|
2000
|
|
|
Ondoren, mundializazio prozesuak ekonomian, gizartean eta kulturan izandezaketen eragina aztertu dugu. Esan beharrik ere ez dago, zientziaren eta, batezere, teknologia berrien garapen
|
itzelak
modu erabakigarrian eragin duela behin etaberriz aipatzen ari garen, burujabetza, kontzeptuaren debaluazioa.
|
|
2009
|
|
|
Erabileran
|
modu
erabakigarrian eragiten duten faktore estruktural horiekin eta familia bereko beste batzuekin ez ezik, herritarren gogoarekin eta ahalmenarekin ere topo egiten dutelako ez da" lege arau plangintzen triangelua" ahalguztiduna, eta hain zuzen horrexegatik beren eraginkortasuna guztiz loturik dago herritarren gogoari eta ahalmenari. Egin nahi dena eta egin ahal dena da hemen egiazki balio duen alde biko jarduna.
|
|
2010
|
|
|
belaunaldi zaharrenak ziren euskaldunenak joan zen mendeko 70ko hamarkadan, eta belaunaldi gazteenak dira euskaldunenak gaur egun. baina aldaketa argitsu horrek baditu itzalguneak ere, eta berekin dakarzkigu beste erronka batzuk ere, besteak beste gaur egungo gazte elebidun gehienek, atzokoek ez bezala, bigarren hizkuntza baitute euskara (ondorioz, askok euskaraz gaztelaniaz baino gaitasun murritzagoa dute) eta, beste zenbait arrazoi ere tarteko, euskararen erabilera mugatuagoa baitute. uste izatekoa da, etorkizunean ibilbide bertsua urratuz gero, beste hogeita hamar urte barru, erdaldun elebakarrak gutxiengoa izango direla gure artean, eta salbuespen bitxia baino ez gazteen artean. horrek sekulako garrantzia izango du euskararen etorkizunerako. izan ere, elebidunak, 1981ean biztanleriaren gutxiengoa izatetik, 2031n gehiengo zabala izatera pasatuko baita gizartea. esandakoaren argitan uste izatekoa da, euskal gizarteko eliteak elebidunak izango direla. egoera berri hori gizarte berdinkideagoa eta kohesionatuagoa eraikitzeko lagungarri izango da, nahiz eta ikuskizun geratzen den horrek guztiorrek zenbaterainoko eragina izango duen euskararen erabileran. eta hau ez da bigarren mailako kontua, lehen muturreko kezka baizik, euskararen biziindarrak arduratzen gaituenontzat. elebakartasunak gero eta toki gutxiago du euskal gizartean. elebitasuna zabaltzeko joera gorantz doa etengabe. baina elebitasuna ez da homogeneoa —euskal gizarteak dituen ezaugarriak izanda, eginahalak eginda ere, ezin bestela izan—: ..., eta adin guztietako elebidun gehienek euskara zuten lehen hizkuntza. errotik aldatu da hori urte gutxian. egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta, arestian esan bezala, hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. horrek guztiorrek zuzenean eta
|
modu
erabakigarrian eragiten du euskararen erabileran. beste hitzetan esanda: hazkundea behar du euskarak, masa kritikoa handitu beharrean da, baina hazkunde sozial orok saihetsezina du hazkunde krisia. euskararik gabe bizitzea nagusiki euskaraz bizitzea baino askoz errazagoa den gizarte batean, ezinezkoa da elebidun guztiak —euskaldun zaharrak bezala euskaldun berriak— neurri berean izatea elebidun eta denek euskara gaztelania bezainbeste edo gehiago menderatzea eta, gainera, naturaltasunez erabiltzea. zirkunstantzia hauetan —ez dago besterik— urtea joan eta urtea etorri, hazi eta hazi, deskantsurik gabe hazten jardun, eta, gainera, primeran eta inolako urradurarik eta ahuleziarik gabe haztea, aukera irreala da, ezinezkoa erabat. aurrerago jorratuko dugun euskararen erabileraren gakoetariko bat da hau, ez txikiena. bestalde, jakina da familia bidezko transmisio hutsaz ezin dela hizkuntza baten bizi indarra gizartean areagotu, baina neurri berean da jakina, halaber, familian transmititzen ez den hizkuntza galbidean jarritako hizkuntza dela.
|
|
|
Egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. Horrek guztiorrek zuzenean eta
|
modu
erabakigarrian eragiten du euskararen erabileran. ta ere, ezin dugu ahantzi ikastolak beren hedadurarik handienean ikasle guztien %12 eskolatzera iritsi zirela. euskara hazkunde bidean jartzekotan, beraz, nahitaez hezkuntza sistema osora hedatu behar zen elebitasuna, eta horrexegatik aitortu beharreko zorra diegu kontu honetan ere urte zail haietan buruargitasunez jokatu zuten guztiei....
|
|
|
Suitzan, Austrian, Norvegian edo Danimarkan gertatu daitekeenaren seinalea da hau. Herrialde horietan eskuin muturreko alderdiak gobernuan sartzeko moduko emaitzak lortzen ari dira, eta barrutik ez bada, bai behintzat kanpotik
|
modu
erabakigarrian eragiteko modukoak.
|
|
|
Azken urteotan ikusi dugu nola nazioarteko erakunde ekonomikoek (Nazioarteko Diru Funtsa, Munduko Bankua, Rating agentziak...) huts egin duten euren aurreikuspen makroekonomikoetan. Erakunde horietako batek ere ez zuen iragarri 2008an bankaren eta aseguru etxe iparamerikarren kataklismoa, eta benetako zalantza sortu da beren aurreikuspenen baliotasunari buruz, baita euren iritzien atzean ezkutatzen diren interesei buruzkoa ere.Iritzi horiek kontuan hartzen dira oraindik ere, eta
|
modu
erabakigarrian eragiten dute gure eguneroko bizitzan. Horren adibide nagusiak dira estatuko defizitaren murrizketa bortitza, lan merkatuaren erreforma, edo aurrezki kutxetan gertatzen ari diren aldaketa sakonak.
|
|
|
...berean, oinarritzen duen" 213 Horrexegatik dio Agudek, adibidez, beharrezkoa dela" kontzientzia—objektua" oposizio klasikoa berrikustea, ze orain garbi atzematen da ezinezkoa dela" hizkuntza transzenditzea" 214 Kontua da, finean, honela Belinchon, Humboldten hizkuntzaren ‘psikologizazio’ horren profila zehaztuz joan zela XIX. mendearen bukaeran, eta berorrek
|
modu
erabakigarrian eragin zuela egungo linguistikaren eta psikologiaren sorreran215.
|
|
|
" Ingurunea": azkeneko hori, modu berean, ez da ere" enuntziatua gauzatzen den euskarri fisiko edo eszenatoki hutsa", baizik eta" ekintza komunikatiboa —aukera gramatikala eta berorren interpretazioa—
|
modu
erabakigarrian eragiten edo baldintzatzen duen testuinguru espazio tenporala" 69 Escandellek, bestela, komunikazio prozesua ere baldintzatzen duten" hiru osagai erlazional" aztertzen ditu, hain zuzen ere," izaera immateriala duten eta, finean, osagai materialen arteko harreman mota ezberdinak diren osagaiak" 70: 1 Lehenik" informazio pragmatikoa" dugu, alegia," emisoreak eta hartzaileak —komunikazio linguistikoaren unean— duten" ezagutzen, sinesmenen, usteen, iritzien eta sentimenduen multzoa" 71 Hori dela eta, baina, garrantzitsua da azpimarratzea komunikazioa bera ezinezkoa dela, baldin eta interakzio linguistikoan dihardutenek informazio pragmatiko horren atal bat gutxienez partekatzen ez badute.
|
|
2012
|
|
|
Txakurraren altuerak ere ez du zehazten animaliaren nortasuna. Badira animalia baten izaeran
|
modu
erabakigarriagoan eragiten duten beste faktore batzuk ere, hala nola arraza edo arraza gurutzeak, zakur mestizoen kasuan. “Adoptatu aurretik, animalia bakoitzaren historia hartu behar da kontuan.
|
|
2017
|
|
|
Halaxe dio Michelle Gielan Ikerketa Positiboko Institutuko sortzaileak, zeinak adierazten baitu pentsamendu baikorra bultzatzen duela oreka emozionalari eusten ziurgabetasun uneetan, eta ekintzen emaitza positiboak espero dituela. Pertsona positibo batek uste du bere ekintza pertsonalak
|
modu
erabakigarrian eragiten duela ingurunea aldatzean, porrot egin baita. Ezaugarri hori funtsezkoa da lana bilatzeko eta aurkitzeko orduan.
|
|
2018
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak ere" Hemendik aurrera zer?" txotenean ere halaxe dio: " Faktore objektiboek ez ezik, subjektiboek ere erabileran
|
modu
erabakigarrian eragiten dute. Faktore subjektiboei buruz, ordea, gutxiago dakigu faktore objetiboei buruz baino, eta uste dugu ematen zaien garrantzia baino handiagoa eman zaiela datozen urteotan".
|
|
2023
|
|
|
Guztiz tipi den zerbaitek, baldintza batzuetan,
|
modu
erabakigarriz eragiten du; ez dago masa hain astunik puntu baten berdina ez denik; zeren masa hori ez da erortzen bere puntu bat sustengatzen badugu, puntu hori grabitateko zentroa den ber. Eraldaketa kimiko batzuek bakteria kasik ikusezin batzuen eragiketa dute baldintzatzat; katalizagailuak dira materia puska ohartezin batzuk zeinen presentzia ezinbestekoa baita beste eraldaketa kimiko batzueta... Beste materia puska ñimiño batzuek, osaketa kasik berdinekoek, beren presentziagatik badute eragozpen gaitasun ez gutiago erabakigarria; mekanismo horren gainean oinarritzen da berrikitan aurkituriko sendagailurik eraginkorrena, estreptomizina.
|