|
2000
|
|
|
Nazioarteko Harremanen ikuspegitik begiratuta balio handia eman behar zaio
|
lehen
Eusko Jaurlaritzaren sorrerari (1936an), hori izan zen-eta kanpo jardueraren urrats kualitatibo nagusia. Instituzio mailako jarduera bati ekin zitzaion, Jaurlaritzaren inguruan.
|
|
|
|
Lehen
Eusko Jaurlaritzaren eskutik sartu zen Euskadi orduan, nazio bezala eta eskubide osoz, nazioarteko bizitzan. Urratutako bideari hurrengo urteetan ere jarraituko zitzaion, zeren atzerriratu bazen ere Eusko Jaurlaritza ez baitzen Gerraren ostean desegin.
|
|
2001
|
|
|
Izquierda Republicana alderdiko partaidea eta diputatua Gorteetan. Gerra garaian,
|
lehen
Eusko Jaurlaritzako Merkataritza eta Hornidura sailburua.
|
|
2002
|
|
|
URTEA amaitu baino
|
lehen
Eusko Ikaskuntzak Zientzien eta Arteen Akademia izeneko erakundea jarri nahi du martxan. Akademia honek Eusko Ikaskuntzaren aholkulari lanak egingo ditu.
|
|
2007
|
|
|
Izatez, badira XX. mendean baserri giroko xedapenak, Euskal Herriko herrialdeetan euskaraz barreiatu direnak. Adibidez, Bigarren Errepublikaren Dekretua,
|
lehen
Eusko Jaurlaritzaren edota oraintsu arte indarrean egon den kontratu tipoaren itzulpena. Egin eginean ere, aurrekarien bila joateak XIX. mende hondarretara edo XX. mende hasierara garamatza, euskaraz eta gaztelaniaz edo frantsesez idatzitakodegintza horretan, Bizkaiko Foru Aldundiaren babespean ondutako elebidun aldiz baserritar sindikatuen testu elebidunekoak aurkitu arte.
|
|
2008
|
|
|
" Behin ere ez dut ahaztuko Euskal Herriko agintariek gonbit eginik herri hartan izan naizen bi aldietan jaso dudan maitasuna. Lehenengo aldiz, 2006ko urrian,
|
lehen
Eusko Jaurlaritzaren 70 urteurrenaren ospakizunetan. Hiru euskal lurraldeak ezagutzeko zoriona izan nuen, haren naturaren ederraz gozatu nintzen, eta gizarte eta industria garapenaz jabetu.
|
|
2009
|
|
|
Euskaltzaindiarekiko aipamenetan
|
lehenak
Eusko Pizkundearen aurrekoak dira. Ezagutzen dugunetik, lehen lehena Jose Paulo Ulibarri Galindezena() da, bere Gutunliburuan.
|
|
|
Historia Garaikideko Bidasoa Institutuarendokumentu bilduma, Carlos Blasco Olaetxea Ahozko Artxiboko Funtsa edotaSalamancako Espainiako Gerra Zibileko Artxibo Orokorreko Bilboko politikosozial seriea, Irargin mikrofilmatuta dagoena. Bigarrenak, besteak beste, ondokofuntsak gordetzen ditu Eusko Alderdi Jeltzalearen Artxiboa,
|
Lehen
Eusko Jaurlaritzako Artxiboaren Funtsa (2009tik Irargin gordailutua) eta beste hainbat funtspertsonal (Manuel Irujo.).
|
|
|
Urte horretako KonstituzioarekinEspainia monarkia demokratiko eta autonomia estatu gisa instituzionalizatu zen. 1979an onartu zenEuskadiko Autonomia Estatutua, zeinetatik Nafarroa kanpo geratu zen eta 1980an osatu zen gerraosteko
|
lehen
Eusko Jaurlaritza. Nafarroan, 1982an, Foru Hobekuntzarako Legea itaundu zen, herrigaldeketarik egin gabe.
|
|
|
Francoren diktaduraren osteko
|
lehen
Eusko Jaurlaritza, esandako moduan, 1980ko martxoko hauteskundeetan hautatu zuten, Karlos Garaikoetxea lehendakaria buru zela. Horrela, ofizialki euskal irrati telebistaren izenpean ez bazen ere, 1982ko maiatzaren 20ko legearen aurretik jende andana zebilen proiektu hartan lanean:
|
|
|
Eskerrik asko, halaber, bihotzez, hitzaurregileei, David Crystal britainiar hizkuntzalariari eta Pedro Miguel Etxenike zientzialari euskaltzaleari. Etxenike izan zen diktadura ondorengo
|
lehen
Eusko Jaurlaritzaren izenean, Hezkuntza eta Kultura sailburu legez, Euskararen Legearen proiektua Eusko Legebiltzarrera eraman zuena, eta Legebiltzarrak 1982an adostasun politiko zabalaz onar zezan lan egin zuten askotariko sukaldarien sukaldari nagusia. Horrela, bada, euskara atzerakadatik atera eta aurrerabidean jartzeko lanetan aitzindari izan zen, beste batzuekin batera.
|
|
2010
|
|
|
1980ko apirilera arte egon zen indarrean Euskadiko Kutxako Ikastolen Saila, diktadura ondorengo
|
lehen
Eusko Jaurlaritza martxan jarri arte. –Orduan moztu zen, dio Pagaldaik?, Jaurlaritza egonda ez zuelako zentzurik guk zerbitzu hura emateak?.
|
|
|
1979ko martxoan berriz ere Espainiako Gorteetarako hauteskundeak egin ondotik, ekainean, bigarren Eusko Kontseilu Nagusia osatu zen, Carlos Garaikoetxea (EAJ) presidente izendatuta. Eta urriaren 25ean erreferendum bidez Gernikako Autonomia Estatutua onartu, 1980ko martxoan diktadura ondorengo
|
lehen
Eusko Jaurlaritza eratu, eta EKN bertan behera gelditu zen.
|
|
|
Diktadura ondorengo
|
lehen
Eusko Jaurlaritza 1980an eratzeak, beraz, itxaropen handiak eragin zituen herritar askoren artean. Herri Batasunarentzat izan ezik, abertzalegoaren begietara esperantzaren leihoa zen EAJren esku zegoen Jaurlaritza berria.
|
|
|
1934an
|
Lehen
Eusko Antzerti Eguna antolatu zuen Arrasateko Euskaltzaleak taldeak. Antzezlan osoak, bakarrizketak edota elkarrizketak taularatzen ziren egun honek antzerkia sustatu eta zabaldu nahi izan zuen, aski arrakasta bilduz.
|
|
|
|
Lehen
Eusko Antzerti Eguna 215
|
|
2011
|
|
|
Atzo 75 urte bete ziren Jose Antonio Agirrek
|
lehen
Eusko Jaurlaritzako lehendakari karguaren zina egin zuela Gernikako Juntetxean. Urtemuga eguna, oroitzapenerako ez ezik, autogobernuaren aldarrikapena egiteko ere baliatu zuen Patxi Lopezen gobernuak.
|
|
|
Izan ere, 1979ko Autonomia Estatutuarekin, hiru herrialdeek, Espainiaren baitan, autogobernu maila zabala eskuratu zuten. Hurrengo urteko hauteskundeekin eratu zen frankismo osteko
|
lehen
Eusko Jaurlaritza. EAJko Karlos Garaikoetxea izan zen lehendakaria eta Pedro Miguel Etxenike Hezkuntza sailburua.
|
|
|
Eusko Kontseilu Nagusia urteen artean aritu zen,
|
lehen
Eusko Legebiltzarra hauteskunde bidez aukeratu zen arte, hau da, Carlos Garaikoetxea lehendakaria zuen EAJko gobernua osatu zen arte. Kontseiluko buruak, lehenik, PSOEko Ramon Rubial eta, ondoren, Garaikoetxea izan ziren.
|
|
|
Modu bertsuan 1958an B. Larrakoetxeak itzulitako W. Shakespeare-ren King Lear,
|
lehenik
Euzko Gogoan aldizkarian kaleratu zen eta laster separata gisa ere atera zen, akatsen zerrenda bat gehitzen zuela.
|
|
|
Eusko Kontseilu Nagusia sortu arte (1978) bertako administraziorik ez zegoen horren guztiaren ardura hartzen hasteko, eta Euskaltzaindia bere baliabide eta ahalmenen arabera erantzuten saiatu zen. Eusko Kontseilu Nagusiarekin Hezkuntza Saila antolatzen hasi zen, baina
|
lehen
Eusko Jaurlaritza eratu ez zen arte (1980) administrazioak ez zuen euskara tituluen ardura eta kudeaketa bere gain hartu, ezta helduen euskalduntzerako erakunderik sortu ere (HABE adibidez 1983 urtean sortu zen).
|
|
|
Hurrengo urteetan Jokin Zaitegik bide bertsutik jarraitu zuen, eta bai berak, eta bai Euzko Gogoan idazle gisa aritu zirenek, literatura klasiko eta unibertsaleko lanak itzuli zituzten. Itzulpen luzeak, askotan
|
lehenik
Euzko Gogoa aldizkarian argitaratu ziren, eta gero aparteko lan edo separata gisa (adb. Bedita Larrakoetxearen Shakespeare-ren Lear Erregearen itzulpena).
|
|
2012
|
|
|
EAJk irabazi du lasai asko, jaun eta jabe da, baina garai batean baino gutxiago. EH Bilduren emaitzak oso onak dira, Gipuzkoako orban eta guzti; PP eta PSE EE dira galtzaile handiak, batez ere azken hauek; ETAren ondorengo garaiko
|
lehen
Eusko Legebiltzarra azken 30 urteetako abertzaleenetakoa da eta inoizko independentistena; abstentzioak handia jarraitzen du izaten eta ez da ezagutzen boto emaileen herenak hainbat gai garrantzitsuri buruz zer pentsatzen duen.
|
|
2013
|
|
|
11 urteko ibilbide horretan, hastapenik somatu al duzu on line bidezko ikasketetan? Batez ere, nik uste dut ikastaroen garapena baino, ikastaroek ere garapena izan dute, noski, bai plataforma aldetik, ematen diren baliabide eta errekurtsoak garatzen joan dira, baina batez ere nik somatu dudana, azkenean nik hemen 12 urte daramatzat, hau da, fundazioa sortu baino
|
lehen
Eusko Ikaskuntzan lanean nengoen, da gizartearen jakintza. Gu hasi ginenean, Eusko Ikaskuntza hasi zen 1996an lehenengo internet bidezko masterrarekin, eta garai hartan populazioaren, hemen batez ere Euskal Herrian edo Espainian esango genuke, populazioaren ehuneko 5ak erabiltzen zuen interneta.
|
|
|
Telebistaren indarraz jakitun, gai horri heltzeko gatza izan zuen
|
lehen
Eusko Jaurlaritza hark, erakunde autonomikoak sortu berritan. Alderdi jeltzaleko agintari nahiko gazte eta ekimentsu haiek hainbat gauza jarri zuten martxan, eta tartean ETB.
|
|
2014
|
|
|
13 Lan honetan euskal nazionalismoaren ikuspegi teorikoa behatzen ari gara, batik bat. Hala ere, azpimarratzekoa da abertzaleek 1936an
|
lehen
Eusko Jaurlaritzaren zuzendaritza eskuratzean ez zutela espainiar jatorriko euskal herritarren aurkako praktikarik burutu.
|
|
2015
|
|
|
Funtsean, euskararen irakaskuntza antolatzeko beharraz gaztigatzen zuen, horretan ibiltzen ziren hainbat erakunde (ikastolak, akademiak, gau eskolak, eta abar) arautu beharra. Kontuan izan behar da hilabete gutxi batzuk baino ez zirela igaro frankismo ondorengo
|
lehen
Eusko Jaurlaritza osatu zenetik, Carlos Garaikoetxea zuena lehendakari eta Pedro Miguel Etxenike Kultura kontseilari (artikuluan bi aldiz aipatzen zen). Beraz, euskalduntze bideen arautzea hastapenetan zen, eta artikuluak, hain justu, behar hori islatzen zuen.
|
|
|
" Gudari horien balentria heroikoak frankisten konkista atzeratu zuen eta, horri esker,
|
lehen
Eusko Jaurlaritza eratu zen Gernikan", nabarmendu du Sabino Arana Fundazioak ohar batean.
|
|
|
Urriaren 7a bestaburua izanen da Euskal Autonomia Erkidegoan 2016ko urtean, Eusko Jaurlaritzaren erabakiaren ondorioz. Egun hortan 80 urte beteko dira
|
lehen
Eusko Jaurlaritza osatu zela, Jose Antonio Agirre lehendakaria buru zuela. Horregatik, egun hori 2016an baizik ez da izanen bestaburu.
|
|
2016
|
|
|
Hilabete honetan inauguratuko dute bere izena daraman Urdulizko ospitalea. Alfredo Espinosa errepublikarra Bilbon zinegotzi, Burgos eta Logroñoko gobernadore zibil eta
|
lehen
Eusko Jaurlaritzako osasun sailburua izan zen. " Txiroen medikua" izenez ere ezaguna, ahalegin handia egin zuen gerra betean herritar guztientzako mediku artapena ziurtatzeko.
|
|
|
Ostiralean 80 urte beteko dira
|
lehen
Eusko Jaurlaritza eratu zutela, Jose Antonio Agirre lehendakaria buru. Urteurren hori dela eta, Euskal Telebistako bigarren kateak sei dokumental emango ditu datozen egunetan Agirrerekin lotuak, horietatik bost lehen aldiz emitituko dituzte telebistaz?.
|
|
|
Gabriel Arestiren() literatur lanen historiaren ibilbidean badira datu bi oso ezagunak.
|
Lehena
Euzko Gogoaaldizkarian argitaratu zituela bere lehen poemak. Bigarrena, bere gutunen ezagutza ez dela guztiz burutua.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoa: Urtarrilaren 6a, martxoaren 24a (Ostegun Santua), martxoaren 28a, uztailaren 25a eta urriaren 7a (Gernikan
|
lehen
Eusko Jaurlaritza eratu zeneko 80 urteurrena). Murtziako Eskualdea:
|
|
|
Aurten, Jose Antonio Agirre lehendakaria buru izan zuen
|
lehen
Eusko Jaurlaritzaren 80 urtebetetzea beteko da. Gernikak jasan zuen bonbardaketaren 79 urtemuga gogora ekarriz eta horrek herrian eta herritarren artean utzi zituen aztarnak abiapuntu harturik," Markak" (Gernika 2016) ikus entzunezkoa, zuzeneko musika eta poesia uztartu zituen ikuskizuna antolatu da Gernikako Jai Alai frontoian.
|
|
2017
|
|
|
Ekainak 1: Hitzaldia Erbesteko
|
lehen
Eusko Jaurlaritza (euskaraz). Leire Arrieta historialaria.
|
|
|
Lurzaindia sortu da, lurren sal-erospen giro eroari buru atxikitzeko Euskal Herri huntan. Eta
|
lehen
euskoak ere Ainhizako besta egun hortan trukatu ahal izan dira euro zaharren alderat!
|
|
|
Badakigu pausoz pauso hedatuko dela euskoa, lehenik jastaka ariko baitira gutarik gehienak, ikusiz nun bil eta nola balia, nola xahu eta noiz truka. Hemen bereko merkatuaren hazteko egina da
|
lehenik
euskoa, hemengoek hemengoa erosteko. Beste lurralde batzutan espraubia baitute lekuan lekuko moneta, errana daukute nehun ibiltzekoz ongi hemen ibiliko dela.
|
|
2018
|
|
|
" Oraintxe gauden tokian bertan, Gipuzkoan lehen aldiz, kolpe militar faxistaren aurrerapena oztopatzea lortu zuten. 1936Ko urriaren 4a zen. Horrek
|
lehen
eusko jaurlaritza osatzea ahalbidetu zuen.
|
|
2021
|
|
|
Eta ez orain bakarrik. Berpizkunde garaiko testuak hartuko bagenitu, Eguna egunkariko testuak hustu,
|
lehen
Eusko Jaurlaritzaren Aldizkari Ofizialeko terminoak aztertu, edo Orotariko Euskal Hiztegia eta horren atzean dagoen corpusa osatzera etorri diren administrazioeta lege testuak arakatu, berehala jabetuko ginateke zenbat eta zenbat izen elkartu dagoen hor, hemen aztertuko ditugunen egitura dutenak; adibide gutxi batzuk ematearren: auzi sari, diru etxe, diru sarrera, herri ogasun, lan bazkide, lan legedi, lege hausle, lege adin, ogasun paper edo zigortze legedi.
|
|
|
Nahiz eta Gipuzkoako lehen gobernadore zibil errepublikazalea izan, bere aginduz egin zuten tiro guardia zibilek Ategorrietan. 1936an, Aldasoro historiako
|
lehen
Eusko Jaurlaritzako Merkataritza eta Hornidura sailburua izan zen, 1936ko gerraren atarian. Gobernu autonomoko Herri Lanen sailburua, berriz, Juan Astigarrabia izan zen, Union Maritimako bozeramailea izandakoa bost urte lehenago.
|
|
|
Aste honetan bi adibide izan dira:
|
lehena
Eusko Jaurlaritzaren hezkuntza batzordean Hezkuntzan Librezale taldeak eginiko agerpena eta horrek sortutako erantzuna. Bigarrena, HAZI erakunde publiko autonomoak beren garapen baterako lizitazioan ezarritako betekizunen harira.
|
|
2022
|
|
|
Nekazaritza eta Arrantzako kontseilaria ere izan zen Ormazabal 1979an, bigarren Eusko Kontseilu Nagusian, eta postu berean jarraitu zuen hurrengo urtean ere, frankismoaren osteko
|
lehen
Eusko Jaurlaritzan sortu zenean, 1988 urtera arte. 1987tik 1995era EAJko Araba Buru Batzarreko lehendakaria izan zen, eta baita EAJko legebiltzarkidea ere, 1984 eta 1995 urteen artean.
|
|
|
Araian jaio zen, 1940ko maiatzean; Teologia eta Zuzenbidea ikasi zituen, eta diktaduraren ostean egin zuen jauzi politika instituzionalera. Nekazaritza eta Arrantza kontseilaria izan zen 1979an, bigarren Eusko Kontseilu Nagusian, eta postu berean jarraitu zuen frankismoaren osteko
|
lehen
Eusko Jaurlaritza sortu zenean, 1988ra arte. 1987tik 1995era, EAJko Araba Buru Batzarreko lehendakari izan zen, eta EAJko legebiltzarkidea 1984 eta 1995 artean.
|
|
|
30eko hamarkadan proposatu ziren estatutu proposamen desberdinek bere garaiko irizpide humanista aurreratuenen defentsa adierazten zuten.
|
Lehen
Eusko Jaurlaritzaren programak, Jose Antonio Agirre lehendakaria buru zuena, argi adierazi zuen hori, bere gobernu egitasmoan eskubide indibidual eta kolektiboen defentsa txertatuz. Hori guztia, gerrari aurre egiten zion bitartean.
|
|
|
«Kontatuko ditugun historiak ezagunak dira, baina komeni da tarteka horiek ere geure buruari kontatzea». Kandido Saseta 1936an Eusko Gudarosteko sortzaile izandakoa eta Telesforo Monzon
|
lehen
Eusko Jaurlaritzako Herri Zaintza sailburu, politikari eta idazlea omentzeko diziplinarteko ikuskizun bat sortu dute Olaso Dorrea fundazioak eta Kepa Ordoki Memoria Historikoa Bidasoan elkarteak, eta bi figura historiko horien gaurkotasuna defendatu du Irati Jimenez idazleak. Hura da Saseta, Monzon eta Gudarien eginak izeneko emanaldiaren zuzendari artistikoa, eta hura izango da emanaldiko gidaria ere, baina Jimenez ez ezik, Kemen dantza taldea, txalapartariak, Josu Txapartegik gidatutako abesbatza eta Estitxu Pinatxo abeslaria ere bilduko ditu oholtzan ikuskizunak.
|
|
|
«Kontatuko ditugun historiak ezagunak dira, baina komeni da tarteka horiek ere geure buruari kontatzea». 1936an Eusko Gudarosteko sortzaile izandako Kandido Saseta eta Telesforo Monzon
|
lehen
Eusko Jaurlaritzako Herri Zaintza sailburu eta idazlea omentzeko diziplinarteko ikuskizuna sortu dute Olaso Dorrea Fundazioak eta Kepa Ordoki Memoria Historikoa Bidasoan elkarteak, eta bi figura historiko horien gaurkotasuna defendatu du Irati Jimenez idazleak. Bera da Saseta, Monzon eta Gudarien eginak izeneko emanaldiaren zuzendari artistikoa, eta bera izango da emanaldiko gidaria ere, baina, hura ez ezik, Kemen dantza taldea, txalapartariak, Josu Txapartegik gidatutako abesbatza eta Estitxu Pinatxo abeslaria ere bilduko ditu oholtzan ikuskizunak.
|
|
|
Horregatik, Eusko Gudarostea" garai garrantzitsua" izanik, haren oroimenerako leku bihurtuko dute Loiola. " Eusko Gudarostea osatu zuten pertsonei izen abizenak eta aurpegia jarri nahi dizkiegu proiektuarekin; izan ere, haien ahaleginari esker osatu zen gero
|
lehen
Eusko Jaurlaritza".
|
|
2023
|
|
|
Eta alde batzuk, kontra bestetzuk. Eta iritzia eman du Euzko Deya n bertan Zeferino Xemein Abandotarra k, eta erantzun dio Jon Mirandek 1953ko urtarrilaren
|
leheneko
Euzko Deya n, oraingo euskarara ekarririk: «Euskarazko' liburu lizunei' buruz Bizkaiko bi euskaltzalek [Andima Ibiñagabeitia eta Zeferino Xemein Abandotarra] Euskal Orriya honetan eman dituzten iritziak artaz irakurri ditut, garrantzi bat ez tipia baitauka auzi horrek euskararen problematikan.
|
|
|
Jose Angel Cuerda Gasteizko alkate izan zenetik, guztiak ikusi ditut. Carlos Garaikoetxea ere ikusi nuen lehendakari;
|
lehen
Eusko Jaurlaritza... Ai ama, zenbat gauza.
|
|
|
Alderdi horretan, greko klasikoa, latina, ingelesa, frantsesa eta alemana ikasi zituen, bai eta euskara eta gaztelania ere. Getxoko Elizateko Bake Epaile gisa jardun zuen, eta 1936an Hezkuntza sailburu izendatu zuten
|
lehen
Eusko Jaurlaritzan.
|