|
2001
|
|
|
1 Deia egunkariaren lehen alerako idatzitako artikulua da hau. Ohar bedi irakurlea" berrogeizaro" luzearen ondoren,
|
lehen
hauteskundeen (1977/06/15) atarian idatzita dagoela. Deiaren lehen ale honetan, esaterako, lehen plamako titulu nagusia ageri da euskal presoak kalera irten direla.
|
|
|
EtxeberriAintxartek Parisen aurkeztu zuen proiektua, estreinako aldiz Ipar Euskal Herri arentzat departamendua, euskararenofizialtasuna eta ahalmen handiko autonomi estatutua galdetzen zituena federal kutsuko Frantziako Errepublikarenbaitan, Legassek egindakoa zen. 1945eko irailean gerra osteko
|
lehen
hauteskundeak egin ziren Frantzian, kantonamenduetakoak hain zuzen; eta hauetara, Ipar Euskal Herria ren historian lehenbizikoz Nationaliste basqueizenarekin agertu zena Legasse izan zen. 95 boz bildu zituen.
|
|
2002
|
|
|
Ez da ahaztu behar 77an UCDk hemen irabazi zuela
|
lehen
hauteskunde orokorretan! Nazio askapen prozesurik ez da kontzientzia kolektibo sendo bat gabe, eta horretan asko aurreratu dugu.
|
|
2003
|
|
|
Euskal Barrutiaren aldeko kanpainak abuztu irailean indar berria hartu zuen, ekainean
|
lehen
hauteskunde prozesua bukatu ondoren. Sortu berria zen Legebiltzarkideen Batzarrak lau herrialdeen barrutia eskatu zuen.
|
|
|
1980an, Eusko Legebiltzarrerako
|
lehen
hauteskundeetarako prestatutako programak (gaztelania hutsean) honako hau zioen unibertsitateari buruz: Espainiako legedia garatuko zuen Eusko Legebiltzarraren arauen arabera antolatu behar zen sortu berria zen Euskal Herriko Unibertsitatea.
|
|
2004
|
|
|
Bai, biltzeko eta mintzatzeko askatasuna hasi baitzen, iritzi ezberdinak idazteko eta irakurtzeko aukera zabaldu. «Berrogeita hamar urtera ailegatu behar izan dut, zioen batek,
|
lehen
hauteskundeak ikusi ahal izateko». San Sebastian eguneko danborradarako ikurriña agertzea baimendu zuten.
|
|
|
Eta horrek Euskal Estatutuaren aldeko kanpaina bateratuak ekarri zituen. Are eta gehiago, alderdi sozialistak,
|
lehen
hauteskundeak burutu eta gero, D' Hondt legea zela medio, ikusi zuenean Nafarroan eskuma garaile atera zela, jarraitu zuen parte hartzen Euskal Parlamentarien Asanbladan. Horretan lehendakaria Manuel Irujo zen, baina idazkaria Gabriel Urralburu genuen.
|
|
|
“Online” botoaren jatorria Arizonan dago (AEB). ), 2000ko martxoan alderdi demokratak antolatutako
|
lehen
hauteskundeetan, Internet bidezko lehen hauteskunde lotesle gisa hartu baitira. Behar bezala erregistratutako 40.000 boto emailek beren boto txartelak utzi zituzten Sarearen bidez presidentearen izendapena egiteko.
|
|
|
“Online” botoaren jatorria Arizonan dago (AEB). ), 2000ko martxoan alderdi demokratak antolatutako lehen hauteskundeetan, Internet bidezko
|
lehen
hauteskunde lotesle gisa hartu baitira. Behar bezala erregistratutako 40.000 boto emailek beren boto txartelak utzi zituzten Sarearen bidez presidentearen izendapena egiteko.
|
|
2005
|
|
|
Diktaduraren kontrako borrokan, aurreko muturrean ibili ginen demokraziaren alde. Eta
|
lehen
hauteskunde demokratikoetan, atzeko muturrera bidali gintuzten; hori gu, zeren beste batzuk zuzen zuzenean zaborretara joan ziren.
|
|
2006
|
|
|
Hango esperientzia funtsezkoa izan ei da gauden uneraino iristeko. Kazetari honek Ostiral Santuko Akordioen ondorengo
|
lehen
hauteskundeak bertatik bertara bizi izan zituen Ipar Irlandan eta Sinn Feineko militante bati barrutik ateratako esaldia iltzatu zitzaion urdailaren barrenean. Ezagun hori ere zenbait urtez espetxean izandakoa zen.
|
|
|
1979ra etorriz, Katalunian ere izan zen eskubide historikoetara jo zuenik. Baina gogoan izan behar da 1978a arte ERC ez zela legala eta
|
lehen
hauteskundeetan ez zuela bere kabuz aurkezterik izan, eta horrek azal dezake errebindikazio horren ahultasuna. Oker ez banago, orduan Miquel Rocak esan zuen eskubide historikoak zaharkin hutsak zirela.
|
|
|
Errepublikan, PSUC berandu baieztatuko da alderdi komunista katalan gisa. Eta gogoan izan Trantsizio ondorengo
|
lehen
hauteskundeetan komunistek Espainian lortu zituzten diputatuen erdiak PSUCenak zirela. Joan Raventosek sortutako PSC hark ere lehenago sozialismo katalanaren tradizio historikoan eman ez zen tradizio bat ekarri zuen.
|
|
|
Iruñean haur eskola publiko sendoa izan dugu
|
lehen
hauteskundeetatik. Gaur egun udalak bederatzi haurtzaindegi kudeatzen ditu, eta hamargarrena Errotxapea auzokoa enpresa pribatu batek.
|
|
|
Floridako kirats bera dago hemen. Agintzen duen alderdiak, Washington-en laguna den Partido de Accion Nacional ek, lehendakaritza irabazi duela aldarrikatu du, berea' tortilla' baino meheagoko garaipena izan arren, Mexikoko
|
lehen
hauteskunde' garbia' izan omen den honetan. Baina horretarako guk ezikusia egin genieke boto kontaketako zenbait gertakizun iluni.
|
|
2007
|
|
|
Oraingoan ere, su eten ondorengo
|
lehen
hauteskundeak lirateke, baina horretarako aurkeztea lortu behar du eta gaur egungo haizeak ez dira horren oso aldekoak. PPren eskariak argiak dira, eta PSOEren joera ETAren atentatuen gaitzespenari lotua dago.
|
|
|
143 artikuluko 2 paragrafoak toki korporazioei edo beraien kideei ekimena aitortzen die autonomia prozesuan, baina ekimen hori, ondore guztiekin, atzeratu egiten da, behin Konstituzioa indarrean jarrita, tokiko
|
lehen
hauteskundeak egin arte.
|
|
2008
|
|
|
Hautesle eta hautagaien zerrenda egiteko ardura 1847ko irailaren 15ean hartu zuen udalak933, eta azaroaren
|
lehenean
hauteskunde mahaia aukeratu zen; izan ere, Candido Aretio (10 botorekin), Jose María Gisasola Oregi (7), Evaristo Agirre (6), eta Jose Ramón Gabiola botoen aztertzaile?, secretarios escrutadores?, izendatu zituzten.
|
|
|
dentro del local y a la vista de la mesa unos por si y otros valiendose de otros electores». Arratsaldeko zortzie934
|
Lehen
hauteskunde hauetan hautesle bakoitzak zortzi hautagairen izenak idatzi bazituen ere, sistema berriaren arabera bi urterik behin soilik zinegotzien erdiak berritzen zirenez, aurrerantzean hautesleek lau hautagairen izenak idatziko zituzten, hau da, aukeratu behar ziren udal karguak beste.
|
|
|
Logika hori nabarmen atzeman daiteke gutxiengo etnokulturalei buruz Flandesen 1998an onartutako dekretuan, eta baita eskuin muturreko Vlaams Blok alderdiak sustatutako flandestar diskurtso nazionalistan ere (Swyngedouw 1992), flandestarren eta waloniarren artean hasiera batean politikoa den gatazka zentzu etnikoan interpretatzen baitu. Izan ere, Vlaams Blok alderdi separatistaren
|
lehen
hauteskunde garaipena arte, 80ko hamarkada amaieran, belgikar autoritateak kulturaniztasunaren defentsarekin bateragarri izango zen diskurtso tradizional bat osatzen saiatu ziren, hauxe defendituz: belgikar identitatea ez du ondorengotzak zertzen, egitasmo komunaren eta arau konstituzional komunen onarpenak baizik (De Winter et al. 1998).
|
|
2009
|
|
|
Kartzelan zegoela irabazi zituen 1951ko
|
lehen
hauteskundeak eta 1952an izendatu zuten lehen ministro. Ondoko urteetan saiatuko zen mamitzen sozialismo afrikarra deitzen zuena ordurako inguruko herrialdeak baino garatuagoa zegoen Ghanan.
|
|
|
Probintzietako gobernuak aukeratzen dituzte gaur 15 milioi hautesle baino gehiagok Iraken. Azken lau urtetan izan diren
|
lehen
hauteskundeak dira.
|
|
|
|
Lehen
hauteskunde autonomiko horietan Nicolas Redondo (PSE), Carlos Iturgaiz (PP), Carlos Garaikoetxea (EA) eta Javier Madrazo (EB) izan zituen aurkari. Hilabete lehenago, irailaren 18an, su etena iragarri zuen ETAk.
|
|
|
AEBek talibanak agintetik kendu eta gero, 2004an egin zituzten
|
lehen
hauteskundeak. Orduan ere indarkeria giroa zegoen, eta botoa ematekotan zirenen kontrako mehatxuak.
|
|
|
Epaileak eta goi mailako funtzionarioak ziren batzordeko gehienak. Hiru urte geroago egin ziren
|
lehen
hauteskunde partzialak.
|
|
|
Espainiak euskaldunak harritzeko gaitasuna aienatu izanak ez du eragozten haien askatasunak murrizteko harturiko neurri asko eskandaluzkoak ez izatea. Askatasunaren eta D3Mren batik bat
|
lehenaren
hauteskunde zerrendak baliogabetzea, ETArekin dituzten lotura nola halakoetan oinarrituta terroristak badira, nolatan ez daude kartzelan?, larria baino larriagoa da, bi arrazoi ezinago arriskutsurengatik. Lehenik, demokrazia printzipio guztiak urratzen dituelako, besteak beste, politikan parte hartzeko eskubidea; eta, bigarrenik, politikaren bideari atea itxirik, suspertu eta zilegiztatu egiten duelako borrokatzen omen duen indarkeria.
|
|
|
Etorkizuneko bidea zehazteko bidaia horretan, atzera begiratzeko ariketa ere egin da hitzaldian, eta lan hori Floren Aoizi egokitu zaio. Idazle tafallarrak susmoa du
|
lehen
hauteskunde haietako efemeridea gerturatu ahala Nafarroako alderdi nagusiek berretsiko dutela bertsio ofiziala eta hauxe goraipatuko dutela: nafarrek erabaki ahal izan dute 30 urteotan zer izan nahi duten.
|
|
|
Haatik, garai hartan frankismoaren oinordekoek diseinatutako tranpa gisa ikusten du Aoizek
|
lehen
hauteskunde hura: Iraganari buruz hitz egitea ez da bakarrik nostalgikoen kontua.
|
|
|
Hala ere, NBE Nazio Batuen Erakundeko kide diren 192 nazioetatik 63k onartu dute gaur arte estatu berria. Horiek hala, gobernu berriarentzat garaipen handia da
|
lehen
hauteskunde prozesua ondo joan izana nazioartearen begietara.
|
|
2010
|
|
|
Afganistango
|
lehen
hauteskunde egunean talibanen erasoak ez dira eten
|
|
|
1994ko apirilaren 27an egin ziren baldintza demokratikoak betetzen zituzten
|
lehen
hauteskunde ez arrazistak Hegoafrikan. ANC alderdiak botoen %62ko babesarekin irabazi zuen, eta Mandela, ANCko lider gisa, 1994ko maiatzaren 10ean herrialdeko lehen presidente beltz izendatu zuten, NPko de Klerk eta Thabo Mbeki presidenteordeekin batera.
|
|
|
1977:
|
Lehen
hauteskunde demokratiko orokorrak izan ziren.
|
|
|
Su eten garaian egindako
|
lehen
hauteskundeak izan ziren 1998ko urriaren 25ekoak. ETAk iragarritako" mugarik gabeko su eten iraunkorra" indarrean zegoen hautestontzietara joan baino hilabete lehenago.
|
|
2011
|
|
|
Eusko Legebiltzarraren aitzinaldea. Han, EAJko ordezkaritza zabal batek babestuta egin du ekitaldi nagusia.Espainiako Gorteetarako
|
lehen
hauteskundeetan EAJk aukeratu zuen leloa ekarri du gogora Urkulluk ekitaldian. Indarra, eraginkortasuna eta zintzotasuna izan zen jeltzaleek 1977an aukeratutako goiburua, eta lelo horrek gaur egun indarrean jarraitzen duela esan du.
|
|
|
Maiatzeko hauteskundeetan hasi zen irudikatzen garai berriko mapa politikoa Hego Euskal Herrian. Espainiako Gorteetarako hauteskundeek. ETAk borroka armatuaren amaiera iragarri ondorengo
|
lehen
hauteskundeek, berretsi dituzte duela sei hilabeteko joerak.
|
|
|
1977 urteko
|
lehen
hauteskunde demokratikoetan diputatu hautatu zuten Gipuzkoan. Kargu horri eutsi egin zion hurrengo legealdietan 1989 urtera arte.
|
|
|
Urruñan, Hazia euskal kultura elkartea sortzen eta bultzatzen lehenetakoa izan zen eta gauza bera Herritarrak mugimendu abertzalearekin. Aurkeztu ziren
|
lehen
hauteskundeetan kontseilari edo zinegotzi bat lortu zuten eta horretan aritu zen bederatzi urtez gure Daniela, Poulou auzapez eskuindarrari adore handiaz aurre egiten. Urte gogorrak Danielak jasan behar izan zituenak.
|
|
|
Demokraziako
|
lehen
hauteskundeak gertu gertutik ezagutu zituen. 30 urte zituen HBko zinegotzi aukeratu zutenean.
|
|
|
Zela gogoratzen dituzu demokrazia garaiko lehen urte haiek eta
|
lehen
hauteskundeak. Zelakoak izan ziren. Oso giro eta testuinguru berezian egin ziren.
|
|
2012
|
|
|
Nadal, orain arte, parlamentuan alderdiko presidentetzan egon da. Clotasek 1980ko
|
lehen
hauteskunde autonomikoetatik agintaldi guztietan diputatu kargua izan badu ere eta oraindik diputatuaren akta mantendu zezakeen arren, alderdiko zuzendaritza berriaren «konfiantza ezagatik» Kataluniako Parlamentuko aulkiari muzin egingo diola adierazi du. PSCko beteranoaren hitzetan, bere karguaren eskumena parlamentuari dagokio, eta alderdiaren aldaketen ondoren, bere erabakia «erabat koherentea» dela azaldu du.
|
|
|
Zein igande polita, izan dira presidente gisa esan dituen lehen hitzak. Data berean, 1990ean, diktatzaileetatik gabeko Alemaniako Errepublika Demokratikoko
|
lehen
hauteskundeetan parte hartu zuela gogoratu du Berlineko harresia bota eta gero.
|
|
|
Hauteskunde guztiek dute bere berezitasuna. Egia da kasu honetan ETAren presentzia gabeko
|
lehen
hauteskundeak izango direla. Bestalde, ezin dira ahaztu sufritzen ari garen krisi ezberdinak:
|
|
|
> 1977:
|
Lehen
hauteskunde demokratikoak o Adolfo Suarez Gonzalez gobernu-buru o EHAS KAS: abstentzioa o Euskadiko Ezkerrak 61.417 boto, diputatu bat
|
|
2013
|
|
|
Epaiaren berriak azkar xamar bentilatu ondoren, ea, erakutsi ziguten gaur egunetik nola ikusten den hondamendia. Adibidez, honezkero ezagun baino gehiago famatu egin den Muxia ia mitikoan, baiki, Prestige ondorengo
|
lehen
hauteskundeetan PPk gehiengo absolutua lortu zuen udalerrian?: « Prestige oroitzapena da, aspaldi pasa zen, beldurra desagertu zen»; «Ez genuen arazo handirik izan.
|
|
|
lehenbizikoan Baionako bi kantonamendu eta Uztaritzekoa biltzen ziren, eta bigarrenean Hazparne, Bastida, Donibane Lohizune, Ezpeleta eta Bidaxunekoak. Baionako
|
lehen
hauteskunde barrutian Jean Baptiste Plantié Baionako auzapez errepublikarrak irabazi zituen bozak, eta bigarrenean Labatek. 1885ean hauteskundeak zerrendaka egin ziren, baina errepublikarrek indarra galdu zuten, eta Labatek diputatu izaten jarraitu zuen eta Harispek aitzineko bozetan galdu kargua berreskuratu zuen.
|
|
|
Oro har, Baionako
|
lehen
hauteskunde barrutia kendurik, Ipar Euskal Herri barnealdeko hautesleek eskuineko diputatugaiak hautatzen zituzten.
|
|
2014
|
|
|
baizik eta garaileek beren politika egiteko modua ezar dezaten. Horrela sendotu zuten frankistek beren eremua Nafarroan urte luzeetan, eta horrela irabazi zituzten
|
lehen
hauteskunde demokratikoak, hurrengoak eta hurrengoak: irabaziko ez zituzten, bada, demokraziaren jokoa abantailaz jokatzen zuten-eta?!
|
|
2015
|
|
|
Berlusconik bere
|
lehen
hauteskundeak irabazi zituen Polo delle Liberta deitzen zen koalizio baten bitartez. Italiatik atera gabe, askatasun hitzarekin inoiz konposatu den abestirik zirraragarrietariko batek Bandiera rossa izenburua dauka:
|
|
|
1976 urte haren hondarrean bozkatuko zen Erreforma Politikorako Legeari buruzko erreferenduma, eta hilabete gutxiren buruan antolatuko ziren Espainiako Gorteetarako diktadura ondorengo
|
lehen
hauteskundeak. Giro horretan ari dira idazten bada, Ustelan, eta ikusten denez eta aurrerago are nabarmenagoa denez, ikuspegi aski kritiko eta eszeptiko batetik.
|
|
|
Fikziozko elementuak jada lehenengo artikuluan aurki daitezke, non euskal parlamentari baten amari eginiko balizko elkarrizketa bat idatzi zuten. Kontuan izan behar da urte horretan bertan egin zirela frankismo ondorengo
|
lehen
hauteskundeak, 1977ko ekainean, eta, beraz, erreferentzia gertu gertu zutela. Hauteskunde horiek ezker abertzalearen eta KAS alternatibaren zatiketa ekarri zuten, KASetik atera baitziren hauteskunde horietan parte hartzea defendatzen zutenak.
|
|
|
Egiazki, frankismo ondorenean sekula ez zen ezker abertzale baturik izan, alderdiei zegokienez behinik behin. 1977ko
|
lehen
hauteskunde orokorretan EE koalizioa aurkeztu zen eta KAS alternatibak boikotaren alde egin zuen. Hilabete gutxiren buruan, urte hartako urriaren 24an, Telesforo Monzonen ekimenez, Altsasuko Mahaia sortu zen ezker abertzalearen batasuna lortu nahian.
|
|
|
–[Espainiako] Trantsizioaren garaian Euskal Herrian jaio zen lehen egunkari berria Deia izan zen. Hau 1977ko ekainaren 8an gertatzen zen, [Espainiako]
|
lehen
hauteskundeen bezperetan (ekainaren 15ean burutu baitziren). Bere lerro editoriala nazionalismo moderatura zuzentzen zen.
|
|
|
emateko. Hortaz, horretan oinarrituta 1977anlegitimatu zuen alderdi jeltzaleak bere existentzia bera eta bere proiektu politikoa, 1895 urtean eratuzenetik helburu zuena (1977ko ekaineko
|
lehen
hauteskunde orokorretarako hautatutako leloa horrenadierazgarri da: –beti egon garen lekuan jarraituko dugu?).
|
|
|
1978an
|
lehen
hauteskunde sindikalak egin ziren, Gobernuak horrela erabakita. Hauteskundeok ez zitzaizkion momenturik onenean etorri ELAri, bestelakoak baitziren une hartan sindikatuak zituen lehentasunak; bestalde, ez zegoen emaitzen zuzentasuna egiaztatzeko tresna sinesgarririk.
|
|
|
Laster iritsi ziren lehen emaitzak: 1980an foru eta toki administrazioetako lehen lan hitzarmena sinatu zen; 1984an
|
lehen
hauteskunde sindikalak egin ziren euskal administrazioan, eta 1985an eta 1986an administrazio autonomoko eta Ertzaintzako lehen lan hitzarmenak adostu ziren.
|
|
|
1977ko ekainean egin ziren Francoren ondorengo
|
lehen
hauteskundeek Adolfo Suarez berretsi zuten gobernuaren buruan. Fuentes Quintana, Ekonomia ministroak, soldatak apalduz inflazioari galga jartzeko ituna saiatu zuen UGT eta CCOOekin, baina hauek ez zuten onartu.
|
|
|
Lehen kontseilu hartan gerora eragin handia izan zuten beste bi pertsona azaltzen dira garaiko kutxaren goi organoan: Amadeo Marco7 60ko hamarkadatik
|
lehen
hauteskundeak bitarte Diputazioko presidente eta aurrezki kutxako presidentea eta Franciso Uranga Galdiano. Nafarroako eskuinaren bi arimak ordezkatzen zituzten biek.
|
|
|
|
Lehen
hauteskunde demokratikoetan eseritako foru diputatu haiek berehala Nafarroako Kutxako administrazio kontseiluan eseri ziren baita ere. Hauteskundeek ez zuten aldaketarik ekarri aurrezki kutxara.
|
|
|
Herrialdeko bozak Herrialde berri eta zabal huntako
|
lehen
hauteskundeak ez du bozkazalea biziki mugiarazi, parte hartzea %35, 8koa izan baita bakarrik. Huna herriko emaitzak:
|
|
2016
|
|
|
Hurrengo urtean gazteek boikota egin zioten festa antolatzeari. Nik giro hori guztia bizi izan nuen, eta, urte batzuk geroago, artean gaztea nintzela,
|
lehen
hauteskunde haietan osatu zen hautagaitza independentean izena eman nuen. Orduan sartu, eta 28 urte eman nituen udaletxean, horietako hamasei alkate, 1987tik 2003ra.
|
|
|
1978ko martxoan, diktadura ondoko
|
lehen
hauteskunde orokorrak eginak Espainian, Konstituzioa artean onartu gabe zelarik, Punto y Hora-k galdeturik ea fronte nazionala sortuz gero ETAri gelditzeko eskatzea bazegoen, delako fronte nazionalaren bitartez politika bidez gauzak lortzea bazitekeela eta, hona erantzuna:
|
|
|
Koiuntura politiko hartan, Txillardegiri iruditu zitzaion politika egiteko garaia zela, borroka armatuari kaltegarri iritzirik; erbestetik itzuli berritan,
|
lehen
hauteskundeak egin aurretik iruditu zitzaion bezalatsu, ESBren sorreran parte hartuz; alde nabarmen batekin, haatik: orduan ez zuen ETAren borroka armatua kaltegarritzat jotzen, eta orain bai; izan ere, hark etsai politikoari mesede egiten zion, eta abertzaleen batasunerako, aldiz, oztopo zen.
|
|
|
Batetik, diktadura ondoko
|
lehen
hauteskunde orokorretan? 1977ko ekaina. ESBk izandako emaitza kaskarrak; bestetik, fronte abertzalea uzteko joerak eta, halaber, alderdi barruan euskarari zegozkion eskakizunak baliogabetzeak; horrek guztiak eta beste desadostasun batzuek urrundu zuten ESBtik, eta zuzendaritzatik kanporatu zuten, beste bi fundatzailerekin batean.
|
|
|
1977ko udaberrian, berrogei urteren ondotik,
|
lehen
hauteskundeak Espainian, Konstituzioa onartu aurretik. Egoera hartan, zer zioen Txillardegik?
|
|
|
1976ko abuztuan, aldaketa oso garrantzitsuak ari ziren gertatzen herrialdeko egoera politikoan. Diktadura frankista erori eta alderdiak legeztatu ostean,
|
lehen
hauteskunde orokorrak egin ziren 1977ko ekainaren 15ean.
|
|
|
Nafarroako eliteek boterearen parte izateko eskaini zioten, eta onartu egin zuen: . Gogoan dut
|
lehen
hauteskunde kanpaina (1977koa) sozialistekin batera egin genuela Nafarroa osoan, eta Erriberan ikurrinekin hartzen gintuzten. Mezu nazionala gurekin partekatzen zuten sozialistek.
|
|
|
Baina harrezkero gauza mordoa gertatu da, noski, Letamendi Urresti familiaren bizitzan. Esate baterako, udaletarako
|
lehen
hauteskundeetan Karmele eta Txomin ama semeak hautetsiak izan ziren Ondarroan, bakoitza alderdi banatan; semea LKIko kide legez aurkeztu zen eta, aldiz, ama Herri Batasuna koalizio sortu berriko kide, Monzonen ibilbidearen antzera. Asko dira nobelatik kanpo geratu diren oroitzapen eta pasadizoak.
|
|
2017
|
|
|
Hogeita sei urterekin, zinegotzi atera zen Agrupación Electoral Popular zerrendatik, frankismo ondoko
|
lehen
hauteskundeetan. Alkatea atera zuten eta, geroztik, herrian alkate euskaltzaleak izan dituzte.
|
|
|
Ekintza sozialak babes zabala eman die, eta, eskualdea berriz ere islamizatzeko doktrina, Egipton ez ezik, beste herrialdeetan ere zabaldu dute. Horregatik, protesten osteko
|
lehen
hauteskundeak egin zirenean, Anaia Musulmanek osatu zuten erakunderik antolatuena.
|
|
|
Tunisian ere, Ennahda alderdi islamistak irabazi zituen Ben Aliren osteko
|
lehen
hauteskunde demokratikoak. Baina Tunisia ez da Egipto.
|
|
|
Laikoen eta islamisten arteko ika mikak batzuen eta besteen izena zikindu du, eta gizartea bitan banatu. Matxinadaren ostean izan diren
|
lehen
hauteskundeak Ennahda alderdi islamistak irabazi zituen, baina hasieratik argi geratu zen korronte erlijiosoaren eta laikoaren arteko haustura.
|
|
|
Libiako amazigen artean, ez dago armak hartu dituen neska gazterik, eta Magrebeko gutxiengo hori ez da oraindik trebatu Estatu Islamikoaren kontrako borrokan. Euren zapaldutako hizkuntza normalizatzea, anabasaren erdian, ez da nahiko arrazoia izan albiste etiketapean jartzeko, ez eta Libiako inoizko
|
lehen
hauteskunde demokratikoak gauzatu izana. Ba ote dakigu akonfesionaltasuna eta genero berdintasuna direla, besteak beste, herri horren diskurtso politikoaren ardatzak?
|
|
|
Francoren diktadura hasi aurretik bazen sindikaturik, baina 1977an legeztatu zituzten berriz. 1980ko hamarkadako
|
lehen
hauteskundeetan, euskal sindikatutzat har zitezkeenek botoen %32 inguru lortu zituzten, eta estatu mailakoek, aldiz, botoen %38 Azken hauteskundeetako emaitzen arabera (2016), langileen %59, 04 ordezkatzen ditu orain euskal sindikalismo maioritarioak (ELAk botoen %40, 06 lortu zituen, eta LABek, %18, 98), eta langileen %29, 92, berriz, estatu mailako UGT eta CCOO sindikatuek. Euskal sindikatu maioritarioen ordezkaritza oso garrantzitsua izan da 2012ra arte, EAEko langileen %80 inguru (%95etik) euskal eremuko negoziazio kolektiboaren mende baitzeuden, eta hor erabakitzen ziren euskal langile klaseak objektibatzen, erakundetzen eta, beraz, erreproduzitzen dituzten baldintza materialetako asko (ikus azken azpiatala, 2012ko Lan Erreforma).
|
|
2018
|
|
|
Boz emaile izanen zirela bainan ere hautagai eta hautetsi izaiten. Emazteek lehen aldikotz bozkatu zuten ondoko urtean, 1945 eko apirilean, gerla ondoko
|
lehen
hauteskundeak izan zirelarik, herriko bozak. Aspaldiko aldarrikapena zen hori emazte frangorentzat.
|
|
|
2012an Libiako
|
lehen
hauteskunde orokorrak antolatu zituzten. Egipton edota Tunisian ez bezala, islamistak ez ziren nagusi izan; oraindik bazen itxaropen izpi bat.
|
|
|
Presidenteen presidentearentzat, datorren urtekoak Europako
|
lehen
hauteskundeak izango dira, hain justu Frantziako presidente gisa agintaldiaren erdia betetzen duenean. Etxeko arazoen aurrean, Macronek ospe handia du kontinenteko agintarien artean, haren garaipena haize oso freskoa izan baitzen EB garairik zailenean zegoenean.
|
|
|
Buruz burukora igaro den beste hautagaia Gustavo Petro da, Kolonbia Humanokoa, presidentegai guztietan politika ezkerrekoenak proposatzen dituena. Botoen %25, 08 atera ditu, Sergio Fajardo moderatuak baino 260.000 boto gehiago.Aurreikuspenak bete dira, hortaz, gobernuaren eta FARC Kolonbiako Indar Armatu Iraultzaileak 2016an bake akordioa izenpetu zutenetik presidentetzarako egindako
|
lehen
hauteskundeetan. Behin emaitzen berri eduki eta gero, «batasuna» izan zuen hizpide Duquek, eta oraingoan botoa eman ez diotenak konbentzitzeko ahaleginean, «kolonbiar guztientzako» gobernatu nahi duela nabarmendu zuen.
|
|
|
herri aldarrikapena zegoen, eta hori indar erlazio jakin batean islatzen zen. Legebiltzarrerako egindako
|
lehen
hauteskundeetan, EAJren, Euskadiko Ezkerraren eta Herri Batasunaren artean gehiengo ikaragarria atera genuen. Baina hori azaleratu baino lehen ere, Suárezek konponbidea aurkitu nahi zion Estatu arazo gisa hartzen zuen euskal arazoari.
|
|
|
Europako Parlamentura eramango zuena. Kataluniako Esquerra Republicana eta Galiziako Partido Nacionalista Galegorekin batera joan zen EA, koalizioan, Europako Parlamenturako
|
lehen
hauteskunde haietara.
|
|
|
1977an gaude, urte oparoa eta erabakigarria politikagintzan:
|
lehen
hauteskundeak zeuden deituta Espainian ekainerako, Gorteak. Diputatuen Kongresua eta Senatua, osatzeko; diktadura osteko lehen boto dema zen, beraz.
|
|
|
–Gerra eta diktadura osteko
|
lehen
hauteskunde haien emaitzak nola irakurri zenituen?
|
|
|
|
Lehen
hauteskunde horiek inflexio puntua izan ziren erreforma politikoaren eta haustura demokratikoaren arteko lehian. Hortik aurrera, elite politikoek prestatutako erreforma nagusitzen joan zen, zeina 1978ko espainiar Konstituzioan gauzatu baitzen.
|
|
2019
|
|
|
Aurten, ordea, zerrendabururik lortu ez dutenez, erabaki dute ez aurkeztea.Mugimendu feministan parte hartzea eta arlo instituzionalean lan egitea, biak uztartu dituzte Plazandreak eko kideek urteotan, eta, inoiz ordezkaritzarik lortu ez badute ere, haien lana estu lotuta joan da erakundeekin eta mugimendu feministarekin. Besteak beste, Donostiako Feministaldia antolatzeaz arduratu izan dira urte luzetan, Donostiako Emakumeen Etxea osatzeko lanetan aritu dira, eta hiriko puntu beltzen mapa ere osatu zuten.1995eko
|
lehen
hauteskunde haien lema izan zen Ni voz, ni voto, ez hitzik, ez botorik?. «Ikusten genuen alderdiak espazio maskulinizatuak zirela, eta hainbat emakumek pentsatu genuen ikusgaitasuna eman behar zitzaiela andreei eta haien eskakizunei».
|
|
|
Perez Gabarain sozialistarekin eta Arregi jeltzalearekin batera, Udal ordezkari modura urte gehien eman duen zinegotzietakoa da Egibar. 1979an
|
lehen
hauteskunde demokratikoak deitu zituztenetik, lau urteko 11 agintaldi igaro dira. Bada, Iñaki Egibarrek 11 agintaldi horietatik 5 zinegotzi modura eman ditu.
|
|
|
Guztia prest, gauerdian udaberriko
|
lehen
hauteskunde kanpainari ekiteko
|
|
|
Udal langileek eseki dituzte alderdi politikoek haien mezuak islatu ahal izateko panelak herriko txoko desberdinetan. Gauerdian abiatuko da, bi astez luzatuko den udaberri honetako
|
lehen
hauteskunde kanpaina.
|
|
|
Albiste honi atxikitako argazkiak ahaztezina duguna gogorarazten digu, abiatzera doala udaberri honetako
|
lehen
hauteskunde kanpaina. Ostegun gauerdian honetan emango zaio hasiera, apirilaren 28ko Espainiako Gorteak berritzeko hauteskunde kanpainari.
|
|
|
Lizundiak azaldu duenez, 1976tik jardun zuen Zaldibarko agintari lanetan, Bergarako, Arrasateko eta Aretxabaletako beste alkate batzuegaz batera osatutako taldean. Gero, diktaduraren osteko
|
lehen
hauteskunde demokratikoetan, 1979an alkate izendatu zuten.
|
|
2020
|
|
|
1977ko apirilaren 29an Banco Hispano Americano lapurtzera joan ziren bi talde egun berean. Ordurako Franco hila zen, ekainean egin behar ziren
|
lehen
hauteskundeak eta askatasun arnasa apur bat sentitzen zen, Guardia Zibil frankistak lehengoan jarraitzen bazuen ere.
|
|
|
Tunisian abiatu zen duela lau urte lehen iraultza arabiarra, Ben Ali bota zutenean boteretik. Zoritxarrez Tunisiako jendearentzat Ennahda alderdi islamistak aise irabazi zituen
|
lehen
hauteskunde libreak. Haatik ez zuten jakin herria kudeatzen.
|
|
2021
|
|
|
Aipatu bezala Hegoaldeko diru-laguntzak blokatuak izan ziren, erabaki horren kontra lekuko jendeek iharduki zuten, enplegu sortzaile lantegi baten beharra ikusten baitzen. Beñat Arrabit oroit da, Europako
|
lehen
hauteskundeak iragan zirelarik (1979), orduko Jean Heguy herriko auzapezak, ikusiz bere herrian enpresa batek plantatzeko zailtasunak zituela, bere kexuaren adierazteko boikotatu zituela. Horren ondorioz herrian bozak ez ziren iragan.
|
|
|
Estatuak hortarako emaiten dituen dotazioak emendatu direla gehitzen zuela. Bestalde, oroitarazi nahi izan du Euskal Elkargoa sortuz geroztik
|
lehen
hauteskundeak direla eta, departamenduak dituen ahalmen batzuk, sortua den instituzio berriak dituela bere gain hartu behar, bereziki sozial sailekoak. Ondotik Emilie Dubois, Lekornen laborari denak du hitza hartu, laborantza biologikoaren garatzeko beharra eta laborarien irabaziak gogoan zituela.
|
|
|
75ean Franco hiltzen da; 77an amnistia orokorra eta
|
lehen
hauteskundeak datoz; 78an Espainiako Konstituzioa eta 79an Erkidegorako Autonomi Estatutua. Denbora gutxian gauza asko gertatzen da.
|
|
|
Joe Biden AEBetako presidentetzara iritsi osteko
|
lehen
hauteskundeak galdu zituen herenegun gauean Alderdi Demokratak. Behin betiko emaitzen zain, errepublikanoak aurretik dira Virginiako eta New Jerseyko gobernadoreak aukeratzeko bozetan, eta, emaitza edozein delarik ere, hauteskunde horiek zangotrabatu egin dute Bidenen agintaldia.
|
|
|
Ama abertzalea nuen, frankismoaren errepresioa jasan zuen horregatik, eta eroso sentitu nintzen ezker abertzalean.
|
Lehen
hauteskundeetan, Aiegin aurkeztu nintzen talde independente batekin, eta alkatetza lortu genuen. Gero Lizarrako HB sortu zen, eta sartu nintzen.
|
|
|
Arbeste ezizenarekin erbeste aldean izan zen aldian idatzi bezala,
|
lehenik
hauteskundeak bideratu, gero alderdi berria eratu eta, horien ostean, negu aldera edo, etxean lasai lasai denetik aparte, hegaztiak hazten, emaztearen ondoan goxo goxo errezatzen eta idaztera erretiraturik. Hala izango zenik ez zegoen argi.
|
|
|
Jakina da Francoren heriotzak garai politiko berri bati eman ziola hasiera.
|
Lehen
hauteskunde demokratikoetan, EAJk emaitza arrakastatsua lortu zuen, eta 1979an Gernikako Estatutua sinatu zen. Gizarte mailan, aldiz, guztiz urte nahasiak izan ziren:
|
|
|
Ziborg hilezkorrena izango ote da superheroien eredu berria? Transhumanistek
|
lehen
hauteskunde kanpaina Washingtongo kongresuan amaitu zuten, ‘Ziborgen eskubideen deklarazioa’ irakurriz. Bertan adierazi bezala, etorkizunean ziborg arraza hipergaratu estatubatuarrak planeta gidatzea espero dute.
|
|
|
Horiek hola, eta
|
lehen
hauteskunde demokratikoen urtean, inboluzioa nahi zutenen esku beltza aipatzen da.
|
|
|
Hasteko ibili zen ‘Democratas Independientes Vascos’ koalizioan, eta
|
lehen
hauteskunde orokorretan porrot eginik, 1977an sartu ‘Union de Centro Democratico’ alderdian (UCD). 1979ko hauteskundeetan zerrendan bigarrena, ez zen hautatua izan (bere osaba, bai); hauteskunde foraletan, berriz, bai, eta Gipuzkoako Batzar Orokorretan diputatu gertatu zen.
|