|
2008
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, etnometeorologia zertan den azaldu beharren gaude. Horretarako abiapuntu gisa balio digun lan garrantzitsu batera joko dugu:
|
|
|
–
|
Lehenik
eta behin, edozein hiztegitan jazotzen den legez, bildutako hitz guztiak ordena alfabetikoz paratu behar lirateke, a-tik z-ra. Lehendabiziko elea abaldenbora eta azkenengoa zurumilo.
|
|
|
Utz iezadazue laburki aipatzen duela 30 urte baino gehiago Mitxelenak aipatzen zituen norabideak.
|
Lehenik
eta behin, erabilerak eta tradizioak ematen diote edozein hitzi behar duen bermea:
|
|
|
1)
|
Lehenik
eta behin, hizkuntzaren normalkuntzan terminologia, hitz berriak, zein garrantzitsuak diren aldarrikatu behar da (nahiz honetaz guztiok jabetzen garela uste izan). Oso argi ikusi zen hori Pompeu Fabra unibertsitatean aurtengo maiatzaren 18an egin zen Terminologia Jardunaldian.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, interfazeetako testua zatikatua dago, zentzu batean baino gehiagotan. Batetik, hizkuntza naturalean irakurtzeko esaldiak zatikatu egiten dira.
|
|
|
Gure ustez, aurrerapen nabarmenak egin dira alor honetan.
|
Lehenik
eta behin, euskal tradizio idatziaren bilduma egin da eta, hori landuz, Orotariko> > Hiztegia> argitaratu ahal izan da (argitalpena erabat amaiturik ez dagoen arren). Bilduma horri esker, ondare lexikal historikoaren datuak eskuratu ditu Euskaltzaindiak eta euskara baturako erabakiak hartzeko irizpide fidagarriak eta sendoak ezarri ahal izan ditu.
|
|
|
Lan honen helburua Nafarroako oikonimia aberatsaren alderdi bat ezagutzera ematea da. Baina,
|
lehenik
eta behin, beharrezkotzat jotzen dugu zenbait zehaztapen egitea:
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, Egiategiren tropoetan abere gutxi dago, behin zezena, bestean ardia, behin axuria eta kito, ehizek, basa arimale, delakoek leku gehi ago daukate.
|
|
|
a) Autonomia> lexikalaren> zenbatekoa. Korapilo sendoa dakar,
|
lehenik
eta behin, alde ren atzizki izaerak edo izaerarik ezak: hots, alde> elemen tuak autonomia lexikala duen edo ez duen.
|
|
|
Hots, datu fidagarriz hornituena eta, planteamendu formalen aldetik, egitura tuena. Hiztegi horretaz baliatuko naiz beraz,
|
lehenik
eta behin, nire saiotxo honetan.
|
|
|
Hitzaren balio polisemiko handia ageri da,
|
lehenik
eta behin, sailkapen taula horretan. Besteren artean, lado, > manera, > grupo, > ventaja, > aliado, > > en> vez> > lejos> de, > cerca> de> eta excepto?
|
|
|
Gauza bat komeni zaigu, dena den, hemen azaltzea. Lexikografiazko lana da OEH,
|
lehenik
eta behin. Hori dela-eta, lexikologiazko kontuei ira gaitzaz edo heltzen die, ez aurrez aurre eta espezializazio mailan.
|
|
|
edo, atal? esan nahi du
|
lehenik
eta behin. Leku osoaren, espazio fisiko eta bir tual osoaren, parte bat seinalatzen du.
|
|
|
Beste era batera esanik, erator penezko aniztasun eta multzo atzizki hutsa da di, goiko adibide horietan guztietan.
|
Lehenik
eta behin eratorpenezko aniztasun eta multzo atzizki dela esan ohi da, horregatik, di> atzizkia. Goiko ekuazio semantiko hori ongi betetzen duten di> atzizkiei, aniztasun eta multzo adierazle huts diren atziz kiei, di1> esango diegu hemendik aurrera.
|
|
|
Bestela esanik, kasu horietan ere zati izaera berezkoagoa du alde k, leku izaera baino: Axularren aitzinalde, > barrenalde, > > edo gibelalde> modukoetan, leku zati bat adierazten da
|
lehenik
eta behin. Posizionaltasuna alde k ematen dio, bai, baina lekua bera ez dago ezinbestean alde> elementuan, aitzin, > barren, > gain, > gibel> horietan baizik.
|
|
|
VI.8.> Gauza asko dago, nolanahi ere, alor honetan aztertu eta argitzeko. Azterketa horien pizgarri izan nahi luke,
|
lehenik
eta behin, Jean Haritschelhar adiskidearen aldeko esku erakutsi xume honek.
|
|
|
Txosten honen bitartez argi izpi bat egin nahi dugu hezkuntza munduan hizkuntza aldaera eta erregistroei buruz plazaratu diren gomendio, jarraibide eta orientabideen gainean, eta ahal dela hezkuntzan, bai gela barruan, bai gelaz kanpo, berauek lantzeko orientabide batzuk eman. Egokiagoa iruditu zaigu
|
lehenik
eta behin zenbait kontzeptu argitzen hastea, oinarrizkoenetatik hasita, gero norberak ikastola bakoitzaren egoera soziolinguistikoaren arabera zehaztu dezan hemen egingo dugun proposamena. Eta, izan ere, horixe da hau, proposamen bat, arau gisa inolaz ere ulertu behar ez dena.
|
|
|
Gorago aipatu denez, erregistro bakarra besterik ez darabilte gazte askok eta gabezia horretatik datozke, besteak beste, euskararen kalitate eskasa eta egoera eta esparru ez formaletan erdaraz aritzea. Egoera hori irauli nahian,
|
lehenik
eta behin, bi kontzeptu horiek zer diren ondo ulertzea ezinbestekotzat jotzen dugu eta, bigarren pauso batean, egoera eta esparru ez formaletan erabili beharreko erregistro hutsunea nola bete proposatu nahi dugu, ezer berririk asmatu beharrik ez dagoela azpimarratuz eta dagoeneko erregistro ez formal hori ondo garatuta duen hizkera eredua kontuan hartuz Ikastolako erabilera esparruetan, betiere b...
|
|
|
|
Lehenik
eta behin argitu dezagun zer den erregistroa. EUSKALTERMen arabera, solaskideen arteko harremanen, haien asmoen, gaien, formaltasun mailaren eta egoera definitzen duten beste hainbat faktoreren eraginez erabiltzen den hizkera.
|
|
|
Ahozko bi diskurtso mota bereizten ditugu.
|
Lehenik
eta behin, askok kudeatutako diskurtso interaktiboa dago, gutxienez pertsona biren artean eraikia etengabeko negoziazio prozesu baten bidez. Diskurtso mota horretan, bi konpetentzia mota sartzen dira. Batetik, egoera informaletan behar bezalako elkarrizketak izateko konpetentziak daude, eta horiek bigarren hizkuntzetan bereziki hartu behar dira kontuan.
|
|
|
Dudarik ez izan, halaber, baliabide gehiago edo gutxiago izatea ez dagoela egiten den hizkeraren moldearen baitan, baizik eta zenbat eta gehiago erabili, orduan eta baliabide gehiago izango dute, eta erosoago eta errazago moldatuko dira euskaraz. Baina,
|
lehenik
eta behin, egoera desberdinetan hizkera desberdinak erabili behar direla argi izan behar dute.
|
|
2010
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, gauza beharra da zenbait bereizketa egitea, berbaldi ekarri guztiek ez baitute balio eta funtzio bera.
|
|
|
–gauzak bere bidetik joan izan balira? inoiz gertatu behar ez zukeen kaltea adierazten zuen erdararen zabalkundeak,
|
lehenik
eta behin.
|
|
|
Esate baterako, psikolinguistikaren alorreko ama hizkuntza eta hizkuntza soziologiaren alorreko zonalde soziolinguistikoa ez dituela behar bezala kontuan hartzen. Egia da formulazio jurilinguistikoa dela,
|
lehenik
eta behin, hizkuntza eskubideen norbanako eta lurralde irizpideen zatibanatze hori. Horrek ez du esan nahi, ordea, bestelako hizkuntza ezaugarrien alor osoak alde batera uzten dituenik.
|
|
|
norbanakoaren alorrean mugitzen dira bata zein bestea. Pertsona baten atributua da,
|
lehenik
eta behin, ama hizkuntza. Egia da hiztun herri homogeneoetan posible dela hiztun talde osoen eta, are,, hiztun elkarte osoaren ama hizkuntza, z hitz egitea.
|
|
|
Baina formulazio deribatua da hori, berez. Pertsona bakoitzaren atributua da,
|
lehenik
eta behin, ama hizkuntza. Alde horretatik, norbanakoaren planoan mugitzen dira irizpide biak.
|
|
|
Horretan ari izan da NOLEGA atala, beste zenbaiten parean, hainbat urtez. Eskola umeen ahozko adierazmena indartzera zetozkeen ekimenak eratu ziren horretarako,
|
lehenik
eta behin. Ez noski idazmen irakurmenak alde batera utziz, bai ordea ahozkotasunaren garrantzia azpimarratuz eta ikasleen mintzajarduna indartzera zetozkeen ekimen arruntak, eguneroko eskola bizitzarekin lotuak, indartuz.
|
|
|
Neurri horien ondorioz gauzak nola aldatu diren begiratuko da oraingoan. Hiru ereduen bilakaera ikusiko dugu horretarako,
|
lehenik
eta behin: mende laurden honetan zenbat ikaslek estudiatu duen eredu batean edo bestean.
|
|
|
Taula bikote honek gauza bat baino gehiago erakusten du, labur bilduz: B eta, bereziki, ereduek hartu duten pisua eta hedadura,
|
lehenik
eta behin. Hori baino gehiago ere ondoriozta liteke, ordea, datu horietatik:
|
|
|
Etxea eta kalea, berriz, ez dira alderatzeko neurrian ere euskaldundu. Eskolaren emaitza da beraz,
|
lehenik
eta behin, gorakada hori.
|
|
|
Orain artekoan baino atentzio handiagoa eskaini diogu hortaz aldaera berri, benetako? horri, EEN legeak horretaz ezer ez badio ere, euskara biziak eta euskararen biziak kezkatzen baldin bagaitu
|
lehenik
eta behin. Euskara molde hori gutxietsi eta ez ikusiarena egitea ez da bidea.
|
|
|
Are gutxiago demarkazio eskualdekatu hutsean, Irlandako Gaeltacht ak ere behar adinako neurrian azaldua duenez. bada lana eta jana behar du arnasguneetako jendeak,
|
lehenik
eta behin. Mundutar zabal sentitzeko komunikabideetarako lotura aukera eta bizimodua itxura gabe ez oztopatzeko behar besteko zerbitzu eskaintza (eskola, osasun atentzioa, erosketa gunea) eta aisialdi erakargarria ere bai, herrian geldituko bada beste norabait lekualdatu gabe.
|
|
|
Agindu konkretu asko, ez denak baina bai gehienak, aski neurri zabalean betetzen direla ikusi da. Erantzun baikorra eman behar zaio beraz,
|
lehenik
eta behin, goiko galdera nagusiari: EEN legea indarrean dago, eta bere xedapen gehienak bete egiten dira.
|
|
|
267 Helburu nagusi biok eta edozein eskola sistemak bere bereak dituen beste hainbat: ikasleen garapen kognitiboa egoki garatzea,
|
lehenik
eta behin.
|
|
|
Bizirik dagoenari bizirik eutsi, eta zuhaitz landare berriak harizti bizian aldatu, hori da lehentasunezko bidea. Ez al gaude horren faltan,
|
lehenik
eta behin?
|
|
|
euskarak behar adinbateko indar izango ote duen (hiztun kopuruz, harreman sareen zabal iraunkorraz eta eguneroko jardun gune nagusien sendoaz), bere buruari eutsi eta, belaunez belaun transmitituz, espazio fisiko zein soziofuntzional jakinetan hiztun elkarte osasuntsu baten eguneroko adierazpide izaten jarraitzeko. Hori da galdera nagusia, hizkuntzen gizarte dimentsioaren gainean zientzi arauz informaturik dagoen aditu eta arduradun jendeak bere buruari
|
lehenik
eta behin egin ohi diona. Aldian behingo zentso emaitzak gorabehera, euskaltzaleen ekimen ohargarriak eta egungo lege markoak (EAEkoak bereziki) eskaintzen duen babes laguntza instituzionala kontuan izanik ere, gure hizkuntza zaharraren iraupena da benetan ikuskizun dagoena:
|
|
|
Eskuartean zer dugun, eta nola jardun nahi den, argitu da
|
lehenik
eta behin. –Lehendabizi ikasi, gero erabili?
|
|
|
Begiak hain urrutira eraman gabe, azkenik, bide erakusle katalanak ere gogoan izan behar genituzke hasiera aldiko eramolde hura azaltzerakoan. Gainerakoak gutxietsi gabe Miquel Siguan irakaslearen eragina azpimarratu beharra dago,
|
lehenik
eta behin. Azken mende laurdeneko hezkuntza elebidunak gure artean izan duen bilakaera nekez esplika liteke Miquel Siguanen (eta, bereziki, Sitgesko bere jardunaldien) aipamen espresa egin gabe.
|
|
|
AEKko ikasleen lankideekin, bere lagunekin egin dugun ariketa berdina errepikatzen badugu, ez ditugu batere ondorio berdinak ardiesten.
|
Lehenik
eta behin, languneak lagunarteak baino askoz erdaldunago dira. « Nehork» eta« batzuk» kategoriak gehitzen baditugu orokorki lankideekin ikasleen %82ra heltzen gara eta lagunekin %76ra, 6 punduren ezberdintasunarekin.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian bi mende horietan zehar bizi izan diren euskaldunek aurre egin behar izan diote, Frantziaren barruan eta kanpoan,
|
lehenik
eta behin Frantziako Iraultzaren ondoko jazarkunde politiko eta linguistikoari; gero, euskal kultura gutxietsiaren parean ageri zen kultura frantsesari, ondorengo urte luzeetan zehar kultura unibertsala eta modernoarekin lotzen baitzuten.
|
|
|
Baldintza gogorrak, gainera.
|
Lehenik
eta behin, Oinarrizko Hezkuntzarako Ikastetxearen kalifikazioa edo baimena lortu beharra zegoen. Eta horretarako, batetik, OHOn aritu beharreko irakasle guztiak tituladunak behar ziren, titulu gabeak eskolaurrean geratzen zirelako; bestetik, ikasle bakoitzeko 4,3 metro koadro izan behar zituen ikastetxeak, eta urteroko matrikulazioa 30 ikaslekoa behar zen.
|
|
|
Ikasmaterialgintza berria egiteko prozesu hartan,
|
lehenik
eta behin haur hezkuntzarako Haurtxoa proiektua moldatu zen irizpide berrien arabera. Liburu haien edizio berria 1993an kaleratu ziren:
|
|
|
eta 90eko hamarkadan LAB Irakaskuntzako sortzailea eta partaidea. . Lege hura,
|
lehenik
eta behin, Euskal Autonomia Erkidegora mugatzen zen. Halabeharrez, baina mugatzen zen.
|
|
|
–Gure kasuan, arrazoi askogatik uler daiteke hori.
|
Lehenik
eta behin, ezker abertzaleak lan handiena egin zuelako eskola publikoaren berrikuntzaren alde. Bestetik, ideologikoki ez delako erraza bereiztea eskola publikoa eta eskola publiko berria; guretzat garbi zeuden aldeak, baina agian ez zitzaigun ulertu edo ez genuen asmatu hori transmititzen?.
|
|
|
Haren esanetan, hiru ikuspuntutik baloratu behar da 1993ko Euskal Eskola Publikoaren Legearekin gertaturikoa. ?
|
Lehenik
eta behin, 1992ko Eskola Itunak eta horren ondorio zen legearen beraren helburuak kontuan hartuta, garbi dago helburuak ez zirela bete. Legalki, ikastolak ez du bere nortasuna galdu?.
|
|
2012
|
|
|
Bigarren kapitulua bi itzultzaile horiekin itxi ondoren, hirugarren kapituluan bete betean sartuko gara Joseba Sarrionandiaren itzulpengintzan.
|
Lehenik
eta behin, Sarrionandiak itzulpenaren inguruan egiten dituen gogoetak bilduko ditugu: itzulpenen hitzaurreetan, Pott aldizkariaren orrialdeetan, literaturari buruzko saiakeretan nahiz han hemenka emandako elkarrizketetan esan dituenak aztertuz, Sarrionandiaren itzulpenari buruzko gogoeta itzulpenaren teoria postmodernoekin uztargarria ote den ikusiko dugu.
|
|
|
Horiek horrela, hiru ataletan banatuko dugu bigarren kapitulu hau.
|
Lehenik
eta behin, euskal itzultzaileek itzulpenaren gainean egindako gogoetak aztertuko ditugu, hasi lehen euskal itzultzaile dugun Leizarragarengandik eta frankismoaren bukaerako euskal itzultzaileenganaino. Itzultzaileek beren lanen hitzaurreetan nahiz bestelako artikulu eta kritiketan esandakoak bilduz, itzulpenak zein testuingurutan eta zein xederekin egiten ziren aztertuko dugu, eta lehenenego kapituluan jorratutako itzulpenaren teoria moderno nahiz postmodernoekin uztargarriak ote diren ikusiko dugu.
|
|
|
(1965) artikuluan.
|
Lehenik
eta behin, Orixek itzulpenaren alde egindako apustua laudatzen du, hark bezala uste baitu itzulpena euskal idazleak trebatzeko eta euskal literatura aberasteko ezinbesteko tresna dela.64 Idazleen burutapen eta asmamenari leku egiteko itzulpena baztertu behar zela zioten garaiko idazleei honela erantzuten die Ibinagabeitiak, aipatutako artikuluaren hasieran:
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, bi poemen hasierak aipatzen ditu, biak ere epopeia klasikoaren arauei jarraitzen zaizkiola azpimarratuz: bai Mistralek, bai Orixek, beren poemen helburuaren berri ematen dute sarrerako deian, Virgiliok Eneidaren hasieran edota Camões ek Os Lusiadasen hasieran egiten duten bezalatsu.
|
|
|
Orixek, izan ere, estimu handitan zeukan Aita Olabide, eta haren Itun Berria agertu zenean laudorioz betetako iruzkin eta kritikak plazaratu zituen; batetik, Olabideren itzulpena goresteko, eta, bestetik, itzulpenaren aurka agertu ziren hainbat ahotsi aurre egiteko. Orixek beso zabalik jaso zuen Olabideren Itun Berria,
|
lehenik
eta behin gaiaren aldetik berri pozgarria zelako:
|
|
|
Orixerengan bete betean islatzen dira, beraz, itzulpenaren epistemologia modernoaren ezaugarri gehienak.
|
Lehenik
eta behin, forma eta edukia bereiztea posible dela defendatzen du, eta are beharrezko, jatorrizko testuaren mamia edo funtsa (edukia) xede hizkuntzaren baliabideen bidez emateko. Askotan, gainera, arbuiatu egiten du erdaren gehiegizko erretorika, eta euskaraz eduki berbera modu askoz ere sinpleagoan eman daitekeela erakutsi nahi du.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, Orixek itzulitako testu gehienak erlijiosoak dira. Ez zituen literatura modernoetako obrak itzuli, euskaldunentzat eta euskararentzat kaltegarriak izan zitezkeela pentsatzen zuelako; are klasikoen artean ere, hautaketa irizpidea garbia da:
|
|
|
Liburu gisa argitaratu zituen itzulpenen hitzaurreetan, esate baterako, behin baino gehiagotan aipatzen ditu itzulpengintzaren diskurtso modernoan askotan errepikatzen diren hainbat ideia.
|
Lehenik
eta behin, itzulpenak beti zerbait galtzen duela aitortzen du, adibidez, Danteren Jainko Antzerkiaren hitzaurrean:
|
|
|
Mirandek eta Sarrionandiak garai eta testuinguru desberdinetan idatzi eta itzuli zuten arren, eta bakoitzaren literaturgintzak ezaugarri desberdinak dituen arren, Miranderengan jada ageri dira Sarrionandiaren itzulpengintzan azaleratzen den ikuspegiaren aurrekari izan daitezkeen zenbait zantzu.
|
Lehenik
eta behin, Mirandek euskaratzeko hautatutako idazleen zerrenda zabala eta askotarikoa da, bere aurreko euskal itzultzaile gehienena ez bezala. Bigarrenik, Mirandek itzulitako testuek eragin nabarmena izan dute berak sortutako lanetan, eta itzulpenaren eta sorkuntzaren arteko bereizketa ez da oso argia hainbat kasutan.
|
|
|
Ikusitakoak ikusita, ezin dugu ukatu Mirandek euskal itzulpengintzari egindako ekarpen handia.
|
Lehenik
eta behin, euskaraz oraindik ezagutzen ezziren hainbat autoreren lanak euskaratu zituelako, eta aldi berean euskaratik beste hizkuntzetara ere itzulpen ugari egin zuelako. Bestetik, itzulpenaren bidez bere garaiko euskal literatura itxi, ikol, garbi eta jatorra kanpoko literatura korronte eta poesia formez kutsatu zuelako.
|
|
|
Desberdintasunak desberdintasun, Aresti Sarrionandiaren aitzindaritzat jo dezakegu postmoderno gisa definitu ditugun hainbat ezaugarri literario eta traduktologikotan.
|
Lehenik
eta behin, itzultzeko hautatutako autoreen aniztasunean: aurreko euskal itzultzaile gehienak testu erlijioso eta klasikoak itzultzera mugatzen baziren, Arestik garai, korronte, estilo eta genero arras desberdinetako obrak euskaratu zituen, testu erlijiosoak eta klasiko greko latindarrak erabat baztertuz.
|
|
|
Baina ez sorburu testuaren idazlearekiko traizio gisa, itzulpenaren teoria modernoetan ulertzen den bezala, edota euskal literaturaren historiako itzulpenen hitzaurreetako etengabeko barkamen eskaera haiek iradokitzen zuten bezala. Traizioa,
|
lehenik
eta behin, itzulpenaren epistemologia modernoari egiten zaio, sorburu testuaren eta itzulpenaren arteko desberdintasunak akats, inperfekzio, huts edo arazo gisa hautematen dituen diskurtso atzerakoiari. Bigarrenik, traizioa modu positibo batean ulertzen da, aurreko obra bat, traizionatuz?
|
|
|
Atal horretan,
|
lehenik
eta behin, literatura txikien inguruko gogoeta egiten du. Alemana bezalako hizkuntza handi batean idatzi arren literatura txikia egin zuen Franz Kafkaren aipu batzuk tartekatuz, eta euskaraz, gaelikoz nahiz beste hizkuntza minorizatu batzuetan idatzi duten idazleak aipatuz, Sarrionandiak gogorarazten du? [i] dazleak literatura txikian idazten eta egiten duena politikoa?
|
|
|
Gogoeta hauekin, Sarrionandiak aurretik itzulpenari buruz plazaratutako zenbait ideia berresten dituela dirudi.
|
Lehenik
eta behin, munduko literatura, errefrakzio, gisa definitzean, literatura lan bat kultura batetik beste batera igarotzean nahitaez transformatzen dela onartzen du, eta, ondorioz, lan bat hizkuntza batetik beste batera itzultzean lan hori desitxuratu, berridatzi edo birsortu egiten dela.
|
|
|
Nabarmenenak begitandu zaizkigun desberdintasunen artean hauek aipatuko genituzke.
|
Lehenik
eta behin, lerro banaketa: ingelesezkoan ahapaldi bakar batean ageri dena bitan ematen du Sarrionandiak.
|
|
|
Intertestualitateeta birsorkuntza jolas hauekin, beraz, Sarrionandiak irauli egin ditu itzulpenaren epistemologia modernoko hainbat ideia.
|
Lehenik
eta behin, lan, original, bat idaztearen eta beste autore baten testu bat itzultzearen arteko bereizketa ez dela hain garbia erakutsi digu:
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, Sarrionandiak egindako itzulpen ugariek eta itzulpena baliatuz asmatutako jolas literarioek argi adierazten dute iurretar idazleak lehen mailako jarduera gisa ulertzen duela itzulpena, eta ez, itzulpenaren epistemologia modernoak bezala, sorkuntzazko idazketa prozesuaren ondoan bigarren mailako estatusa duen erreprodukzio jarduera gisa. Ikusi dugu Pott bandak eta Sarrionandiak nola aldarrikatu zuten itzulpenaren beharra, euskal literaturak 1970eko hamarkadan sufritzen zuen agortasunari aurre egiteko:
|
|
|
Jon Mirandek eta Gabriel Arestik euskal itzulpengintzari egindako ekarpenak eta haien sorkuntzazko lanek eta itzulpenek Sarrionandiarengan izan zuten eragina ahaztu gabe, esan genezake Sarrionandia izan zela itzulpenaren alorrean ikuspegi postmoderno bat eskaini eta ikuspegi hori praktikara modu koherentean eraman zuen lehen itzultzailea. Sarrionandiaren itzulpengintza berritzailea gertatu zen,
|
lehenik
eta behin, itzulgaien hautaketari dagokionez. Bibliaren eta testu erlijiosoen itzulpenak alde batera utzita, Sarrionandiaren aurreko itzultzaileek euskaratutako testu literario gehienak helburu funtzional batekin hautatzen ziren:
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, herri baten kultura eta literatura definitzean, Sarrionandiaren ideiak bat datoz ikasketa kulturaletako adituek esandakoekin: kultura ez da, tradizionalki definitu izan den bezala, inguru homogeneo bateko gizakien jokabide multzo mugatua, etengabeko aldaketan dagoen prozesu ireki eta aldakor bat baizik.
|
|
|
Enuntziatu parentetikoak, esatariak berak esandakoa nola interpretatu behar duen adierazteko norentzakoari egiten dizkion ohar keinuak direnez gero, azter dezagun
|
lehenik
eta behin zein den Mitxelenak buruan duen norentzako hori, honekin txandakatuko baititu bere zereginak.
|
|
|
Gure ustez, eta lokailuak ez ditu bi segmentuak lotzen.
|
Lehenik
eta behin beharrezkoa da, goian esaten genuenez, etaren aurrean geldialdi bat egitea (demarkazio tipografikoak adierazten digu). Alde horretatik, egitura hau bazterreko egitura bezala agertzen da, entonazio aldaketa eta guzti.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin esan dezagun enuntziatu parentetikoek perpausaz gaindiko harremanak bideratzen dituztela; izan ere, enuntziatu parentetikoen eta testuaren edo E1 eta E3 enuntziatuen artean ez dute koordinaziozko edo subordinaziozko harremanik bideratzen; hauen arteko harremana testu mailakoa da, testuaren koherentzia orokorrari eragiten dion bezainbatean. Sintaxiaren errepresentazioan, enuntziatu parentetikoak perpausetik harago dagoen maila batean(, en un nudo por encima de la oración?
|
|
|
Ducrotek S1 edo adierazpenaren edo enuntziazioaren subjektua
|
lehenik
eta behin, bi alderditatik aztertzen du: errealitate enpirikoa den aldetik (Igorlea?), eta diskurtsoko errealitate den aldetik (Igorlea L).
|
|
2014
|
|
|
eta gauzarik iraultzaileena.
|
Lehenik
eta behin,, euskerak bizi gai tu, hura zegoen.
|
|
2017
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, oroitarazi behar da hizkuntza politika eskumen partekatua dela, NOTRe legearen 104 artikuluan30 honela agertzen den bezala: «Kultura, > > kirol,
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, erreforma interesgarria da agerian ematen duelako kon tzeptu berri bat, orain arte Frantziak erabili ohi ez zuena: kultur eskubideen erres petua.
|
|
|
1
|
Lehenik
eta behin, hizkuntza politika egokiak inbertsioak egitea eskatzen du. Eta ez da uste izan behar euskarak kostu bat gehiago suposatzen due nik, baizik eta ondoko belaunaldiei begira egiten den inbertsio bat dela, he rriaren kohesioa bermatzeko beharrezkoa dena.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, orain artean euskararen bizirik atxikitzeko eta garatzeko lanetan ari diren egiturak. Seaska, AEK, Euskal Irratiak, bestelako euskarazko hedabideak..., nabarmen gehiago sustatu eta diruz lagundu behar liratekeela iritzi diot.
|
|
2019
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, gogoratu dezagun Trebiñun euskara EZ dela ofiziala. Beraz, hori da administrazioaren esparrutik eragiteko abiapuntua eta muga nabarmenena.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, argitu behar dut Gasteizko IKAko arduraduna banaiz ere, herri ekimeneko Arabako euskaltegi guztien izenean edo haien ordezkari gisa mintzatuko natzaizuela, eta Arabako euskaltegiok biziki eskertuta gaudela gonbidatzeagatik. Izan ere, helduen euskalduntze/ alfabetatzearen sektorea, bere lana eta eragina alboratuak, baztertuak eta baita atzenduak ere izan ohi dira mota honetako analisiekitaldietan.
|
|
2020
|
|
|
Hizkuntza gaitasun fisikoa da
|
lehenik
eta behin: hiztunek ahoskatzen eta hitzez airatzen dute.
|
|
2021
|
|
|
Iberierari bagagozkio,
|
lehenik
eta behin, Andelon (Muruzabal Andionen) aurkituriko K.a. I. mendearen azken zatiko mosaiko batean izkiriatu likine abuloŕaune ekien bilbiliaŕs segida dugu, Caminreal en (Teruelen) kausituriko beste baten antz handia duena (Velaza 2019: 192).
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, Mitxelena (1954: 417) gizonezko nahiz emakumezko izenetan azaltzen den ten (n) atzizkiaz mintzo da, eta, besteak beste, andosten (giz., Cièr d’Arribèra), andostenni (dat., giz., Sent Bertran de Comenge), andostenno (dat., giz., Luishon harana), hahantenn (emak.?, Burgalais, [Burgalays]), hahanten (emak., Lieoux), sembetennis (gen., giz., Bossens [Boussens]) zein sembetten (giz.?, Eup) lekukotasunak dakartza.
|
|
|
Gurera etorriz, ez du ematen Oiartzungo patronimoan dagoen te ren bokala jainko izenetan usu azaltzen den datiboko e hondarki zaharra denik.
|
Lehenik
eta behin, ez dagoelako garbi e hori beti kasu marka dela, gauza jakina baita teonimo asko deklinatu gabe azaltzen direla. Bigarrenik, Andrearriagako inskripziokoa pertsona izena delako, ez teonimoa.
|
|
|
272) adierazten du te k balio gramatikal bera ez duten segmentu homografoak ezkuta ditzakeela eta, jarraian, te ageri den ingurumariak zerrendatzen ditu.
|
Lehenik
eta behin, pertsona izenak diren hitzen jarraian agertzen den etsenpluak biltzen ditu: betukine te, bilosbos te, ultibaiser te.
|
|
|
Latinetiko toponimoei bagagozkie,
|
lehenik
eta behin, –Lapurdin bezala– Getaria (lat. caetariam ‘arraintoki’) herri izena dugu Gipuzkoan. Gorrotxategik (2012:
|
|
|
|
Lehenik
eta behin erran nahi dut zuhurtziaz ikusi eta ibili behar ditugula zenbait ikertzaile" baikorren" lanak. Hau bistakoa dela dirudi, baina ez dakit denendako hola den eta horregatik, balekibale, hona ekarri nahi nuen.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin, beraz, gizon orok jokabidearen deskribapen orokorraren ideal jakin batzuk ditu, abere arrazional batek bizitzan duen egoera bereziari egokitzen zaizkionak eta bere izaerarekin eta harreman guztiekin hoberen bateratzen direnak. Baieztapen hori oso nabarra dela pentsatzen baduzu, esango dizut, zehazkiago, arrunki hiru bide erabiltzen dituztela ideal horiek euren balioa erakusteko, eta arrazoi osoz egiten dute (Uribarri).
|
|
|
Bada, oraingo honetan, kasuak postposizioetatik bereizteko beste irizpide bat erabiliko dugu, hots, izenaren ondoko datiboak edo nahiago bada, datibo izenlagunak. Aipa dezagun
|
lehenik
eta behin, adibide klasiko eta polit bat egitura ezagutarazteko: Marinelei abisua (Etxeberri Ziburukoa).
|
|
|
Asko dira eta askotarikoak, ikuspuntua nolakoa hartzen dugun, baina badira bereizgarri batzuk guztietatik bereziki gogoan hartzekoak.
|
Lehenik
eta behin, euskararen hitz hurrenkera ez markatua Subjektua Objektua Aditza (SOV) da (ikus 41 kapitulua). Egia da euskaraz Gazte horrek auto berria erosi du esaten badugu, perpaus horretan ageri diren hitzek beste hurrenkera asko onartzen dituztela:
|
|
|
39.3.5b Ekar ditzagun
|
lehenik
eta behin bi moldeen adibide batzuk. tuta ere: Hagaitik diño Espiritu Santubak, gaztiak gaztetan hartuten daben bidiari, zahartuta bere ez deutsala itxiko (J.
|
|
2023
|
|
|
Lan honetan,
|
lehenik
eta behin ereduak zer ezaugarri dituen aztertu da: nolakoa den jabetze prozesua, nola jarraitzen zaion hizkuntzaren garapen naturalari, eredu eleaniztuna dela eta nahitaezkoa duela pedagogia aktiboa.
|
|
|
Gu ereduko ikastetxeetan zentratuko gara eta argi dugu helburua ikasle euskaldun eleaniztunak heztea dela. Horregatik,
|
lehenik
eta behin, euskara indartu eta, batez ere, erabilera sendotu egin behar dugu, eta hau bermatuta, beste hizkuntzak menderatzeko tresnak garatu.
|
|
|
Artikulu honetan, Errigora elkartearen laguntzarekin antolatutako" Jolasteka" egitasmoa azalduko dugu.
|
Lehenik
eta behin esan nahiko nuke arlo pertsonalean lotura berezia dudala Jolasteka egitasmoarekin. Alde batetik, euskara maite dudan hizkuntza delako, eta, bestaldetik, lurraldea.
|
|
|
|
Lehenik
eta behin esan beharra dago, lehen hiru saioak proba pilotu gisa prestatu genituela eta izugarrizko arrakasta izan zutela. Bigarrenean proposamena zortzi saiokoa izan da, eta bertan aritutako partaide kopuru handi batek errepikatu egin du.
|