|
2005
|
|
|
Horregatik, frankistek leku horietan nola jokatu behar zen ere arautu zuten. Zinemaren kasuan, zentsura egon arren,
|
lehen
pelikula amerikarren etorrerarekin, moralitatea errespetatzen ez zuen lekua bihurtu zen. Beraz, bertan gertatzen zena kontrolatu behar zen.
|
|
2008
|
|
|
Antzerkian Shakespeare, Dostoievski, Tennessee Williams eta Arthur Millerren lanak antzeztu ondoren, Fred Zinnermannen Julia filma izan zuen
|
lehen
pelikula, 1977an eta Michael Ciminoren The Deer Hunter bigarrena. Woddy Allenen Manhattan, Clint Eastwooden The Bridges of Madison County, Jonathan Demmeren The Manchurian Candidate geroago etorri ziren.
|
|
|
Etxera joan behar duela esan du, eta nik Negativeland era heldu nahi nuke hamabiak baino
|
lehen
pelikula bueltatzera. Frank bere ohietako baten etxean bizi da egunotan.
|
|
2009
|
|
|
Horrez gain, gogoratu behar da bere
|
lehen
pelikula serioak, Barrunbeak (1978), bi aktore garrantzitsu izan zituela protagonista: Diane Keaton eta Geraldine Page.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailak bultzatutako egitasmoko
|
lehen
pelikula, Hamaseigarrenean aidanez, 1985eko urriaren 11n estreinatu zuten, Donostiako Victoria Eugenia antzokian. Lehen estreinaldi horretara agintari politiko eta gizarte ordezkari ugari joan zen.
|
|
|
Pentsakor. Bere
|
lehen
pelikula izanik, aurretik antzerki konpainietan soilik lan egin izanda... ez zuen halakorik espero. Beharbada filmetako aktorea izatea soilik sentimenduei forma ematea zela pentsatu zuen ordura arte.
|
|
2011
|
|
|
Hala, nortasun handiko bidea jorratu du Koldok, eta obra anitza, aberatsa eta interesgarria osatu du, 1997an bere lehen film laburra errodatu zuenetik, New Yorken. Urte batzuk lehenago jaio zen Donostian, 1973an, eta Oihanaren liburua da gogoratzeko moduko arrastoa utzi zion
|
lehen
pelikula. Hurrengo egunean, ikastolako jangelan platanoa jarri zieten postrerako eta fruitua buruan, Platano, Balu dantzan eta kantuan hasi zen Koldo, hainbat lagunekin batera.
|
|
|
Kritika negatibo ugari jaso zituen arren (arrazoi politikoetan oinarrituak), Antxon Ezeizaren pelikularik onena izango da ziurrenik Ke arteko egunak (1989). Donostiako Zinemaldiko Donostia Saria eskuratu zuen eta Urrezko Maskorra lortzeko lehiatu den euskarazko
|
lehen
pelikula izan zen. Baina hala ere kritikari askok ez zion barkatu obrak zuen kutsu ezkertiar abertzalea.
|
|
2012
|
|
|
Iñaki Elizalderen
|
lehen
pelikula luzea da Baztan eta Gasteizen eta Bilbon estreinatuko dute aste honetan. Unax Ugalde, Carmelo Gomez, Kandido Uranga, Txema Blasco eta Joseba Apaolaza dira protagonistak, Baztango haraneko biztanleen laguntzarekin.
|
|
|
Alessandro Baricco idazlea mintzatu zen, zuzendu zuen
|
lehen
pelikularen harira, muntatzailearen eta zuzendariaren artean sortzen den harreman bereziaz. Bere ustez, hiru figura motarekin soilik lor daiteke bizitzan baldintza gabeko intimitate benetakoa, eta hori guztia sexurik gabe:
|
|
2013
|
|
|
Akaso, horregatik, AEBetan proba egiteko garaia dela erabaki du zuzendariak. Han egin duen
|
lehen
pelikula da Stoker, ehuneko ehun herrialde hartan egin den ekoizpena, Hollywoodeko izen oso ezagunekin. Argi dagoenez, izenburuak omenaldi moduko bat egin nahi dio Drakula ren sortzaileari, Bram Stokerri.
|
|
|
Scoop (Woody Allen, 2006), The Fountain (Darren Aranofsky, 2006), The Prestige (Christopher Nolan, 2006), Les Misérables (Tom Hooper, 2012)... Harekin batera, beste hainbat aktore ezagunek parte hartu zuten
|
lehen
pelikula hartan; Ian McKellenek eta Halle Berryk, besteak beste. Bide diferenteak Filmak arrakasta komertzial handia izan zuen, eta, horren ondorioz, frankizia berria sortu zen.
|
|
|
Azpigenero hau Rob Reiner zinemagilearen This is Spinal Tap4 (1984) filmak egin zuen ezagun 80ko hamarraldian. Nolanahi ere, dokumental faltsuaren erroak, neurri handi batean, Peter Watkins5 zinema zuzendariaren
|
lehen
pelikuletan aurki daitezke.
|
|
2014
|
|
|
Ez dakit haurrentzako ordutegian gauden, baina ekarri nahi dizut O Divino Ferrete, galegoz filmatutako
|
lehen
pelikula pornoa izan behar zena.
|
|
|
Josu Martinez (Bilbo, 1986). Ikus entzunezko Ko munikazioan eta Kultur Antropologian lizentziatua, Gure Sor Lekua euskarazko
|
lehen
pelikulari buruz ko doktore tesia egiten dabil. Film hauen zuzendari izan da, bakarka edo beste batzuekin:
|
|
|
Filmaren hasiera ikusgarria iruditu zaio Klementeri, baina gerora, minutuak aurrera joan ahala narrazioak indarra galtzen zuela sumatu du, eta azkenerako aspertu egin da, luzeegia iruditu zaiolako. . Dudarik gabe
|
lehen
pelikula hobeak egiten zituzten?, bururatu zaio amaierako kredituak azaldu eta aretoko argiak piztu dituztenean. Orduantxe konturatu da Klemente emanaldi hartan soilik hiru ikusle bildu direla.
|
|
|
Iruditeriahorrekin zerikusia duten erreferentzia esplizituak topatuko ditugu Zeru horieken: Evaeta sugea deitzen da Irenek ikusten duen
|
lehen
pelikula eta bertan emakume bateksugearekin berba egiten du, edo Margaritak, kartzelako lagunak, esaten dioneanamets batean Pampara joateko, bertan paradisua izango duelako, eta Euskal Herrirabueltatzen bada infernua. Kandinskyren tradizioan, aldiz, bi pertsonaia femeninoetanbanatuta aurkituko ditugu rol horiek:
|
|
|
Edozeinek esango luke protagonistetako batentzat
|
lehen
pelikula dela... baina hala da. Dani Rovira komediante malagarraren zinemarako lehen lana izan da hau.
|
|
2015
|
|
|
Max Schmelling iritsi zen Espainiara bere emazte Anny Ondra famatuak lagunduta. Anny Ondra izar zinematografiko txekiar poloniarra oso famatua izan zen Europa osoan 1920ko hamarkadan, bere komedia mutuei esker eta Alfred Hitchcocken
|
lehen
pelikula ingelesetan paper garrantzitsuak antzeztu zituelako.
|
|
2016
|
|
|
Aktore ere izan zara. Companys, procés a Catalunya izan zen zure
|
lehen
pelikula.
|
|
|
Tartean izango dira telebistan aurrenekoz ikusiko diren pelikulak eta bigarren aldiz emango direnak —esate baterako, Loreak— Programazio arduradunak azaldu duenez, litekeena da udan saioa asteko beste egun batean ematea. ETB1en aurten ikusi diren filmen artean, bestalde, Peio Cachenautek zuzendutako Xora dago, zubereraz egindako
|
lehen
pelikula. Zinemak ETB1en ikusle datu apalak izan ditu beti.
|
|
|
Gainera, kontu hori berriz landu eta zabaldu zuen fikziozko bigarren film luzean: La Buena Nueva (2008), eliza katolikoak 1936ko gatazkan izan zuen paperean oinarrituriko
|
lehen
pelikuletariko bat. Lehen film luzean (Yoyes, 2000), berriz, euskal gatazkara hurbildu zen, eta María Dolores Gonzalez Katarainen, Yoyesen, draman pertsonalizatu zuen.
|
|
|
Lan horrekin, Helena Tabernaren zinemaren beste ezaugarri bat bistan geratu zen; hain zuzen ere, kolektiboaren aurrean banakotasunak duen garrantzia. Haren zintek duten konpromiso soziala beste behin islatu zen Extranjeras (2003) izeneko
|
lehen
pelikula dokumentalean. Bertan, Madrilgo Lavapies auzoko hainbat emakume etorkinen esperientziak aurkezten ditu XXI. mendearen lehen hamarkadan.
|
|
|
2010 urtean, Helena Tabernak dokumentala erabiliko du berriro ere, San Fermin jaien erdian Nagore Laffage erizaintzako ikasleak jasandako heriotza gogorra jorratzeko. 2016 urteko ekainean, Helena Tabernaren
|
lehen
pelikula estreinatuko da: Acantilado.
|
|
2018
|
|
|
1983an, Romancing the Stone komedian hartu zuen parte, Michael Douglasekin eta Kathleen Turnerrekin batera, eta bi urte geroago The Jewel of the Nile prekuelan ere aritu zen. 1987an zuzendu zuen bere
|
lehen
pelikula: Throw Momma from the Train komedia beltza, eta une honetaik aurrera aktore eta zuzendari lanak tartekatu ditu.
|
|
|
Hamasei milimetroko formatuan grabatzen genituen filmak. Everesteko
|
lehen
pelikula soinuduna ere egin nuen.
|
|
2019
|
|
|
" Historia ofizialean kontatzen da [Georges] Meliesek egin zuela fikziozko
|
lehen
pelikula, baina ez da horrela. 1895 urtean, Lumiere anaien lehen proiekzioetako batean, hantxe zegoen Guy, eta proiekzioa ikusi zuenean, konturatu zen zinematografoak bazeukala historiak kontatzeko gaitasuna.
|
|
|
Baina aurki ikusi nuen antzerkia bizitza desberdinak bizitzeko bizimodua zela. 21 urterekin nire
|
lehen
pelikula egin nuen. Harro nago uste osoz eta ikasketak amaituta aktore izan nahi nuela erabakitzeko gai izan nintzelako.
|
|
2020
|
|
|
Apirilaren
|
lehenean
pelikula irandar bat ikusi nuen, Dortokek ere hegan egiten dute. Orain badakit ez zaidala inoiz ahaztuko.
|
|
|
Baina, onartu duenez, duela gutxi ohartu da emakume izateak zinema sortzeko ekarri dizkion zailtasunez. «Ez da kasualitatea nire
|
lehen
pelikula 40 urterekin egin izana», esan du. Itxaropentsu da, ordea.
|
|
|
Ez ziren errealak, ez ziren guk biziko genituenak. Eta begira, gaur,
|
lehen
pelikula baino ez ziren horietako baten barruan bageunde bezala sentitzen gara: beldurra, ziurgabetasuna, heriotza, kaosa, kontrol polizialak etxe azpian, komunikabideak piztu eta etengabe birusaren inguruko (des) informazioa, lantegiak geldi, zein saltokitara goazen justifikatu beharra, baita udaltzainen autoko bozgorailuetatik Pirritx eta Porrotxen hit ezagunak eta animo mezu ozenak herritarroi zuzenduta…
|
|
2021
|
|
|
Xabier Erkizia (Lesaka, Nafarroa, 1975) musikaria eta ikerlaria soinu bati jarraika iritsi da bere
|
lehen
pelikula zuzentzera, ezin bestela izan. O gemer filmean bidaia bat egin du idi gurdien soinu bitxiaren atzetik, konbentzioei izkin eginez.
|
|
|
Gogoan ditut Arte Ederrak eko emanaldiak: Monty Pythonen Life of Brian; Mary Poppins, nire
|
lehen
pelikula... Unibertsitate garaian, zinema pila bat ikusten zen Sarrikoko zineklubean, eta zortea izan nuen, lehenengo bekadunetako bat izan bainintzen Donostiako Herri Irratian.
|
|
|
Gari Berasaluze Txalaparta argitaletxean zen lanean duela hogei urte, eta hark eraman zuen Eraztunen jauna ren zuzenketa eta argitaratze prozesua, Otsoa Eribekorekin. «Peter Jacksonen
|
lehen
pelikula estreinatzeko zegoen, eta marketin aldetik erauntsia iritsi zen. Urte berean trilogiako lehen liburua euskaraz argitaratu nahi genuen, eta lan erraldoia izan zen:
|
|
|
Uztailaren 6an eta 8an, Iñaki Peña eta Mikel Sarasola izango dira Soreasun, Mendian Hil, Urian Hil eta The Tears of Shiva filmen zuzendariak, hurrenez hurren.
|
Lehen
pelikulako bi protagonista ere bertaratuko dira, Arantxa Gurrutxaga aizarnarra eta Suku Maya.
|
|
2022
|
|
|
Hala esan ohi zuen Buzz Lightyear pertsonaiak Toy Story filmetan.
|
Lehen
pelikulan jostailu bat zen, Andy mutikoari urtebetetzeko opari eman ziotena. Eta bizitza hartu zuen astronautak, makina bat abentura bizitzeko handik aurrera.
|
|
2023
|
|
|
Begira. Lucíaren
|
lehen
pelikula ikusi nuen unetik harekin liluratuta geratu nintzen, beste milaka, milioika pertsonak bezala; eta, aititarena omen zenez filma, neskatila txikia nintzen arren, aititaren bitartez harengana iristeko bidea izan nezakeela bururatu zitzaidan. Gurasoei esan nien Lucía ezagutu nahi nuela eta haren laguna izan nahi nuela.
|
|
|
Zinemaren Historiaren testigu eta agertokia izan da. Bertan proiektatu zen mintzaturiko
|
lehen
pelikula. Bertan koloretan egindako lehena.
|
|
|
Ni hasi nintzenetik 2005era arte edo egin genuena argazkigintza analogikoa dela esaten da; niretzako hori argazkigintza kimikoa da, eta egun egiten dena, digitala.
|
Lehen
pelikula zuen tokian, sentsore bat du orain kamerak, eta beste sistema bat da, baina eskuetan daukaguna kaxa bat da, azken finean.
|
|
|
Legrand frantziarra ere urrutira iritsi zen bere
|
lehen
pelikularekin: 2017an, Veneziako Zinemaldian aurkeztu zuen Jusqu' à la garde zaintza partekatuari buruzko filma, eta zuzendaririk eta lehen lanik onenen sariak irabazi zituen han, baita ikusleen saria ere, gerora, Donostian.
|
|
|
Arizgoiti plaza Plaza del baile zenean amak kalera bidali gaitu komuneko tazari zarakarra garbitu bitartean plazara goaz oparitu berri dizkiguten ebakigarriekin gure eskola izango den eraikinaren aterpera neskatila bat dago alboko bankuan aitonarekin hurbildu egin zaigu eta di da batean harri artean ihesi doan sugandilaren antzera paperezko panpinak kendu eta korrika doa aitonarengana aitona guri begira gelditu da, mutu nire ahizpak alboan, mugiezin estanpatua daukat ordudanik ninietan neskatila haren garaipen aurpegia neskatila bat besterik ez neskatila bat besterik ez haren etxetik urrunera ausartu ohi da altxor bila erreka bazter lokaztuetan amak gauean errieta egingo dio bera tinko, bereari eutsiz neskatila bat besterik ez eskolarako bidean lore eta gauzaki txikiz hilobitxoak lurrean sortu eta egunero bisitatzen ditu handitan gurasoen hilobiaren zaintzaile bihurtuko da neskatila bat besterik ez sorginaren trenean puxika irabazi eta mutiko batek zulatu egin du belarritik tiratu eta aita heroi, alaben miresgarri neskatila bat besterik ez goiz ikasiko du irakurtzen sukaldeko armairu gaineko kolakao laten izenak errepikatuz: ...garai bat non fabrikek gure bihotz taupaden erritmoa markatu eta koloretako keak gure arnasa solidotzen zuen garai bat non igandeetan oilaskoa bazkaltzen genuen eta izekoren oilo zopak parekorik ez zuen garai bat non erlojuei soka ematen zitzaien eta tik taka sehaska kanturik gozoena zen garai bat non gure etxean telebistarik ez zen amari uteroko ebakuntza egin zioten arte garai bat non ikusi nuen
|
lehen
pelikula western bat izan zen saloon eko emakumeak prostitutak zirela ohartzeke garai bat non jolasean euskal hitzak sartzen genituen haien esangura igarri gabe bat, bi eta hiru, lau, bost eta sei... kantatzen genuen sokasaltoan baina guk esaten genuen poz pozik ahotsik gorenean garai bat non errepideak zuloz beterik ziren aitak Vespa saldu eta R zuria erosi zuen, BI garai bat non haragia biguntz...
|