007
|
|
|
euskarazko izen eta adjektiboak dira funtsean, norbaiten deitura gisa erabiliak. Goitizen
|
modura
erabilitako adjektiboen artean aipa daitezke: andia, txipia, beltza, zuria.
|
|
2009
|
|
|
Basoak izan dira auzoko eta herriko ondasunik handiena, izan ere, eraikuntzarako, tresna eta altzariak egiteko, etxea berotzeko, karobietarako, labeetarako eta ganaduen azpietarako lehengaia opesten zuten. Neguan egurra botatzera eta gurbitzak ateratzera joaten ziren, sugarri
|
moduan
erabiltzeko, gehienetan. Marutxeaga alderdiko gipuzkoar jatorriko artegidun etxeek batzen zuten ira, batez ere.
|
|
|
Edozelan ere, kooperatiban ez ei zen hazi askorik saltzen. Ereiteko hazia edukitzeko
|
modurik
erabilienak, edo urte batetik bestera gordetzea edo batak bestearekin truke egitea ei ziren lehen.
|
|
|
Frutaarbolak ere sarri egoten ziren, eta batzuetan ortuari izena ere ematen zion, bertan fruitu bakarra batzen zenean; esaterako, madari ortu. Etxeko neskatoek eta ugazabandreak loretoki
|
modura
erabiltzen zuten ortuaren txatal bat. Goizetiko jeneroa ereiteko erabiltzen zen etxe askotan ortua, esaterako, sanjuan patate.
|
|
|
Errotarriak egiteko harri losa handiak erabiltzen ziren. Jatara eredu
|
moduan
erabiliko zen harria eroaten zen. Harlauza aukeratu eta gainetik zein azpitik gutxi kenduta, behar gutxi eginda, forma borobildunak hartzen zituzten.
|
|
|
Astoa etxerik gehienetan egoten zen. Zamari
|
moduan
erabiltzen zen, belarra edo plazarako jeneroa igarotzeko. Asko jaten duen aberea ei da, berriemaileen ustez.
|
|
|
Belarra lantzarretik lastategira garraiatzeko apareju ipintzen zitzaion astoari. Apareju berba generiko
|
moduan
erabiltzen dute gure lekukoek. Belarrak igarotzeko astoari ipintzen zitzaionari urke esaten diote.
|
|
|
Oinordekoa eta bere ezkontidea etxearen jaube gazteak ziren; oinordekoa aukeratzen zen momentutik (ezkontzaren unea erabiltzen zen erabakia formalizatzeko), gazteak ziren etxearen ondasun guztien benetako jabeak, baina ezin zituzten edozein
|
modutara
erabili.
|
|
|
Okela eta piper nahastea eskuz sartzen zuten hestean eta beheko su inguruan eskegitzen zituzten, sikatu zitezen. Behin lehortuta, txorizoak kontserbatzeko hiru
|
modu
erabiltzen zituzten: oliotan gordetzea, tenple tenpleko koipetan eta artagarau artean.
|
|
|
Muztiatu ostean gozo egoten zen. Bero handia egiten zuenean freskagarri
|
modura
erabiltzen zuten eta edan ohi zutenen esanean, itzel zegoen.
|
|
|
Painelua diru zorro
|
moduan
erabiltzen zuten andreek sarri. Txanponak buruko paineluan amarratuta eroaten zituzten askotan, galdu edo lapurtuko zizkieten beldurrez.
|
|
|
Ogi freskoa zen. Lekukoren batek esan izan digu tremes ogia, bere aitita amamen sasoian, hiletetan gurutzearen aurretik eroateko eta elizako sepulturan uzteko eskaintza
|
modura
erabiltzen zela. Lekuko gehienek ogi integralarekin lotzen dute.
|
|
|
Pisbe itsas konpainian egondako jatabear batek ondo gogoan dauka zelan jaten zuten itsasoan zaperoa. Pertsiar Golkoan jatorduak egiten zituzten jatabear itsasgizonek, zaperoa ogi
|
moduan
erabilita.
|
|
|
Sano antzinakoa da gizakiak piztiak etxekotzeko joera. Milaka urte daramatza euskaldunak piztiak hezi, euren indarra erabili eta elikagai
|
moduan
erabil dezakeen guztia aprobetxatzen. Eta abereengandik lortzen ditugun elikagaien artean badago bat garrantzi handia izan duena historikoki, esnea.
|
|
|
Garia errotara eroaten zen ehotzeko, eta gero ogi gozoa egiteko. Galtzu txolak, ostera, ganaduei jaten emateko eta gauez zuzi
|
modura
erabiltzeko gordetzen ei ziren batez ere.
|
|
|
Indaba arto landarearen inguruan gora igotzen da, eta gero handik askatzeak behar handia ematen ei du. Artoa ereiteari utzi zitzaionean (gaur egun sano arto solo gutxi ikusten dira Jataben) hasi ziren indabak bañepalu edo eta butroi kañubere (indi kainabera) zutarri
|
moduan
erabilita ereiten.
|
|
2011
|
|
|
Axpen, Ispilueta ingurua hartzen eban itsasoak, eta gaur egungo San Bartolomeko leunadan urek ganezka egiten eben antxina, itsasgora handietan batez be. Datu historikoetatik dakiguna da, altzau bajatuko zubiek babesten ebela Busturia Erdi Aroan25; ura defentsa
|
modura
erabilten zala. Trenbidea egin zanean ezarri zan egungo lurraren eta itsasoaren arteko mugea.
|
|
|
Erezak kinu edo karnata
|
moduan
erabilten ziran; Busturian ez ziran jaten, beste leku batzuetan jaten zirala jakin arren. Beheko partea okertuta eukan barillie erabilita edota ostenduta egoan zulora gatza botata hartzen ebezan.
|
|
2015
|
|
|
Aitzitik, Visa euskaldunari dagokionez, Euskaraz bai baina sailekotzat jo zitekeen. Izan ere, euskara efektu
|
moduan
erabiltzen zela salatzen zuen Muñozek; hots, politiko ugarik euskara modu efektistan erabiltzen zutela, eta hori guztia" itxurazko euskalzaletasun" tzat jo tzen zuen, edo aurreko zenbaki batean erabilitako terminologia erabiltzearren Muñozek erabiltzen ez zuena," euskaldade" tzat. Artikuluaren ekarpen teorikoak efektua kontzeptuarekin zuen zerikusia.
|
|
|
Behin baten, agertu eta zabaldu zan paper bat, paper beilegi bat, iraultza mogimentu batena. Han esaten eban ze
|
modutara
erabili leitekezan ekintza horreek iraultza lortzeko; bai Kirikiñorena, bai Zumarragarena, bai besteak. Gure artean esan genduan:
|
|
2019
|
|
|
Halere, bikote harremanotan amoranteak estimulu dira" bikote titularra" rentzat, hala Bioletak nola Adolfok, bikote harreman maiztuaren elkarrenganako arreta pizteko funtzionalitatea betetzen dute; horregatik, kontalariak ez du arretarik jartzen haien psikologian eta ez du sakontzen haien sentimenduetan. Bestalde, maitale gaztearentzat guztiz arriskutsua da triangelu horren esparruan sartzea, beti akzesorioen
|
moduan
erabiliak edo utziak suertatuko dira, kasurik onenean, guztiz" matxuratuak" ez bada, lehen Bioleta eta Lynnen kasuan bezala.
|
|
2020
|
|
|
Vediatarrak ziran bertakoak. Arkitektura aldetik hondino be baditu orduko ezaugarri batzuk, arkua eta leihoak kasurako, nahiz eta gerora baserri
|
moduan
erabili danez, oso aldatuta dagoan jatorriko egituratik.
|
|
2021
|
|
|
8 Irakurtzeko nahiz kultur erabiltzaile izateko ohitura garatzeko gai da, eta literatura, kultura edota artea gozamen iturritzat hartzeko gai da, mundua ezagutzeko; kultura eta hizkuntza aberasteko; nortasun pertsonala, kulturala nahiz soziala eraikitzeko; sentsibilitate estetikoaren garapenerako; munduaren ezagutzarako iturri
|
modura
erabili eta norberaren nortasun pertsonala, identitarioa, kulturala eta soziala eraikitzeko.
|
|
|
Horrelako argudioen aurrean, kultura sustatzaileek irakurketaren gozamena aldarrikatzera jo izan dute, baina horrek kontrako efektua eragin dezake nerabeengan, haientzat dagoeneko kutsu negatiboa duen zerbaitekiko eta oraindik sentitu ez den plazera argudio
|
moduan
erabiltzeak gehiago urrundu ditzakeelako gazteak (op. cit,). Hala ere, horrek ez du esan nahi autoreak ere ez du horrela planteatzen literaturaren funtzionaltasuna zein irakurtzeko plazera baleko argudioak ez direnik, baina transmititzeko moduetan eta diskurtsoan, baita arrazoitzean ere, arreta jarri behar da.
|