|
2014
|
|
|
|
Leheneko
bertso bazkariak edo bertsolariak zirelarik bazkari batean, ez zen zeremonia orain bezala pasatzen. Bakan baina, ikusi ditut ostatura sartzen, zerbait kantatzen zen barrera heltzean, edo etxeko andereari, gero segitzen zuten edo sasi bertsolari batek berea ateratzen zuen eta uzten ziren bertsoak, beste bat sartzen zelarik horren agurtzeko.
|
|
|
|
Lehen
bertsoak agurra ematen du, tradizioan kokatzen, eta energia bitala ekartzen. Udaberriaren deitzearen bortxaz ekarriko du:
|
|
|
Soinuak dantzan arrarazi behar du, mugiarazi behar du pertsonaia. Iparraldeko
|
lehen
bertso txapelketan, ez zen Xilaba deitzen oraino, azken agurrean kantatu zuen bertsolari batek" Gaztetxera noa sekulako atxurra biltzera". Ez dakit zer musika entzunen zuen han baina segur naiz ez zela Salamankara edo Mutil koskor bat en airea.
|
|
|
Miren zahar etxe batean da bultta hartan eta ganbarara ekartzen diote Fredi. Miren hasten da,
|
lehen
bertsoa nire ustez bikaina egiten du eta bukatzen du: ongi etorri, asea nintzen xoriekin mintzatzeaz.
|
|
|
Bereziki apezgai istorioa ezabatzen du. Gelditzen da
|
lehen
bertsoak 15 urteko amodioa kontatzen duela. Gaua bizi duela mutikoak jakiten dugu, neska dela haren eguzkia, negu bat duela hausten.
|
|
|
Antzerkilarien ekimena da behingoan, dantzariak eta are gutxiago bertsolariak ez dira horretan sartu. Bertsolari ezagun batek zioskun Baigorrin, ez zela holako plaza ekintzetan gustuan, ez zuela bere lekua atzematen, 1979an, Mattin hor zela eta plazan botatzen zuelarik
|
lehen
bertsoa, besteak eramaten zituela bere gibeletik. Bada hor gogoeta egiteko, tradizio bat zer den, beti entzuten dugularik bertsolaritza denboren sortzetik heldu dela kanbiamenik gabe(" poete rustique"," heritier des troubadours du Moyen Age" orain ere entzuten direnak).
|
|
|
Gaia eman zien Karlos Aizpuruak, lotua baitzen urtatseko mendira joateari, eta batek adinarengatik aurten ezin joan.
|
Lehen
bertsoa bistan dena horretan egon zen baina gero erantzutearen haritik gaia utzia izan zen, entzulegoa ez zen ohartu, hasteko segitzen zuen bertsolarien pentsaera. Argi da txapelketa izan balitz hau gaitik kanpo izanen zela, baina erakusten du zer den bertsolarien lana binakako joko horretan.
|
|
2017
|
|
|
Hazparnekoa aipatu dugu, baina zuberotarrak ere asaldatu ziren Mauleko bihi saltzaileen kontra. Horiek horrela, Larresoroko seminarioan hamazorti urteko ikasle bik, hain zuzen Gratien Adema Zaldubik eta Jean Baptiste Elizanburuk, elkarlanean moldatu zuten beren
|
lehen
bertso sorta, gerora" Betiri Sants" izenpean ospetsu bilakatu zena:
|
|
|
Punk kutsuko fanzine batean inoiz argitaratutako
|
lehen
bertsoak. Seguru asko.
|
|
|
Urte berean, Gernika singlean musikatu zituen Kortatuk bere
|
lehen
bertso bete beteak. Mikel Antza da bertsoen egilea.
|
|
|
Argia astekariarentzako elkarrizketa lotzea, adiskide egitea eta abestietarako hitzak idazten hastea, bata bestearen atzetik etorri ziren gero. Koplak izan ziren Antzak Kortatukoentzat jarritako
|
lehen
bertso haiek:
|
|
|
bederatzigarren kantua Jon Maiak berak grabazio estudioan kantatutako zortziko txikia da, oinarri erritmiko batez lagundua baina modu tradizionalean abestua. Diskoko hamargarren kantua, aldiz, Washingtongo Fugazi taldearen" Songnumber one" abestiaren bertsioa da.138 Rock disko baten barruan betiko moldean abestuta eta rock kantuen artean natura natural txertatutako
|
lehen
bertsoari" Song number one" abestiak ematen dio segida. Ederra burutazioa!
|
|
|
1974an gerraosteko
|
lehen
bertso eskola sortuko dute Leintzen Santi Iparragirre eta Patxi Goikoleak. 80ko hamarkada hasieran Euskal Herri osoan sortuko diren bertso eskolen aitzindari izango da esperimentu hura:
|
|
2019
|
|
|
Eta atzekoz aurrera doala jakiteko bide bi ditugu, lehena kronologikoa:
|
lehen
bertsoa 1999koa da eta egutegian azken orrietan agertzen da; azken bertsoa, aldiz, 2003koa da; bigarrena, aldakien ordena: onartu ez zituen bertsioak agertzen dira lehenik, eta azkenean, betiere atzekoz aurrera, ontzat emandakoak.
|
|
|
Lehen eskuizkributik dator lehena, eta" Sakristaurik onena" du izenburua. Nere olerki eta kantak bildumako
|
lehen
bertso saila dugu, bilketaren bukaeran batu zituen bertsoen artean lehena. Testu horretan bada hitz lauz egindako testu luzea" Oyartzungo sakristaua DIONIXIO MARTIARENA-RI omenaldi (1969 X19)" deitzen dena, eta horren ondoren bertsoak datoz, honela hasiz:
|
|
2020
|
|
|
Miresten zituen poemak transmititu zizkigun Xabier Letek, iraganeko poeta batzuen ondasuna berreskuratuz edota atzerriko hitzen haize berria geure eginez. Euskaraz argitaratu ziren
|
lehen
bertsoak Bernart Etxeparerenak izan omen ziren, eta Letek jarri zituen doinuaren aireetan: " euskara, jalgi hadi mundura!".
|
|
2023
|
|
|
Erritu bera egiten da Etxalekun (N), irudian. Hona
|
lehen
bertsoa:
|