|
2001
|
|
|
Lau taldeek gutxieneko baldintzak jarri dizkiete plan horiei:
|
lehen
arreta zerbitzuei lehentasuna ematea, langileen adostasuna erdiestea eta herri euskaldunenetan premiazko neurriak hartzea esaterako.
|
|
2005
|
|
|
Ospitale batzuk, hala nola Bilboko Basurtoko ospitalea, neonatologia unitateen ateak irekitzen ari dira, gurasoek hasieratik parte har dezaten haurtxoa zaintzen. Bularraren gainean Bogotako Ama haurren Institutua izan zen
|
lehena
arreta metodo berri hori ezartzen, eta “kanguru ama” izena jarri zioten. Nathalie Charpak frantziar espezialista terapia mota horren abantailei eta eragozpenei buruzko azterlan bat egitera joan zen, eta konturatu zen haurra amaren bularrean, igel posizioan, jarri eta amaren esnez elikatzen zuela, haurraren gorputz tenperatura moderatzen zuela, bihotzaren eta arnasketaren erritmoa errazten zuela eta, gainera, nabarmen murrizten zuela haurraren estresa.
|
|
2007
|
|
|
Horren ondorioz, arlo ekonomikoan eta giza baliabideen arloan dituzten eskasak salatzeko idatzi bat sinatu zuten. Horrekin,
|
Lehen
Arreta hobetzeko egin dituzten eskaerei Nafarroako Osasunbideak ez dietela kasurik egin jakinarazi dute. Duela 3 urte Lehen Arretarako zuzendaritza eskainita, dituzten arazoak konpontzeko asmoarekin, osasun zentroetako zuzendariek lan taldeak osatu zituzten, baina sinatzaileek diotenez, epe horretan ez da ezta egin duten eskaintza bat ere kontuan hartu.
|
|
2009
|
|
|
Nahiz eta Nafarroa inguruan eguraldiak hobera egin duen, Nafarroako Gobernuak errepidera atera baino
|
lehen
arretaz informatzeko oharra zabaldu die. Horretarako, honako doako telefonoa jarri du (Nafarroako errepidearen egoera zein den jakiteko.
|
|
|
Muturreko egoera horri aurre egiteko, Osakidetzak atzeratu daitezkeen kontsultak eta ebakuntzak murriztuko ditu; beraz,
|
Lehen
Arretaren larrialdietarako zerbitzua% 70an gora egingo du eta ospitaletan% 200ean.
|
|
|
Hitzarmen ona da, baina garatu egin behar da, eta neurri gehiago hartu, aipatu du Altsasuko osasun etxean erizain den Otsandorenak. Hitzarmen hari esker,
|
lehen
arreta zerbitzuko guardiak ospitaleetan egiten dituztenen maila berean jarri zituzten.
|
|
|
Oposaketak ere eginen ditu aurten Gobernuak. 307 lanpostu eskainiko dituzte
|
lehen
arreta zerbitzuan eta espezializazioetan. Alabaina, sindikatuen ustez, lanpostu horiek ez dira aski.
|
|
|
Hego Euskal Herrian, 1.807 lanpostu eskainiko dituzte aurten osasun arloan. Nafarroan, 307 lanpostu eskainiko dira,
|
lehen
arreta zerbitzuan eta arreta espezializatuan. Martxoan, 740 medikuendako eta 760 erizainendako azterketak izanen dira EAEn.
|
|
|
Sindikatuen arabera, lan baldintza txarrek uxatzen dituzte medikuak Nafarroatik. Egoera oso larria da, eta oro har da larria, ez bakarrik
|
lehen
arreta zerbitzuan, esplikatu du LAB sindikatuko osasun arduradun Txaro Otsandorenak. Aldiz, beste batzuek uste dute Nafarroako Gobernuak, esaterako mediku eskasiaren arrazoiak beste batzuk direla; populazioaren zahartzea, espezializazioaren hedatzea...
|
|
2011
|
|
|
Hitzarmenaren bitartez mintegiak eta hitzaldiak antolatu, ikasleen eta ikerlarien egonaldiak sustatu, eta hainbat esperientzia trukatuko dituzte. Besteak beste, gaixo kronikoei eta
|
lehen
arretari buruzko informazioa partekatuko dute.
|
|
|
Lehenengo arreta mailan, oinarrizko gizarte zerbitzuak edo oinarrizko arreta daude. Herritar guztiei daude zuzenduta, eta herritarrek gizarte zerbitzuetako zentroetara edo beren Udaleko edo auzoko gizarte zerbitzuen unitateetara jotzen dutenean jasotzen duten
|
lehen
arreta maila da. Zerbitzu horiek diziplina anitzeko taldeek ematen dituzte, eta haien zeregina da informatzea, orientatzea, aholkua ematea, eta arrisku egoerak detektatu eta zerbitzu espezializatuetara bideratzea.
|
|
|
Adingabea zentroan sartu orduko, sarrerako behatze protokoloa aplikatzen zaio, eta hor jasotzen dira haur bat iristen denean egiten zaizkion oharpenak: itxura fisikoa,
|
lehen
arretak, hasierako jokabidea, egoera emozionala?
|
|
|
Laguntzailea zauritu bati
|
lehen
arreta emateko eta hasierako unean, mediku laguntza espezializatua iritsi artean, larrialdia kudeatzeko gaitzen duen teknika multzoa.
|
|
|
b) Laguntzailea zauritu bati
|
lehen
arreta emateko eta hasierako unean, mediku laguntza espezializatua iritsi artean, larrialdia kudeatzeko gaitzen duen teknika multzoa.
|
|
2012
|
|
|
1960ko hamarkadan hiriko auzo zaharrena zen; eta 2010ean, berriz, gazteena, batez besteko adina kontuan hartuta. Integrazioa eta
|
lehen
arreta Eusko Legebiltzarreko jardunaldietan integrazioari buruz hitz egin arren, Unai Martin EHU Euskal Herriko Unibertsitateko Soziologia irakasleak ikuspuntua zabaldu du. «Etortzen direnen arreta ere ez da ahaztu behar, gurekin daudenen integrazioaz gain».
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak adierazi du EAEn ez dela indarrean sartuko etorkinak baztertzen dituen dekretua, bai ordea Nafarroan. Familia eta
|
Lehen
Arreta Medikuntzako Nafarroako Elkarteko presidentea da Ivan Vergara. 350 kide dituen elkarteak berak bultzatu du kanpaina foru erkidegoan eta dagoeneko Lehen Arretako 45 mediku eta erizainek egin dute bat.
|
|
|
Osasunbideko
|
lehen
arreta eta larrialdi zerbitzuan aldaketak egin nahi ditu Nafarroako Gobernuak. Erreforma hitzak murrizketa ezkutatzen duela salatu dute mediku eta erizainek, eta larrialdietako guardia presentzialak ezabatuz, landa eremukoak kaltetzen dituela kexatu dira Pirinioetako herritarrak.
|
|
|
Bi egun baino
|
lehen
arreta egin zuten gehienek emailez erantzun ziguten.
|
|
|
54.2005 urterako, %20 murriztea HIESak kutsatutako bularreko haurren kopurua, eta 2010 urterako, %50, haurrak jaio baino
|
lehen
arreta zerbitzuak jasotzen duten emakume haurdunen %80ri eskainiz HIESa prebenitzeko informazioa, laguntza psikologikoa eta beste zerbitzu batzuk ere; tratamendu eraginkorraren eskuragarritasuna areagotuz, zertarako eta, murrizteko HIESaren transmisioa amarengandik seme alabengana, eta HIESak kutsatutako emakumeentzat eta euren bularreko haurrentzat eskuragarri jarriz tratamendu hori; orobat, HIE...
|
|
|
Elizondoko osasun zentroko ordezkariak: Iñaki Marcos Zorroza (Elizondoko
|
lehen
arreta taldeko zuzendaria), Ana Ariztegi (Elizondoko lehen arreta unitateko erizain taldekoa), Eva Espatolero Ladrero (Elizondoko osasun zentroko gizarte langilea) eta Agurtzane Elizegi (Osasun etxeko administraria)
|
|
|
Elizondoko osasun zentroko ordezkariak: Iñaki Marcos Zorroza (Elizondoko lehen arreta taldeko zuzendaria), Ana Ariztegi (Elizondoko
|
lehen
arreta unitateko erizain taldekoa), Eva Espatolero Ladrero (Elizondoko osasun zentroko gizarte langilea) eta Agurtzane Elizegi (Osasun etxeko administraria)
|
|
|
Parlamentariak gaineratu du: "
|
Lehen
Arreta nola antolatzen duten ikusi da. Baina behar duena birmoldaketa da, ez murrizketak".
|
|
|
Baina behar duena birmoldaketa da, ez murrizketak". Osasun sisteman
|
Lehen
Arretak" gakoa" izan behar duela nabarmendu du parlamentariak: " eskainitako zerbitzuen araberako aurrekontua behar du, eta ez alderantziz".
|
|
2013
|
|
|
Harriduraz, jakin minez, beldurrez. Eskuinean zeraman posta zigiluak eman zidan
|
lehenik
arreta, lettre prioritaire?
|
|
2014
|
|
|
Nafarroako Gobernuak maiatzaren 5etik aurrera abiatuko duen osasun erreformak landa eremuetako
|
lehen
arreta (EAP) eta larrialdi zerbitzuan izango duen eraginaz kexu agertu dira Agoitz, Izaba, Valtierra, Allo, Erronkari, Gares, Etxarri Aranatz eta apirilaren 15ean Zangozan elkarretaratzea egin zuten beste hainbat herritako mediku eta erizainak. Berdin hamar egun geroago Corellako osasun zentroaren atarian bildu ziren Erriberako profesionalak.
|
|
2015
|
|
|
Horrela, 1982tikonartutako hiru gizarte zerbitzuetako legeek antzeko eszenatokia marraztu dute eskuduntzenbanaketari dagokionez: Jaurlaritzak plangintza eta lege proposamenak, Aldundiek exekuzioa etaplangintza beraien lurralde eremuetan eta Udalek
|
lehen
arreta eta exekuzioa.
|
|
2016
|
|
|
ezinbestekoaPolitika guztietan beti lehenetsi beharrekoa zein den argi du:
|
lehen
arreta. «Osasun sistemarako sarbidea da; baliabide ugari izan behar ditu atezain lana ongi egiteko.
|
|
|
«Guri ez zaigu konponbidea iruditzen.
|
Lehen
arretaren eginkizunetako bat hezkuntza da, eta hezkuntza lan hori eta telefonozko arreta, ez da gauza bera», azaldu du. «Ahalduntzearen alde gaude, baina hori hezkuntzarekin lotuta dago, ez telefono bidezko arretarekin».
|
|
|
«Parte hartze indibiduala bultzatzen da, gainera; ez da bultzatzen gizarteak era antolatuan parte hartzeko modurik». Bide horretan,
|
lehen
arreta zaintzeak giltzarri izan baluke ere, usu ahaztu egiten dela salatu du. Familiako medikuarekin kontsulta bakoitzak, esaterako, gutxienez hamabost minutuko tartea izan lukeela uste du.
|
|
2017
|
|
|
Maila orokorrean.
|
Lehen
arreta eskaintzen duten pertsonek ematen dute, laguntza psikologikoan adituak izan gabe; horregatik, helburu umilak ditu, definizioan aipatutakoak. Normalean istripuaren gunean ematen da, gertatu eta denbora gutxira.
|
|
|
Bestalde, gaixoak dakarren atzerapenari sistemari dagokiona gehitu behar zaio, hau da,
|
lehen
arreta medikotik arteria zabaldu arte doan denbora. Europako Kardiologia Elkarteak, LAIKa sintomak hasi eta lehen 120 minutuetan egin badaiteke, LAIKa hobesten du fibrinolisiaren gainetik, denbora epea gaixoa osasun sistemarekin harremanetan jartzen den kokagunearen araberakoa den arren.
|
|
2018
|
|
|
1998tik gaur egun arte, Osakidetzak bultzada izugarria eman die arreta sistemaren informazio sistemei: Lehen Arretan, 3S.Osabide proiektua jarri zuen martxan, eta Arreta Ezpezializatuan, e Osabide berrantolatu zuen
|
Lehen
Arreta eta Arreta Espezializatua integratzeko asmoz.
|
|
|
1978an, Familia mediku espezialitatea?
|
Lehen
Arretaz arduratzeko, sortu zen Espainian.
|
|
|
Osasun arloko arduradunak osasun sustapenaz eta osasuna berreskuratzeaz arduratuko dira: lehenengo, gaixotzea eta istripuak prebenituta, eta bigarrenik, osasun zerbitzuak bermatuta,
|
lehen
arreta zein espezializatua, eta errehabilitazioa. Gainera, Osasun sustapenaren ardura dira ingurumena zaintzeko egin beharreko ekintzak.
|
|
|
18
|
Lehen
arreta, espezializazio kontsulta, larrialdi eta ospitaleratzeen ondorengo biztanleen asebetetze maila
|
|
|
Horrez gain, Indarkeria Matxistarik Gabeko Gunea ezarriko dute festetan," sentsibilizaziorako, informazioa eskaintzeko eta erasoen aurrean
|
lehen
arreta eskaintzeko". Karpa uztailaren 30ean eta abuztuaren 1ean 18:00etatik 06:00etara egongo da zabalik, eta uztailaren 31n, 20:00etatik 04:00etara.
|
|
2019
|
|
|
|
Lehen
arreta zerbitzua hobetzea eskatu dute Azpeitiko anbulatorioko langileek
|
|
|
Anbulatorioko langile ugarik kontzentrazioa egin zuten joan zen ostiralean,
|
lehen
arreta zerbitzua hobetzea eskatzeko. Lehen osasun arreta" indartsua, eraginkorra eta iraunkorra" eskatzen dute anbulatorioko langileek, eta agendari, aurrekontuari nahiz giza baliabideei lotutako hainbat eskaera egin dute.
|
|
|
Horrez gain, arreta zuzeneko ez diren lanorduak aintzat hartzea nahi dugu, funtsezkoak baitira formakuntza, irakaskuntza, komunitate jarduera eta ikerketa". Bestetik,
|
lehen
arretaren aurrekontua handitzea ere eskatu dute langileek: %20 igotzea 2019an, eta %25 igotzea 2021ean.
|
|
|
Historikoki, Pantera Beltzen mugimenduan hasi ziren arta talde alternatibo horiek. Poliziaren bortizkeriaren biktimei
|
lehen
arreta emateko helburua zuten. Hortik haratago, beltzentzako osasun zentro autogestionatu eta independenteak plantan ezartzen zituzten.
|
|
|
Satse, ELA, LAB, CCOO, UGT eta ESK sindikatuek eta
|
Lehen
Arreta Arnasberritzen plataformak hirugarren greba eguna deitu dute gaur, ekainak 17 Guztira, Osakidetzako lehen arretako zerbitzuetan 5.000 pertsona daude lanean EAEn, eta 750 lagun Araban. Gasteizen egingo dute manifestazio nagusia osasun arloko profesionalek, 12:00etan, Bilbo plazatik.
|
|
|
Ostiralean greba egingo dute Orioko anbulatorioko
|
lehen
arreta zerbitzuko medikuek
|
|
|
|
Lehen
arreta zerbitzua" gertukoa, iraunkorra, orokorra eta koordinatua" izatea nahi dute, eta horretarako, paziente bakoitzarekin denbora gehiago egotea eskatu dute.
|
|
|
|
Lehen
arreta zerbitzua" gertukoa, iraunkorra, orokorra eta koordinatua" izatea nahi dute, eta horretarako, paziente bakoitzarekin denbora gehiago egotea eskatu dute, baita gaixoen jarraipena beti mediku berak egitea, familia medikuen eta espezialisten arteko elkarlana hobetzea, eta gainerako osasun sareekin eta gizarte zerbitzu guztiekin batera osotasun baten parte izatea. Lehen mailako zerbitzuen kalitatea hobetzeko estrategia baten beharra ere nabarmendu dute.
|
|
|
Gaur, maiatzak 17, greba egitera deitu dituzte Osakidetzako
|
Lehen
Arreta zerbitzuko langileak. Soraluzeko anbulatorioko hainbatek bat egin dute protesta ekimenarekin, eta Elgoibarko anbulatorioan bakarrik larrialdiak daude artatzen.
|
|
|
Satse, ELA, LAB, CCOO, UGT eta ESK sindikatuek deituta(
|
Lehen
Arreta Arnasberritzen plataformaren bitartez), bigarren greba eguna egiten dabiltza Osakidetzako Lehen Arreta zerbitzuko hainbat profesionalek, baita Soraluzekoek ere. Edozein modutan, herriko anbulatorioa zabalik dago, bertako hainbat langilek lanean dihardutelako.
|
|
|
Satse, ELA, LAB, CCOO, UGT eta ESK sindikatuek deituta (Lehen Arreta Arnasberritzen plataformaren bitartez), bigarren greba eguna egiten dabiltza Osakidetzako
|
Lehen
Arreta zerbitzuko hainbat profesionalek, baita Soraluzekoek ere. Edozein modutan, herriko anbulatorioa zabalik dago, bertako hainbat langilek lanean dihardutelako.
|
|
|
ELA sindikatuak salatzen duenez, maiatzaren 14an egindako bileran Osakidetzako zuzendaritzak ez zuen “neurri berri bakar bat ere proposatu” eta sindikatuak salatzen du, oro har,
|
Lehen
Arreta zerbitzua “lausotuz” joan dela, “ospitale arretaren alde, hor negoziorako tarte handiagoa baitago norbaitentzat. Osakidetzak egoera hori zuzentzeko neurriak hartu beharrean, adabakiak jartzen aritu da, profesionalei zeregin gehiegi leporatuz, eta herritarrentzako arreta kalitatea gero eta gehiago hondatuz.
|
|
|
LABentzat hau onartezina den marra gorria da, populazio osoaren osasun eskubidea murrizten duelako”. Oro har, bada, bi sindikatuek beharrezko ikusten dute
|
Lehen
Arretaren eredua aldatzea. Lan gatazka horrekin lotuta, maiatzaren 27rako dago deituta hurrengo mahai sektoriala; edozelan ere, “mobilizazio berriak” aztertuko dituzte sindikatuek.
|
|
2020
|
|
|
Beharrezkoa bada, handik bideratutako dituzte erreferentziazko zentroetara. Azaldu du berrantolatu egin dituztela
|
lehen
arreta ematen duten osasun etxeak, «koronabirusak eragindako egoerari hobeto erantzuteko». Hau da, gaixotasun horren sintomak dituztenak, beharrezkoa dela ikusiz gero, erreferentziazko osasun etxe jakin batzuetara bideratuko dituzte.
|
|
|
Elkarrekin udal taldeak, berriz, salatu du «Araban dagoen anbulantzia medikalizatu bakarra» ezin izan zela joan istripu lekura, orduantxe Arabako mendialdean zegoelako, beste larrialdi batean. Adierazi du erizain talde bat eta auzoko
|
lehen
arreta zerbitzuko mediku bat zeudela hara joan zen anbulantzian.
|
|
|
Hala ere, Indurainek gaineratu zuen «ezinbestekoa» izanen dela datozen egunetan ere prebentzio neurriei eustea. Azaldu zuenez, 555 test azkar egin dituzte egunotan; batez ere, zahar etxe eta
|
lehen
arreta zerbitzuetan. Detekzioa zorrozteak, ordea, positibo berrien gorakada eragin dezake:
|
|
|
Arreta gehiago behar du
|
Lehen
Arretak
|
|
|
Pentsatze hutsarekin... Aipatu bezala, udaberrian ospitalean “lehen lerroan” igaro banuen ere orain
|
lehen
arreta mailan nago lanean, osasun zentroan. Lehen arreta mailako egoera ez da erraza, izan ere, izenak esan bezala, edozein egoeraren aurrean lehenengo jo behar den atea da, osasun zentroa alegia.
|
|
|
Aipatu bezala, udaberrian ospitalean “lehen lerroan” igaro banuen ere orain lehen arreta mailan nago lanean, osasun zentroan.
|
Lehen
arreta mailako egoera ez da erraza, izan ere, izenak esan bezala, edozein egoeraren aurrean lehenengo jo behar den atea da, osasun zentroa alegia. Mirestekoa da lehen arreta mailan egiten den lana, askotan baloratzen ez dena eta haren garrantzia azpimarratu nahiko nuke.
|
|
|
Lehen arreta mailako egoera ez da erraza, izan ere, izenak esan bezala, edozein egoeraren aurrean lehenengo jo behar den atea da, osasun zentroa alegia. Mirestekoa da
|
lehen
arreta mailan egiten den lana, askotan baloratzen ez dena eta haren garrantzia azpimarratu nahiko nuke. COVID iritsi aurretik lan ugari bazegoen ere, PCR probak egin beharrak lan karga areagotu du.
|
|
|
zaintza sistemaren kolapsoaren erantzule egin gaituzte, gure arduragabetasunaren aitzakipean ezarri dute tabernak ixteko agindua, etxeratze agindua, mugikortasunaren mugapena…Ez dugu ukatzen norbanakoen jarduerak eragin garrantzitsua duela testuinguru honetan, berriro ere esaten dugu, arduratsuak izateko garaia dela. Baina agintarien partetik, hilabete guzti hauetan titular ponposoetatik harago ez dugu deus entzun osasun sistema eta bereziki
|
lehen
arreta indartzeko estrategien inguruan, kalean topaketak 6 pertsonara mugatuak daude eta klasean 30 ikasletik gora pilatzen gara, garraio publikoan dagoen desfasea nabaria da... Azken honi loturik, hainbat erabiltzailek salatu dute ez direla autobusetan segurtasun neurriak mantentzen.
|
|
2021
|
|
|
Eta horiek nolabait eredu kontrajarri gisa funtzionatu izan dute:
|
lehenak
arreta mugimenduaren motibazioan jartzen du, eta bigarrenak mugimenduaren antolaketari erreparatzen dio; lehenak gatazka koordenatu kulturaletan kokatzen du, azpimarra balioen talkan jarriz, eta bigarrenak koordenatu politikoetan egiten du, interes gatazka gisa planteatuz; nortasunaz ari da lehena, estrategiaz bigarrena...
|
|
|
Baina zure auskalo zenbatgarren deian erizainari edo idazkariei oihuka amaituko duzu, ostu egin dizutelako
|
lehen
arreta, muturren aurrean, egun argiz. Eta horrek hil egiten du.
|
|
|
"'
|
Lehen
arreta lapurtu dizuegu' aurpegira esanda ere ez dugu ulertzen horrek' gu baino lehenago eta sufrimendu askoz handiagoz hilko zarete, eta zuen dirua erabiliko dugu horretarako' esan nahi duela"
|
|
|
Nor ote da ebakuntzak egiten uzten ez duen kontingentzia hori, gainera, lehen arretan ere tentsioak sortzen dituena. Aurre egin diezaiogun bada kontingentziari, indar dezagun
|
lehen
arreta. " Hori dela eta, premia berezia ez duten kontsultak atzeratu egingo ditugu".
|
|
|
Baina, lasai, ondo egiten ari zarete. Inkesten arabera, prentsaurreko batera atera eta"
|
lehen
arreta lapurtu dizuegu" aurpegira esanda ere ez dugu ulertzen horrek" gu baino lehenago eta sufrimendu askoz handiagoz hilko zarete, eta zuen dirua erabiliko dugu horretarako" esan nahi duela. Ayusoren askatasunaren bila gabiltza hemen ere, eta bestea muturren aurrean kenduko digute.
|
|
|
Urte amaierarako espero dute lehen arretan pandemia aurreko presentzialtasun mailara itzultzea. Txibitek onartu zuen espezialitateetako itxarote zerrenden «datu txarrak» dituztela, eta
|
lehen
arreta pandemiari aurre egiteko «defentsaren lehen lerroa» izan dela. Premien artean jarri du osasun arreta hobetzea, eta, horretarako, zin egin du eutsiko dietela pandemiari aurre egiteko kontratatu behar izan diren profesionalen %70i —legealdian, 1.200 kontratazio egin dira— Halaber, osasun etxeetan ehun erizain lanpostu sortzeko asmoa dute.
|
|
|
Osasun Publikoa Aurrera plataformak bere manifestuan gizarte bezala exijitu behar ditugun premiazko neurriak adierazten ditu. Ezinbestekoa da
|
lehen
arreta ikusezina berreskuratzea: berrantolatzea, baliabidez eta finantzaketaz hornitzea eta zaintza komunitarioaren funtsezko eginkizuna ematea.
|
|
|
Lehen arretako egoerarekin kezkatuta dago Angela Fuentes familia medikua eta
|
Lehen
Arreta Arnasberritzen plataformako kidea. Jakinarazi du Osakidetzako hainbat langile erretiratzen ari direla, baina hutsik gelditzen diren lanpostu horietako asko behin behineko beharginekin betetzen ari direla.
|
|
|
Egoera berrian, bestelako erronka bat du aurrean foru erkidegoak: osasun sistemaren
|
lehen
arreta lehengoratzea, alegia aurrez aurreko arreta %70ekoa izatea, pandemia aurretik bezala.
|
|
|
Mankomunitatetik kanpoko osasun zentroei dagokienez, berriz, egoera «okerragoa» dela jakinarazi dute. Herritarrei
|
lehen
arreta beren udalerritik kanpo ematen dieten osasun etxeetan, esate baterako, lau langiletik bat baino gehiago (%27) ari dira lanean euskara gaitasuna egiaztatu gabe, eta erreferentziazko ospitaleetan, berriz, ia langileen erdia (%49).
|
|
|
Durangoko (Bizkaia) pikete batean parte hartu zuten bi langile dira, eta, sindikatuen kontakizunaren arabera, Ertzaintzaren oldarraldi batean bietako bat lurrera bota zuten, eta bestea hura babestera joan zenean atxilotu zituzten. Langileak
|
lehen
arreta zentroan artatu behar izan zituzten, eta ertzainei salaketa jarri zieten lesioengatik. Fiskaltzaren zigor eskaera, aldiz, hamabi hilabetekoa da.
|
|
|
Izurriak
|
lehen
arretaren egiturazko arazoak azaleratu ditu, eta udak osasun zentroen estutasunak areagotu. Osasun langileek salatu dute «gehiegizko lan zama» dutela
|
|
|
|
Lehen
arreta indartzea
|
|
|
Azken hamarkadan ez da egon konpromiso politikorik lehen mailako arreta indartzeko». Horiek hala, Bazak uste du ezinbestekoa dela
|
lehen
arretaren ereduari buruzko «gogoeta sakona» egitea.
|
|
|
Ikaranen iritziz, osasun sistemaren «sarrerako atea» da
|
lehen
arreta, eta, hura «indartsu» badago, gainerako zerbitzuak hobeto kudeatu dira. Ideia bera azpimarratu du Azurmendik ere:
|
|
|
Ideia bera azpimarratu du Azurmendik ere: «Pandemia desagertzen denean,
|
lehen
arretaren egoerak bere horretan jarraituko du. Ez badugu sendotzen, edozer gauzak hondoratuko du».
|
|
|
1 Udaberriko arratsaldeetako txaloak gorpuztu. Osakidetzak kudeatzen duen
|
Lehen
Arreta indartzeaz gain, Osasun Sailaren barruko Osasun Publikorako egiturak indartu. Pandemia baten kudeaketak behar duen begirada globala behingoz eman diezaiogun.
|
|
|
Azken hilabeteotan, Hego Euskal Herriko landa eremuetako hainbat herritako bizilagunek mobilizazioak antolatu dituzte osasun zentroetako
|
lehen
arreta zerbitzuaren ahuleziak salatzeko. Pandemiak, gainera, okertu egin du egoera.
|
|
|
Baina osagileak leku aldaketa eskatu zuen maiatzaren 17an, eta ordutik ez dute ordezkorik jarri. Beraz, oraindik
|
lehen
arreta zerbitzurik gabe daude. Osakidetzakoek ondorengo azalpenak eman zizkieten herritarrei, Ugarteburuk esplikatu duenez:
|
|
|
Are, uztailaren 19tik irailaren 10era Lea Artibai eskualdeko beste herri batzuetan (Aulestin, Gizaburuagan, Ispasterren eta Ean) ez dute
|
lehen
arreta zerbitzurik izango, udako oporrak direla eta. Ugarteburuk azaldu du herriotako biztanleak ere Lekeitioko zentroan artatuko dituztela, eta hango biztanleak ere «sufritzen» ari direla «albo kalteak eta kalitatezko lehen arretaren gabezia», «jende gehiegi» pilatzen ari delako.
|
|
|
Are, uztailaren 19tik irailaren 10era Lea Artibai eskualdeko beste herri batzuetan (Aulestin, Gizaburuagan, Ispasterren eta Ean) ez dute lehen arreta zerbitzurik izango, udako oporrak direla eta. Ugarteburuk azaldu du herriotako biztanleak ere Lekeitioko zentroan artatuko dituztela, eta hango biztanleak ere «sufritzen» ari direla «albo kalteak eta kalitatezko
|
lehen
arretaren gabezia», «jende gehiegi» pilatzen ari delako.
|
|
|
Lesakako osasun etxearen kasuan, ez dute
|
lehen
arreta zerbitzua guztiz galdu, baina Izaskun Rodriguez Lesakako Osasun Plataformako kideak ohartarazi du Nafarroak bere osotasunean «arazoak» dituela lehen arreta zerbitzuarekin, eta landa eremuetan nabariagoa dela. Azaldu duenez, Lesakako osasun etxean azken urteotan zerbitzuak «okertu» egin dira.
|
|
|
Lesakako osasun etxearen kasuan, ez dute lehen arreta zerbitzua guztiz galdu, baina Izaskun Rodriguez Lesakako Osasun Plataformako kideak ohartarazi du Nafarroak bere osotasunean «arazoak» dituela
|
lehen
arreta zerbitzuarekin, eta landa eremuetan nabariagoa dela. Azaldu duenez, Lesakako osasun etxean azken urteotan zerbitzuak «okertu» egin dira.
|
|
|
Rodriguezek ohartarazi du zerbitzuen galerak herrien «despopulazioa» ekarriko duela gutxinaka. Ugarteburuk, berriz, ez du uste herrietako osasun publikoa bermatzea eta
|
lehen
arreta zaintzea gobernuaren «lehentasuna» denik. Altunaren ustez, «arazoa egiturazkoa» da, eta, horri aurre egiteko, herri txikietan «osasun publiko duin» baten alde borrokatu beharra dago.
|
|
|
Izurria iritsi zenetik,
|
lehen
arreta kolapsatua edo mugatua egon da. Eraginik izan al du migratzaileengan?
|
|
|
Aditu guzti guztiek diote osasun publiko zerbitzuak indartu behar direla (bereziki,
|
lehen
arreta), txertaketa azkartu behar dela... baina gaur LABIk ez omen du gai horietako bat ere mahai gainean izango (soil soilik herritarrentzako mugak) #Pandemia #Kudeaketa
|
|
|
Testuinguru honetan, gutuna helarazi dio Usurbilgo alkate Agurtzane Solaberrieta Mesak Eusko Jaurlaritzaren Osasun Sailari. Laburbilduz, baliabideak murriztu beharrean indartzea eskatzen dio Gasteizko gobernuari;
|
lehen
arreta zerbitzua giza baliabide gehiagoz hornitzea, doako testak eta aztarnari gehiago. " Egoera honi irtenbidea eman behar zaio urgentziaz".
|
|
|
100.000 biztanleko 14 eguneko ia 3.000 kasuko intzidentzia du koronabirusak udalerri honetan. " Osakidetzako
|
lehen
arreta gainezka dago eta gure herritarrek inbertsio falta horren ondorioak egunero pairatzen dituzte", salatzen du alkatearen gutunak. Lerrootan duzue gutunak dioena bere osotasunean.
|
|
|
Neurri horrek, beste batzuen artean, berriro ere udalen gain jartzen du Eusko Jaurlaritzak erabakitako neurria betetzearen ardura, inolako baliabide edota laguntzarik eskaini gabe. Kezkatuta gaude osasun egoerarekin eta kezkatuta ere hartutako neurriekin, izan ere, ezin zaio pandemiari soilik neurri murriztaileekin aurre egin.Osakidetzako
|
lehen
arreta gainezka dago eta gure herritarrek inbertsio falta horren ondorioak egunero pairatzen dituzte. Izurritearen bilakaerak okerrera egin du modu nabarmenean, eta gure herriko datuak ere horren isla dira.
|
|
|
Zentzu horretan, datu epidemiologikoek genero arrakalarik ote den ikertzeko aztarnak eskain diezazkigukete. Ospitaleratze programatuak
|
lehen
arreta mailatik bideratzen dira gehienetan, eta ebakuntza boluntarioak barne hartzen dituzte besteak beste. Zainketa programatua gurarizkoa eta prebentiboa izan ohi da, beraz, eta osasun kudeaketa eraginkorraren irizpidetzat har daiteke (9). Ospitaleratze urgenteek, berriz, pertsonaren autozainketarako ezintasuna edo osasun sistemak gaixotasuna garaiz antzemateko duen disfuntzioa adieraz dezakete (10,11).
|
|
2022
|
|
|
Aitortzen zaio behar adina garrantzia
|
lehen
arretari, ala bigarren mailakotzat jo ohi da?
|
|
|
Argi diozue:
|
lehen
arreta da krisialdiak zigortuena. Zergatik?
|
|
|
Oposizioko bi alderdi nagusien hitzetan, egungo egoera «larria» da, eta, hari aurre egiteko, funtsezkoa da hainbat proposamen «premiaz» eztabaidatzea; besteak beste, Osakidetzako
|
lehen
arreta indartzeko, ikasgeletarako itzulera planifikatzeko, familien kontziliazioa errazteko eta pandemiaren seigarren olatuak kalte egindako enpresei laguntzeko neurriak. Hala, hilaren 20an eta 27an ezohiko bilkura bana egiteko proposamena aurkeztu dute.
|
|
|
|
Lehen
arretaren okertzeak, baina, osasunaren kalitate orokorraren apaltzea dakarrela uste du, eta horrek «zentro pribatuei» soilik egiten die mesede: «Kaosaren erdian, probetxu ateratzen diote egoerari, gero eta jende gehiagok jotzen duelako haiengana».
|
|
|
«Kaosaren erdian, probetxu ateratzen diote egoerari, gero eta jende gehiagok jotzen duelako haiengana». Hori dela eta,
|
lehen
arreta aurrekontuen eta zenbait ekintzaren bidez babesteko eskatu die arduradun politikoei: «Oinarrizko osasun arreta indartsu dagoen herrialdeetan, askoz eraginkorragoa da osasungintza.
|
|
|
Hobeki eusten zaio gizartearen osasun maila onari, eta gutxiago gastatu behar da tratamenduetan eta bestelakoetan. Hemen, berriz, agintariek beti ahotan darabilte
|
lehen
arreta, baina, lerroburuez harago, deus gutxi egiten dute. Hitz polit horiek ez dira gure egunerokoan islatzen».
|
|
|
Eskatu dute lehentasuna eman diezaiotela presoen osasun baldintzak hobetzeari, «COVID dagokionez ez ezik, osasunaren arlo guztietan» ere bai. Protestan adierazi dute «kontzienteki» egin dutela mobilizazioa
|
lehen
arretaren aldeko «mobilizazio eta alarma une» batean, haiek ere uste baitute, «erremediorik» jarri ezean, egoera «kritikoa» ez dela pandemiaren ondorioetara mugatuko. Galdegin dute, halaber, neurri murriztaileetatik harago, «gainerako gizarte eremuetan pandemiaren aldaera berriari malgutasun handiagoz heltzeko benetako urratsak» egiten ari direla kontuan hartuta, espetxeetan ere «erantzukizunez eta ausardiaz» joka dezatela, «egoera oso gogor bati oztopo gehiago erantsi gabe».
|
|
|
Argi diozue:
|
lehen
arreta da krisialdiak zigortuena. Zergatik?
|
|
|
Aitortzen zaio behar adina garrantzia
|
lehen
arretari, ala bigarren mailakotzat jo ohi da?
|
|
|
Batetik, nabarmendu du beharrezkoa dela «lehen arreta indartzea eta bertan diharduten profesionalen lan baldintzak hobetzea», eta azaldu du EH Bilduk proposamen zehatzak dituela: besteak beste, lehen arretako langile kopurua handitzea, lanpostuak egonkortzea eta
|
lehen
arreta desburokratizatzea.
|
|
|
Langileen karteletan Pribatizazioari ez, Murrizketei ez eta Akordio berriaren negoziazioa orain moduko mezuak irakur zitezkeen. «Auto ofizial gutxiago, eta
|
lehen
arreta eta ospitale gehiago», oihukatu dute.
|
|
|
2019tik dira kexu Osakidetzako langileak
|
lehen
arretaren egoera dela medio. Sindikatuek ez dute onartzen arazoa koiunturala denik, Osakidetzak azaltzen duen moduan.
|
|
|
sistematikoki gainezka dago, eta askotan kolapso egoerara heltzen da.
|
Lehen
arretaren etorkizuna dago jokoan». Horregatik, otsailean bezala, lanuzte egun bat egingo dute berariaz lehen arretan, apirilaren 8an; bigarren greba, maiatzaren 16koa, erietxe guztietan eta buru osasuneko zerbitzuetan egingo dute, sistema osoak jasaten duelakoan «Jaurlaritzaren austeritatea eta lan baldintzen debaluazioa».
|