|
2000
|
|
|
ardien" scrapie" tik, Behien Entzefalopatia Espongiformera, eta honetatik gizakien Creutzfeldt Jakob-en gaitz berrira. Zientifikoek berehala gaixotasun berria behi zoroekin lotu zuten bitartean, 1995ean
|
lehen
heriotzak gertatu ziren, batez ere Britainia Handian.
|
|
|
Harena izan zen nik ikusi
|
lehen
heriotza, eta ez zen txantxetakoa izan. Hilabete luzea izan zen aitonak munduan egin zuen azkeneko hura, haren kexu hasperenek are luzeagoa egin zutena.
|
|
2001
|
|
|
Hori, Conselleriaren ikerketaren arabera, “kausa ez naturalek” eragindako heriotza baten arrazoia izan daiteke, gutxienez. Osasun Ministerioari Madrilgo Printzesaren ospitalean izandako
|
lehen
heriotzen berri emateari dagokionez, Manzanerak adierazi zuen Baxterrek “Madrilen eta Valentziako Virgen del Consuelo klinikaren artean izendatzaile komun bat zegoela jakinarazi bezain laster, dokumentazio guztiaren azterketa egokiak egin zituen, eta produktua ibilgetzeko borondatezko erabakia hartu zuen, gertaerak argitu arte”.
|
|
2002
|
|
|
Bizkaiko medikuak saria eman dio Madrilgo Ramón y Cajal ospitaleko talde bati, genetikako azterketa bat aurkeztu baitzuen. Zirkulazio aparatuarekin lotutako konplikazioak dira mendebaldeko gizarteko
|
lehen
heriotza arrazoia, minbiziaren aurretik. Espainia da eragin txikiena duen herrialdeetako bat, baina, ordainetan, kasu kopurua hazi egin den herrialde gutxietako bat da, modu lotsatian bada ere.
|
|
2003
|
|
|
Astero, 1.000 pertsona hiltzen dira Espainian tabakoaren ondorioz, hau da, urtean 56.000 pertsona hiltzen dira, eta horrek hiesaren eta zirkulazio istripuen aurretik jartzen du. Pneumologoen esanetan, Administrazioak arduratu behar du erretzaileak gaixo kroniko gisa tratatzeaz; izan ere, bronkioetako minbizia da Espainiako
|
lehen
heriotza arrazoia, eta arnas buxadura kronikoa, hirugarrena, atzo Pneumologiako eta Kirurgia Torazikoko Madrilgo Elkartearen VIII. Biltzarrean (Neumomadrid) zenez. Neumomadrid eko presidenteak, Carlos Jiménez Ruiz doktoreak, nabarmendu zuen munduko adituen ustez nikotinarekiko mendekotasuna gaixotasun kronikoa dela, eta farmakologikoki arrakastaz trata daitekeela.
|
|
|
Hasiera batean, berezko dardara, espazio eta denbora desorientazioa, eta idazteko zailtasuna, loaren asaldura eta muskulu zurruntasuna eragiten dituena. Portako hipertentsioak, berriz, odoljario handiak eta likido erretentzioak eragiten ditu sabelean, eta hori da, hain zuzen ere, gibeleko gaitzak dituzten pertsonen
|
lehen
heriotza arrazoia. Boschek dioenez, asko aldatu da haren tratamendua azken bi hamarkadetan.
|
|
2004
|
|
|
Botikak odola jariakortasun handiagoarekin ibiltzen laguntzen du, eta hamarren batera murrizten du osasun arazo larriak izateko arriskua, hala nola miokardio infartua, garuneko iktusa edo tronbosia. Gaixotasun kardiobaskularrak dira mendebaldeko
|
lehen
heriotza arrazoia. Espezialisten iritziz, biztanleriaren pixkanakako zahartzeak eta egungo bizi erritmoak, gero eta sedentarioagoak, datozen urteetan izugarri handituko dute kaltetuen kopurua.
|
|
2005
|
|
|
Animaliak harrapatzea hasieran uste baino ohikoagoa da. Ecologistas en Acción erakundearen arabera, Espainian urtean 10 milioi ornodun hiltzen dira harrapatuta, eta hori da
|
lehen
heriotza arrazoia. Alde horretatik, errepide istripu batean gizakien eta animalien arteko bidegurutzean, azken horiek dira kaltetuenak; izan ere, trafiko iturrien arabera, horrelako istripuen %90 baino gehiagotan ez da kalte pertsonalik eragiten.
|
|
|
Ondorioz, bi hildako eragin zituzten, Kataluniako Generalitateko Osasun Sailak baieztatu zuenez. Agerraldi horrek, oraingoz, gizonei bakarrik eragiten die, eta
|
lehen
heriotza urriaren 20an jaso zen, 81 urteko agure bat, bronkitis kroniko baten ondorioz ospitaleratu eta hiru egunera hil zena. Bestalde, Sailak beste hiru kasu atzeman ditu, eta, beraz, kaltetuen kopurua 18 zen atzo.
|
|
2006
|
|
|
«Gaitz kardiobaskularrak emakumeetan ere
|
lehen
heriotza kausa dira»
|
|
|
Inkontru bakarra izan zuten bizkaitarren aurrelariekin. Migel Mailuk orduan egin zuen bere bizitzako
|
lehen
heriotza.
|
|
|
aitatxi harrotuak balantza ekarrarazi zuen Garrüzeko harakinarenetik, eta sei libera eta erdi egin nuen haren gainean. Jainkoari eta emaginari eskerrak, ene
|
lehen
heriotza egiteko zenbait urtez egon nuen oraino, eta amak ere parada izanen zuen berriz ere amatzeko.
|
|
2007
|
|
|
botereak gorputzabehar du, moldeatzeko, antolatzeko eta diziplinaren era ezberdinak ezartzeko.Episteme modernoan botereak bizitza behar du, eta heriotza izango da boterearenmuga, zeren eta heriotzaren ondoren botereak bere indarra agerian uzten jarraitzeko behar duen eremua desagertzen baita.
|
Lehen
heriotza bilatzen zen eta orain, berriz, bizitza: «Desde que el poder asumio como funcion administrar la vida, nofue el nacimiento de sentimientos humanitarios lo que hizo cada vez mas diflcil laaplicacion de la pena de muerte, sino la razon de ser del poder y la logica de suejercicio.
|
|
|
Matesanzek garrantzia kendu dio horri, eta argitu du beste bide batzuetatik egindako odol emateen indizea etengabe handitzen ari dela, eta, gainera, gaineratu du zirkulazio istripuak ez direla jada transplanteetarako organo hornitzaile nagusia, 1992an %43tik %14, 3ra igaro baitira. Gaur egun, espainiarren
|
lehen
heriotza arrazoia, urrunetik, istripu kardiobaskularrak dira, besteak beste, miokardioko infartuak eta garuneko iktusa. Ministroak adierazi du oso ontzat jo duela dohaintzen familia negatiboak %15, 2raino murriztu direla, orain arteko munduko tasarik txikiena.
|
|
|
Kontua da laguntza eskatzen duen dei baten jatorria hauteman daitekeen kasuetan, iraganarekiko hobekuntza oso sentibera dela.
|
Lehen
heriotza seguruak izan zitezkeenak, gaur egun konplikazio handirik gabe erreskatatzen dira. Nola funtzionatzen du mugikorren kokapenak?
|
|
2008
|
|
|
Ez naiz ni Alfredo Tamayo jesuitaren balio intelektuala zalantzan jartzen duena izango. ETAk
|
lehen
heriotza eragin aurretik ezagutu nuen, hots duela berrogei urte baino gehiago. Irakasle izan nuen ESTEn, bere klaseetara gustura joaten nintzen, bizitzara ateratzen ari zen hamazortzi urteko mukitsua nintzen harentzat sekulako berrikuntza baitzen Tamayo gaztearen diskurtso teorikoa.
|
|
|
Ipuina, berez, ariketa psikologiko sinple bat besterik ez zen; baina
|
lehen
heriotzak etorri ziren gero. Errudun sentitzen hasita nago.
|
|
|
Urte horretan, gripearen eraginez larritutako gaixotasunengatiko heriotzak areagotu egin ziren, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) datuen arabera. Gaixotasun kardiobaskularrak izan ziren
|
lehen
heriotza arrazoia 2006an, heriotza guztien %32, 5, eta, ondoren, minbizia (%27, 4). Urte horretan, tumoreek 101.669 heriotza eragin zituzten (%1, 2 gehiago).
|
|
|
Bizi itxaropenarekin bat etorriz, 45 eta 65 urte bitarteko segmentuaren heriotza tasek adierazten dute heriotza goiztiarrak askoz handiagoak direla gizonen artean. Pertsona helduen
|
lehen
heriotza arrazoia tumoreak (bularrekoak emakumeetan eta biriketakoak gizonetan) eta zirkulazio sistemako gaixotasunak dira. Gizonen artean, gainera, honako hauek nabarmentzen dira:
|
|
|
Diagnostikatutako kasu guztien %34 dira, gutxi gorabehera. Heren bat, aurreikus daitezkeenak Eurostaten erreferentzien arabera (Europako Batzordearen estatistika bulegoa), 2006ko minbizia izan da 45 eta 64 urte bitarteko adin taldearen
|
lehen
heriotza arrazoia. Talde horretako gizonen artean, ohikoagoak izan ziren arnas traktuan (biriketan eta eztarrian, esaterako), eta emakumeen artean, bularreko minbizia.
|
|
|
espainiarrak dira oraindik gehien erretzen duten europarrak eta, gainera, azken urteotan ohitura hori areagotu dutenak. Emakumezkoetan, pronostiko okerreneko minbizia obulutegikoa da, nahiz eta espezialistak ados dauden zifrek adierazten duten bezala erretzen jarraitzekotan, laster izango da emakumezkoetan minbiziagatiko
|
lehen
heriotza arrazoia birikakoa, AEBetan gertatzen ari den bezala. Proposamen berriak Euroganberak ere gaixotasunarekin zerikusia duten alderdi batzuk hobetzeko beharra aipatu du.
|
|
|
1983ko abenduan hil zuten Ramon Oñederra Kattu gazte azkoitiarra Baionan, tiroz. GALek bere gain hartu zuen
|
lehen
heriotza izan zen arren, asko izan ziren garai haietan gerra zikinak hil edo bahitutako euskal militanteak. Halere, ardurak kitatu gabe daude oraindik.
|
|
|
Lasa eta Zabala bahitu eta bi hilabetera hil zuten tiroz Oñederra Baionan. Horixe izan zen GALek bere gain hartu zuen
|
lehen
heriotza.
|
|
2009
|
|
|
Angina, miokardioko infartua edota bat bateko heriotza eragin ditzake. Herrialde garatuetako
|
lehen
heriotza kausa da.
|
|
|
Floreyk eta emazteak penizilinarekin sendatutako gaixoen zerrenda luzea zuten, eta soldadu aliatuentzat ere arma garrantzitsu bihurtzen ari zen.
|
Lehen
heriotza eragiten zuten zauri asko sendatu egiten ziren orain.
|
|
|
Italiarren atzetik, frankistak zetozen, eta negoziaketahorien jakinaren gainean ere omen zeuden. Hilabete eskas beranduago, inolakoepaiketarik gabe edo sasiepaiketen ondorioz,
|
lehen
heriotza zigorrak, Santoñakohondartzan bertan gauzatzen hasi zirenean, faxisten hitzak ez zuela batere balioegiaztatuko zuten. Beranduegi zen, Manu Egidazurentzat, Francisco Rabanerarentzat, baita Eusko Gudarosteko burua izan zen Ramon Azkuerentzat, edo EBBkokidea izan zen Florencio Markiegirentzat (Landa eta Guezala, 1998).
|
|
|
Urte askoan, ezin izan zuten esan ere, senideak hil zituztela. Epaitegietanjasota datozen fusilatuei buruzko
|
lehen
heriotza agiriak dira 1944koak, zortzi urtepasatu eta gero. Heriotza agiri batzuetan jartzen du:
|
|
|
Europako Erkidegoko Gobernuak uste du egokiagoa dela “gripe berria” terminoa erabiltzea, “zerri industrian ondorio larriak eta justifikaziorik gabeak saihesteko, batez ere egungo krisialdian”.
|
Lehen
heriotza Estatu Batuetan Bien bitartean, A/ H1N1 birusaren ondorioz 23 hilabeteko haur baten heriotza berretsi du Estatu Batuek. Mexikotik kanpo hil den lehen biktima da, Gaixotasunak Kontrolatzeko eta Prebenitzeko Zentroak (CDC) adierazi duenez.
|
|
|
Kontrol etapa baten ondoren, Argentinak bertan behera utzi zituen Mexikorekiko aireko konexioak, birusa herrialdean sar ez zedin, hedapen handiko beste batera pasatu zen. A gripearen
|
lehen
heriotza hil zen hil honen erdialdean. Orain, 23 lagun hil dira dagoeneko, eta Brasilek gomendatzen du negu honetan Argentinako edo Txileko eski zentroetara ez joatea.
|
|
|
Hala ere, azterlan britainiar batek dio gizartearen zati handi batek ez dituela ezagutzen gaixotasunaren hasierako estadioetan tumoreak eragindako sintoma nagusiak. Seinale horiek ezagutzeak nabarmen murriztuko lituzke minbiziak eragindako heriotzak, Espainiako
|
lehen
heriotza arrazoia.
|
|
|
“Genomaren eredu global bat eraikitzeko, oinarri genetikoko gaixotasunen aldaketak ezagutu behar dira azken punturaino, eta, a posteriori, edozein gaixotasunen azken genea ezagutu”, azpimarratu zuen Antiñolok. Oinarri genetikoko gaixotasunak edo gaixotasun arraroak dira 14 urte bete aurreko
|
lehen
heriotza arrazoia, eta ezagutzen diren gaixotasun guztien %5 dira. Antiñolok proiektu honetako aurrerapen teknologikoen garrantzia nabarmendu zuen.
|
|
|
Baina, zenbakirik egiten ez den arren, egiaztatzen da 40 urteko pertsona batek hilean 6 euro ordaintzen baditu, batez beste, heriotza polizagatik, 80 urte betetzen dituenean (Espainian, gizonezkoen bizi itxaropena 83 urtekoa da) 2.880 euro ordaindu dituela, kopuru hori nahikoa da (herri askotan ez guztietan) gure erabileren araberako ehorzketa egokia egiteko. Kopuru horiek adierazten dute kuota horiekin ez dela beharrezkoa 40 urte bete baino
|
lehen
heriotza asegurua kontratatzea, nahiz eta erabakia ez den denbora askoan atzeratu behar: ohikoa da aseguru etxeek ez onartzea 65 edo 70 urte baino gehiagoko bezeroak.
|
|
|
Horri erantzunez, haren saila balizko ekintzak aztertzen ari dela jakinarazi du Osasun eta Lan ministro Maurizio Sacconik. Era berean, Eluanarena 1948tik Italian ebatzi den
|
lehen
heriotza zigorra dela adierazi du Barne ministro Alfredo Mantovanok. Eta argudio ber berak erabiliz, gaur hasi dute Eluanaren hilketa adierazi zuen atzo PDL Askatasunaren Hiria alderdiko senatarien buru Maurizio Gasparrik.
|
|
2010
|
|
|
|
Lehen
heriotzak lapurreten eta arpilatzeen ondorioz
|
|
|
Pankreako minbiziak eragindako heriotzak ere nabarmen handitu ziren (%7). Gizonek, ordea, eritasun iskemikoak izan zituzten
|
lehen
heriotza kausa gisa (20.369), 2007an baino lau puntu gehiago. Bigarren heriotza arrazoia bronkioetako eta biriketako minbizia izan zen, 17.146 heriotzarekin (2007an baino %0, 2 gutxiago).
|
|
|
Beraz, horiei aurre egiteko modurik onena prebentzioa da. Hala ere,
|
lehen
heriotza arrazoia izan arren, prebentzioa ez da ohikoa. Pixkanaka, prebentzioarekin lotutako guztia hobetzen ari da, baina arazoa da pazienteek jarrera aktiboa hartu behar dutela beren osasuna zaintzeko, eta hori lan neketsua da.
|
|
|
Gaur egun, bihotzekoa diagnostikatu zaien pertsonen %10 baino ez da hiltzen, baina %40 inguru gehiago hil dira bat batean. Garrantzitsuena da
|
lehen
heriotzen %35 inguru gaixotasun kardiobaskularrek eragiten zutela, eta orain, hamarkada bat baino gutxiagoan, kopuru horiek gutxitu egin direla. Prebentzio kanpainei esker?
|
|
|
Behin batean, 1987aren azken aldera, nire bulegora, Irlandako kazetari bat etorri zen Vaticano Irratiak Joan Paulo
|
Lehenaren
heriotzaren berria nola eman zuen jakin asmoz. Berehala erantzun nion Joan Paulo Lehena 1978an hil zenean, ni ez nengoela artean irratian eta horretaz ez neukala gauza handirik esateko.
|
|
2011
|
|
|
Bizitza erabat maite duzunean heriotzari ez diozu ihes egiten, baina ez duzu heriotzaz fetitxe bat egiten ere. Horrela jokaturik,
|
lehen
heriotza iraultzaile baten gainetik, bigarren heriotza batekin aurkitzen zen Yoyes, ekintza etiko baten ondorio bezala, azken sublimazio bezala, ez inoren agindua jarraituz, bere semeagatik, ez inolako osaba edo senarren agindua betetzeko.
|
|
|
Badakit esan dudala hau dela istorioaren hasiera. Horrekin ez dut esan nahi, ordea, gurean ustekabeak
|
lehen
heriotza harekin hasi zirenik, ez eta gure ama inork erail zuenik ere. Zorigaiztoz hil zen ama, hori hala da.
|
|
|
Tarteko intzidentziatzat hartu arren, zirrosia gertatzen denean ehunekoak gora egiten du, eta, bigarren kasu horretan, urteko %3 eta %5 artean. “Arriskua handia da, eta, gaur egun, minbizia garatzea da zirrosi hepatikoaren ondoriozko
|
lehen
heriotza arrazoia”, adierazi du Jordi Bruixek, BCLC ikerketa taldeko buruak (Bartzelona Clinic Liver Cancer). BCLC Bartzelonako Hospital Clic eko gibeleko minbizia aztertzen duen taldea da.
|
|
|
Munduko
|
lehen
heriotza arrazoia kardiopatia iskemikoa da
|
|
2012
|
|
|
Tabakoak urtean 53.000 heriotza eragiten ditu Espainian, hau da, egunero 145 pertsona hiltzen dira arrazoi horregatik. Pneumologiaren eta Kirurgia Torazikoaren Espainiako Elkartearen (SEPAR) azken datuen arabera, kopuru horri tabakismo pasiboaren ondorioz hildakoak gehitu behar zaizkio, urtean 3.200 Carlos Jiménez Ruiz SEPAReko Espainiako Elkarteko tabakismo arloko koordinatzaileak azaldu duenez, tabakoa da, gaur egun, Espainian saihestu daitekeen
|
lehen
heriotza arrazoia. Tabakoa kontsumitzeak zirkulazio istripuak edo lan istripuak baino heriotza gehiago eragiten ditu.
|
|
|
Federazioak gailu mugikorretarako aplikazio espezifikoak ere garatu ditu, erabiltzaileek informazio guztia eskuratzeko eta erakundearen proiektu eta zerbitzuetarako dohaintzak egiteko. Beste alde batetik, Son Espases Unibertsitate Ospitalean egiten den “Gaixotasun Arraroen II. Jardunaldi Balearra” n azaldu da patologia horiek direla adin pediatrikoko
|
lehen
heriotza arrazoia, eta gutxi gorabehera jaioberrien %3ri eragiten dietela, eta, aldi berean, ospitaleratze pediatrikoen %30 eta %50 artean daudela. Gainera, Son Espases Ospitaleko Genetika Zerbitzura bidalitako 12.480 gaixoen historia klinikoen azken azterketetako batean, gaixotasun arraroak zituzten 2.796 paziente detektatu ziren, 318 patologia desberdinetakoak.
|
|
|
Espainian, sei minututik behin pertsona bat hiltzen da garun hodietako istripuaren ondorioz, gure herrialdeko emakumeen
|
lehen
heriotza arrazoia
|
|
2013
|
|
|
Gure leinukoek bazakiagu zuekin ihardukitzen. Orozkoar bat izan zuan aitatxik egin
|
lehen
heriotza.
|
|
|
Sindikatutik lehenik eta behin, elkartasuna adierazi nahi diegu hildako langilearen sendiari, lagunei, lankideei eta gertuko guztiei. Modu berean gogor salatu nahi dugu Euskal Herrian 2013an izandako
|
lehen
heriotza istripua dela honakoa. Gogoratu behar dugu, halaber, 2012 urtean 56 langile hil zirela.
|
|
2014
|
|
|
1968 urtea une esanguratsua izan zen euskal historian; izan ere, garai horretan bizkortu eta lehertu ziren aurreko hamarkadatik gizarte esparru desberdinetan gertatzen ari ziren hainbat prozesu. Arlo politikoan, ETAren lehen ekintza armatuak eta
|
lehen
heriotzak gertatu ziren. Espainiako gobernuak, Franco diktadorearen zuzendaritzapean, errepresio itsu eta gogorrarekin erantzun zion jarduera horri, eta zuzen edo zeharka euskal gizarte ia osoa jarri zuen jomugan.
|
|
|
Gizonezkoetan, minbizia da
|
lehen
heriotza arrazoia
|
|
|
Gaixotasun kardiobaskularrak: heriotzaren lehen arrazoia Hala ere, gaitz kardiobaskular horiek geldiarazteko arrisku faktore aldakorrei aurre egiten hainbeste urte eman ondoren, oraindik ere mundu osoko
|
lehen
heriotza arrazoietako bat dira. Azken urteetan eta, batez ere, 2012ra arte, nabarmen murriztu da gaixotasun kardiobaskularraren ondoriozko heriotza gure herrialdean, baina ez gaixo kopurua kardiobaskularrak.
|
|
|
Julien Bizkai, Adolphe Berdeko eta ondoan negarrez dituen adiskide batzuei gorpua jasotzeko manatu die Leon Iturri kapitainak zalditik jautsi gabe.
|
Lehen
heriotza horrek ez du soldaduen kuraia sobera histu, bideari lotu zaizkio berriro, eta oinezko laugarren egunarekin heldu dira Toulerat, agorrilaren 12an. Zizpak askatu gabe lurrean lo eginen dute gaur gauean ere.
|
|
|
Zu zara formalki gure aurrean aurkeztu den
|
lehen
heriotza eskuadroia.
|
|
2017
|
|
|
Zergatik saihestu? Izan ere, proba sinesgarriak zeuden, eta, kopuru txikitan, baina kantitate txikitan ere bai, kolon eta ondesteko minbizia izateko arriskuarekin, Mendebaldean prebenitu daitekeen
|
lehen
heriotza zergatietako bat. Jarrera hori 2011n berretsi zen.
|
|
2018
|
|
|
Triglizeridoak? Horrela eragiten diote zure bihotzari Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) azken datuen arabera, 2017ko abenduan argitaratu ziren, eta gaixotasun kardiobaskularrek
|
lehen
heriotza kausa izan zuten Espainian 2016 urtean, eta, emakumeen kasuan, gaixotasun kardiobaskularren ondoriozko heriotzak handiagoak dira emakumeetan (%30, 81) gizonezkoetan baino (%25, 93). Funtsezkoa da, beraz, bihotza zaintzeak duen garrantziaz jabetzea, edozein motatako istripu kardiobaskularrak prebenitzeko.
|
|
|
Baina han ez zen minbizirik. Onik atera zen bere
|
lehen
heriotza hartatik, San Sebastian mauritaniarren gezietatik bezala, Andy Warhol Valerie Solanasen tiroketatik bezala.
|
|
|
munduak harekiko duen sinesberatasuna. Baiki, gezikatua hiltzea,
|
lehen
heriotza hori zegokiokeen San Sebastiani parametro estetikoen arabera, nola zegokiokeen, demagun, Andy Warholi 1968an Valerie Solanasek tirokatu zuenean hil izana, eta ez, kirurgia badaezpadako baten ondorengo konplikazio arruntaren ondoren, ia hogei urte geroago.
|
|
2019
|
|
|
La Razon eko rider ak bizikletaz 10.000 kilometro baino gehiago egin ditu Glovon lanean hasi zenetik, orain dela bi urte. Rider baten
|
lehen
heriotza aurtengo maiatzean gertatu da, baina hori ez da inola ere lehengo lan istripua izan Glovon. Rider lanean eman nituen hiru hilabete eskasetan, horietako askoren berri izan nuen, eta ikusi ere egin nituen.
|
|
2020
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) kalkuluen arabera, 2015erako (azken urtean datuak argitaratu dira) 17,7 milioi pertsona hil ziren gaixotasun kardiobaskularren ondorioz, munduan erregistratutako heriotza guztien %31 Espainian ere
|
lehen
heriotza arrazoia da, Estatistikako Institutu Nazionalak (INE) 2017an emandako datuen arabera. Dislipemiak, odoleko kolesterol eta triglizerido mailen asaldurak, gaixotasun kardiobaskularrak eragin ditzake, tratatu ezean.
|
|
|
Urtarrilaren 17an gertatu zen kartzelan
|
lehen
heriotza, otsailean bigarrena, apirilaren 1ean hirugarrena, eta apirilaren 25ean laugarrena. Azkena, berriz, irailaren 21ean izan zen.
|
|
|
Ondorioei dagokienez, munduan zazpi milioi pertsona baino gehiago hiltzen ditu urtero, horietatik sei milioi inguru erretzaile zuzenak direlarik, eta milioi bat inguru erretzaile ez zuzenak. Gure inguruan, heriotzen %13, 5 egotzi lekizkioke tabakoari, eta, ekidin litezkeenen artean,
|
lehen
heriotza arrazoia da. Mendekotasunari dagokionez, izugarria da nikotinak eragin dezakeen efektua, garunaren erdigunean lan eginez, sistema linbikoa deritzogun eremuan.
|
|
|
Hainbat dira txaloak jo eta musika elkarrekin entzuteko elkartzen diren elgetarrak, eta egunero ipintzen dute Txoria txori herrian. Astelehenekoa, baina, saio zaila izan zen, COVID Elgetan eragindako
|
lehen
heriotzaren berri izan baitzuten herritarrek.
|
|
|
Alzheimerren gaixotasuna (AG) da Down sindromea (DS) duten pertsonen zahartzaroko arazo nagusia. Izan ere, 40 urte edo gehiago dituztenen
|
lehen
heriotza arrazoia da.
|
|
|
Filipinak bere
|
lehen
heriotza baieztatzen du.
|
|
|
Mundu mailan, gutxienez 12 kasu barne Tragedia bat Koronavirusaren agerraldian:
|
lehen
heriotza AEBn Norman Vincent Pealeren estrategiari jarraitu zion: nahi duzuna ikustea, gertakizunak kontuan hartu gabe.
|
|
2021
|
|
|
Biriketako minbizian, gaixotasuna oso aurreratuta dagoenean agertzen dira sintomak. Hala, minbiziagatiko
|
lehen
heriotza arrazoia da, eta koloneko eta prostatako minbiziaren ondorengo hirugarren ohikoena. Gainera, urtero diagnostikatzen diren 20.000 kasu berrietatik% 90 erretzaileei dagozkie, Espainiako Pneumologia eta Kirurgia Torazikoaren Elkartearen arabera (Separ).
|
|
|
Are gutxiago Tolosan. Txabi Etxebarrieta ezaguna da ETAren
|
lehen
heriotza eragin zuelako, Jose Pardines guardia zibila hil zuen Adunan. Era berean, ezaguna da bera izan zelako guardia zibilak hil zuen lehen etakidea.
|
|
|
Isilpean, jendaurreko suen epikarik gabe, urtero Espainian milioika ale desegiten ditugu. Argitaletxeen biltegiak beilatoki bihurtu dira, harrera egiten baitiete liburu umezurtzei beren
|
lehen
heriotzan, hau da, liburu dendek itzultzen dituztenean. Saldo negatiboa izugarria da:
|
|
|
Gero, lanak batu zituen, polizia politikoan, bere adiera okerrenean. Eta, azkenik,
|
lehenaren
heriotza ondoan Erregimenaren errebantxa izan zen Creix Bilboko Poliziaburu Nagusia izendatzea. Errepublikanoek Manzanas kartzelaratu zuten Guadalupeko gotorlekuan; Creix, berriz, Bartzelonako Vallmajor kaleko txekan, eta, gero, Oix en kontzentrazio eremuan.
|
|
|
Poliziaren arabera, bere ekintzen artean
|
lehen
heriotza Motosena zen: beste 6 hilketa eta 22 burutugabeko hil asmoak lotu zizkioten.
|
|
|
Zure
|
lehen
heriotzaren ordua, maitea.
|
|
2022
|
|
|
Larunbatean, urriak 29an, Iktusaren Munduko Eguna zen. 2021ean, Euskal Autonomia Erkidegoan eritasun horren 11.700 kasu izan ziren, gure jendartean emazteen
|
lehen
heriotza kausa da. Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailarentzat eta Osakidetzarentzat, lehentasuna da eritasun horren aurkako borroka, gaitza pairatzen duten pertsonen batez besteko adina 75 urtekoa da.
|
|
|
Batzuek unitate hepatikoetan arreta behar izan zuten, eta gutxi batzuek gibel transplantea. Gainera,
|
lehen
heriotzaren berri eman da. Baina zer mikroorganismo patogenok (birusak, bakterioak, onddoak…) eragin ahal izan du mundu erdian duen gibelaren hantura hori, eta nola babestu gure seme alabak harengandik?
|
|
|
iStock Osasun arazo larria Kezkatzeko asmorik gabe, hona hemen arazo hori azaltzeko zenbait datu: Espainian eta munduan, gaixotasun kardiobaskularrak dira
|
lehen
heriotza arrazoia. 2020an ia 120.000 lagun hil ziren arrazoi horregatik gure herrialdean.
|
|
|
Iranen irailaz geroztik hedatu diren protestekin lotuta, kondenatu bat exekutatu du estatuak gaur goizaldean, Mizan herrialdeko botere judizialaren albiste agentziak jakinarazi duenez. Protesten harira Iranek gauzatu duen
|
lehen
heriotza zigor ezaguna izan da.
|
|
|
Mobilizazioen harira, Iranek azaroaren 14an eman zuen
|
lehen
heriotza zigor epaia, eta asteartean jakinarazi zituen azkenak: bost lagun kondenatu zituen heriotzara, ustez, Basij milizia islamikoko kide bat hiltzea egotzita.
|
|
|
Bezero batzuek uko egiten diote hona etortzeari, arrisku handiegia da, esaten dute, nahiago dute ni haiek dauden tokira joatea, berek hartu duten hotel bateko gelan biltzea, ezagutu gintzaketen auzoetatik urrun, eta bestalde badira bezero ezti batzuk zertu baino lehen elkar ezagutzea nahi dutenak, arraroa da baina gertatzen da, taberna batean edo jatetxe batean elkartu behar duzu haiekin, eta afalondoa haien ondoan igaro behar duzu, nik hilean behin, hileko lehen larunbat guztietan libanoar batekin egiten dudan bezala, Malek izena du eta nitaz maitemindurik dago ia, horixe adierazten didate gizon horrek niri egiazko izena eman izanak eta beti hitzordura azaltzeak, eta aldi berean sendo eta etsiturik egoteak, triste eta hunkiturik, eta neuk ere maite nezakeen Malek ez balitz neurriz gain lodi, ez balitz neurriz gain tripazagi, ez balitz ehun eta berrogei kiloko gizona, gainera kontatuak dizkit bere zorigaitz guztiak, esana dit zenbat pisatzen duen doi baina ez naiz oroitzen, pisua adina bezalakoxea da, izenak bezalakoxea, kopuru jakin batez gero jada ez dio axola, eta pisu muga batetik gora ez dago maitasuna egiteko posizio bat baizik, ni bizkarrez etzan eta haren orgasmoaren zain egon, ez dago besterik, eta Malekek neke handiz mugitzen ditu gerria eta burua, eta hileko lehen larunbat guztietan Parc hiribideko japoniar jatetxera joaten gara, Kotorirenera, non oinetakoak erantzi behar baitira jateak oinekin zer ikusirik izango balu bezala, eta ahal dugun guztia jaten dugu, sushi, txipiroi frijitua, idia eta arroza, barazkiak, pasta eta saltsa guztiak aparte, ikaragarri gustatzen zait jatetxera joan eta furian jatea, esan behar dut etxean ez dudala batere kozinatzen, ez dut ezer jaten, edo ia ezer ez, eta orduan hilean behin badarik ere aprobetxatu egiten dut, eta sakea edo berak hautatutako ardo beltzetik edaten dugu, inoiz ez da ardo berdina, zeren plazerak aldatzen jakin behar da, zapore berriak deskubritu aldioro, eta bestela Ouzeri jatetxera joaten gara, Mont Royal-en ireki duten greziar jatetxera, eta han beti galeper erreak orburu bihotzekin eskatzen dut sarrerako, beti ardo beltz jakin hori, azala gorriarazten didan horixe, Ouzerin aukera handiagoa da eta giroa lasaiagoa, jendea urtebetetzeetan eta ezkontzetan joaten da hara, eta gero hotelera joaten gara zeren Maleki ez zaio nire logela gustatzen, txikiegia egiten zaio jakina, eta ohea beheregi dago, eta oroz gain kartzela arriskua saihestu nahi du, halaxe dio, noiznahi etorri litezke poliziak, atea jo eta bere bizia hondatu, poliziek atea jo lezakete aitak jo lezakeen bezalaxe, eta niri garrasi egiteko gogoa etortzen zait Malik bere alabagan pentsatzera behartzeko, haren irudia gu bion artean jartzeko, eta behin eta berriz esaten dit ez duela buruhausterik nahi zeren familia bat du eta gizarte maila handikoa da, banku bateko gerentea da, baina ez zenuke kezkatu, esaten diot nik beti, poliziarik ez zaigu gogait eragitera etorriko zeren italiar mafiaren babesa du gure agentziak, ez al duzu telebista ikusten, ez al dituzu egunkariak irakurtzen, legeen gaineko legeak ere badira, jendailaren metalegeak dira, diru beltza zuritzen dute, putak ere baliatzen dituzte, baina ni ez naiz horrekin obsesionatzen zeren nik ez dakit ezer agentziaren eta erakunde kriminal baten arteko filiazioaz, proxenetek ez dute ohiturarik langileei informaziorik emateko, eta gainera hoteleko gelak gustatzen zaizkit, unibertso itxi bat eratzen dute, tapizezko oskolak oheko izarekin konbinatzen du, Van Goghen eta Moneten lanen erreprodukzioak dituzte, paper zurian bildutako edontziak eta film pornoak, bainurako jelaren poltsatxoak, eta horiek burbuilazko bainuontzira bota eta kokotserainoko aparra egiten dute, eta Malek ikusi nuen lehenengo aldian, Kotorin, hantxe baitzegoen nire zain, edontzi sake bat eskuan, zera pentsatu nuen, hona hemen gizon bat, gizena, ordaindu ezik larrua jo ezin duena, ezin duena egin ahoz gora baizik etzan eta orgasmoaren zain geldi geldi egon, eta bere emazteagan ere pentsatu nuen, beharbada hura ere gizena izango da, ez dira uztartzeko gauza, eta zera hauetan pentsatzen ari nintzela Malekek irribarre egin zidan esanez ni ikusteak asko pozten zuela, ...bezala zela hura, eta istantean jakin nuen ez nukeela nahiko inork ni ederrestea, ez, ezta hautatzen nautenean edo beste inor baino lehen nahiago nautenean ere, ezin dut galarazi inori nire lekua uztea, eta emakumeren batek nik baino zerbait hobea duela ikustean sufritzen badut ere, haiek faltan dutenak ez nau pozten, horra zergatik uste dudan ez nauela akabatuko daukadanak edo ez daukadanak, ez,
|
oroz
lehen heriotza dator, dagoenaren edo ez dagoenaren tokia hartzera datorrena, nire aitaren Uholde handia da, bidean den guztia suntsitzera etorria.
|
|
2023
|
|
|
AGa da gaur egun DSa duten pertsonen
|
lehen
heriotza arrazoia eta badirudi epilepsia bera dela DSa duten pertsona helduetan bizi itxaropena murrizteko beste arrazoietako bat, baita AGaren sintomarik ez dagoenean ere (5,10). Edonola ere, 40 urtetik haratago krisi epileptiko bat garatzeak (betiere eragile ez identifikagarririk egon ezean) AGaren fase sintomatikoa izateko% 80ko iragarpen balio positiboa du (57,58).
|
|
|
AGa da gaur egun DSa duten pertsonen
|
lehen
heriotza arrazoia eta badirudi epilepsia bera dela DSa duten pertsona helduetan bizi itxaropena murrizteko beste arrazoietako bat, baita AGaren sintomarik ez dagoenean ere (5,10). Edonola ere, 40 urtetik haratago krisi epileptiko bat garatzeak (betiere eragile ez identifikagarririk egon ezean) AGaren fase sintomatikoa izateko% 80ko iragarpen balio positiboa du (57,58).
|