|
2000
|
|
|
Halere, erantzun azkar hau eman ondoren, zalantzak datozkit.
|
Lehenik
eta behin, goian arlokako liburutegien beharra eta egokitasuna defendatu ditut. Filosofia honetan oinarriturik, ez al litzateke askoz ere interesgarriagoa izango liburutegi nazional erraldoi berri baten ordez arloka antolaturiko zenbait liburutegi nazional sortzea?
|
|
|
1 Artikulu honen lehen bertsioa 1999ko udan idatzi zen; garrantzitsua da hori aintzat hartzea, ordutik hona zenbait aldaketa egon baitira.
|
Lehenik
eta behin, orrialde hauetan deskribatzen den eta liburutegi publiko nafarren antolaketa eredu berriaren diseinua agindu eta sustatu zuen zuzendaritza taldea aldatu egin da. Plan estrategikoak, jakina denez, erakundeek epe ertain eta luzera begira izan behar dituzten jomugak finkatzeko lantzen dira.
|
|
2001
|
|
|
Iritsi zaigu euskaltzaleoi, erasoak eraso (beti egon dira, beti egongo dira, beti gailenduko gatzaizkie), geure jokabideen kritika egun argiz eta plazan egiten hasteko garaia. Baina, noski, ezinbesteko baldintza bat dago,
|
lehenik
eta behin bete behar dena: ez kritikaren ordainetan eskumikua jasotzea.
|
|
|
3. Euskalgintzak independentziaz eta nortasun osoz jokatu behar du
|
lehenik
eta behin. Jarrera partidistak hartzeko tentalditik errotik ihes egin behar du, nahiz eta jarrera horiek itxuraz aldekoak izan.
|
|
2002
|
|
|
Eta Ibarretxek —Eusko Alderdi Jeltzaleak— debatea zabaldu duenez, ezin da hausnarketa sakonerako aukeraalfe rrik galdu. Hausnarketa kulturala,
|
lehenik
eta behin, historiatik hasi eta hizkuntzaren arloraino gai guztiak jorratuko dituena, eta politikoa ondoren edo horrekin batera. Baina gehiegizko luxua izango litzateke Ibarretxerentzat kulturaren mundua sakon arakatu eta aztertuko ez balu, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako mugez gaindi gainera.
|
|
|
Gutxi irakurtzeak ondorioak dakartza,
|
lehenik
eta behin irakaskuntzan. Irakasleek askotan ezin dute testurik egokiena gomendatu (inposatu) azken hamabost urtean arg itaratu diren liburu guztietatik dozena erdia baino ez dutelako irakurri (Durangon urtero plazaratzen den best sellera salbu).
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, aipatu beharra dugu Unibertsitatea ez dela Sortzen Ikasbatuazen lan esparrua, irakaskuntza ez unibertsitarioaren eremuan burutzen baitugu geure eguneroko eginkizuna.
|
|
|
3. Estrategiatik hasita, bidea eginez egiten delako ziurtas unaz,
|
lehenik
eta behin Euskal Unibertsitatearen inguruko kezka zabaltzen duten ekimenak bultzatu behar direlakoan nago, unibertsitario euskaldunak biltzen dituzten elka rteak eta ekimenak lagunduz eta indartuz (UEU eta EIRE kasu), Euskal Unibertsitateranzko kongresuak eta ekimenak bultzatuz, horrela lehenik eta behin gaia gizarter atuz, eta erabaki politiko estrategiko garrantzizkoen mailara eramanez.... Gaia seriotasunez planteatzea erabaki estrategikoa da.
|
|
|
3. Estrategiatik hasita, bidea eginez egiten delako ziurtas unaz, lehenik eta behin Euskal Unibertsitatearen inguruko kezka zabaltzen duten ekimenak bultzatu behar direlakoan nago, unibertsitario euskaldunak biltzen dituzten elka rteak eta ekimenak lagunduz eta indartuz (UEU eta EIRE kasu), Euskal Unibertsitateranzko kongresuak eta ekimenak bultzatuz, horrela
|
lehenik
eta behin gaia gizarter atuz, eta erabaki politiko estrategiko garrantzizkoen mailara eramanez. Gaia seriotasunez planteatzea erabaki estrategikoa da.
|
|
|
Izaerari dagokionez, gai hori hainbat dokumentutan (Uztaritzeko UEUren agirian hasi eta EIREk antolaturikokong resuan, besteak beste) askoz zehatzago aipatu denez, modu telegrafikoan aipatuko ditut ene ikuspuntutik oso kontuan hartzeko diren zenbait ezaugarri. Ene ustez,
|
lehenik
eta behin euskal herritar guztiei irekita egon behar duen unibertsitateak zerbitzu publikoa ideologia diskriminaziorik gabekoa eskaini behar du, diru publikoz zein pribatuz finantzatua dela. Espreski onartu behar litzateke herri ekimenaz sorturiko unibertsitatearen posibilitatea, lehenago ikastolen mugimenduak irekitako bidetik, taldehe rritarren ekimenaz herritar guztientzako zerbitzu publikoa (eta ez talde baten interes pribaturakoa) eskaintzekobo rondateaz.
|
|
|
Gobernua rekiko erakunde autonomoa izan behar luke, hain debaluaturik dagoen" autonomia unibertsitarioa" kontuan hartuz, zeren gobernuak finantzazioari dagokionez ardura handia izan behar duen arren, azkena bailitzateke" gobernua ren unibertsitatea" izatea, gaur egun sarritan" publiko" kontzeptua erabiltzean mozorrotzen den aukera, alegia. Bestalde,
|
lehenik
eta behin eraikin konbentzionaletan kokatu behar dela uste dut, unibertsitate birtuala ren kontu hori aukera gehigarri etaosagarri modura kontsideratuz.°
|
|
|
Izan ere, hizkuntz ohiturak finkatu gabe dagoen gizarte talde berri batean askoz errazagoa da euskara ezartzea, abian dagoen (erdarazko) beste batean ohiturak aldatzea baino.
|
Lehenik
eta behin, gizartean nagusitzen den esparru pribatuarenpisu handia ahaztu gabe.°
|
|
2003
|
|
|
EGA edo HE2 eskuratua dutenak %73 inguru dira hor, dagoeneko; HE1 eskuratu dutenak erantsiz, berriz, %80 pasatxoan dabiltza. Hori da beraz,
|
lehenik
eta behin, eskola munduan gertatu dena eta gertatzen ari dena.
|
|
|
1. Zalantzarik ez dago kulturari dagokion proiekturen bat bideratu ahal izateko, aldez aurretik argi izan behar dela egitasmo horren zergatia, berez duen baliagarritasuna edobote rean dagoen alderdiak atera nahi dion etekina. Are gehiago, aldian aldiko botereak halako proiekturen bat bideratzeaz gain bulkatu eta sustatu ahal izateko, zalantza izpirik ez dago
|
lehenik
eta behin berea egin behar duela.
|
|
|
Azkaratek beraren artikuluan —eta ondorengo elkarrizketetan— proiektu berri baten aldeko apustua egiten zuen, orduko artekoaz ezberdina, zabalagoa, eta" guztien" esku hartzeaz. Erantzuna berehala heldu zen,
|
lehenik
eta behin Egunkaria ko langileen aldetik, eta ondoren beste askoren ahotik. Erantzunen ostean, Azkarateren disku rtsoa nabarmen moteldu zen, eta aurrerago adierazi zuen erakundeen zeregina ez zela ezer berria sortzea, baizik eta" gizartetik datozen ekimenak sustatuko ditugu" (Egunero, martxoak 11).
|
|
|
2002 urtean literatur genero ren bat nabarmendu baldin bada, poesia izan da ezbairik gabe.
|
Lehenik
eta behin Koldo Izagirrek burutu dituen" XX. Mendeko Poesia Kaierak" txapela kentzeko moduko lana da. Egia da antologoarenesku gelditu dela, berriz ere, egileen eta lanen zerrendaosatzeko erabakia, eta oso modu pertsonalean apailatu dituela antologiak eta hauen hitzaurreak, baina denokonartzen diogu —lan eskerga izateaz gain— irizpide literarioak izan dituela nagusi, keria pertsonalekin bai, baina ildo batekiko koherenteak, eta ez hego haize batek eragindakoak.
|
|
2005
|
|
|
Zer dio Rorty antimetafisikoak?
|
Lehenik
eta behin, gizatiar ez den hori guztia ahaztu egin behar dugula, eta ahaztu ez soilik filosofikoki, baizik eta baita gure existentzia arruntean ere. Ahaztu eta ukatu behar dugu mendeetan zehar gu babesteko, laguntzeko, beldurtzeko, mehatxatzeko, bizitza emateko, heriotza emateko existitzen zela uste genuena.
|
|
|
Gatozen oraingaitasunaren taulatikerabiler arenera. Zer ekarri du erabilera mailan gaitasuna modu hain nabarmenean igotzeak?
|
Lehenik
eta behin," beti erdaraz" egiten dutenen proportzioa% 55etik% 20ra jaistea. Aldaketa nabarmena hau ere.
|
|
|
Nobela politiko tipikoa, askorentzat 68ko Pragako udaberriaren erakusgarri osoena. Egundoko arrakasta izan zuen,
|
lehenik
eta behin Txekoslovakian, ondoren beste hainbat lekutan. Alderdi iraultzaileen monolitismo estupidoaren kritika gupidagabea, osagarri autobiografiko nabarmenak ditu.
|
|
2006
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, liburu dendariok testuliburuen doakotasunaren alde gaude. Euskal familia guztien eskubidea da beren seme alabek testuliburuak baldintza berberetan eduki ahal izatea, eta horrela ikasle guztientzako hezkuntza kalitate egokia bermatu ahal izatea.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, hizkuntza propioak edo harrerakoak irakasterakoan, garaiz eta txikitan eskolatzen diren atzerritarrak eta berriki edo koxkortuta iristen diren ikasleen kasuak bereiztu behar dira. Lehenengo kasuan, ikasle autoktonoen egoeran bezala eskolatzen direnean, ez dirudi zailtasun handiak daudenik; baina ikasle etorkinak Lehen Hezkuntza edo Ertainetara iristen direnean arazoak sakonagoak izaten dira.
|
|
|
Prozedurek bere horretan dituzten mugak kontuan hartuz, eta aipatu ditugun autoreon kritikei jarraituz, bere baitan nazio bat baino gehiago biltzen dituzten estatuek izaera multinazional hori onartu lukete,
|
lehenik
eta behin. Egokitzapen hori luzaroan dirauten gatazkak konpontzeko onuragarria litzateke.
|
|
2007
|
|
|
Azterketan aurrera egin baino lehen, hiru ohar garrantzitsu egin behar dira.
|
Lehenik
eta behin, garai hartako baldintzez jabetu behar dugu. Frankismoaren alderik gogorrena pasatua bazen ere, errepresioak gordinkeria osoz jarraitzen zuen.
|
|
|
Hutsegite latza izango litzateke.
|
Lehenik
eta behin, egun duen biztanleriaren erdia zuen munduaz ari gara: 2.500 milioi gizaki zituen Lurrak 1950ean eta 3.000 milioi eskas hamar urte geroago.
|
|
|
Zerk egiten du" berri" gizarte mugimendu bat?
|
Lehenik
eta behin, esan behar da, etiketa bera ez dela originala, ezta arestikoa ere. 60ko hamarkadan Mendebaldeko gizarteetan izan ziren aldaketek ahalbidetu zuten termino horren sorrera (Larrinaga eta Barcena 2004: 128).
|
|
|
Niri buruari idazteko era ematea da literaturak nire buruari begira bilatu diodan xedea.
|
Lehenik
eta behin, zaletasun dudan hori landu ahal izateak poztu egiten nau. Ostera, eta besteei begira, literaturaren xedea subjektibotasuna lantzea delakoan nago.
|
|
|
Eta zer esan Euskararen Legeaz?
|
Lehenik
eta behin, Euskal Autonomia Erkidegoan indarrean dagoen legea dela zehaztu behar, askotan, utzikeria zabarrez edo ahaztura harroz, Euskal Herri osoa Ibarretxeren pean balego bezala aritzen baitira (baikara?) batzuk, edo hiru probintziotatik kanpo beste Euskal Herririk ez balego bezala.
|
|
2008
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, kultura aniztasunaren azken zentzu hori da W. Kymlicka11 eta Ch.
|
|
|
EHU barrutik ezagutzen duen edonork ondo asko daki EHUtik ez dela inoiz sortuko Euskal Unibertsitatea,
|
lehenik
eta behin, lurraldearen arazoagatik, baina baita izaera juridikoagatik, ibilbide historikoagatik eta borondate politiko ezagatik ere.
|
|
2009
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, giza talde batek osagai desberdin eta batzuetan kontraesankorrak izan ditzake identifikazio kulturalerako. Gizarte postmodernoek aniztasunaren eta urte eta prozesu askoko gertakari historikoen eragin nabaria daukate, eta oso aurpegi mistoa erakusten dute egun, halako moldez non ezina baita nortasun kultural bakarraz hitz egitea.
|
|
|
Digital Editions instalatzen denean, hura
|
lehenik
eta behin Adoberen zerbitzari seguru batekin konektatzen da, zure liburuak zure makinan segurtatzeko. Alabaina, baduzu aukera zure makinari Adobe ID bat sartzea baimentzeko.
|
|
|
Usteen jokoaren baitan txertaturik dauden bi ezaugarri aipatu ditugu arestian.
|
Lehenik
eta behin, zerbait uste edo sinesten dugunean zerbait hori egiazkotzat hartzen dugu. Horrek gure usteen gaineko eskakizun bat dakar berekin:
|
|
2010
|
|
|
Hori dela eta, EGEan sartu nahi diren lan edukiak zuhurtasunez aztertu behar dira. Horretarako,
|
lehenik
eta behin, EGEaren barneko eta kanpoko dimentsioak ezberdintzea komeni da.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, diagnostiko berria trazatzeko eman diren urratsak laburbilduko ditut. Izan ere, hipotesi tradizionalaren desegokitasunak eragingo duen lehen aldaketa galdeketen beren oinarri metodologiko eta teknikoan gertatzen da.
|
|
|
•
|
lehenik
eta behin, bi dimentsio nagusi bereizi behar dira: zientziaren dimentsio teknikoa eta zientziaren dimentsio morala.
|
|
|
Gauzak horrela, ikuspegi estandarrean analisiak bi fase izango lituzke:
|
lehenik
eta behin, ebaluazio zientifikoa(" risk assessement") egingo da arriskuaren identifikazioa, estimazioa eta balorazioa gauzatuz; eta, ondoren, aholku zientifiko horietan oinarrituz kudeaketa(" risk management") politikari eta legelarien ardura izango da. Arriskuak beraz izaera deskriptiboa eta normatiboa ditu aldi berean, izan ere, teknologia batek eragindako efektu ez desiratuen posibilitatea adierazten du, giza ekintzaren eta ondorio posibleen artean harreman kausal baten ideia barneratzen du, analisiaren xedea kausak eraldatu eta ondorio ez desiratuak saihestea den heinean, eta beraz arriskuak teknologia batek eragin ditzakeen inpaktuen ebazpena barneratzen du.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, adituekiko eta politikariekiko urruntasunari eta konfiantza faltari aurre egiteko, informazio gardena(" transparency") eta irekia(" openness") proposatzen badira ere, informazioa eta bere erabilera ulertzeko proposamen horrek" informazioaren rola"," igorle eta hartzailearen balizkoak, eta euren arteko harremanak" eta" gatazken motiboa" ... Ez du zalantzan jartzen horiek ulertzeko modu zeharo diferenteak egon daitezkeela.
|
|
2011
|
|
|
beste esparru horiek funtsezkoak dira, gainera, hizkuntza belaunez belaun transmitituko bada eta bizirik iraungo badu. Hizkuntza baten normaltasun egoera beste esparru horrek markatzen du,
|
lehenik
eta behin. Bertako erabilera nasaiak adierazten du, ezerk baino lehen, hizkuntza hori osasuntsu iraila urria dagoela" bere etxean", eguneroko erabilera arruntean.
|
|
2013
|
|
|
Zerbitzuen enpresak garatu ziren
|
lehenik
eta behin Euskal Telebistaren itzalean, 80ko hamarkadan. Izan ere, ETBk, sortu eta berehala, azkar zabaldu zituen programazio orduak, eta horiek atzerrian erositako produkzioarekin bete zituen funtsean.
|
|
|
Norberaren askatasunaren konkista propioaren borroka. Bizitza autentiko bat izan nahi bada, ordea,
|
lehenik
eta behin askea izan behar da. Askea erabakitzeko eta askea ekiteko.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, Prinz bat dator chomskyarrekin puntu batean: pentsamenduaren eremua eta hizkuntzarena bi eremu desberdin dira.
|
|
|
Nik zalantzak dauzkat Prinzek egiten duen deskribapenarekin berarekin.
|
Lehenik
eta behin, aipatu kasuan, dagoeneko ezarrita dauden estereotipo batzuk bideratzen ditu hizkuntzak. Baina estereotipoak ez ditu hizkuntzak sortu, estereotipoak pentsamenduan daude, duten iturria dutela.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, moralaren auziari helduz, (kulturak eragindako) aniztasun morala ez da erlatibismo morala. Noiz mintzatzen gara erlatibismoaz?
|
|
|
Liburuko, Prinzek giza natura ulertzeko hiru modu bereizten ditu.
|
Lehenik
eta behin, giza naturak adierazten ditu gizakiak dituen berezko ezaugarriak, hots, bestelako animalietatik bereizten gaituzten ezaugarriak. Adibide klasiko asko daude.
|
|
|
Arkitekturako Nobel saria kontsideratua dago Pritzkerra, eta ohore aparta zen, diru mordoaz gain, 100.000 dolar. Hala ere, Venturik
|
lehenik
eta behin galdera bat egin zuen: and what about Denise?
|
|
|
• Aniztasuna gizarteak balio positibo gisa uler dezan nahi du EH11kolorek. Horretarako, ezinbestekoa da,
|
lehenik
eta behin, nork berea eta bestearena errespetatzea. Hortik aurrera, denon arteko zubiak eraikitzeko.
|
|
|
Hori gero eta nabarmenago egia bihurtuko balitz, ondorioztatu beharra genuke euskara idatziaren beti eta gehiago plazaratzeak ez duela jendartean halako eragin psikologiko onuragarririk sortu eta hazi, uste izan zitekeen bezala... eta beharbada, aitzitik ere, euskara mintzatuaren atzera egitea areagotu egin duela. Ondorioztatze hori ateratzea larria litzateke, baina salbagarri ere izan daiteke euskararen sustatzaile eta garatzaile garenon artean kontzientzia hartze baten sorburua izango balitz, hau da, mintzaira bizidun bat,
|
lehenik
eta behin, mintzatzeko egina dela! Eta, ondorioz, erabileraren bideak bultzatzeko, indartzeko, areagotzeko moduak asmatu eta obratu behar direla, premia gorrienez.
|
|
2014
|
|
|
Albiste pozgarria, berehalako ifrentzua duena, ordea:
|
lehenik
eta behin, auzia ez zen sekula hasi behar, eta, gainera, 18/ 98 makrosumarioan atxilotutako hainbat Egin eko kidek espetxean jarraitzen dute oraindik. •
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, Ipar Euskal Herriko testuinguruan, aurten (euskal) ‘artedramari’ egina izan zaion ekarpenik funtsezkoena ez da ikuskizun bat izan, baizik eta liburu bat: Antton Lukuk Pamiela argitaletxean plazaratu duen Libertitzeaz.
|
|
|
Proiektua 2011n jarri da abian.
|
Lehenik
eta behin adierazi behar dugu proiektu honek aurrekoekin alderatuta ez daukala ezer berririk, hots, euskal liburutegi digitalaren jarraipena dela, ez besterik.
|
|
|
Gai horretan ere Administrazioari galdegiten diogu euskal liburuen aldeko politika bultzatzea.
|
Lehenik
eta behin, euskarazko edukien eskaintzak gainerako hizkuntzen parekoa izan luke, batez ere hasierako une garrantzitsu honetan. Euskal Herri euskalduna nahi badugu, ezinbestekoa da informazio esparru indartsua izatea, euskaraz bizi ahal izateko ezinbestekoa da kultur baliabide egokiak izatea.
|
|
|
Administrazioari galdegiten diogu euskal liburuen aldeko politika bultzatzea.
|
Lehenik
eta behin, euskarazko edukien eskaintzak gainerako hizkuntzen parekoa behar luke sentimental handia ere badaukate. Orain, berriz, ezinezkoa izango da liburutegi pribatua sortzea, enpresa askok liburu elektronikoen zerbitzuak soilik eskaintzen baitituzte, eta ez jabetza.
|
|
2015
|
|
|
Laster ulertzen da, hala ere,
|
lehenik
eta behin politikarekin ez duela ohiko alderdi eta bozketa sisteman pentsatzen (ukatu ere ez du egiten hori, baina bai oso kritikoki epaitu eta berari gutxi interesatzen zaiola erakutsi), politikaren modu alternatiboren batean baizik.
|
|
|
Dena dela, eta iritziak iritzi, kontua da, bai atzo eta bai gaur, aske izateko lotu beharra dagoela. Aske izateko
|
lehenik
eta behin askatasun hori nondik gauzatuko duzun erabaki, hautatu beharra dagoela. Horrek zenbait gauzari uko egitea suposatzen badu ere.
|
|
|
Diglosiaren halako kontzeptu lausotik abiatuta, ‘diglosiarako’ proposamen lausoak baizik ezin dira espero. Hala nola" [a] ma hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipena segurtatuko duen diglosia behar da", 52 edota" gizarte bizitzan euskarazko harreman sareen babesle eta indargarri izango den diglosia behar dugu". 53
|
Lehenik
eta behin, zera ohartarazi behar dut: Fishmani berriro ere modu akritikoan jarraituz, ama hizkuntza (mother tongue) sasikontzeptua erabili duela hitzetik hortzera Zalbidek, adierazgarriro, euskarari bakarrik aplikatuta.54 Alta, hori gogorarazi behar izatea lotsagarri xamar egiten bazait ere, aspaldiko esana da ondokoa:
|
|
2016
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, galdera honetatik abiatzea gustatuko litzaiguke: " zer da artista izatea gaur egun Euskal Herrian?".
|
|
2017
|
|
|
Umoreak transgresioaren atea zabaltzen du:
|
lehenik
eta behin, nork bere buruarena. Izan ere, barrearen laguntzarik gabe ez gara gai gure baitako sentimendu batzuetara iristeko.
|
|
|
Atal honetan, egilearen ezaugarrietan, irudiaren birtualitatean eta satira edo umore politikoaren izaeran jarriko dugu arreta,
|
lehenik
eta behin.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, Euskal Herriko mapa dugu: mapa geografikoak (zazpi lurraldeena) eta politikoak (bi estatu eta hiru administrazioena) ezartzen duten errealitatea.
|
|
|
Hizkuntz hegemonia eta derrigorrezko elebakartasuna galegotik eta feminismotik eta, batez ere, nire hizkuntzak eskaintzen didan potentzial subertsibotik aztertzen hasteko,
|
lehenik
eta behin, nire burua kokatu behar dut; izan ere, kokatzea funtsezkoa da posizio hegemonikoetatik askatzeko. Denok dugu posizio bat, eta posizio hori esplizitatzen denean soilik lagun gaitzake aliantzak sortzen, Chandra Talpade Mohanty teorialariak erakusten digun bezala.6 Falozentrismoarekin, zuri edo heterosexual izatearekin gertatzen den bezala, ‘beste’ gisa izendatutako posizioetan daudenak daude soilik behartuta une bakoitzean ‘norenak diren’ adieraztera.
|
|
|
Hortaz, benetako eragin sozialaz berba egiteko, benetako aldaketa soziala gauzatzeko,
|
lehenik
eta behin, hautu pertsonalak beharrezkoak dira, baina nahikoa ez. Hautu pertsonal horiek babestuko dituen, bultzatuko dituen giro soziala ere beharrezkoa da.
|
|
2019
|
|
|
Baina hirietako bizitza ez da benetan horrelakoa.
|
Lehenik
eta behin, esate baterako, etxeak ez dira soilik lotarako: milaka eta milaka pertsonaren lantokiak dira besteen etxeak.
|
|
|
Hirigintza,
|
lehenik
eta behin, ekintzetara mugatzen da, hemen eta orain ongi ulertu gabe aurrera begira zer ekintza, zer eraldaketa, zer forma sortuko ditugun. Hemen eta orain hori ongi ulertzearen garrantzia funtsezkoa da emakumearentzako, funtsezkoa da gizarte eraldaketarako.
|
|
|
lur urbanoa, lur urbanizagarria eta lur ez urbanizagarria bereizten dira, eta kito.
|
Lehenik
eta behin, horrenbestez, urbanozentrismo indartsu bat dago, botere harreman indartsu bat baitago hiritik lurralderako begirada horretan. Yayo Herrerok esaten duen bezala, lurraldea ez da testuinguru bat bezala ulertzen, euskarri bat bezala baizik:
|
|
|
Zaintzak eta zaintzailearen rolak zahartzaroa guztiz hezurmamitzen du bizi fase honetan.
|
Lehenik
eta behin, historikoki emakumeak geure gizarte patriarkaletan izandako zaintzaile rola dela medio (Borderias, Carrasco eta Alemany 1994; Arbaiza 2000; Perez de Orozco 2014), familiako zaintzen arduradun nagusi bilakatzen dira ezinbestean emakumezko zaharrak. Bigarrenik, zahartuz doazen heinean ere zainduak izateko beharra izango dute; eta hona hemen erronka handienetako bat:
|
|
|
Galdera horiei erantzun ahal izateko,
|
lehenik
eta behin, baieztapen irmo batekin hasi dugu: egungo zahartzaroak ez du zer ikusirik geure aurreko belaunaldien zahartzaro ereduarekin.
|
|
|
Maitasuna definitzeko, Mari Luz Esteban Galarzaren kontzeptualizaziora joko dut, 4 maitasuna zer den azaltzeko erabil daitezkeen aukera ezberdin guztien artean Estebanena erabilgarriena zaigulako arkitekturarekin harilkatzeko helbururako. Maitasuna,
|
lehenik
eta behin, emozio bat da; indibiduoak sentitzen duen lotura intentsoa zerbaitekiko/ norbaitekiko. Oso emozio berezia, bizipen intentso gisa jasotzen baita, eta harremantzeko esperientziaren motor dena.
|
|
2020
|
|
|
Kolegen arteko mira izango da beharbada, baina euren proposamenaren alde anbizio minimo batekin lan egiteko prest dauden taldeei (idazleei, margolariei...) diet errespetua,
|
lehenik
eta behin. Sorkuntzaren artisautza, estiloen gainetik.
|
|
|
Zelan, bestela?
|
Lehenik
eta behin, argi neukan euskara batuan kantatu behar nuela eta hizkuntzari zelanbaiteko garrantzia eman nahi niola. Ordurako eginda neukan Hiztegi errimatua, idatzi ere egiten nuen, eta, gehiago edo gutxiago, paperean landutakotik zerbait beti ateratzen zaizu kantuan ere.
|
|
|
Sokratesen aurkezpena egiteko,
|
lehenik
eta behin, bere garai historikoaren berri ematen digu, aurrekari politiko eta kulturalen berri emanez. Diagnostikoa, aurreratu dudan moduan, garbia da:
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, independentziaren ideia bestelako Europa baten ideia baizik ez da. Erdi Aro berantiarrean eta humanismoan hasita, monarkia estatu eta estatunazioetan barrena igarota, estatuen Europaren mugak odolez eta krudelkeriaz finkatu dira eta estatu muga horien" arrazoizkotasun" historikoa amaitutzat eman liteke edota amaitutzat eman litzateke; ikuspegi horretatik, paradoxa ematen badu ere, gurea bezalako estaturik gabeko nazioen independentziaren ideia estatu nazionalismoen amaieraren ideia da.
|
|
|
Kanpo faktoreez harago, euskal nazio eraikuntza prozesua ahultzen duten barne prozesuak ere nabarmentzeari ezinbesteko deritzot.
|
Lehenik
eta behin, Ezker Abertzalearen eta abertzaletasun historikoaren arteko antagonismo etiko eta demokratikoa; prozesu horren adierazle nagusia ETA izan da, euskal gizartearen zati handi bat erre du eta Ezker Abertzaletik gertu dauden gazte askoren energia sozial positiboa baliogabetu. Familia nazionalisten arteko gorrotoa eta lehia sortu du eta naziogintzari buruzko galdera nagusien eztabaida errealitatearekin lotura gutxi duen agertokira eraman du.
|
|
|
1
|
Lehenik
eta behin, politika publikoen eraginkortasunari eta demokratizazio prozesuei dagokienez, egitura politikoen erantzuna antolatzeko ezintasuna.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, iritzi publikorako eta sozializaziorako (baita sozializazio politikorako ere) espazioak aldatu egin dira, bai norbanakoentzat, bai taldeentzat. Hori, funtsean, bi arrazoirengatik gertatzen da:
|
|
|
Euskal autogobernua erreformatzeko beharra garrantzi handiko bi arrisku sakonen itzalpean dago:
|
lehenik
eta behin, Espainiako Estatuaren arkitektura konstituzionalak bizi duen krisi sistemikoak sortzen duen arriskua, autonomiak herrestan eramango dituen mugimendu erregresiboa eragiten ari dena (Espainiako Gobernuan dagoena dagoela); bigarrenik, globalizazio eredu horren ondorioek eta demokrazia liberalaren krisiak eragindako arriskua, espazio nazionalen eraikuntza eta garapena baldintzatzen ari den... Euskal Herriaren etorkizuna ezin joka genezake karta bakar horretara.
|
|
|
Batez ere, euskaraz sortzen denarekin. Sinistu egin behar dugu hemen sortzen den kulturak egiten gaituela herri, eta hori bizi behar dugula, eta ez kanporako, bertarako baizik,
|
lehenik
eta behin. Ezin da kanpoko prestigioan indarra jarri, etxean bertan alboratuta.
|
|
2021
|
|
|
Narratiben azterketak agerian uzten du testuinguru faktore ugari daudela, lotuta edo modu isolatuan, inplikazio modu horiek errazten dituztenak.
|
Lehenik
eta behin, gazteen aktibazioari mesede egiten dio gai eztabaidagarri baten hurbiltasun sozial eta geografikoak, bereziki beren eguneroko bizitza garatzen den tokiko eremuetan eragiten badu. Bigarrenik, parte hartzearen eragileetako bat, batez ere protesta ekintzetan, gazteek beren interesei zuzenean eragiten dieten gai gatazkatsuei buruz sentitutako interpelazio zuzena izan ohi da.
|
|
|
Ekintzaile gazteen talde horretan jarriko dugu arreta, hain zuzen ere. Ildo horretan, jarraian aurkezten den testuaren helburua bikoitza da;
|
lehenik
eta behin, Hego Euskal Herriko tokiko eskalan Bigarren Modernitateko baldintza sozial eta politikoetan politizatutako gazteen praktika ekintzaile berritzaileen esanahiak identifikatzea; bigarrenik, sozializatu diren tradizio politikoari dagokionez, praktika horien jarraitutasuneta haustura ildoak ezagutzea.
|
|
|
Mendizabalen hitzetan, testuinguru gatazkatsuetan bizi diren sortzaileak beti dira susmagarri, susmoa izanik ez dutela behar den bezala lantzen gatazka.
|
Lehenik
eta behin, honek sorrarazten du susmoa: inguruko errealitatea saihesten duten jolas estetikoak lehenesteak.
|
|
|
Azken uztakoen artean, Anne Burns idazleak, Milkman eleberrian (zeina 2018an argitaratu baitzen, Fakirraren ahotsa bezalaxe), zeinuen ezegonkortasunaz hausnartzen du, eta ez gara liburuak dioenaz fio, gatazkaren zurrumurruaren bidez eraiki baitu kontakizuna.
|
Lehenik
eta behin, hizkuntzaren erabilera berezi bat da literatura, ez da hizkuntza legala edo historikoa. Idazle onek beti hartuko dituzte lizentziak, literaturaren hizkuntzaren plastikotasunaz baliatuz.
|
|
2022
|
|
|
Teorian horren sinplea eta egingarria dirudien hori ez da hain erraza, ordea. Horretarako,
|
lehenik
eta behin, norbere bizipenei, norbere galderei zilegitasuna eman behar baitzaie. Norbere proiektuei legitimitatea aitortu.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, Arendtek pribatuaren eta politikoaren kontzeptuak azaltzen ditu, greziarren oikos (etxekoa) eta polisaren arteko oposizioari jarraituz. Etxeko esparrua (pribatua) bizitzako beharrak asetzearen mende dago (lanarekin lotuta), eta bertan ez dago askatasunerako lekurik, etxeko kideak beharraren mende daudelako eta barruan aginteeta obedientzia harreman asimetrikoak nagusitzen direlako.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, hizkuntza ekologiaren paradigma aurkeztuko dut. Euskararen aldeko testuinguru fisiko eta sozialak sortu eta indartzeak duen balioan jarriko da azpimarra, eta ingurumenerako babes teknika eta aktibismoa hizkuntzen babeserako ekartzeak zer ezaugarri dituen jasoko da.
|
|
|
Online unibertsitate horrek balio bakarra eta bereizgarria eman diezaioke xxi. mendeko euskal gizarteari.
|
Lehenik
eta behin, unibertsitateak bakarrik eskain ditzakeelako punta puntako ikerketan oinarritutako edukiak; bigarrenik, unibertsitateak mendeak daramatzalako ezagutzak transmititzeko modurik onenari buruz hausnartzen, eta, azkenik, unibertsitatetik bakarrik eman daitekeelako goi mailako prestakuntza kualifikatua, gaur egun hain beharrezkoa dena gure garaiko erronka handiei aurre egiteko....
|
|
|
Euskal Unibertsitate publiko batean zentratu naiz, baina beste aukera bat litzateke aztertu ez ditudan beste bide batzuk jorratzea.
|
Lehenik
eta behin, UEU benetako unibertsitate bihurtzea, behin baino gehiagotan aztertu den aukera. Egon badago beste alternatiba bat:
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, belaunaldien ordezkapenarekin batera, ibilbide akademikoaren orientazio estrategikoa joan da areagotzen irakasle ikertzaileen artean.2 Hego Euskal Herriko unibertsitate publikoen sorreran parte hartu zuen euskaldunen lehen belaunaldiko aitzindariek hizkuntza jarrera integratzaileak edo parte hartzaileak zituzten euskarari dagokionez; ondorengo belaunaldietan, aldiz, hizkuntza jarrera i... Zehatz adierazita, lehenengo belaunaldien hizkuntza praktikak euskal komunitatea eta haren hizkuntza interesak goi mailako hezkuntzan integratzera bideraturik zeuden.
|
|
2023
|
|
|
Zergatik liburuak idazteko gose hori?
|
Lehenik
eta behin ikusten nuen liburu gehienak bestaldekoak zirela, eta hango euskara ez zutela ulertzen hemengo jende gehienek. Behar ziren euskara erraz batean idatzi.
|
|
|
Inkonstituzionaltasun auziaren planteamenduari objekzioak planteatu ahal zaizkio, formari zein funtsari begira. Gai formalei dagokienez,
|
lehenik
eta behin, harrigarria da Vox alderdi politikoak auzi errekurtsoa jartzeko legitimazio aktiboa onartzeko eragozpenik ez izatea, alderdi politiko horrek ez baitu zinegotzi bakar bat ere EAEko udalerrietan. Eta hori garrantzitsua da, aztertzen ari garen xedapenak udal funtzionamenduaren ad intra ondorio esklusiboak dituelako.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, Mondragon Unibertsitateko unibertsitate ekosisteman txertatuta gaude; bertan, lehen aldiz bizikide dira Enpresagintza, Humanitate eta Hezkuntza Zientziak eta Ingeniaritza fakultateetako ikasle, irakasle eta ikertzaileak. Etorkizunera begira edozein soluziok eskatzen dituen hiru ikuspegiak.
|
|
|
Datu horiek guztiek birtualtasunaren zein presentzialtasunaren inguruko zenbait hausnarketa egitera garamatzate.
|
Lehenik
eta behin, jarduteko bi modu horien arteko harremana eta elkarrekiko eragina ekarri nahi dugu lerrotara. Maiz, era dikotomikoan edo elkar baztertzailean agertu ohi dira.
|