|
2008
|
|
|
genuke. Jakin badakigu, aukera honen auzian, aldeko eta kontrako autoreak badirela (besteak beste, Halliday (1968), Fodor (1970), Cruse (1972, 1973)), baina gure jomugarik
|
lehena
aditz forma beraren balioak zehaztea denez, albo batera utzi ditugu horrelako aukerak.
|
|
2014
|
|
|
|
Lehenik
aditz modua identifikatzen da, aditz nagusiaren aspektua ondoren, gero aditz laguntzailearen lema aukeratzen da, baita haren aspektua ere, aditz modalabada, zein eraldaketa duen zehazten da, eta, azkenik, denbora eta pertsonakzehazten dira. Etiketa horiekin guztiekin sorkuntzako modulua gai izango da aditzforma egokia sortzeko (ikusi 4 irudia).
|
|
2015
|
|
|
Ezkerreko erregela sintaktikoak
|
lehenik
aditz sintagma eta ondoren, izen sintagma hurrenkera dutenperpausak aztertzen ditu. Argumentu zerrendan (ARGS), lehenik eta behin aditz sintagma (phrase verb) dugu; kategoria (CAT), azpikategoria (SUBCAT), balentzia (VAL) eta norabidea (NORA) balioekin.Ondoren, izen sintagma (phrase nom) dago.
|
|
2019
|
|
|
Maupassant poetak dio hitzek duten arima bilatu beharra dagoela, baina nire hiztegi guztiz berriko hitzak dastatu, mastekatu eta errepikatzearen poderioz kasik esanahirik gabe uzten nituen. Litekeena da Julien Vinsonek arrazoi izatea eta ikasgelan gu hitz fosilduak ahoskatzen aritu izana; hala ere, niri iraganerako bezalatsu etorkizunerako giltzak zitzaizkidan, eta lehen hitz,
|
lehen
aditz haiek hegoak zeuzkaten, eta igotzen, goratzen eta aireratzen lagundu zidaten.
|
|
2020
|
|
|
• Azpiko testuan, aditzak orainaldian dira. Testua berridatz ezazu,
|
lehenik
aditzak iraganaldian idatziz eta ondotik geroaldian.
|
|
2021
|
|
|
25.2.5b Gorago deskribatu bezala (§ 25.1.3), ekialdeko euskalkietan koordinazioa beste gisa batez gauzatzen da. Bi adizki analitiko edo bi perpaus elkartzen direnean,
|
lehen
aditzak partizipioaren itxura baino, aditzoinaren itxura har dezake —eta laguntzailea isil, adizki analitikoaren kasuan— Hala ere, mintzo hauetan, bi adizki analitiko koordinatzean arruntagoa da bigarren laguntzailea isiltzea; kasu horretan, adizki nagusiak bere aspektu marka begiratzen du: Etxera itzuliko naiz eta segidan lanari lotuko; Goiz guziz ikusten dut eta elekatzen.
|
|
|
Ordu deno begiak idek ditzagun eta gisa hartarat berma (Hiriart Urruti gaztea); Hurbil zaitez eta sar atari hertsitik (Arkotxa). Gisa berean arazi oinarri duten bi egitura arazle juntatzen direlarik,
|
lehen
aditzak, arazi ezabaturik, aditzoinaren forma har dezake: Jaunak hil nahi ukan bagintu, ez zauzkigun onartuko egin diozkagun erre oparia eta bihi eskaintza, eta ez zaukun holako gauzarik ikus eta entzunaraziko (Etxehandi).
|
|
|
25.1.3b Delako usadioak aditzoinaren erabilera manatzen duten adizki analitikoak gainditzen ditu. Izan ere, bi perpaus jokatugabe juntatzean ere, gerta liteke
|
lehen
aditzak aditzoinaren itxura hartzea: Ama Herria gaur nola dagon ikus eta orroitzean, nigar xorta bat begietarat jautsi zaut egun goizean (J.
|
|
|
39.3.10e Egitura honek adizkirik gabeko beste egitura baten antza du; orain arteko kasuetan perpausez mintzatzen ginen (eta, beraz, aditzez), eta oraingoan izenez arituko gara, errepikatzen diren izenez.
|
Lehen
aditzekin bezala, orain izenekin ere gertatzen da gauza bera, forma desberdinean" errepikatzea": iritziak iritzi,...; usteak uste,...; kontuak kontu,...; legea lege,...
|
|
|
Geure barrura eraman gaitu. " Siente" izan da poeman aurkitu dugun
|
lehen
aditza. Poetak urrun dagoen lagun isil bat konbokatu du(" Callado amigo de tantas lejanías" esan du, izan daiteke bera, izan gaitezke gu), eta, arnasaren bidez, lagun horren gorputzean eta geurean sartu gaitu(" siente cómo tu respiración aumenta aún el espacio").
|
|
|
Euskaltzaindiaren Hiztegian, izenaren adibidean Galtzontzillo hutsik zegoen dakar. Aranatzen eta Arakilen, aldiz,
|
lehen
aditz laguna baliatuz erabiltzen da.
|