|
2002
|
|
|
Hiesaren aurkako
|
lehen
txertoa 2004an jarri ahal izango da.
|
|
2003
|
|
|
Dengearen aurkako
|
lehen
txertoa izan daitekeena garatu dute Indonesiako ikertzaileek
|
|
|
Airlangga Unibertsitateko zientzialariek, Surabayako (Indonesia) probintzia hiriburuan, diote garatu dutela dentsitatearen aurkako
|
lehen
txerto eraginkorra izan daitekeena. Soeng Tropegig Sojee doktoreak adierazi zuenez, “dengearen aurkako birkonbinatzailea” (RDV) izeneko txerto berria indonesiako lau gaixori aplikatuko zaie urte honen amaieran.
|
|
|
Montagnierrek atzotik Bilbon egiten den Hiesaren Biltzar Nazionalaren irekieran parte hartzeak interes berezia zuen. Ez bakarrik zure iritzia delako gaixotasunaren aurkako borrokan munduan gehien baimendutakoetako bat, baita gizakietan hiesaren aurka frogatutako
|
lehen
txertoaren porrotak eragin duen adoregabetasunagatik ere. Birusologo adituak esan zuen dirua behar dela infekzioaren aurrerapenari eusteko.
|
|
2004
|
|
|
Beste hiru haurretan, amaren dietatik arrautza kendu eta dermatitisa 48 orduan desagertu zen, eta 12 ordura berriz agertu zen amaren dietan arrautza sartu ondoren. «Hurrengo urteetan, behi esnearen proteinarekiko sentsibilizatuta zeuden haurren %75ek hasieratik zuten amagandiko edoskitzea, eta
|
lehen
txerto esnearen sintomak izan zituzten. Beraz, susmatzen dugu umetoki barruan sentsibilizatu zitezkeela, antigenoaren transplazente igarotzearen ondorioz».
|
|
|
Eritasuna Hong Kongen agertu zen 2001eko apirilean, 1,2 milioi hegazti hiltzera behartuz; eta 2002ko otsailean. Azken txantxa horrek baserrietan oilaskoentzako
|
lehen
txerto programa ezartzea eta milioi bat hegazti inguru ezabatzea eragin zuen. 2003ko otsailean hegaztien gripea Herbehereetan hauteman zen, eta, neurri txikiagoan bada ere, Alemanian eta Belgikan ere izan zuen eragina.
|
|
2005
|
|
|
“Orain errefusatze fase garrantzitsuena igaro da”, ohartarazi du Morenok.
|
Lehen
txertoa galdu ondoren egin behar izan zen ebakuntza, iazko apirilean errefusa akutua izan zelako. Eragiketa hori, Morenoren arabera, “zailagoa da, aortaren zati batzuk baliogabetuta baitaude.
|
|
|
Mediku frantsesek eman duten pausoa funtsezkoa izan daiteke historiako lehen aurpegi transplantea egiteko. Amiens eta Lyongo ospitaleetako zirujauek munduan egiten den hilotz baten sudurraren eta ahoaren
|
lehen
txertoa iragarri zuten atzo. Hartzailea 38 urteko emakumea da, eta desitxuratuta dago ezpainak eta sudur apendizea kendu zizkion txakur baten hozkadak.
|
|
2006
|
|
|
Estatu Batuetako ikertzaile talde batek obesitatearen aurkako
|
lehen
txertoa izan daitekeena garatu du. Oraindik oso urruti dago, baina prestakin berria gai izan da pisua irabaztea eta gantza pilatzea saihesteko, laborategiko arratoietako elikadura aldatu gabe, Scripps Ikerketa Institutuko La Jollako (Kalifornia) zientzialariek diotenez, “Proceedings” aldizkarian.
|
|
|
Horregatik espero dugu errotabirusaren aurkako txertoak ondorio onuragarri garrantzitsuak izatea», esan zuen Pierre van Dammek, M.D.k, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) Txertoak Ebaluatzeko Erreferentzia Zentrokoak, Anberesko Unibertsitatean, Rotabirusari buruzko Portugalgo VII. Sinposioan (2006ko ekaina). 1998an, birusaren aurkako
|
lehen
txertoa jartzeko baimena eman zen, baina urtebete geroago kendu zen, heste inbaginazioko arrisku handia zela eta. Gaur egungo txertoaren eraginkortasuna eta segurtasuna bermatzen duten ikerketak egin dira.
|
|
2007
|
|
|
Eskala handiko lehen saiakuntza klinikoak, E hepatitisaren aurkako
|
lehen
txertoak, emaitza positiboak eman ditu. Azterketa Nepalen 2.000 boluntarioren probetan oinarrituta dago, eta “New England Journal of Medicine” aldizkarian argitaratu da.
|
|
|
Aldez aurreko infekziorik ez dagoela bermatzeko, txertoa lehen sexu harremanaren aurretik eman behar da. “Gardasil”, Sanofi Pasteur MSD laborategiak egina, Europako Medikamentu Agentziak (EMEA, ingelesezko siglak) baimendutako giza papilomaren
|
lehen
txertoa da. Ministerioak adierazi du botika hori umetoki lepoko minbizia prebenitzeko beste jarduera batzuen osagarria dela, hala nola detekzio goiztiarreko kanpainena.
|
|
|
Dagoeneko hasi dira saiakuntza klinikoak azpimota honetako geneak dituzten txerto batzuekin, baina beste batzuk ere egin dira, gene erantsi berriak eta aldaketa berriak dituztenak, ahaltsuago bihurtzeko. Azken horiek izango dira saiakuntza klinikoaren fasera igarotzen diren Afrikako
|
lehen
txertoak. Ondorio garbi bat da txerto horiek Africa Centren probatu daitezkeela, horretarako biztanleria azterketa egokiak baititu, baina oraindik akordio zehatzak lortzeko daude.
|
|
|
Ikerketa horren arabera, gaur egun merkaturatutako tratamenduek kasuen %40 eta %60 artean baino ez dute estaltzen, eta, beraz, “mugak dituzte”. Gaur egun, birus horren aurkako bi txerto garatu dira, “bi anduiren aurka daude, baina, funtsean, hamabost dira”, adierazi zuen mediku immunologo horrek, malariaren aurkako
|
lehen
txerto sintetikoa garatzeagatik ezaguna, eta 1994an Ikerkuntza Zientifiko eta Teknikoko Asturiasko Printzea Saria lortu zuen. Ikerketa hori birusaren hamabost anduientzat da, eta, beraz, VPH kutsatzea aurreikusi zen oso osorik.
|
|
2008
|
|
|
Ikertzaile suitzarrek arrakastaz probatu dute hipertentsioaren aurkako
|
lehen
txertoa
|
|
|
Cytos Biotechnology laborategietako ikertzaileek arrakastaz probatu dute hipertentsioari aurre egiteko sortutako
|
lehen
txertoa. Hurrengo probek emaitzak berresten badituzte, lauzpabost urtean hipertentsioa duten pazienteek egunean pilulen ordez urtean bi injekzio jar ditzakete.
|
|
|
Metodologia hori dagoeneko 8.000 emakumetan aplikatu da, eta giza papilomaren birusak (umetokiko minbizia eragiten duena) kronikoki infektatutako pertsonek sortzen dituzten antigorputzak ditu oinarri. Antigorputz horiek birusaren proteina nagusiaren bi zatiren aurka jarduten dute, eta “diagnostiko gisa balio dute”, dio ikertzaileak, malariaren aurkako
|
lehen
txerto sintetikoa ere sortu du. Hain zuzen ere, Patarroyok malariaren kontrako %100 eraginkorra den txerto berri bati buruzko ikerketarekin jarraitzen du, baina esan du gorabehera asko izan dituela eta ikerketa urtebete eta erdi atzeratu dutela.
|
|
|
2002 eta 2003 artean egindako proiektu estatubatuar batean, Nebraskako Unibertsitateko adituek parte hartu zutenean, E.coli O157: H7 kentzeko aziendaren txertaketa kliniko baten eraginkortasuna frogatu zen. Emaitzetan oinarrituta, txertoa, mundu osoan
|
lehen
txertotzat hartua, aziendaren kutsadura murrizteko diseinatua, Kanadako Elikagaiak Ikuskatzeko Agentziaren oniritzia du (CFIA sigla ingelesetan), eta herrialde horretan ganadu ekoizleek dagoeneko aplika dezakete. Aziendaren kutsadura ezabatzen bada, pertsonen esposizioa ere blokeatu egiten da, adituek diotenez.
|
|
2009
|
|
|
Bileran, Osasun Ministerioak argi utzi du nortzuk izango diren
|
lehenak
txertoa hartzen. Izan ere, Europar Batasunak erabakitako taldeekin bat dator:
|
|
|
Izan ere, errinitisaren eta asmaren arteko lotura oso ohikoa da polenari alergia dion gaixoan; izan ere, asma duten gaixoen ia %80k errinokonjuntibitisa ere izaten dute. Ahozko txertoa Gramineoekiko alergikoen sufrimendua arintzeko, polen mota horrek eragindako errinokonjuntibitisaren eta asmaren aurkako ahozko
|
lehen
txertoa iritsi da Espainiara. Haren izen komertziala “Grazax” da, eta konprimitu gisa aurkezten da.
|
|
|
Uztailean egongo da eskuragarri. Horrek esan nahi du bi hilabete lehenago aurreratuko dela beste lehiakide batzuek lasterketa honetan egin duten aurreikuspenik baikorrena, Hego hemisferioan negua hasi aurretik
|
lehen
txertoak izateko. Txertoen fabrikazioan ohikoa den oilo arrautzetan hazi ordez, Baxterrek “Vero Cell” izeneko zelula hazkuntzako teknologia erabiltzen du; metodo biologiko horri esker, txertoa uztailean eduki ahal izango da”.
|
|
|
Lau azpitalde sortu ziren: batek parazetamol dosia jaso zuen
|
lehen
txertoaren ondoren, beste batek oroigarri motako txertoaren ondoren, eta beste bi taldek ez zuten inolako dosirik jaso: ez lehen txertoan, ez errefortzuan.
|
|
|
batek parazetamol dosia jaso zuen lehen txertoaren ondoren, beste batek oroigarri motako txertoaren ondoren, eta beste bi taldek ez zuten inolako dosirik jaso: ez
|
lehen
txertoan, ez errefortzuan. Ziztatze eremuko mina handia bada, izotza edo analgesikoak erabil daitezke.
|
|
|
Emaitzen arabera, hiru parazetamol dosiak hartu zituzten haurren gorputz tenperatura txikiagoa zen hartu ez zituztenena baino. GMCekin neurtutako erantzun immunea txikiagoa izan zen
|
lehen
txertoaren ondoren parazetamola hartu zuten haurretan, jaso ez zutenen aldean. Emaitzak antzekoak izan ziren oroitzapenezko txertoen bi taldeentzat.
|
|
|
A/ H1N1 gripearen aurkako
|
lehen
txertoak medikuei jarri dizkiete Iparraldean
|
|
|
Lehen eguna izaki, Nafarroako Osasun Departamentuak prestatu dituen 120.000 dosietako
|
lehen
txertoa hartzera joan ziren herritarrak kezkatuta zeuden. Asteburua kezkatuta pasatu zuela esan zuen Veronica Arriola:
|
|
2015
|
|
|
Gogoan izan behar da txerto horiek prebentzioa baino ez dutela ekartzen, ez direla tratamendu bat infekzio kasuan, ezta lotutako lesioen kasuan ere. Dokumentuak dio, halaber, haurdun dauden emakumeei difteriaren, tetanosaren eta tetanosaren aurkako txerto dosi bat eman behar zaiela (dTpa edo bakterio hirukoitza), bi hilabete arteko immunitatea ematen dioten antigorputzak jaioberriari transmititzeko, orduan jasoko baitu
|
lehen
txertoa. Horrela, konplikazio larriak izateko arrisku handiena duen aldian, bularreko haurra babestuta egotea nahi da.
|
|
2019
|
|
|
«Entzefalitisa, itsutasuna eta pneumonia ager daitezke».Gutxiengo bat, arriskupeanBiztanleen %95 inguruk elgorriaren aurkako txertoa hartzea gomendatzen du OMEk; horrek gaitza zabaltzea eragozten du. Haurrek urte batekin hartzen dute
|
lehen
txertoa, eta lau urterekin bigarrena. Basarasek azaldu du lehen txertoa hartu aurreko denboran umeek arrisku berezia dutela.
|
|
|
Haurrek urte batekin hartzen dute lehen txertoa, eta lau urterekin bigarrena. Basarasek azaldu du
|
lehen
txertoa hartu aurreko denboran umeek arrisku berezia dutela. Horrez gain, erantsi du adinagatik inoiz txertatu gabeko populazio multzo bat dagoela:
|
|
2020
|
|
|
1988an 350.000 kasu zeuden munduan; 2013an, berriz, 416 Beherakada hori txertaketa kanpainei esker lortu da. Hain zuzen, Jonas Salkek garatu zuen polioaren aurkako
|
lehen
txertoa, 1950eko hamarkadan, eta, handik urte gutxira, Albert Sabinek ahoz hartzeko txerto bat garatu zuen. Birus moteldu batekin dago egina, behin baino gehiagotan eman behar da eraginkorra izan dadin, baina immunitate iraunkorra eragiten du.
|
|
|
Gizakietan probatu den
|
lehen
txertoak emaitza onak eman ditu lehen fasean
|
|
|
Helmugara iristea ez da erraza, baina, dena ondo bidean, uztailean egingo lukete hirugarren fasea, milaka pertsonatan, eta merkaturatzeko baimena eskatuko lukete. Hala, urte amaierarako edo 2021aren hasierarako prest izango lituzkete
|
lehen
txertoak. Aldi berean, garapenerako eta ekoizpenerako finantziazioa lortzeko ahaleginetan dabil Moderna konpainia.
|
|
|
Gerta daiteke aurrena txerto batzuk lortzea, eta hilabete batzuk geroago, beste eraginkorrago batzuek horiek ordezkatzea. Agian,
|
lehen
txertoak ez dira onenak izango, baina erabili egin lirateke, betiere infekzio arriskua gutxitzen baldin badute eta pertsonentzat kontrako ondoriorik ez baldin badute. Eskura dagoena da erabili behar den lehena.
|
|
|
Noiz egongo da
|
lehen
txertoa?
|
|
|
Ziurrenik txinatarrek lortuko dute
|
lehen
txertoa. Oso zaila da emaitzak urtebete baino lehen izatea, beti ere emaitzak onak baldin badira.
|
|
|
Noizko egongo da
|
lehen
txertoa?
|
|
|
Ez. Txertoak prebentzio tresnak dira, eta
|
lehen
txertoa kaleratzen dutenerako koronabirusaren pandemia hau gaindituta egongo da. Beste baterako balioko luke, «baldin badago», zehaztu du Lopez Goñik.
|
|
|
|
Lehen
txertoak iritsi dira Nafarroara
|
|
|
COVID aurkako txertatze kanpaina hasi dute dagoeneko Araban, Bizkaian, Gipuzkoan eta Nafarroan. Gaur jaso dituzte lehen dosiak, eta lurralde bakoitzeko adineko egoitza banatan banatuko dituzte gaur; egoitza horietako zenbait egoiliarrek eta langilek hartuko dituzte
|
lehen
txertoak. 405 emango dituzte gau Gasteizko Ajuria egoitzan, Elorrioko (Bizkaia) laguntza zentroan eta Hondarribiko (Gipuzkoa) Caser Betharram adinekoen egoitzan.
|
|
2021
|
|
|
Horiek guztiek hiru milioi heriotza galarazten dituzte planeta osoan, gehienak (2,5) haurrak. Espainian,
|
lehen
txertoak 1800ean iritsi ziren. Baina 1940ra arte ez ziren biztanleria kanpainak egiten hasi gaixotasun horiek eragindako hilkortasun handia eta ezgaitasuna murrizteko.
|
|
|
Esan dute hilaren 20an hasiko direla Pfizerren txertoaren lehen dosia hartutakoei bigarrena jartzen. Abenduaren 27an jarri zituzten
|
lehen
txertoak, hilaren 29an heldu zitzaizkien txertoen lehen sorta handiak, eta zahar etxeetan jarri dituzte orain arte dosi denak, egoitzetan bizi diren andre eta gizonak aski kalteberak baitira birusaren aurrean.
|
|
|
Txerto honek ere, merkatura irteten bada, «segurtasuna, eraginkortasuna eta kalitatea» bermatutako dituela oroitarazi zuten atzo Sendagaien Europako Agentziako eledunek. Erresuma Batua izan zen
|
lehena
txerto honi oniritzia ematen: abenduaren 30ean.
|
|
|
Hasteko, kudeaketa arazoak daude. Lehenik Erresuma Batuan eta gero Europan eta AEBetan onartutako
|
lehen
txertoa Pfizer konpainiak ekoizten du, eta ez da gai eskaerari erantzuteko nahi bezain azkar. Hortaz, txertaketak eten eta atzeratu egin dira leku batzuetan; tartean, Euskal Herria.
|
|
|
AstraZenecaren
|
lehen
txertoa jaso zuten pertsonei txertoaren bigarren dosia emateko erabakia eztabaida eta konfrontazio handienetako bat sortzen ari da Sendagaien eta Osasun Produktuen Espainiako Agentziako (AEMPS) teknikari espezialisten eta Osasun Ministerioaren artean. Azkenik, Ministerioak eta Osasun Publikoko Batzordean dauden autonomia erkidegoetako zuzendariek adostu dute Pfizer/ BioNTech txertoaren bigarren dosi bat ematea AstraZeneca/ Oxfordeko lehena jaso zuten 60 urtetik beherako guztiei.
|
|
|
Ukan dugun
|
lehen
txertoa Pfizer BioNTech da. RNA mezularitzaren bidez funtzionatzen du.
|
|
|
Zientzia agertu arte, zalantzaz eta uste okerrez betea hasieran, gero eta seguruago, kanpoko erasotzaileei arreta jarrita, gakoa gizaki bakoitzaren barruan topatu arte. Zer kontatuko dizugu, Malthus, pertsona bakoitzaren genetika nahierara moldatzen hasi ziren
|
lehen
txertoei buruz. Eskerrak garai bateko azken epidemiei.
|
|
2023
|
|
|
ahate ttipia behar da bi aldiz ziztatu.
|
Lehen
txertoa egiten da ahateak hamar egun dituelarik, eta berriztatzea hamar egun berantago. Guhaurrek egiten badugu, guhaurrek manatu behar ditugu dosiak eta lana egin.
|