|
2001
|
|
|
Kultuaren
|
lehen
testigantza 1186 urtean Amiens-ko apezpikuak santuaren garezurrarenerlikia bat lortu zuenean etorri zen. Jimeno Jurio, J. M. (1995):
|
|
2003
|
|
|
Espeltari gari basati ere esaten zaio, eta espeltaren landaketari buruzko
|
lehen
testigantzak K.a. 7.000 urtekoak dira. Horrek erakusten du zereal hori duela milurtekoak izan dela gizateriaren euskarri.
|
|
2009
|
|
|
Beste batzuei ukatu egin zitzaien hasieran, arrazoi politikoengatik batez ere, katalanari gertatu zitzaion bezala. Denboran atzera egiten badugu, garbi dago euskalki guztiak protoeuskara beretik datozela, hura zehazki nolakoa zen ez dakigun arren; erromantzeak ere beren protohizkuntza den latinetik datoz, eta denboran atzera eginez gero, haiek ere, euskalkiak bezala, antzekoagoak izango ziren ditugun
|
lehen
testigantza idatziak baino lehenago ere. Hori ez zen oztopoa izan, elkarrengandik asko urrundutako dialektoak zirenez gero, hizkuntza kategoria eskatzeko eta lortzeko, nahiz eta gero beraien arteko maileguen bidez elkar aberastu.
|
|
|
Laguntza humanitarioa eskaintzera etorritako idazle emakumeen eskutik heldu ziren gerrariburuzko emakumeek idatzitako
|
lehenetariko
testigantzak (Usandizaga, 2007). Bestalde, gerraerreportariek eta kazetariek berebiziko garrantzia hartu zuten.
|
|
2012
|
|
|
Nola, bestela. Herria sortu eta gutxira, hainbat material itsasoz garraiatzen zituztelako
|
lehen
testigantzak daude. Ibaian gora zeuden burdinoletarako egurra eta burdina garraiatzen zuten portutik, eta inguruko herrietara, arrain kontserba eta bestelakoak itsasoz.
|
|
|
Kanpotik, halere, aski ikusi dugu. Eta barnean ibili direnen
|
lehen
testigantza baliagarriak argitaratzen ari dira. (5)
|
|
2013
|
|
|
Gaia ikertu duen Richard Steven Street historialariak lehen ardoa 1783an edo 1784an egin zela dio.211 Zephyrin Engelhardt historialari frantziskotarrak, ordea, lehentxeago kokatzen du gertaera, Aita Fermin Lasuenek gutun batean bidenabar egindako aipamen batean oinarrituta. Izan ere, 1781ean, San Juan Capistranon mahatsa prentsatzen hasiak zirela idatzi zion Lasuenek erregeordeari.212 Engelhardtek dioenez, Kaliforniako ardogintzari buruzko
|
lehen
testigantza idatzia da. Eta Engelhardtek esaten badu, hala izango da:
|
|
2014
|
|
|
Sindrome hau duten gaixoen
|
lehen
testigantzek XVII. menderaino garamatzate, baina gaur egun oraindik ez da ezaguna zer faktorek sortzen duen zango geldiezinen sindromea.
|
|
2016
|
|
|
Gure pixkanakako sarrera letren munduan, gure garaiko lehen mendeetako testigantza akitaniar baskoietatik hasita, eta. Iruña Veleiako III VI. mende bitarteko aurkikuntzak on direla frogatu ahal izan bitartean behintzat? X. mendetiko testigantzetara, espainolaren eta aragoieraren
|
lehen
testigantzekin batera. Gure 30 inguruko postua munduan lehen letra inprimatuak izaten (1545eko primiziak) munduko 5/ 6.000 hizkuntzen artean.
|
|
2018
|
|
|
Era berean, deigarria da ez dela euskarazko hitz ezezagunik agertzen, nahiz eta
|
lehen
testigantza sendoak agertu baino 700 bat urte lehenagokoak izan. Arrunt arrunta izan luke ezagutzen ez dugun euskal hitzen bat edo beste agertzea, baina ez dago bat ere.
|
|
|
Egundaiño hitzari doakionez, OEHk (s.v. egundaino) dio Hegoaldeko testuetan ez dagoela adiera horretan XX. mendetik aurrera baizik kausitzerik, baina Lizarraga Elkanokoak badu. Edozein moduan, honek erruz aitzinatzen du Hegoaldeko
|
lehen
testigantza. Eguitecoric horrek ‘tratu’, ‘negozio’ edo ‘arazo’ esan nahi du, eta lehen testuetarik aski hedadura zabala du.
|
|
2019
|
|
|
"
|
Lehen
testigantza oso egokia, osorik jarriko nuke nik. Bigarrenetik lerro bakarra hartuko nuke, zaharrak drogatzen dituztelako aipamena".
|
|
|
Euskarak egun dituen bihurkari marketatik (1a c), eta buru egitura alde batera utzita, ez da
|
lehen
testigantzen aitzineko garairako iragangaiztea (1b) ez berreraikitzeko arrazoirik. Ikuspegi hau bermatzen duten bi zergatiko dira aipagarriak:
|
|
2023
|
|
|
" Hilabete behar izan genuen iristeko, bidean umeak nola hiltzen ziren eta bonbak nola lehertzen ziren ikusi genuen". Faiti Dagmanena (70 urte) izan zen kanpalekuetara egin nuen lehen bidaia hartan entzun nuen
|
lehen
testigantza. Smarako Hausa daira n bizi zen emakume nomada; okupazioaren aurretik, basamortua baino ez zuen ezagutu.
|
|
|
Hego Euskal Herriari dagokionez, 90eko hamarkadan El Tubo aldizkarian maiz irakur zitezkeen Esparrago Rock, Festimad, FIB, Doctor Music eta antzekoen inguruko kronika suharretan topa ditzakegu azaldutako garapen horren
|
lehen
testigantzak. Gurean, halere, ahotan darabilgun eredua jarraitzen duen ekitaldi arrakastatsurik ez zen antolatu geroagora arte.
|